Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 32, 9 August 1884 — Page 4
This text was transcribed by: | Kamakananuiakealoha V.faith |
This work is dedicated to: | To my Children--Elijah Makanaokeakualokomaikai & Vineza Kekupinaineiuluwehiwehinahenahe |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki . $2.00
No Eono Mahina . 1.00
—KUIKE KA RULA.—
Poaono, . Augate 9, 1884
HAI KUAWILI MAI.
(The Half was never told.)
G. H. No. 154
Hai kuawili mai la no
Ka moolelo e,
No ke aloha o Iesu,
Kuu mea e ola`i.
Ref. Kuu mea e ola`i, e ola`i
Kuu mea e ola`i, e ola`i.
No ke aloha o Iesu,
Kuu mea e ola`i, e ola`i.
2
Kupikio ko loko o`u,
A maha ole no.
Pa mai ka ino o Iesu,
A maha a malu au.
Ref. ||: A maha a malu au :||
Pa mai & c.
3
He oli ko`u ke ao ia mai,
Ma ko Iesu wawae,
A lilo i paahana e
Ma kona kihapai.
Ref. ||: Ma kona kihapai. :||
A lilo & c.
4
E oli e ke hai au
Me lakou malana`e,
A mele mau la ia Iesu
Me kona aloha e.
Ref. ||: Me kona aloha e. ;||
A mele & c.
HAWAII.
Haawina Kuia Sabati.
Helu 8, Aug 24. Kumuhana. Ke oki ana o ke mai ahupau. Pauku Baibala. 2 Sam 24:15—25.
A HOOUNA mai la o Iehova i ke ahulau iluna o ka Israela, mai ke kakahiaka a hiki i ka manawa i oleloia`i, a make iho la na kanaka mai Dana a hiki i Beereseba, he kanahiku iausani kanaka.
16 I ka wa i o aku ai ka anela i kona lima maluna o Ierusalema, mihi iho ia o Iehova no ka poino, i mai la ia i ka anela nana i luku mai i na kanaka, Ua oki; e alia kou lima ano. E ku ana ka anela ma kahi hehi palaoa no Arauna ka Iebusi.
17 Olelo aku la o Davida ia Iehova i kona ike ana aku i ka anela nana i luku mai i na kanaka, i aku la, eia hoi, ua hewa, ua hana ino no hoi : aka, o keia poe hipa, heaha la ka lakou i hana aku ai? ke noi aku nei au ia oe, e kauia mai kou lima maluna o`u, a maluna hoi o ka ohana a ke`u makuakane.
18 Hele aku la o Gada io Davida la ia la, i mai la ia ia, E pii aku oe,. E kukulu i kuahu no Iehova ma kahi hehi palaoa no Arauna ke Iebusi.
19 Pii aku la o Davida ma ka olelo ana a Gada, e like me ka Iehova i kauoha mai ai.
20 Nana aku ia o Arauna, a ike aku la i ke alii a me kana poe kauwa e hele mai ana io na la. Hele aku la o Arauna iwaho, a kulou iho la imua o ke alii ilalo kona alo i ka honua.
21 I aku la o Arauna i ke alii, No ke aha la i hele mai nei kuu haku ke alii i kana kauwa? I mai la o Davida, E kuai me oe i kahi hehi palaoa, i wahi e hana ai i kuahu no Iehova, i hookiia`i ke ahulau mai na kanaka aku.
22 I aku la o Arauna ia Davida, E lawe kuu haku ke alii, a e mohai aku e like me kona manao he pono : eia hoi na bipikane i mohai kuni, a me na mea laau a na bipi i wahie.
23 Haawi aku la o Arauna me he alii la ia mau mea a pau i ke alii. I aku la hoi o Arauna i ke alii, E maliu mai hoi o Iehova ia oe.
24 I mai la ke alii ia Arauna, Aole pela oiaio no e kauai aku au me oe, ma ke kumukuai : aole au e kaumaha aku i na mohaikuni ia Iehova i ko`u akua i ka mea i loaa ia`u ma ke kumukuai ole. A kuai aku la o Davida i kahi hehi palaoa a me na bipikane, i kanalima sekela kala.
25 Hana iho la o Davida i kuahu malaila no Iehova, a kaumaha aku la ia i na mohaikuni, a me na mohai hoomalu. A maliu mai la o Iehova i ka aina, a hookiia iho la ke ahulau mai ka Iseraela aku.
Pauku gula. P. 25.
Manao nui. Ka mihi Akua ka mihi e ola`i.
Na heluhelu la. 1. 2 Sam. 19; 1—23. 2. 2 Sam. 19; 24—43. 3. 2 Sam. 20; 1—22. 4. 2 Sam. 21; 1—17. 5. 2 Sam. 23; 1—17. 6. 2 Sam. 24; 1—14. 7. 2 Sam. 24; 15—25.
Ka manawa, B.C. 1017, 1023 paha aole maopopo.
Kahi i hana ia ai. Ierusalema, kahi hehi palaoa o Arauza.
Mele. “Hamau ea, he kahea,” Hoku ao Nani, p.213.
Pule i lohe ia ia leo kahea.
KA WEHEWEHE ME KA NINAU ANA.
Haalele kakou ia Davida e aha ana? 2 Sam. 18; 33. Ma ka mokuna 19. Heaha na mee nui? I Ka hana a Ioaba i pau ke kanikau o Davida. 2 Ke kii ana ia Davida e hoihoi. 3 Ka mihi o Simei. 4 Ka hele ana o Mehiposeta e ike ia Davida. 5 Ke aumeume ana o na ohana no ka hoihoi ana i ke alii.
Mokuna 20, heaha na mea nui o loko? 1 Kipi ana o Ieba ma. 2 Ka make ana o amara ka alihikaua o Abasaloma ia Ioaba. 3 Ke kaua ana o Ioaba i na kipi. 4 Ka uwao ana o kekahi wahine me kana hana a oki ke kaua.
Mokuna 21, heaha na mea nui oloko? 1 Ka wi me ke kumu. 2 Ka mea i oki ai ka wi. 3 Ka poe ikaika o Davida.
Mokuna 22, heaha ma ia mokuna?
Mokuna 23, heaha ma keia mokuna? 1 Na olelo hope a Davida. 2 Na inoa o ka poe ikaika.
Mokuna 24; 1—14, heaha ma ia mau pauku? 1 Ka hewa o Davida i ka helu ana i na kanaka. 2 Kona mihi me ke koho ana i na mea hoopai.
Ma na pauku 15—25 ka haawina o keia la.
NA MAHELE.
I Ka mai ahulau weliweli. P. 15.
15 heaha ka hoopai a ke Akua i hoouna mai ai? Ua waiho o Davida i ke ano o ka hoopaii i ka manao i ke Akua. Heaha la ka eewa o Davida i hoopaii ai oia me kona poe kanaka? Ke kena ana e heiuia na kanaka, oiai aole oia ka wa pono, aole hoi e hana ia ana elike me ke kanawai. 1 Puk. 30; 11—16. He manao kaena paha kona i ike oia i ka nui o kona poe kanaka a hoouna ia ma kona inoa.
Ma 1 Oih. `lii, 21; 1. Na wai i hooponopono iaia e helu i na kanaka? Satana, he enemi, he kanaka ano Satana paha. Ua huhu Ioaba a hoole, aole make e e hele e helu, paakiki nae Davida a hele no Ioaba e helu, aole nae i hoopau pono, no kona ukiuki no. Heaha ka ke Akua i hoouna mai ai maluna o ka Iseraela? Mai ka wa hea mai? Mai ke kakahiaka o ka la mua a hiki i ke ahiahi o ka la ekolu. P. 13. Mai hee a i hea? Ehia tausani i make? Heaha keia mai? He kolera eleele paha, he mai e make koke ai. Hookahi no mea i hewa ai o Davida. No ke aha i hoopaiia ai kanaka? Hookahi no mea i hewa o Adamu, ka maluna o na kana a pau. Hewa ka makua, hewa pu na keiki; mali paha ua olio i na kanaka i ka helu ia me ka uku ole i ka hapalua pakahi. Ina ua mai ke poo, ua mai ke kino a pau. Hewa ke alii, hewa na kanaka.
II ke oki ana o ka mai ahulau. P. 16, 17.
16 I ka luku ana o ka anela a nui ka make, pehea ke Akua? Mihi, a olelo i ka anela, e aha? E ku ana mahea? Kahi hehi palaoa, he wahi papu ia ma kani kiekie, kahi makani. Ua waihoia na pua palaoa, na na Pipi e hehi, a na ka makani e puhi aku i ka opala.
O Mesia keia wahi ma ka manao o kekahi poe, kahi i ku ai ka luakini o Solomona mahope. Aranna ka ona o keia wahi hehi palaoa, he Iebusi ia, he kanaka Kanaana, he luna paha na Iabusa, (Ierusalema) mamua o ka lilo ana ia Davida, a mahope iho huli oia mamuli o na Isesada.
Mihi ke akua, minamina, menemene, aloha, a nolaila, hooki oia i ka hoopai, aole paha i pau pono na la ekolu, ka anela, oia ka ilimaku nana i hooko ke kauoha hoopai a ke Akua ka Moi.
17 A ike Davida i ka nui o ka poe make, pehea oia? Mihi nui. Ua hewa au, ua hana ino. Heaha ka ninau no na hipa oia hoi na kanaka? A heaha kana noi? He mihi io keia, ua lawe i ke kumu o ka poino maluna iho ona.
III ke kuai ana i kahi hehi palaoa. P. 18—24.
E imi ana Davida i wahi aha? I wahi e kukulu ai i kuahu kahi e mohai ai a hoomana, a pule ia Iehova i hookeia ka make. Heaha kana hana i loaa`i ia wahi iaia? A ike Arauna i ke alii ia Davida ma, pehea oia? A ninau pehea? A pane Davida pehea? A pehea Arauna i pane ai? E lawe wele oe i keia wahi e ku ai ke kuahu, a eia na pipi no ka mohai, me na auamo pipi no ka wahie. E lawe wale oe me ke kuai ole no.
A pehea Davida i pane aku ai? Aole: e kaui no au, aole make e mohai aku i ka mea lilo ole ai ke dala.
Heaha ka uku i haawi ia aku? He 50 Sekela dala. Ua olelo paha Arauna, oia paha ka uku kupono, a ua haawi aku Davida ia uku, a makana wale aku no i kela 600 sekela gula, ma Oih`Lii 21; 25. Ma ia uku ana ua lilo mau loa peha ia pnu (Moria) ia Davida.
IV Ke kukulu ana i ke kuahu.
25 Aha Davida? A pehea mai o Iehova? A aha ke ahulau? Nana Oih`Lii, 21; 26-30.
NA HOOPILI ANA.
1 E hooki ae i kau kanikau ana no kau keiki a e hapai i ka hana e pono ai kou ohana, kou aupuni.
2 E mihi oe e ka mea kipi a olelo ino aku i kou alii, i kou makua, i kou makamaka.
3 E aumeume na ohana, na Kula Sabati, na Ekalesia, no ka hoihoikoke Alii ia Iesu. Ua kipaku ia oia e kekahi poe mai ko lakou mau hale aku. E ku e hoihoi.
4 Kupanaha : Poino a make kekahi poe kipi. Makau ole oe e Seba : Kipi. alakai i ke kini ana : ua make Abesaloma, ua make. Amasa kana luna koa. E make ana oe, e oki ia ana kou poo ma ka uwao ana o na wahine haipule. U`oki loa ke kipi.
5 Pilikia anei ke aupuni? Wi anei? Neoneo anei ka aina? Nowai ka hana? No ke alii anei? No na kanaka paha? E imi i ka mea e pau ai ka pilikia.
6 E hoopauia na pilikia a maluhia, mai po’na ka hoomaikai ana ia Iehova.
7 Hai paanaau mai 2 Sam. 23; 3 E pili ana ia i na mea ano alii, na haku, na makua, na kumu.
8 E ao oe o ae ia Satana i ka mea e hookonokono ana ia oe e hele i kau mau hana, kou mea hanohano. kou mau hale, mau aina, mau oihana, e hoonani ana ia oe iho.
9 A lohe oe ua hewa, e mihi no, aka, aole oe e pakele ana i na poino ma keia ao.
10 Mai hooili mai oe i ka poino me ka make maluna iho o kou ohana, a o kou poe kanaka ma kau hana hewa a hookiekie ana.
11 E hoopai mai ana anei ke Akua? E wiki e mihi, e noi ia Iehova e hooki, e minamina, e menemene.
12 Iesu ka mamo a Davida, aole ona hewa iki; aka, ua lawe oia i ka hewa o na kanaka a make i kalehala no lakou.
Mele. Hoku ao Nani, p. 214.
Pule i holo iloko o Iesu.
Haawina no Aug 31 Hal. 19; 1—14.
KA MOOLELO O
Kihapiilani,
KA MEA NANA KIPAPA KANAHELE
O OOPULOA, A ME KE ALA PUPU
I MOLOKAI.
Ma keia ike ana o Umi i ka nui o na kanaka ua olelo iho oia aole he hale e pau ai keia nui kanaka, no ka mea, i na’lii no a me na poe kaukau alii a me na konohiki o na noku eono o Hawaii, ua piha-u ko ke’lii mau hale ponoi. A ma keia mau mea, ua hoala ke’lii Umi me na makaainana i mau mano hale piopio i uhiia iho i ke kaunoa a me ka la-I, a no ka pau ole no o na kanaka, ua noho kahi poe malalo ae o na waa, a-pela iho la ii pau ai na kanaka ma Kailua. A hala kekahi mau la, ua hoomakaukau ia ka ai a me ka ia a nui a me na lako ai a pau o kela a me keia ano, mai na mea nui a na mea liilii. A makaukau keia mau mea a pau, alaila o ka huliu no ia e holo e kaua i Hoolaemakua a me na alii e holo ana mamuli o Lonoapiilani, a me na makaainana e holo ana ma ka aoao o Maui.
Mahope iho o ka makaukau ana o nawaa a pau ma Kailua a me na Kanaka he nui, ua ike ke lii Umi, aole hemahema i koe, nolaila, ua kuka oia me nalii apau malalo aku ona, aua wae ponoia na kana ikaika ma ke kaua ana na lakou hoi e omilo i ka maka o kaihe alilo i wai auau no lakou, a he mea lealea hoi ia hana ia lakou, i ka manawa e hooili ai ke kaua o na aoao elua, a pela ho hoi me ka poi oniu laau. ua hiki no hoi ia iakou ke haka pono i kahi e hoole ai i ka hauna laau a make ka hoa paio a o ke kahi poe hoi, ua makaukau i ka maa ana i ka pohaku i kau ia maluna o ke kaula, aua hiki no hoi ia poe ke hopu i na pohaku me ka makau ole, a pela i wae pono ai o Umi i na kanaka e hele ai mamua o ka poe kaua, a pela i hana iai na mea apau.
I ka ike ana o ke lii, ua holo pono na mea apau me ka makaukau o na makaainana no ka holo ana i ke kaua i Maui. nolaila, ua kuka hou ia me kona poe Kahuna, aua hai ae lakou i ka olelo oiaio elike me ko lakou ike. a no ia mea, na hai aku o Umi i kona kaikoeke ia Kihapiilani e noho no oia i Kailua me na wahine a laua aia lilo ka puu kaua o Kauiki-a make ka pukaua Hoolaemakua alaila kii hou mai iaia e hoi e noho i ka moku o Maui a oia hoi ka pa ana o ka aina, a no keia olelo maikai a Umi, ua ae o Kihapiilani.
He mau la maia hope iho, ua makaukau na mea apau kaai a me ia, aua hoopiha pono ia na waa, a ua lawe ia na makaukau apau no ke kaua, nolaila ua panee ia nawaa apau a lana i ke kai, i ka pau pono ana o nawaa i ke kai, ua nee papa ka holo ana mai o nawaa a hiki i ke kai hawanawana o Kawaihae oia hoi, ua hoomaha iki malaila, hiki i ka po ana, a maia po no, ua holo maila nawaa me na kanaka a ke lii Umi hiki ma Upolu ma Kohala.
Ma keia wahi e ike ai oe e ka mea heluhelu i ka Umi hana nui, oia hoi keia.
I nawaa e hoolana nei ma ke kai o Upolu, aia hoi ua hoonoho papa ia ma ila nawaa nui a me nawaa liilii, a hiki i ka lae o Nanualele ma Hana i Maui a ua pani paa ia naale aikanaka o ka moana o alenuihaha aua hiki hoi i na kanaka kehele mai me na lako kaua mai Hawaii mai a hiki i Maui a he mea kahaha paha keia no ko kakou manao no ka hanauna hou o ke au naauao ke hoomanao ae i kanai hewahewa launa ole o nakanaka oia au kahiko. i ke ao anane, ua ike akula ka poe o luna o ka puu kaua o Kauiki i ka nui o nawaa oiai, he ula pu wale no kamoana, aole iike ia kahi ale, e puka ae ana mawaena o nawaa. i keia wa i makaukau ai ko luna poe o ka puu o Kauiki. aua maopoopo ia lakou he mau waa kaua kei, aia nohoi iloko o keia wa ua pae maila ka maka mua o nawaa ma Kawaipapa.
A me Waikaakihi, aia hoi ma kahi kapaia o kanalu o Keanini a hiki me keone o ka Puokahi, ua panipaa loa ia e nawa o ke poe hawaii pela no waho iho o Mokuhano ame Naniuakane a me Kaihalulu, ma Aleamai Haneoo a me Hamoa, ua paapono keia mau wahi ina waa, a ma Honokalani a me Honomaele Ulaino ka palena o Hana me Koolau ua paa wale no i nawaa, ano ka pau o nawaa, ua pae aku la ma Opikoula Nahiku Waiohue Wailuaiki a me Wailuanui ma Koolau.
I ka ike ana o Hoolaemakua i keia nui o na waa ame na kanaka, ua makaukau no oia a me kona poe kanaka e kaua mai i ka poe o Hawaii, i ka wa e hoonoho ana ka poe koa o Hawaii ma ke kula o Kuakaha, aia hoi, ua ike ia aku ie na koa o luna o ka puu o Kauwiki e holo mai ana iluna o ka hulili me Hoolaemakua.
Iloko o keia wa i kuka pono ai o Umi me na Pukaua ma kona aoao, a ua lilo ke alakai ana o na koa a pau malalo o Piimaiwaa, a nana hoi i hoopii aku i ka Haawii iluna o ka puu o Kauwiki a hiki i ke kumu o ka hulili, a i ko lakou nana pono ana, aole he wahi e hiki pono ai ia lakou ke komo oiai, ua paa loa i ka hoonohonoho papa ia i ka ohia o Kealakona, a i hauhoaia me ke ie, i ke wa i ike mai ai o Hoolaemakua i na koa e pii mai ana, aia hoi, ua kena ae la oia ia Mahihelelima kekahi o kona mau koa, e pehi i ka a-la. i ka lohe ana o Mahihelelima i keia olelo, ua lalau koke oia i ke kaula me na pohaku elima a hoomaka ae la oia e wiliwili me kona kahea leo nui ana ae, “e ka Hawaii e— aole oukou e ola, ke uwe nei ka ohia o Kealakona.” Pau kona kahea ana pela, o kona hoomaka koke mai la no ia e kuu i na ala elima i ka wa hookahi me ka ikaika nui, a ua kuemi hope mai ka poe Hawaii.
A ua pa pono maiola kekahi i ka pohaku amake loa, a lilo aku la ka make mua i ke koa o luna o ka puu kaua o Kauwiki, aole no hoi i hopu ia kahi pohaku a keia koa o luna o ka puu e kekahi poe koa o Hawaii mai.
Ma keia mea, ua hoomoana mau na koa o Hawaii ma na wahi a pau o Wananalua i na la ekoike a ua pani paa ia ka wai o Punahoa a me na wai e ae ma Wananalua e ka poe o Hawaii. A he mea mau hoi ia Mahihelelima ke kahea mau mai iluna o Kauwiki, mahope iho o ka napoo ana aku o ka la, i kela huaolelo i hai mau ia`e nei. “Ke uwe nei ka ohia o Kealakona,” a he mea uluhau keia na ko Hawaii poe.
Mahope iho o ka hala ana o na la ekolu, ua hoopii hou aku la o Piimaiwaa i ke poe kaua, aia nae, ua hoolei hou mai la o Mahihelelima i kana mau pohaku a-la elima iloko o kana maa. Aia hoi o Piimaiwaa e hoonoho pono ana i na koa maluna mai o Waikaakihi, a ua ike ia mai la no hoi ka lele ana mai o na pohaku a-la maa mai luna mai o ka piko o ka puu o Kauwiki, a o keia ka manawa a ke koa Piimaiwaa i hopu lima wale mai ai no ina a-la a hoomaka e nou iluna o ka puu o Kauwiki, a he mea kahaha keia ia Hoolaemakua a me Mahihelelima.
I ka hiki pono ana o na koa a pau o Hawaii ma ke kahua o Honuaula mauka o ka puu o Kauwiki, aia hoi, ua hoomakaia ke kaua hahana me ka ikaika mawaena o na aoao elua a hiki i ka po ana. Aole nae he lanakila i loaa i kekahi aoao, nolaila, ua poho wale na luhi o na aoao a elua, ma ka po ana iho, ua hoomaha na koa, a o Piimaiwaa hoi, ua hele aku ia oia e hoomakakiu i na koa o luna o ka puu o Kauwiki, a ia ia i hiki aku ai ma kahi e kokoke aku ana i ka hulili a e huli pono iho ana i ke one o ka Pueokahi, aia hoi, ike aku la oia i kekahi kanaka nui e ku ana malalo pono o ka hulili e paa ana na lima i ka laau palau.
A i kona ike ana i keia kanaka, emi hope mai la oia me ka nana pono, a liuliu iki, ua hoi aku la oia a hiki imua o ke alii Umi a me na koa. Hai aku la oia no kana mea i ike ai me kona manao mua ole he kii keia i hanaia e ke akamai o Hoolaemakua. A i ka lua o ka po, hele hou no oia a hiki no i kahi ana i ke mua ai, a hoi hou no oia. A ma ke kolu o ka po, i hele aku ai oia me kana laau palau, a ua aa hoi kona manao e hakoko me ka mea ana i ike mua ai i na po elua mamua ae ma na hauna laau, nolaila, hele aku lo oia a hiki ma kahi e ku nei o ua kii nei, hoomaha iki oia a oluolu, noonoo iki oia i kana hauna laau e hana aku ai. A hoomaka aku la ua Piimaiwaa nei e hookaa i kana laau ma ka hema mailuna aku o kona poo a hiki i ke kapuai wawae hema.
Ma keia mea iike akuai o Piimaiwaa aole he oniu o ka laau, nolaila, hoomaka hou ia e hookaa i kana laau ma ko na aoao akau me ka noonoo i kana hauna laau, oia hoi o Kahualepo, he ai keia e nahae pu ai ke kanaka a kaawale a i kona oniu ana i kana laau ma kona mau lima hoomaka ae la oia e kikoni i ka welelau o kana laau i ke poo oua kii nei, a lohe oia i ke koele ana, manao ae la oia he kii laau, a hoomaka ae la oia euhau i kana laau me kaikaika me ka puana`e i kana hua olelo kaulana a make na Piimaiwaa. haule akula ua kii nei ilalo o keone o Kapueokahi, a ia i keia po i pau ai ko Piimaiwaa kuhi hewa he kanaka io maoli, eia ka he kii laau. a ua kapa ia ke la wahi mauka o ka puu o Kauiki o Kawalakii a hiki i keia la. i ka hoi ana aku o ua koa nei a hiki i ke alii Umi, hai aku la oia no keia mea-a huaela kaaka.
I ke ao ana hoi, miki maila na koa o luna o ka puu o Kauihi e hoihoi i ua kii nei, aia nae ke waiho mai la ilalo o keone, maia hope iho, ua pani paa loa ia na wahi o ka puu o Kauiki e ka Hawaii i ka po a me ke ao. i ka ike ana o hoolaemakua ua pau kaai a me ka ia a me ka wai, nolaila ua iho maila kekahi poe me na olo wai a he mau puuliuli ka kekahi poe makai o kahi e huli pono ala i ke kumu o Kauiki a au aka la ma Kaihalulu a o kekahi poe hoi ke au ae la ma ka aoao e huli la i Kapueokahi.
O keia poe e au nei, ua hamo-a maila e ka Hawai` a pau loa i ka make aole o lakou ahailono, aole no hoi kahi oia poe i hoi hou aku iluna o ka puu, a ma ia me i manao ai o Hoolaemakua ua pau ka poe ana i hoouna ai i ka make.
A no keia mea, nolaila, ua manao o Hoolaemakua e aho ke kaua ana.
A no ka loihi loa o na la o ka noho pilihua ana o na kanaka malalo aku o Hoolaemakua. ua haalele lakou a euhee mai luna mai o ka puu o Kauiki no kawai ole a koe o Hoolaemakua me Mahihelelima a me na koa kakaikahi i koi a o keia ke kaua i puka ai kela olelo kaulana ua hee Kauiki i kawai ole, ahiki i keia a-u hou.
I ke ahiahi iho o kekahi ia, ua lohe ia akula ka leo o Mahihelelima e kala mai ana iluna o ka puu, elike me kana hana mau, a noi mea, ua hoomaopoopo ko Hawaii poe, he nui loa no ka poe i koi o luna o ka pun, nolaila, ua hoomaka hou ia ke kaua, o na ihi laumaki a na koa o Hawaii. ua hopuhopu lima wale ia mai noia e Hoolaemakua a ke lele maila na pohaku ala mehe pakauaala.
I ke-ehu kakahiaka a awakea, ua ike ia kalanakila o na koa o ka puu o Kauiki.
I ka-ehu awakea hoi, ua hiki pono akula o Piimaiwaa ma ka puka e komo aku ai iloko o ka hulili, ma keia wahi i moni ai o Piimaiwaa i ke koko o ka maka o kaihe ana koa mai o luna o ka puu, oiai eiho makawalu mai ana na maka-ihi he nui, a i ka ike anaku o ka poe Hawaii aia ko lakou pukaua kekokokela ekomo iloko o ka hulili, nolaila. ua ukali aku lakou a halawai pu me Piimaiwaa, i ka hiki anaku o keia poe, ua hooikaika lakou i ka alo ana i na maka ihe a me na pohaku ala. ma keia wahi ka oi loa aku o na hakoko ana mawaena o na aoao elua a hiki i ke komo anaku o ke koa Piimaiwaa me kona poe iloko o kahulili o ka puu kaua kaulana o Kauiki, ia manawa i nee aku ai o Hoolaemakua me kona mau wahi koa i koe a noho pono iluna o ka piko o ka puu ma kahi i pau ai o Peapea i ka pauba, aia i ke la wa i lilo ai kahulili i me ole.
Ma na lima o na koa o ka poe Hawaii, i ka nee pono ana aku o ua poe Hawaii nei-e hiki pono aku iluna o kahi a Hoolaemakua a me kona poe koa e ku nei, aole i hoopau ko lakou hoouka kaua ana mai a hiki wale i ke auhee ana o na koa o luna o ka puu. A ke pau la kekahi poe i ka lele ma na aoao o ka puu o Kauwiki mai luna aku a make loa. A ua manao nui o Piimaiwaa e make o Hoolaemakua, akia, iloko nae o kela wa, ua nui no ka poe i make mai i ke koa kaulana o Hana.
I ka ike ana o Hoolaemakua ua pau loa ka poe ma kona aoao i ka make, ua hoomaka oia e holo mai luna mai o ka puu o Kauwiki me ka mama loa. A ua hiki ole i ka poe Hawaii ke alualu aku iaia, a koe aku la o Mahihelelima iluna o ka puu kaua o Kauwiki.
I keia holo ana o Hoolaemakua, ua hahai mai na koa a me Piimaiwaa a hiki i ke komo ana iloko o ka uluhala o Wakiu a me Honokalani, Kaeleku Honomaele, a pau na aina o Hana, ae aku la iluna o na aina o Koolau.
A hiki mauka o Nahiku ma Hopenui, he wahi pali kumu wai-hi, ma laila kahi i pili wale ai o Hoolaemakua, a ma ia wahi no hoi kahi i loaa aku ai ia Piimaiwaa. Ia manawa i oki ai o Piimaiwaa i ka lima o Hoolaemakua a lawe ae la oia ia mea a hiki imua o ke ‘lii Umi a hoike aku la i ua lima nei. i ka nana ana mai o Umi, ike iho la oia i ka nao a me ka uhi e kau ana elua ala, ninau mai la o Umi ia Piimaiwaa. o hoolaemakua keia, ua make paha? hai aku la o Piimaiwaa, aole i make, o ka lima ka`u i oki a lawe mai nei, olelo hou aku o Umi, “aloha ino.” E kii hou aku oe a lawe mai iaia i o`u nei, ae aku la o Piimaiwaa i keia olelo, iaia i holo ai me ka mama loa a hiki i kahi i loaa ai o Hoolaemakua iaia, i nana aku ka hana e waiho a make mai ana o Hoolaemakua, a ua lawe o Piimaiwaa i ke kino make a hiki imua o Umi.
(Aole i pau.)
NA HOOLAHA KUMAU.
HALEPAI o THOS. G. THRUM
—O KA NUPEPA—
SATURDAY PRESS me KUOKOA
ALANUI KALEPA, HONOLULU
Malaila e paiia ai na ano a pau o na
BUKE,
HOIKE o NA KULA,
HOIKE A NA KOMITE,
NA HAAWINA KULA SARATI,
PAPA KUHIKUHI o NA ANO A PAU,
HOOLAHA NUNUI A LIILII,
BALOTA, LIPINE PAPALE,
TIKETA, WAHI LETA,
BILA PAI HAKAHKA
HOOLAHA KUDALA,
Iloko o ka wa pokole a me ka auhau haahaa.
A ma ka halekuni o THOS. G. THRUM
Ma ALANUI PAPU, e loaa ai na
Kalana kakau o na ano a pau,
Wahi Leta “ “ “
Inika “ “ “
Penikala “ “ “
Mea Hoopipili, buke hoomanao,
Peni gula a me kumu gula,
Kii, a me na laau,
Buke kii o ka ohana,
Buke kii a na keiki,
Na mea paani a na keiki,
Kaa a na keiki,
Kaa huila lua o na opio.
A he Agena no ke ana lole pepa o na
Keiki a me na wahine
No ka hoailona ana i na lole me na inoa ponoi e hookoia na kauoha a pau no na papa inoa ke waihoia ma keia halekuai me ka uku pu o ka papa inoa i makemakeia. Uku no ka inoa hookahi me ka inika a me ka hulu, $1,50 ina ma ka papa inoa keleawe, a ina ma ka papa inoa dala, $2.
O na kauoha apau mai na mokupuni e hookoia ina e hoouna pu ia mai me ke dala a me ka moakaka pono o na hoakaka ana,
THOS. G. THRUM
NU HOU! NU HOU!
Na Waiwai Hou Loa!
NA PAIKINI o KEIA AU.
E Loaa no ma ka ha Halekuai o:]
DILLINGHAMA MA,
Ma Alanui Papa.
Oia na waiwai malalo iho nei:]
Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala,
Piki, Oo, Koi, Koilipi, Na Hama-
re Kamana o na ano a pau,
Na mea Hana a na Kamana,
Poe Hamo
Puna, na Ano
ara a me
na mea
hana o ka
Poe Akeakamai
A pau. Pena Aila,
Vaniki a me na Palaki,
Pauda, Poka a me na Kukaepele,
Palaki Hame Puna, Pulumi,
Pakeke, Kapu Holoi Loi`e a me na Papa
Holoi Lole, na ipua,
na Pa Palai, na Ma
kou Lawaia, Na
Aho Lawaia o na
ano a pau, na Kaula
o na ano a pau, na
Pahi, O, a me na
Puna, a he nui aku
no na mea i koe.
I KUPONO NO KA HOOKIWAHIWA ANA!
NA HALE
I hiki ole ia makou ke huai pau aku aka, na oukou no e hele mai a e hoonuuiho. o keia maluna ae, e loaa no ma ka halekuai o
Dilinahama Ma,
[0136-3@] Mai ka helu 37, Alanui Papa
NA HOOLAHA KUMAU.
W O. SMITH,
LOIO, LOIO, LOIO
KEENA HANA H@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
W A. KINI,
LOIO, LOIO, LOIO
KEENA HANA: Helu 15 @@@@ Kaahumanu, Honolulu.
W R. KAKELA.
LOIO A HE KOKUA MA KE K@@@@@@@@@@@@@@
He Luna Hooiaio Palapala.
tf.
A ROSA. (AKONI.)
LOIO A HE KOKUA MA KE K@@@@@@@@@@@@@
He Luna Hooiaio @@@@@@@@@@@@@@@@
KEENA HANA: Ma ke K@@@@@@@@@@@@@@@
tf.
S B. DOLE.
LOIO, LOIO, LOIO.
He Luna Hooiaio Palapala
KEENA HANA: ma Alanui Kaahumanu.
tf.
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWA
A ke Agena Hooiaio Palapala no ia ma
Kupuni o Oahu
Keena hana: HELU 8 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@
tf.
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWA
He Luna Hooiaio Palapala.
KEENA HANA: alanui K@@@@
RICHARD F. BICK@@ION.
(PEKEKONA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWA
KEENA HANA: helu 27 alapui @@ @@
tf.
S N. EMERSON, (EM@KONA)
LUNA Hooiaio Palapala Kope P@@@@@
Ano ka apana o Waialua, @@@@@ @@@@
no ka Hooiaio ana i na Palapala @@ @@
mokupuni o Oahu.
Ua makaukau no hoi oia @ A@@ @@@@
Ma na wahi a pau i makemakeia.
Waialua, Oahu, Nov. 10, @@. @@@@@
WILLIAM AULD.
Luna Hooiaio Palapala Kepa Paa@@@
No ka Apana o Kona.
KEENA HANA: Ma ke Keena Wai o Honolulu.
S H. MEEKAPU.
Tela humuhumu loie.
HALE HANA: Helu Haianui N@@@@@
C BREWER & CO. (B@@@@@@.)
Ua makemake ia ka poe mea H. i KA@MALOO a me na ILI BIBI, a @@@@ @@@@ na ILI MIKO o na ano a paa, o @@@@ @@@@ lakou mau ILI me makeke mai @@ @@ kou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ke kakou Makeke.
J NO. M. KEALOHA.
LUNA Hooiaio Palapala Kepa P@@lana no ka apana o Kauailau, K@@@@ k3 Agena no ka Hoolaio ana i @@ Palapala no ka apana o Kawaihau, Kea@@. He Komisina Palena Aina no ka apana i Kawaihau, kauai, a he Iana Hoeke Mare no ka Pae aina holoo@@@. 1163-1yr.
C C. COLEMAN.
Amara a he mea liana Mekina
Kapili Kapuai hao lio.
A ME KA
Hana kaa Lio ana, etc.
Hale Hana ma Alanui Alii.
905-tf E kokoke la i ke Alanui @@@
HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE INO
MIKINI HUMUHUMU IOLE:
Ina pela, e kipa mai no ma ka Halek@@
Kakela & Kuke!
A malaila oukou e ike ai a maka@@a i na @@
Mokini a WHEELER a ino WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumu @@@.
ka mea hookahi
NA MIKINI A SINGER!
ma ke $50 pakahi me ke apo
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumu @@@
mea e pau ai ko oukou kanalua e na m@@@@@@@
kupono o keia mau Mekini, e nauo @@@@@
me ke kuihe ole, a e ike no oukou @@
@8 tf
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE,
(O LUI MA)
ma ke kahua kahiko ma alanui Papa a me @@@
E loaa ai na
P A P A N o U A i K I
o keia a me keia ano.
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na @ @@@@@
Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na @@@
Ku, A me na Papa Moe nui loa
Na Pili o Na Hale o na Ano a Pau.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai @@@
Na Kui mai ke Nui a ka Makaili, Na @@@
Puka, Na Ami Puka aniani, Na @@@
o na ano a pau, Na Aila P@@@, @
kela me keia ano Na Aila Hou
maloo, he lehulehu wale,
N A W A i V A N i K I
—A ME NA—
WAI HOOHINUHINU NANI
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Malama@@@
pau, ua makaukau keia mau Mak@@@@
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau e pili ana
ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA,
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E Hele mai! E na Makamaka!!
A e lawa no hoi koo ukou makemake
me ka oluolu ame ka maikai.