Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 29, 19 July 1884 — Page 2
| This text was transcribed by: | Paka Westin |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
__________
ka Makahiki.....................................................................................................$2.00
No Eono Mahina....................................................................................................$1.00
--------KUIKE KA RULA.---------
Poaono......................................................................................................Iulai 19, 1884.
O KA EHA KANAWAI i hookomoia i ka Ahaolelo e ka lunamakaainana o Lihue me Koloa, e kokua ana i ka loaaa ana o na apana aina liilii i na makaainana kekahi o na mea ano nui e pili ana i ka pomaikai o ka lehulehu. He me keia e hoohoihoi ana e hoeueu ana k ko kakou poe opio e hoomakaukau i na home no lakou iho. Nolaila o keia kakani o na hana lokua i ka hoola lahui, no ka mea ua maopopo lea o ke kahua o ke ela lahui. oia no na home kupono. Ke ole na home maikai iwaena o ka lehulehu. aole e loaa ka papa ku kahi e ola ai ka lahui.
Ua hoolaha ae ka Hon. J. W. Kalua o Wailuku he kanawai o keia ano, aole nae i loaa mai iaa makou kekahi kope. A leia ppule ae e kamailio keia pepa maluna o keia kumu hana. Aia a apo ka iehulehu a hoomaopopo i na hooiaio ana o na pomaikai lahui mai loko ae o o na home o ka aina, alaila makepopo na kokua ana o na lima o ke aupuni.
__________________
Lulu manawalea.
UA hooholo ka ekalesia o Kawaaihao e hapai i Lulu Kuikawa ma ka la Sabati ekolu o Augate, no na lilo no ka hoomaemae hou ana i ko lakou luakini. Ua paa ka halii hou o lalo a me naa noho hou, ma kahi e ku ai o ka Awai. Koe ke Kuahu, ke pena ana, ka hana hou ana o na pukaaniani, na moena hou me ka uhi o luna.
Ua puka aku nei na palapala kakau inoa no keia hana ma na apana. ma o na Komite la. Ke haawi pu nei keia pepa i na leo paipai i ka lehulehu o na puuwai aloha o ke kuanakauhale a me na apana e pili ana, e hookipa aloha aku i na Komite halihali papapala, a e kokua pu mai i keia hana maikai no ka luakini o keia kulanakauhale. Mai poina ia lla, oia no ka 17 o ia mahina E makaukau mua e pono ai
_____________
Mr. J.T. Waterhouse, ola o Walakahauki Makua.
Ua loheia mai e holo ana o Walakahauki Makua me kana wahine no na aina e maluna o ka mokuahi o ka la 10 augate, a e hiki loa aku ana paha laua ma kela aoao o ka honua; he mau mahina, a i ole he makahiki a oi paha ka manawa o keia huakai a laua. He haole Pelekand o Walakahauki, a ua hiki mua mai oia 1 Hawaii nei mamua iho o ka makahiki 1851. Iloko o ka makahiki 1851 ua hoomaka oia i ka oihana ka;epa ma keia kulanakauhale. He wahi hale kuai kona o ka hoomaka ana o ka hana ma ke kihi o ke alanui Pau a me ke alanui Moi. A aole no paa i poina i ka poe kaluko kona wahi hale kuai kahiko ma ke alanui Nuuanu, mawaho mai o kahi o kona home noho e ku nei. A hiki wale i keia au e nee nei, ua kamaaina i ka lehulehu kona mau hale kuai e ku nei i keia wa maloko o keia kulnakauhale. Ua hele nui na kanakaa Hawii iloko o kona mau hale kuai e kuai ai, a ua kamaaina kona inoa mai kela pea a hiki i keia pea o ka aina. Iloko nae o keia ma makahiki, ua hookuu aku oia i ka luhi o kana hana nui iloko o na lima o na akeiki kane elima a me na moopuna, na lakou e lawelawe, a ua ahookuu oia iaia iho me kana wahine e hoomaha; ma ia ano inoomaka ko laua holo pinepine ana i ko na aina e, a e hapai mau ana no hoi i na hana maikai ma o a maanei, e like me ka mea i hiki.
Ua kokua nui o Walakahauki i na hana pono mawaena o ko Hawaii nei. Ua haaawi mamwalea no ke kula nui o Kapunahou, ame ka luakini o Kaumakpili, a me kahi mau mahina ua kukula oia he wahi hale halawai ma Waikahalulu, a ua paa me knoa wahi puao a me ka bele e kau nei, no ka pomaikai o kak poe e noho kokoke ana ma ia kahawai.
Eia nae ka mea hilu loa. Ma ka Poaono hope loa o Mei i hala ae nei o keia makahiki no, hele aku la kekahi wahine o keia kuanakauhale a iuka i ka hale noho o Walakahauki, a loaa ka elemakule, wehe ae la ua wahine nie he ehiku dala iloko o kona hainaka, a haawi aku la me keia mau huaololo: "Aloha oe e Walakahaauki, ua hoihoi mai ne au i kuu aie ia oe, iea la ehiku dala, e lawe oe. no ka mea, aohe o'u makemake e hele kuu uhane i ka po." Ua kahaha nui o Walakahauki i keia mea, no ka mea, aohe oia i hoomaopopo i keia aie a me na olelo hoi a keia wahine. Pane hou aku la ka wahine: "He iwakauakumamalima a oi aku na makahiki i hala, oia ka wa a'u i hele mai ai iloko o kou halekuai: e noho ana o Waiaha ka mea kuai lole, ua kuai au i ka lole 20 ia no ka umikumamalima dala, wealu dala i hookaaia, a koe ehiku dala a hiki i keia la, oia keia a'u i lawe mai nei, a e lawe oe." Lawe aku la o Walakahauki, a hoihoi hou mai i ka wahine me keia mau huaolelo: "E lawe oe i keia mau dala ehiku a i ke kumu o kou Ekalesia e noho nei, haawi aku oe ma kona lima, a e i aku oe he dala keia no ka hana a ka Haku." A me kakahi mau huaolelo kupono i hookuuia aku ai ua wahine nei.
Aole anei he mea kamahao a he mea mahaloia ka hana a keia wahine, ma o kona hoihoi ana ia mau dala ehiku a i ka mea nona ka waiwai, mahope o ka pili ana me ia no na makahiki he iwakauakumamalima a oi? Plolei keia hana. O ka oi loa o ka pono, mai lawe i ka hai. Aka, ma ua lawe hewa oe, ehoihoi koke aku oe i kana, o lilo auanei kona uhane i ka po. O ka hana a keia wahine i hana ai, he hua ia o ke kumu laau o ke ola.
Ka hopena o ka laau hua ole, a hua ino paha. he awahia lua ole.
F. hoomanao e olu mau hoa kanu laau, oiai ka lia a ka manao e lulumahi ehie ana me ka olioli kou wa e kanu ai i kalaau au i iini loa ai e ola na iwi o kamahele, i kaluhi a ka oiwi i kupaluia ai, aka no la mamanwa e nui ae ai a ike iho oia ka wa e oo ai, a hoohua ma i i na hua, oia hoi. "He laau hua ole a hua mimino paha." Mau wale ka ua, ke hoi wale ia i ke kula o Malama, aloa wale no ka hoi.
E hoomanao e na hoa, oiai na ouli pahaohao ua hiki mai, a u hoike mai i ka hopena o ka mea au i li'a ai, aohe oi he mea e nele ai ka ehaeha, am ke kaniuhu iloko o kou naau, oiai ua haulehia ka manaolana, a u apoo k aluhi ana, a nele hoi i na pomaikai a ka puuwai i hakoi ai, a pela e ikeia ai ka hopena o ka laau hua ole, a hua moino paha he awahia. "Mamina wale," aloha ino ka ua mea o ka eha lima lua ole a ka inaina e lapuu nei. "Mau wale ke hoa, kulike ole ka makemake."
Ano, ua lana ka manao, ua hakukoi ka puuwai, a u paulehia ka maaul e huli enana, a hoomanao iho pehea la ke kulana o kekahi hapa o na lunamakaainana a lakou i paulehia ai, i na la opio. Aole anei i komo ka iini iloko o ko kakou ma naau? Aole anei paulehia ka manao i ka lakou mau puka loa nui, e hoike ma ana e mau hiohiona o ka laau hua ono, ke hiki mai i kona wa e oo ai, a he kulana hoi o ka laau hua ke aui ae i kona mau la, e ola ai ka la makapehu ai a me ia, i ka kooiwi pulakaumaka i kaumu ai.
Anoai, he mea hiki no ke pinana ae i keia mau hua ai me ka malie: "Ua komo aku la oe i ka upena, i ke anapuni helu a Limaloa."
Ma na hoomanao ana, e ku kakou a nana iho, eia kakou imua o na la o ke oo ana, a e hauoli ai kahi manao, ehoike mai ana lakou i ka momona io maoli o ka lakou manao elike me ka hoike mua mai ai i na la e opiopio ana. Anoai ua hoike mai ke au o ka manawa, he laau hua ole a hua mimino paha.
A pela kakou e ike nei i kekahi hapa o ko kakou mau lunamakaainana ke kue oiaio, a he poino maopopo i ko lakou mau home, a he hoonele maoli ana mai i na manaolana, a pela e ikeia ai ka laau ma kona hua, elike me ka hinuhinu o ka omole au e makaleho ai mawaho a maloko, he awahia lua ole.
Ma keia mau hoomanao ana, he mea maopopo aia kekahi hapa o ko kakou mau lunamakaainana iloko o na hana mulea o ka awahia, a e hoike mai ana hoi, ua nele i ka hoohua mai i na hua momona, a ua nele i ka hoohua ana mai i ka waiwai i makemake ia, a e ike auanei kakou, e kokoke ana ke koi ma ke kumu, a o k nele ka hope i na haawina hou aku ana e kau nui ai, a pela hoi au i puana ae ai i keia mau wahi huaolelo: "ka hoena o ka laau hua ole, a hua inoino paha, he awahia."
I.S. KEANIANI.
Kawaihae-uka.
______________
I na Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano mai Hawaii a hiki i Niihau.
Aloha oukou.-----
Ya hoomaoukauia e ke Komite Hooko o ka Ahahui Nui o ka Pae Aina, Kumukanawai a me na Rula no ko oukou Ahahui, eia mai malalo nei:
E heluhelu oukou me ke akahele. E oki aku keia Kumukanawai a me na Rula mailoko aku o ka nupepa, a kahea oukou i halawai, a e hooholo oukou e lilo keia i Kumukanawai a i Rula no oukou. Ma ka mahina o Augate, 1884, e malama oukou i ka Halawai Makahiki, a e koho i na Luna.
E hoouna mai i $2 pakahi no na lilo o ka Ahahui Nui, ia Henere Walakahauki Esq., ka Puuku.
I ka wa e hooholoia ai keia Kumukanawai a me na Rula, ekakau leta no la mea ia B.W. Kawainui Esq., ke Kaauolelo. A pau na Luna i ke kohoia, e hai aku no ia ma ka leta i ke Kakauolelo.
Owai no me ke aloha nui.
A.F. JUDD.
Peresidena o ka Ahahui Nui o ka Pae Aina.
honolulu, Iulai 17, 1884.
____________
KUMUKANAWAI.
OLELO HOOKUMU
O makou na opiopio Hawaii e noho ana i ka apana o--------mokupuni o------ ke hoohui nei makou ia makou iho i Ahahui no ka hoeueu ana i ka naauao, ka noho ana pono a me ka pono karistiano iwaena o makou a me na opiopio e ae ma keia apana malalo o keia Kumukanawai.
INOA.
Pauku I---O ka inoa o keia Ahaui, oia ka Ahahui Imi Pono Karistiano o--------
LALA.
Pauka II---ua hiki no i na mea a pau iloko o keia apana ke lilo i lala no keia ahahui, ina he hoahanau hihia ole oia iloko o kekahi Ekalesia Euanelio.
HOA.
Pauku III---Ua hiki no i na mea e ae ina he inoa maikai ko lakou e lilo i Hoa kuka no keia ahahui me na mana a pau e like me na Lala, koe ka mana koho a me kekulana e koho ia i Luna.
KOHOIA ANA O NA LALA A ME NA HOA.
pauka iv-- O na noi ana a pau no ka lilo ana i Lala a i Hoa no keia. Ahahui e waiho mua ia aku imua o ka papa Luna Hana a na ka Papa e hoike aku i ka Ahahui. Ma ka elua hapakolu o na poe i hiki mai i kekahi halawai mau, e kohoia ai na Lala a me na Hoa.
AUHAU MAKAHIKI.
Pauku V--E kakau inoa na Lala a me na Hoa a pau malalo o ke Kumukanawai, a e uku pakahi lakou i Iwakaluakumamalima keneta ma ka makahiki.
KAHU EKALESIA.
Pauku VI--O na Kahu Ekalesia o na Ekalesia Euanelio o keia apana he mau Lala no lakou no keia Ahahui(me ka auhau ole i oiai e mau ana ko lakou anao Kahu Ekalesia.
LUNA.
Pauku VII--O na Luna o keia Ahahui oia he Peresidena, Hope Peresidena. Kakauolelo, a m Puuku, i koho makahiki ia e ka hapanui o na Lala, a e hana lakou me ka uku ole.
PAPA LUNA HANA.
Pauku VIII--O na Luna i oleloia ma ka Pauku VII, a me hookahi Lala i koho makahiki ia e ka napanui o na Lala e lilo lakou i Papa Luna Hana.
KA HANA O KA PAPA LUNA HANA.
Pauku IX--na ka Papa Luna Hana e hooponopono a hooko i na hana a pau no ka pomakai o ka Ahahui me ka apono ia mai e ka Ahahui.
KOMITE KU MAU.
Pauku X--E koho ia na Komite Ku Mau no na aawina hana Kristiano e like me ka manao o ka Ahahui.
E koho ia lakou e ka Papa Luna Hana i ka Halawai makahiki a e hoike lakou ma na halawai mau o ka Ahahui.
NA HALAWAI.
Pauku XI--E halawai mau ka Aha hui ma ke ahiahi Paoha ekolu o keia a me kela mahina. E malamaia ka Halawai makahiki iloko o ka mahina o Augate o keia a me kela makahiki.
KA HALAWAI O KA PAPA LUNA HANA.
Pauku XIII--Ina he umi lala i hiki mai i ka Halawai, hiki ke hana i na hana. Ina he eha o ka Papa Luna Hana i hiki mai, hiki ke hana i ka lakou hana.
KOHO ANA O NA ELELE.
Paulu XIV--Na ka Ahahui e koho mailoko mai o na Lala o ka Ahahui ma ka Halawai o ka mahina o Mei o kela me keia makahiki, i elele no ka halawai makahiki o ka ahahui Nui o ka Pae Aina.
Pauku XV--E wehe ia na halawai o ka ahahui me ka Pule.
KA HOOLOLI ANA.
Pauku XVI--Ua hiki no ke hoololiia keia Kumukanawai ma ke koho ana o na hapakolu elua o na Lala i akoakoa i kekahi hakawai mau, ke hoolaha ia ka hoololi i manaoia imua o ka halawai mamua ponoi: ke aponoia nae ka hoololi e ka Ahahui Nui o ka Pae Aina.
NA RULA.
KA HANA A KA PERESIDENA.
Rula I.--Na ka Peresidena e hoomalu i na halawai a pau o ka Ahahui, a e haiolelo oia imua o ka Ahahui i ka halawai makahiki i ka pau ana o kona manawa Peresidena. He mana kona e kahea i na halawai kuikawa o ka Ahahui, ke noi ia oia pela e ka Papa Luna Hana.
KA HANA A KA HOPE PERESIDENA.
Rula II.--E hana ka Hope Peresidena i na hana a pau a ka Peresidena, ina aole oia i hiki mai.
KA HANA A KE KAKAUOLELO.
Rula IV-- E malama pono ka Puuku i n Dala a pau aka Ahahui a e hoike aku oia i na loaa a me na lilo i kela a i keia hapaha makahiki a i hoike makahiki imua o ka Halawai Makahiki.
KE PANI ANA I NA HAKAHAKA.
Rula V.-- He mana ko ka Papa Luna Hana e pani i na hakahaka i loko o ka makahiki, iwaena o na Luna o ka Ahahui, Papa Luna Hana, a me na Komite Kumau, a e mau aku keia mau pani a hiki i ka halawai makahiki.
KA HANA A NA KOMITE KU MAU.
Rula VI.-- E kohoia i mau Komite Ku Mau no keia mau ano hana:
1. na halawai Haipule.
2. Na KulaSabati.
3. Ke kinai ana i ka inu waiona.
4. Ke kinai ana i na hana hoomanamana.
5. Ka launa ana me ka poe mai, ilihune a me ka poe iloko o na pilikia.
6. Ka imi ana i ka poe auwana.
7. ke kokua ana i ka maluhia o ka la Sabati.
8. Ke kono ana e hele i na halawai o ka Ekalesia.
9. Ka imi ana a hoomakaukau ana i na mea e naauao ai na opiopio o ka apana.
10. Ka hana Karistiano iwaena o na poe Kumakahiki.
11. Ka hoolaha ana i ka Baibala a me na Buke a me na Nupepa maikai iwaena o ka poe nele.
12. Imi hana no ka poe nele i ka hana, a me na hana Karistiano e ae i hoohloia e ka Ahahui i kela manawa a me keia manawa.
KOHO ANA O NA KOMITE KU MAU
Rula VII--Ua hiki no ke kohoia na Komite Ku mau iwaena o na Lala a me na Hoa o keia Ahahui; o ko lakou nui ma ke Komite hookahi, mai ka ekolu a hiki i ka elima, e like me ka manao o ka Papa Luna Hana.
PAPA KUHIKUHI HANA.
Rula VIII--Penei ka papa kuhikuhi hana no na halawai mau:
1. Pule.
2. Heluhelu moolelo.
3. Hoike a ka Papa Luna Hana.
4. Hoike a ka Puuku.
5. Hoike a na Komite.
6. Koho ana o na Lala a me na Hoa.
7. Hookupu Dala.
8. Na hana naauao i hoomakaukauia.
9. Na hana i apu ole i ka hanaia.
10. Na hana hou.
11. Pule a hiineni paha.
12. Hoopanee ana.
HOOPAU ANA O NA LALA A ME NA HOA.
Rula IX--Ua hiki ke hoopau aku i kekahi Lala a @@@@ paha o keia Ahahui no kekahi hanna@@upono ole, mamuli o ke koho ana pela o ka elua hapakolu o na Lala i hiki mai i kekahi halwai mau o ka Ahahuil Eia nae, e haawiia i ka mea i manaoia e hoopauia no na la ehiku mamua o ka halwai, i palapala e hoakaka ana i na kumu no ka hoopau ana, me ke koi ana iaia e hii aku oia imua o ka halawai a pale iaia iho.
O ka mea i hookaaa ole i kona uku makahiki, a o ka mea hoi i hele ole i na halawai a puni ka makahiki, e manaoia aole oia he Lala a Hoa paha no keia ahahui a e holoi ia kona inoa mai ka papa inoa aku.
NA HOOLOLI
Rula X.--ua hiki ke hoololi ia keia mau Rula elike me ka hoololi ana o na pauku o ke Kumukanawai.
__________
NUHOU O NA AINA E.
Oiai kekahi kaa ahi e holo ana ma kona alahele n Iowa, ua hoea aku la oia ma kekahi uwapo loihi a keikei, nona na kapuai he 30 mai ka iliwai ae, a i kona hiki pono ana mawaemakonu o ka uwapo, ua haki iho la a pau aku la na kaa a me na mea a pau i ka helelei iloko o ka wai a me kahi pohopoho o na muliwai lal he nui na ola i poino ma keia haule ana, a ua pakele mahunehune aku kekahi mau ola. He elua mau kanaka i nalowale loa.
Ua paholaia ae kekahi lono weliweli ma Iowa m ka la 3 iho nei o Iune, oia ka pahu ana o kekahi lua mine a hoopoino aku i kakahi poe kanaka he 24; i ka wa nae o ka @@@no i oleloia, he 50 ka nui maloko o ua lua mine nei, a mailoko ae o ka heluna o na ola i hoopoinoia ua pakele mahunehune aku ke koena. Ma ka huli pono ia ana o na kanaka i make, ua loaa aku kekahi mau kino ua lele liilii a nui aku a hui mai, he poe haole wale no keia i make.
Ke pahola mai la ka mai Kamola Poki ma ke kulanakauhalae o Ladana. Ua puka mu ae keia mai mailoko ae o kekahi mau halemai.
Ke hoolala nei ke aupuni o Belegiuma he hoikeike nui, a e weheia ana ma Antewerp i ka la 2 o Mei, 1885; ua manao waleia o keia kekahi o na hoikeike nani loa i ikeia ma ka honua nei ma e holopono ana ua hoolala ana.
He paonioni nui mawaena o Cleveland a me Tild@@, kekahi o na mono holo Peresidena o Amerika.
m kekahi halepaahao ma ka mokuaina o Ohio, ua hoopaaia kekahi keiki opio, nona na makahiki he 19 a oi, a ma ka loaa ana iaiai o kekahi puka nui o ka halepaahao e hiki ai iaia ke puka aku, nolaila holo malu aku la oia me ka ike oleia. He eha ona mau makahiki o ka noho ana iloko o ka halepaahao. O ke ano nui o kona pa ana, oia no kona hele auwana ana mai kona home aku e hele kuewa ana mao a maanei, a ma o ka olelo mau ia no hoi e hoopaa iaia ma kekahi kula hoopololei ma keia holo mahuka ana, ua hiki aku oia ma Nu Ioka, a mahope iho holo loa no Enelani. Ua hoouna mau aku kona mauakane i @au dala no kona ponoo kino, aka, ua uhauha aku oia ia mau dala no na mahina elua. I kona hiki hou ana i kona home, ua noho aku oia malalo lio, a ma o kona aihue ana i kekahi mau hua alani, ua hopuia oia a hoopaaia ma ka hana oolea no 90 la, a ke kokoke ana e pau ua mau la nei, ua hoao hou iho la oia e mahuka hou me kona poe paahao pu, aka, mailoko ae o keia heluna nui o na paahao, alole hookahi o lakou i aa e hanaa i kakahi mea no lakou i aa e hana i kekahi mea no lakou e hiki ai ke holoo mallu, aka, o keia keiki wale no. Eueu no.
Oiai kekahi keiki e holoholo ana ma ka mala pua o kona makuakane, ike aku la iaia kekahimau kino make he kane me ka wahine, e waiho ana ke kino o ke kanemaluna o k lepo, a o kana wahine maluna o ka noho laau, a e kulou na kona poo maluna o ke kau wahi pakaukau, ma ka lia akau o ke kane e paa ana he pu panapana, a ma kona nana pono ana ike iho la ia, he mau pukapuka o na poka ma ko laua mau poo pakahi.
O keia mau me elua i oleloia, ua hoea aku alua ma kekahi hotele a hoolimaalima iho la i rumi no laua malaila I kekahi la. hele aku la laua ma kahi mamao mai ka hotele aku, a o keia whai a lua i i hele ai. oia no kahi i loaa aku ai ko laua mau kono make e waiho ana. Ua liuliu loa ko laua noho ana ma keia mala pua, a hiki i ka aina awakea. paina iho la laua. A ma kekahi mea ano e i loaa i ke kane. kakau iho la ia i kekahi palapala e hoalohaloha ana i ko ke ao. Ku ae ia oia iluna a hele mai la ma kahi e noho ana o ka na wahine, unuhi ae la oia i ka pu a ki aku la a make loa kana wahine, a mahope iho ke iho la no oia iaia iho, a make pu iho la laua. Ua loheia ke kani o kana pu e kekahi kanaka e aku i ka hora 6 o ke ahiahi: i ka heleia ana aku e nana, ua loaa aku la ua make, i ka hullia ana o ko laua mau kino ua loaa aku la he palapala e hoike ana i ko laua hotele, ko laua rumi, a me ko laua mau wahi opeope. Ma kekahi aoao o ka palapala e hai ana i ka nui o ka laua mau dala i koe. a e hai pu ana no hoi e kanu pu ia ko laua mau kono ma kahi hookahi. Ua hanaia keia hana karaima me ke kulanakauhale o Fulutavile, ma Kapalakiko.
Ua hoikeia ae ma Parisa, no ka laha ikaika ana o ka mai korela, ua nui ka poino ma ke kulanakauhalel ua ike pu ia ae keia mai mawaena o na puali koa a me na paahana. ua hoomaluia na wahi a pau a keia mai i puka ae ai.
he haunaele ka i hoalaia ae ma Rusia mawaena o na kamaaina a m eka lahui Iudaio, a o ka hopena o keia ua hookaheia ke koko me ka weliweli nuui, ua loaa aku na kino make o na Iudaio i liia ma na pou kukui, a ua nui k lakou pilikia ma keia hana. O ke kumu nui o keia haunaele ana aole i maopopo loa, aole no hoi i hiki i na makai ke hoomalu aku i keia haunaele. He nui ke pihoihoi ma ke kulanakauhale.
__________
No Pueopaku a me Papaikou.
I ka NUPEPA KUOKOA e. Aloha oe:--
E oluolu mai kou luna Hooponopono e hookomo iho ma kahi kaawale o kou ino lahilahi i keia mau mea hou malalo nei:
Ma keia mau la i kaa hope aku nei, ua h uli hoi ma la ka poe no lakou kiea mau inoa: Kaiakoili(k), Llukehina, a me Kealakai(w) mai Puna mai, me na puaa elua, he mau puaa keia e mare ai o Lukehina me Miss. Kupele; a ma kekahi kekahi puaa, lawe nui mai no mae lakou i ua puaa make nei iloko o na mile loihi a hiki ma Pueopaku. Waihoia malaila hookahi po a ao ae kalua ia; i ka mo-a ana ae keia ua hui aku a hui mai, ke hele la a ha-ku ha-ke no kak pilau o ua puaa la. Ua laweia kekahi wah i keia puaa kkupapau heana i i ka ohana o ka wahine i manaoia ai e mare, a o ka nui aku ua pau i ka hooleiia.
Ma Papaikou i keahiahi Poaha iho nei Iune 19, ua ulele puupuu iho ke elua mau wahine, maluna malalo laua e kupaka ai, a paa loa iho la kekahi wahine i kekahi iloko o kapuahi, me ka hoopuka ae i keia mau olelo, "A paa wau i ke kaikamahine a Haia!" o ka mea hilu loa, ina he ahi ko kapuahi ia wa, ina ua pili pono kahi olelo a keia taata, "aohe nao ai i ka papaa."
Ma ka Poaono ae Iune 21, ua mare ia o G. W. Kellkuewa me Miss Niau, e ka Rev. J.H. Pahio, o keia ka paa mare a ka Bulletin o Pueopaku i hoike mua ai, a he nui na hoa i naue ae malaila. Mahope iho o ka pau ana o na marae ua paholaia mai he wahi papaaina imua o ka lehulehu, a mahope o ka pau ana o ka paina, ua haawi ae kekahi hoa i na mea hooahuoli manao, oia hoi ka lealea Hawaii; ua ai ka lehulehu i na mea i hoolakoia, a ua hoi puolo i kauhale. "No ka paa mare ka mahalo piha."
ma ke kakahiaka nui Poakahi iho nei ma Pueopaku nei, ua loheiaa aku ke kohakoha o kekahi leo hoopaapaa mawaena o kekahi opio a me kana luahine, no ke aha iho la la hoi?
Ke makaukau mai nei ka paa mare o Lukehina ma no ka hikii ia i keia Poaaono iho.
Ma ka Poakahi iho nei, ua kaiehu ia ae la o kakali, (keiki o ka uwapo) e G.W. K. Paina no ka hewa e hoohhei i na moa a laua, ua hoi ae nei oia ma ka home o ke kaikaamahine Loheole.
Ka Luna Alanui o Hilo nei. He mea kupanaha i keia Luna alanui, oia o Chas. N. arnold, ua olelo oia, e kukala ia ana ka hana ana o na pali o Laupahoehoe, aia o ka mea koho haahaa, lilo iaia ka hana ana o ua mau pali lal, a penei ke koho ana: na G.W. Kauhane, i $300, Geo C. Yomes $275, J. Hanai, $200, eia nae ua ae aku la oia i ka $275, no ka mea he haole ia, a ua like ko laua ili. He ike lea ana keia i ke kolohe o keia Luna Aupuni; aole no i pau mai. Eia iho no a loaa hou aku ma kekahi pali o Pahoehoe nei.
KINNEY. M. KOAHOU.
HOOLAHA HOOKAUAINA:-- Owai o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au i na ano holoholona a pau, oia hoi ka mea. kaka, pelehu, nene, puaa, hipa, kao, lio, bipi, hoki, piula, aole e hele wale ma kuu aina e waiho la ma Kumuohia, Kapalama-uka. Honolulu, Oahu, mauka ae o Niuhelewai. O ka holoholona a mau holoholona paha e hele wale, ana, e hopu ia no, a e ukku ka Ona nona ua holoholona la he $1.00 ka uku no ka poo. A ke hoohohu a kini pono aku nei a ia Iosua Hauleiokulu, 1 Hope a i Luna nana e hopu a nana pono i ka holoholona e hele wale ana maluna o ka aina i olelo ia ae la. O ka mea a mau mea e hoolohe ole ana i keia. e hana no kuu Hope a Luna e like me ke kanawai. A no ka oiaio o keia, ke kau nei au i ko'u inoa.
Mrs. EMALIA LUIKA RAWLIN.
Kapalama-uka, Kona, Oahu.
1178-41*
NA HOOLAHA HOU.
HOIKE KULA AUPUNI.
E hoike ia an na Kula Aupuni ma ka olelo Hawaii o ka kapana o Honolulu, e like me keia hoomaopopo ana malalo iho:
Poakahi, la 21xo Iulai 1884, ma ka Luakini o Kamouililli; na Kula o Kamoiliili, Waikiki-kai, a me Wailupe.
Poalua, lla 22 o iulai, ma ka Luakini o Kaaumakapili, na Lula o Moanalua, Kalihi-uha, Kalihi-kai, Pauoa, Lawaia hao, Kaumakapili, Roma k, a me Roma w.
E hoomaka ana ka hoike i ka hora 9 o ke kakahiaaka o na la i oleloia maluna: a e hoomaha ana na Kula mai-ka pau ana o na hoike, a hiki i ka Poakahai, la 15 o Sepatemaba 1884, a ma ia la e hoomaka hou ai ke kula ana.
W. JAS. KAMIKA.
Luna Kula.
Oihana hoonaauao, Iulai 10, 1884.
2 times
HOIKE KULA AUPUNI MA EWA A ME WAIANAE.
E hoike ana na Kula o Ewa a me Waianae e like me keia hoomaopopo ana malalo iho:
NA KULA HAOLE.
Poakolu, la 23 o Iulai, ma Waiawa Ewa. Poaha, la 24 o Iulai, ma Pokai, Waianae.
NA KULA HAWAII.
Poalima, la 25 o Iulai, ma Pokai no, na KKula Hawii o Pokai me Makua.
E hoomaka ana k hoike i k hora 9 o na la i olelo ia maluna.
W. JAS. KAMIKA.
Luna Kula.
Oihana Hoonaauao, Iulai 10, 1884.
2 times.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI o Iosepha Kaona--Ua hookohaia mai k mea nona ka inoa mllo e k Me Hanohano A. E. JUDD Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Paeaina i Lunahooponopono ma ka waiwai o Iospeha Kaona i make, a ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai. A o ka poe i kuleana i ka waiwai o ka mea i make, a hele mai lakou me na hooiaio kupono iloko a na mahina aeono mai keia la aku o hoole mau ia lakou.
J.K. KAKINA.
Lunahooponopono Waiwai o Iosepha Kaona i make kauoha ole. 1180-4t.
Olelo HOOLAHA:--E ike auanei na kanaka a pua, o ka mea nona ka inoa malalo iho, ua hookohuia mai e ka mea Hauohana Abr. Fornander Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, i Lunna Hooponopono no ka Waiwai o J. Kahina(k) o Lahaian, Maui, i make. A no ka aie ole o ka mea i make, mahope iho o ka hala ana o na pule eha o ka puka ana o ka puka an ao keia Hoolaha e kuai kudala aku ana au i kekani mau waiwai lewa a me 1 apana aina, ma ka la 9 o AUGATE 1884, 2 lio 1 halalaau, 1 moe paina, 1 noholio, 1 apana aina, ma ke dala kuike. I mea e maopopo ai, e ninau i kuu loio ia D. Kahaulelio.
KAIWA.
Lunahooponopono o ka waiwai o J. Kahinu Lahaina, Maui. 1179-4t
HOOLAHA I KA POE AIE.--UA hookohu ponoia mai ka mea nona ka inoa malalo i Lunahooponopono Waiwai Kuikawa na ka Waiwai o KAPENA THOMAS SPENCER i make o Hilo, mokupuni o Hawaii, ma ke kauoha a ka Aha Hookkolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ka Paeaina Hawaii. Ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe a pau he maau loina ko lakou i ka waiwai i oleloia, e hoike koke mai k ka mea nona ka inoa malalo me na hooiaio kkukpono iloko o na mahina eono ma keia la e puka aku nei keia hoolaha, a i ole pela e hoole mau ia lakou. A o ka poe a pau he aie ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e uku koke ae lakou i ka mea nona ka inoa malalo, ma Hilo, Hawaii.
CHARLES S. KITTREDGE.
Lunahooponopono Waiwai Kuikawao Kapena Thomas Spencer o Hilo, Hawaii, i make Hilo, Hawaii, Iulai, 3, 1884 1180-3t
AHA KAAPUNI Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Mokupuni o Kauia ss. Ma ka Waiwai o KEONI k. o Waimea, Kauai, i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 16 o Mei A.D 1884. ua wailoia imua o ka Aha kekahi Palapala i oleloia oia no ke Kauoha Hope Loa o Keoni k. i make aku la, a me a Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ka Palapala Luna Hooko no S. Aukai, ua wiahoia mai e W.G. Kealawele.
Nolaila ua Kauohaia, o ka POAKOLU oia ka la 13 o AUGATE M.H. 1884, ma ka hodra 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha ma Koloa, Kauai, oia ka la a me ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hei no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala LUna Hooko.
A ua kauoha hou ia e hoolahaia no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA ke nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu,
Kakauia ma Koloa Mei 21 1884.
J. HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1180-3t
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka hooiaio ana i ka Palapala Kauoha o WILLIAM MILLITIZ WENNER o Honolulu i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai i ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 5 o Iulai, M.H. 1884, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope loa W.M. Wenner i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaoia kela Palapala Luna hooko no Hugh E. McIntyre ua waihoia e ia.
Nolaila, ua kauohaia o ka POALUA, oia ka la 29 o IIULAI, M.H. 1884 ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Ahiolani Hale, Honolulu, mokupuni o Oahu, oia ka la me ka hora e hooiaio ia'i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha houia, e hoolahaia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA a me Hawaiian Gazette he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Iulai 5, 1884
A. F. JUDD,
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
HENRY SMITH.
Hope Kakauolelo.
OLELO HOOLAHA:--E ike auanei na kanaka a pau ua papaia aole e hele wale na kanaka ma na kula a me na kuahiwi o Kapaa, Waipouli, a me Olohena, ke ae ole ia mai e ka mea nona ka inoa malalo iho, a o kona hope paha. A e hopuia auanei a e hoopii ma ke kanawai na mea a pau I loaa ma keia mau aina me ke kuleana ole.
GEO. H. DOLE,
Luna Nui o Kapaa.
Kapaa, Maraki 19, 1884 1164-3m
OLELO HOOLAHA:--E ike auanei na kanaka a pau, ua papa loa ia aole e hele wale na kanaka ma na kula o Kealia, Kamalamalo, a me Anahola, ke ae ole ia mai e ka mea nona ka inoa malalo iho, a o kona hope paha. A @@ e hopuia auanei a e hoopii ma ke kanawai na mea a pau i loaa ma k eia mau aina me ke kuleana ole.
WM. BLAISDELL,
Luna Nui o Kealia,
Kealia, Maraki 19, 1884. 1164-3m.
NA HOOLAHA HOU.
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hoopono@@@ @ W@@@@@. Ma ka hana o ka hooiaio ana i ka @@@@@@ Kauoha o NAOWILIPOULA @@@@@ Honolulu, i make. Olelo Kauoha @@@ ma i ia e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha. @ no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 15; o Iulai M.S. 1884 ua waihoia mai imua o ka A@@@@@@ Palapala, i leloia. oia no ke Ka@@@@ @@@ Loa o Naowilipoula(w.) i make ana a me ka Palapala Hoopii e nei ana @ @@ @ @@ pala Luna Hookko no Chas. W. N@@@@@ hoia mai e A. Rosa.
Nolaila, ua Kauohaia o ka POALUA @@ ka la 22 o AUGATE <.H. 1884. @@@ hora 10 kakaiaka ma ka Rami H@@@@@@ o ia Aha, ma Aliiolani Hale Honolulu @@ ka la me ka hodra, e hooiaio ia i ia @@@@@@@@ ha. a e hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili. e kue ana i @@@@@@uoha, a me ka hoopuka ana i ka @@@@@@ na Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolaha ia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa paiia a i hoolahaia ma Honoiaia.
Kakauia ma Honlulu, ko Hawaii pae Ana Augate 15, 1884 A.F. JUDD.
Lunakanawai Nui o ka Aha kiekie Ikea: HENRY SMITH.
Hope Kakauolelo. 1181-3
HOOLAHA HOOKO MOKAKI ME KE KUAI.--Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi mau palapala moraki ekolu elike penei:
1 D. Kahakalau Kekino a me W@e ia A. @ Cartwright kahu waiwai o ka waiwai a H@@@@ hanaia i ka la 21 o Movemaba, 1882 akapea ma ka buke 78 aoao 37.
2 D. Kahakalau Kekino ia S. Roth i hana a i ka la 23 o Iune, 1882. a kopeia ma ka @@@ 76 aoao 70.
3 D. Kahakalau Kekino ia C.M. H@@@ kahu waiwai i hanaia i ka la 15 o Iulai 1882. a kopeia ma ka buke 76 aoao 210.
A mamuli o ka uhaiia ana o na kumu a@@@ o kela mau moraki, nolaila, ke hoolahau @@@ nei e ka poe o ka aoao elua o ua mae m@@@ nei, e hooko ana lakou ia mau mana @@@ a ma ia hooko ana, e kudala akea ana @@@ ma ke Keena kudala o F.P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka POAKAHI ka la 18 o AUGATE 1884, i na waiwai paa ma ua mau moraki nei, elike me ka me@ hoikeia malalo iho.
A.J. Cartwright, S. roth, C.M Hama o W.R. Kakela ko lakou loio.
O na waiwai paa e k@dalaia ana oia no ke @ apana aina ma Kalihi, mokupani o Oahu, @ @@akaka pihaia elike me ia malalo iho:
Apana 1 He 24 eka aina maikai @@ @@ @@ kanu maia ma Kalihi, a oia ke keena o ka ana i hoakakaia ma ka Palapala Siia N@@@@@ 3090 ma Koloalu. Ua mahi maikai ia i keia wa a aia maluna o keia aina ke aneane @@@@ kumuy maia e ulu maikai ana. A aiaa no @@@@ hale maikai, a e pili pu ana me ke kahawa.
Apana 2 He 3 43-100 eka aina kula ma K. pehau, a he apana o ka apana III i hoakak@@ ma ka Sila nui Helu 595, he aina maka @@ ke kukulu hale ana, no ke kanu maia, a no ka hanai holoholona paha, ua pa maikai ia.
Apana 3 He 6.20 eka aina maikai i kupono no ke kanu ana i ka maia a mea e ae pah@@ apana maikai loa keia, a e loaa no ka puka i ka mea e kuai ana.
Apana 4 He 6 68-100 eka aina, oia ka kapalua o ka Apana II Sila nui Helu 2317 he aina maikai loa, ua kupono no ke kanu ana i kela a i keia ano mea kanu; aia no kekahi mau loi kalo maikai m akeia apana. (O ka apana II a pau he 13.74 eka, aka, ke koi n@@ kekahi mea no ka hapaha i mahele ole ia o @@ apana aina la.)
Eia na waiwai lewaa e kudala ia ana:
1 kaa pipi huila lua, 1 kaa pipi huila na, 14 pipi kauo me ke ano maikai, 6 lei a me na ka ulahao, Dala kuike.
Na a poe kuai mai e uku no na palapala.
1181-3t
KE KUAI a ka Luna hooponopono Waiwai no kekai waiwai paa---E kuai aka ana ka mea nona ka inoa malalo io me ma ke kudala akea ma ka rumi kudala o E. P. Adam ma ka POAKAHI ka la 21 o IULAI 1884, ma ka hodra 12 awakea, i keia mau @@@ waiwai ma Honolulu nei:
Apana 1 O kela apana aina me ka hale ma Alanui Kula e kokoke ana i ka uwapo o Wakahalulu, he wahi maikai loa, ina komo ka wai malaila, oia kekahi o na pa hale mak@@ loa ma ke taona ne, he 13-100 eka ka @@@@ ua hoakakaia ma ka Palapala Sila nui He'u 2694 ma ka inoa o Kapukoa, e loaa no ka uka hoolimalima mai ke $30 a hiki i ke $50 no ka malama.
Apana 2 He 1.40 eka aina maikai loa ma Waikahalulu, ke kahe nie ke kahawai o Waikahalulu ma u aaina la, he wahi oluolu @@a.
Apana 3 He 1-100 eka, he wahi kahua hale maikai loa me ka hale maikai no o luna, @@ hiki no ke hele ke kaa ilaila me ka pilikia ole. He wai home maikai no kekahi ohana @@ku, aia hoi ke ku nei ma kahi kokoke i ke @@owai o Waikahalulu. He maikai ke kuleana Na ka poe kuai mai e uku no na palapala.
No na mea i koe, e ninau ia Mrs. Tamar Kuaea, lunahooponopono waiwai o Ku@@, 21 ole ia W.R. Kakela Loio. 1181 @t
OLELO HOOLAHA.--E ike auanei na kanaka a pau loa, owau o ka mea nona ka iuoa malalo iho, ke papa loa aku nei au i ka poe mea waiwai a pau, alole e hoaie wale mai i ka;u wahine mare ia Mileka Akioaa, me kuu ae ole aku a ke ole no hoi e loaa aku kekahi kauoha mai a'u aku, oiai mamua aku nei ua aie wala aku oia ma ko'u inoa. Nolaila, wau ike no, aole maikai ka hana iaia, oukou poe waiwai pau loa aole hoaie iaia, oukou hoaie iaia, oukou i poho no. S. AKIONA.
Nawwiliwili, Iune 27, 1884. 1181-4t
OLELO HOOLAHA.--Ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pae, @@ wehe ae nei au i hale hana gula no'u makai o ke alanui Hotele ma ka aoao ma Waikiki iho o ka hale aina o Hart, Helu 84, a u anoho loihi au no kekahi mau makahiki ma ka hale hana gula o W. Wenner ma ke alanui Papu, a ua makaukau au e hana i na komo gula, komo dala, kupee gula a dala, na pine gula a dala, na lei kukui, kula pepeiao, a ua makaukau au e hooko i na kauoha a pau e hiki mai ana @@@ mai na wahi mai a pau o na mokupuni, no laila ke kono ia aku nei na makamaka a pau e hele mai ma ko'u hale hana e hui pu ai no ke ka@ oha ana e hana i ko oukou makemake me ka hakalia ole. Owau no ko oukou hoa'loha.
J.M. HERING. 1181 2m
OLELO HOOLAHA:--E ike auanei na mea a pau ke nana mai, o ka mea nonna ka inoa malalo iho, ua hooohuia mai au i Luna nana no ka aina o W.B. Starkey e waiho la ma Kepio, Kumunui, Kakkupo, Maui; no na holoholona kkomohewa. Nolaila, ke hai ia aku nei kalohe i na mea a pau, aole e hoakuu wale i ko lakou ma holoholona Bipi, Lio, Hoki, Miula, &co., maluna o ka aina i oleloia maluna. O ka mea kue i keia, e hopii ia no elike me ke kanawai. KEAWE.
Kumunui, Kaupo, Maui.
1178-4t
HOOLAHA:--Ke papaia aku nei ka poe a pau aole e hele wale maluna o ka @@na o Waiahuli a me Keokea, ma Kula, Maui, a o ke poe a paau e kue ana i keia, e hoopii ia no ma ke kanawai.
WILLIAMS GOODNES.
Agena Wailuku susgar & Co.
Wailuku, June 19, 1884. 1178-4t
MAKEMAKE IA.
Ke hoike ia aku nei na mea a pau e makemake ana e loaa no PAI AI ma ka PAKEKE a me ka PAHU paha, e kauoha mai ia'u ma ka leta no ka hoolaawa ana aku i na kauoha Ai a puni keia mau Paemoku; o na kauoha no ke kuanakauhale, e lawe ia aku no e like me ka makemake o ka mea kauoha ma ka ipuka o ko oukou mau hale, no ke kuaukuai haahaa loa. E waiho ae i ka oukou maau kauoha ma na leta ma ka Hale Leta.
ALBERT K. KUNUIAKEA
Honolulu, Mei 12, 1883. 1119 tf.