Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 38, 20 September 1884 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

IKO LAKOU nei aoho ana a hala na pule elua, olelo aku la ka makuakane, a ka la apopo ma ka hora 8, j e hoi ai kakou i ka Lua Huna, i kahi aole ka la, ka mahina, a me na hoku a ke Aku* i hana ai, a oka pouli wale no, a ilaila au e ao ai ia olua. Auhea olua, e malama loa olua, no ka mea, o na naita e noho la iloko o ua lua huna la, he 60 tausani ka nui, o lakou na na ita helu ekahi o' keia mau lalani mauna nei. A nolaila, e a'u mau keiki e, e malama loa olua ia olua, 0 loaa mai ! auanui olua i na hauna pahi a ua mau | kae'ae'a la. ; I k.a lohe ana o ka kakou koa i keia mau olelo a ko laua makuakane, o kona wa no ia i pane aku ai i kana wahi aikane : Ina kaua e iho i kahi pouliuli oka lua, a ina e kakapahi ana kakou alaila, e makaala loa oe no kou ola iho, a pela no hoi au; no ka mea, ua lohe pu ae la no kaua i na olelo a ka makuakane o kaua, me ka makaala wale no kaua e pono ai, oia ka'u kauoha ia oe. Pane mai la kahi aikane, aole paha wau e komo ana i ke kula kaua i keia mau la, no ka mea, ua loaa ia au ika nalulu, a me ke anu, 110 ko kaua hele ana mai nei paha i ke anu o ka nahelehele, nolaila, ua onawaliwaliia au i keia manawa no ka mai; o oe o kaua ke hooaiaha, a oluolu ae hoi au, alaila, komo pu aku kaua. A pau ka paina ana, o iea manawa no ia i kena ia aku ai ko laua nei mau lio e hoomakaukau, a emoole ua makaukau ia mau mea, a ua ike pu ia aku la no hoi ka oili ana mai oke alii powa rae kona nani nui, aole no hoi o kana mai o ua mea he nani, <e hele la a kaumaha i ke gula, ke daimana, a me na pohaku kumukuai nui, a0 ko lakou makaukau no ia e komo i ka lua huna. Aole i liuliu ko lakou nele ana aku, hiki aku Ia lakou i ke kumu 0 kekahi pali nui a kiekie no hoi, ia manawa ke ahi powa i kahea aku ai 1 ka puka ma kona hookani ana i ka ole, | he elua kani pohapoha ana, a elua kani 1 maokioki ana, a he eha kani palalu ana ja hoomaha'iho la.

Aole i liuliu iho, nee ae la ke pani pohaku a hamama ae la, a kaulo.io 'ku la ka lena ike a ko laua nei mau maka ma kahi o ka puka nui e hamama mai ana imua o lakou nei, a ike aku la laua nei he 50 mau naita e ku ana 1 lako pono me na mea kaua, a o keia na kiai puka, ahe poe lae 00 wale 110 lakou a pau ma na mea kaua. Ia manawa lakou nei i komo aku ai iloko 0 ka lua huna, i ka nana aku 9. ko laua nei mau maka 1 keia lua huna, aole o kana mai o ka nui 0 ua lua huna nei, iaI lau ae la laua nei ia luna o ke ana ia lukou e hele nei, me ka manao e loaa la hoi o luna o ke ana, aka nae he mau manao palaualelo wale no ia 0 laua nei, no ka mea, aole i lihi launa ae ko laua nei wahi kiekie a me ko laua nei mau lio. Iko lakou nei hele ana a hala he hookahi mile, ua hoomalamalama wale ia no me na lama nunui, "aole no e nalowale ina he kuipme ka mea e waiho ana ma ka honua, no ka nui o ka malamalama o na lama kukui e a 1 ana ma kela a rne keia aoao 0 ke ala- : nui. Aole i liuliu iho, kokoke loa aku ' la lakou nei 1 kahi e noho ana o ke ku-

puuakane o ia nei, me na naita he 40 tausani ka nui, o keia poe a pau he poe haumana wale no na ko ianei kupunakane, a me ka makuakane o laua nei. JJa nui no hoi ke akamai i loaa ia lakou ma na mea kaua i ao ia ia lakou. I ko lakou nei hui ana me ke kupunakaneolauanei, uanuiloakona olioli, ia manawa, ua hoolaunaia aku la laua nei me na naita a pau, me ka hai aku o ke kupunakane 0 laua nei, o ke keiki keia a kana keiki muli, ka mea e kaulana mai 'nei ma ke aupuni 0 Arabia a puni, nolaila e ike mai oukou iaia, me ko oukou hoomanao ana, o ko oukou Haku keia no keia mua aku. I ka pau ana o ka paina ana o lakou nei, ua hoomaha iho la laua nei, a ua laweia aku la laua uei e hoomakaikai i na wahi'a pau o ua lua hnna nei, i kahi hoi t waiho mai aoa 0 ke gula, ke daimana, me na pohaku makamae 0 kela a me keia ano, ke nana aku, hewa i ka wai na m&ka i ka nui o ka waiwai, ua piha a

hu a ahu irokaki wale mai no na mea nani a pau; a i ke komo pono loa ana aku o lakou nei i ka rumi e ahu ana o na mea kaua, e mokaki mai ana ka pahikaua, ke koikaua, ka laau ihe, a me ke kakaka a me na pua pana; a pau ia ua hoi mai Ia lakou nei no ka rurui hooluolu, a po ia la a ao ae, ia \va i kani mai ai o ka pu a ke kupunakane o hua nei, he hoailona keia e kahea ana i na naita a pau e hoomakaukau no ka paina kakahiaka, a pau ka paina ana, o ka manawa no ia i nalowale aku ai o kela

a me keia ma ko lakou mau rumi ponoi iho, a liulia iki, ua puka mai ia keia a me keia a ku laina mai la imua o laua nei, i ka laua nana aku ua ku maoli noi ka hanohano. Huli ae la ka makuakane o laua nei a kamailio mai Ia : E hoi olua ma ko olua rnmi, e hoomakaukau i ko olua mau kapa kila, no ka hele ana aku e paio me na naita e ku mai nei, ma ke ano he ao ana. Iko laua nei lohe ana i keia mau olelo, ua komo koke aku la laua nei ma ko laua rumi; pane mai la no hoi kahi aikane : Aole paha wau e hiki ke hele aku, no ka mea, ua loaa wau i ka mai, a nolaila, 0 oe hoi 0 kaua ke hele aku e ao, a oluolu ae hoi au, alaila hele du aku hoi kaua e ao; ua ae aku la no hoi o Kahanuopaineki, a hoomaka iho la e komo i kona kapa kila, a paa, ua puka mai la oia iwaho a ku ana me ka makaukau nui. la manawa i ike mai ai ka makuakane o iaua nei ua makaukau kana keiki, 0 kona wa no ia i kena aku ai i ke kshu kaa e kii 1 ka lio o kana keiki a e lawe mai; i ka hiki ana mai, ua kau ae la keia, a ka mailio mai la kona makuakane : E

kuu keiki, e malama loa oe ia oe iho, no ka mea,' o ke alanui au e hele aku ai he ala pohihihi loa ia, a o kau mau naita e paio aku ai, he mau kae'ae'a wale no, no keia lua huna, oia la i lohe oe e kuu keiki. Ia manawa i hookani hou ae ai ka makuakane I ka ole, a ho lo aku la ka wawalo o ka ;eo ina paia pali laumania o ua lua huna nei, a o ka manawa no īa i ike ia aku ai o kela a me keia o na mahele elua e ku laina mai ana, a oia nei hoi, kena ia mai la keia e hui aku ma ka laina ma ka aoao akau, aua eleu koke aku la keia a hui aku la ma ko ianei aoao. Ika hoonohonoho ana o na puali elua, ua like me kanakolu tausani ke hui pu ia na puali a elua, a e hoomanao iho oe, e ka mea heluhelu, he pa unnkumamalima tausani ma ka mahele hookahi.

I ke kani hou ana wiai o ka ole a ka makuakane o laua neif o ka manawa no ia o lakou nei 1 hele aku ai, ua hele aku la ka puali ma ka aoao akau, a pela no hoi ka laina ma ka aoao hema o ka lua. Aia ma ka puali ma ka akau, ua komo pu aku ka kakoh koa ma ia laina. Ma keia mau alanui a lakou e hele nei, he hookahi no wahi e hui ai, me he mau alanui pio la ke ano. Iko lakou nei hele ana a hala he hookahi miie, ia manawa i ike aku ai ka kukou koa i kona poe e pili ae ana i ka paia pohaku, a o ko ianei manawa no ia i hele aku ai a puka aku la mamua o lakou, a hele loa aku la no a halawai aku la me kela puali. Ia manawa, hoomaka ae la keia e wehe i kana pahikaua, a hoomaka aku la e luku ia lakou. Elike me na pakaua e hiolo ana ma kela a me keia aoao o ka kakou koa, pela oia e kahili nei i na naita o ka aoao hema, me ka eleu a me ka hiehie nui, a aole no paha e poina kana mau hana koa a wiso ole ina hooukaua nui i hala; ua luku aku la oia a he 6 tausani i pau loa i ka make. Ia manawa, ua kani

koke mai la ka pu puhi a ka makuakane o laua nei, a huli hoi aku la keia me ke koena aku 0 na naita. I ka hiki ana aku imua o ka makuakane o laua nei, ia manawa, ike mai la ka makuakane a me ke kupunakane o ko laua mau naita, ua kakaawale ko lakou laina, oia hoi ka laina ma ka aoao hema, a ma ko Kahanuopaineki aoao hoi, he oia mau no ia. Ia manawa, kena koke aku la ke kupunakane 0 laua nei i kana keiki e i.ele e luku i ke koena o na naita o kela puali me ka puali ma ko ianei aoao, a e nana pu aku ana no hoi laua, o ka mea e paumaele ana o kona kapa kila a me kana pahikaua 1 ke ko ko, oia auanei ka mea nana i luku. 1 ka hele ana 0 lakou nei e kaua, ua hoomaka iho la ke kaua ana mawaena 0 ka kakou koa a me kela mau tausani naita, e lawe ana boi i na lono weliweli o ka make; i keia manawa, eia keia iloko 0 ke kupihkii o ka pilikia, aka nae, ma kona ike raa na mea kaua, a i paul<»hifl hoi ma ia hana ua hoomaka aku la

keia e hoolele aku i kona lio īwaenakonu o kon-i mau hoa paio, a hoomaka aku la e luku me kona kianiani inau ana i kana pahikaua, a < -u aku la i m ola makamae o kona mau hoa naita, e hoohaiike ia hoi kona maka me na maka o kekahi liona i loaa kana mea ai, e kahili ana i kona enemi me ka ikaikai nui, pela iho la ka kakou koa e luku j nei i kona mau enemi, ka mea hoi a j kona niakuakane i olelo mai ai iaia nei; he mau kae'ae'a no ia Jua huna, aka 1 nae, aole lakou i helu ia me ka kakou ! koa; a he hapaha hora keia hoouka ka-' ua ana, aole he wahi mea hookahi i koe aku mai kana mau haunaa pahi aku, a • aole no hoi he mea hookahi i pakele 1 iaia, a hoomanao ae la ka mea paahana i keia mau lalani mele i hui pu ia me I na mukiki wai lehua o ka uka waokele. "Aole no oe e pakele aku, I ka eu Kahanuopaineki, Nana e pulumi koe ole aku, Na'kae'ae'a o ia lua huna. 1 '

I ka hele ana aku oka makuakane o laua nei e nana ma kahi o ke kahua kaua, ike aku la ia he hookahi wale no naita e ku ana, a o ka nui hoi, e ahu mokaki ana ma o amaanei o ke kahua; ai kona hoaiki ana aku a kaulona aku la kona lena ike maluna o keia naita, me kona manao ua inake la kana keiki, a he mea e la hoi keia, a i ko na hakilo pono ana aku, ua lde mai la na helehelena o kana keiki, a hooma nao koke ae la oia, o ka mea ana e ike nei, o kana keiki io no ia, nolaila holo koke aku la ia aku ana imua o kona makuakane a pane aku la me ke pihoi hoi nui : Oko kaua mau naita a pau, ua pau loa lakou i ka make, a o ka mea nana i luku, ma ka'u ike ana aku nei, me he la na kuu keiki no; ia manawa, ua' pu'ni ae la ke kupunakane o laua nei i kana ole, a huli hoi aku no hoi ka kakou koa a ku' ana imua o kona makuakane a me ke'kupunakane, ua hele a haukae loa kona kapa kila a me kana pahikaua 1 ke koko. Mamua o ka hiki ana aku o ka kakou koa, ua kamailio e iho la ke kupu nakane o laua nei i kana keiki me keia mau hua oielo oka inaina : Ma keia auina la, hoia i, hoouna hou aku oe i na puali, a o ui keiki la au, hoihoi ae oe ma ka aoao uuku ona naita, a i ka wa o lakou e hala aku ai, alaila e hookolo aku oe i ka meheu o ua keiki nei a olua, a ina e loaa aku ia oe, alaila e lawe koke 1 kona ola; a ina e make oia, alaila, e maluhia auanei ko

kaua noho ana ame ko kaua aupuni ma keia mua.aku; a nolaila, mai hopohopo oe, e lawe koke i kona ola e pono ai. No keia mau olelo ake kupunake o laua nei, ua kau * aku la ka weli maluna o koia mau mahele naita, no ka mea, ua ike koke iho la lakou, ua pau loa a)cu la ko lakou mau naitahe'u ekahi, aua noho iio la lakou, a oke ano eehia ka ī hoalii iho maluna o lakou a pau. Ika oluolu pono ana o ka kakou koa, ua kena koke mai la ka makuakane o lai'.a nei i ko laua mau mahele r»aita, e hele e huli i r.a naita i pau i ka make a i hoeha ia, a e hoihoi mai iloko o ka rumi kauka, a na na kauka e nana pono ī ke ano o ka pilikia; aole no hoi i emo iho, mokaki ana iloko oka rumi. Ika pau ana mai oka poe i make a hoeha ia iloko o ka rumi, ua kani hou mai la ka ole a ka makuakane o laua nei, ua ku laina koke mai la na puali a elua, oia hoi, he hookahi puali nui a mahuahua no hoi o na naita, a he hookahi puali uuku o na wahi naita; a o ka kakou koa hoi, ua kena īa mai la keia e hoi ma ka puali uuku o

na naita. A i ka makaukau ana 0 na mea a pau, kani hou n<ai la ka pu, a hoomaka aku la na laina e hele ma ko lakou wahi mau. Ia lakou e hele la mamua, ua hookolo aku la ke alii powa ka makuakane hoi o ianei, e ukali aku mahope. I ka hiki ana aku 0 ka makuakane, ua nana ae la oia ma 0 a maanei 0 na kumu papali, a ike aku la 1 kona poe naita, e hi'iinai ana ma na pa ia, me.ko lakou mau lio, aole nae kela i.pane aku, hele loa aku la no oia; a o ka aoao hoi o ka kakou koa, aia no hoi ke hihina nui mai la i muliwaa, ma na paia o ua lua huna nei, a koe hookahi aku no hoi ka kakou koa. la no hoi keia i ka hele ana imua, aole no hoi i liuliu, lohe aku la keia i ke pahupahu mai 0 ke kapuai lio mahope 0 ianei, 0 kona manawa no ia i wehe ae ai i kana pahikaua a paa ma kona lima, me ko ianei hooj lono pu aku i ke pohipoha mai o na 1 kapuai lio, ae le no i liuliu iho, kokoke

loa mai ana, no ka mea, oua makuakane nei no keia me ko ianei ike ole aku o kona makuakane la keia e alualu nei mahope ona, oiai ua hoomakaukau pu no hoi ua makuakane nei i kana pahikaua a paa ma kona lima. Aole i u iho, halawai ae la ka laua mau pahikaua, a ike ia aku la ka helelei ana īho o | na huna ahi mai ka laua mau pahika{fo mai. Ano eka poe heluhelu, ke ike pu ae la no kakou i na hana aloha ole a keia makuakane, i ka pepehi aku i ke keiki a kona pokii. Ke haawi nei ka makuakane i na hauna pahi me ka manao e apahu aku i ke ola o kana keiki, aka, ua ppho kona manaolana palaualelo, oiai, ua loaa i ka kakou koa he manawa kupono e pale ai i na hauna pahi a kona makuakane, me ko ianei manao o kekahi naita la a kona makuakane, pela kona manao koho wale. Iloko o keia manawa a laua nei e hakaka nei, ke holo la ke 0 o na metala kila a ' laua nei a puni ke ana, ka halulu hoi 0 na kapuai o na lio o laua nei, ka owe hoi o na ami 0 na kapa kila o laua nei. Iloko o keia mau hora elua e kuupau ' nei o ua mau lae 00 nei, ua like ke ana j me ka hekili e nunulu ana i ke lewa, j me he la ua pa tausani ia ka .ikuwa ana , ona mea kaua a laua nei: ke haawi ] nei ka makuakane o tanei i kona ike a { ,ne kona ikaika ma kona uhau ana mai ; 1 kana pahi, ine kona manao o kana ! hauna hope ia e hooko ia ai kona iini, ma ka aj ahu ana ae i ke ola o kana ke- < iki, i pau ai kona ike ana i na hel£hek-; na i ka maalo ae mamua o kona mai ) maka. aka, ua poho nae. Ua ike aki la ua makuakane nei, ua hoike mai h Kana keiki i kona makaukau nui a me kona ikaika, a ike iho la ua makuakane nei aole e hiki iaia ke ku aku imut o kana keiki, oiai ua pii ka ena a hala kau i na maka oka kakou koa, me ki. inaina, ua hoohana koke aku la ia i ka ikaika o kona mau aahuki. Me ht imo ana la 0 ka maka, pela 0 Kahanuopaineki 1 hoelele aku ai i kona lii imua 0 kona hoa paio, (makuakane) a uhau aku la i kana pahi, aka, ua paN ae la nae kona hoa, me ka manao aole la e poino ana, eia nae, ua loaa aku h ■ ieana pahi mawaenakonu i ka hauna pa-! Lii a ka eueu o Arabia a haki pu ae la, j a koe iho la ke okumukuinu wale no e j paa ana i kona lnna | (Aole i pau,.)