Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 28, 12 July 1884 — Page 2
This text was transcribed by: | Kakulu Alameida |
This work is dedicated to: | Na Haumana o Kamehameha Hawai'i |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
ka Makahiki................$2.00
No Eono Makahiki...... 1.00
KUIKE K A RULA
Poaono..........Iulai 21 1884
Auhea ka poe noonoo
Aole i ne’e ka ike o ka lehulehu mai Hawaii a hiki aka i Kauai, a ua hoomaopopo no anei in a mea e hana ia ana iloko o keia Ahaolelo? He mea hoohilahila i ka mea maikai i loaa mua i keia Paeaina, na lana kolohe i hoaiia mai nei e kekahi hapa uuku o na lunamakaainana. Ua ike pono ua heluhelu ma na nupepa ia mau mea maloko o na mea olelo o ka Ahaolelo i hoopukaia. Aka, o ka hapa a aku i koa,he okoa ia, aole i loaa aka ka palena piha o keia hana apiki. O na dala o ke aupuni, ua hoolilo wale ia me ka ae ole o ke kanawai, a me ke kue maoli no hoi in a kahikuhi ana o ka Ahaolelo o ka makahiki 1882. O na aina aupuni, ua hooliloia ma kea no kue i ke kanawai, me ka nana ole ia o ka pomaikai o ke aupuni a me ka lehulehu holookoa. Ua uahauha waleia na pomaikai o ka lahuikanaka, elike me ke kolohe ia o na pono pili kino o kahi hapa uuku o na makaainana, he mau makahiki i hala aku nei ma Lanai.
Ua hoikeia mai keia mau mea ma loko o na hokie i waihoia imu o ka Ahaolelo, ua hoolahaia iloko o na nupepa mai Hawaii a Niihau. Ma ka nana ana nae, me he mea la aohe mana o ke aupuni nana e hoapololei keia hana kokee. Ua hoao iho nei na lunamakaainana e hooponopono a e hoopololei in a kekee, aole nae hiki. Ua haule no pono o na makaainana a me ka hanohano o ka aina ma na lima o keia poe. He kakaikahi wale no ka poe i keia aku ma ka plolei, me ka hoopilimeaaole a me ka make oiaio i ka pono e ka lehulehu a me ke kuokoa o ke aupuni Hawaii.
He lehulehu wale o na haole kamaainana kahiko, a me ko Hawaii nei poo noonoo, e nana ne ii na ouli o keia kau me ka pihoihoi o ka manao. No ke aha hoi keia pihoihoi? Eia, no ka mea ua ike pono lakou o keia no na ano hana i hanaia ma kekahi mau aupuni o ae o ka honua a hoohua mai la he poino ka lahui kanaka, a he auhulihia no ia mau aupuni. Nolaila, o ka poe i aloha ia Hawaii a me kona lahui, a i make hoi no ka hoomau ia o kona maluhia a me ke kupaa o ka nohoalii, ua minamina lakou i ka ike i keia mau hana kekee me ka loaa ole o ka mana wa e hoopololei. Ina o na hana, i hanaia e kekahi mau aupuni e ae a poino lakou, o ia mau anon aha ke laweia mai iwaena o kakou, alaila he hookah no o kakou hopena me lakou la. Ina o ka hua kakalaioa i kanuia ma Aigupita ke laweia mai a kanu ia ma Hawaiinei, alaila he mea maopopo hookah no ano o ka hua e ohi ai o ko o, a me ko onei.
Ke paipai nei keia pepa i kona mau makamaka heluhelu a pau e noonoo akahele no keia mau ouli e kau mai nei maluna o Hawaii. E hakilo pololei in a hana a ko oukou mau lunamakaainana. He poe lunamakaainana io paha na oukou? He poe kauwa hoolimalima paha na hai?
Ukiuki i ka pono.
Ua hai mai ke kahu o ka ekalesia a Kaumakapili ia makou, ua olelo aku ka kekahi o na lunamakaainana iaia, o ke kuniu i hooholo ai ka ahaolelo i ke kanawai hoonoa in a waiona, no ko lakou ukiuki i ka poe pule maloko o na luakini. He aneane hiki ole i keia pepa ke manaoio ua hoohaahaa ino loa kekahi hoa, a mau hoa paha, o ia hale iaia iho ma ka hoopuka aina in a olelo naaupo elike me ia. No ka ukiuki ka i ka poe pono o ka aina, nolaila, hoholoia ke kanawai hoonoa in a waiona. Ukiuki i ka pono a me ka malamalama! Nolaila, hana i kanawai kue ia mau mea. E aho ka noonoo pohuliu o na kamalii o Kawaapae mamua o na kalai manao ana a keia kanaka. Ea, hanohano io paha ke apana nana i koho keia kanaka i lunamakaainana, e kona kahua kalai manao, he ukiuki i ka malamalama nana i hapai ikona lahui iluna mailoko ae o ke kio lepo.
Ina i ilelo ae keia kanaka, ma kona noonoo he mea maikai ka waona, he mea hoola a hoowaiwai i kona lahui, e aho ia noonoo mamua o keia manao ole loa “no ka ukiuki i ka poe pono,” Aka, ua hiki no paha pela: malia paha o kona wahi haawina noonoo no ia. O ka poe oi loa aku o ka poeleele, oia no ka poe i ike mua io ka malamalama a i hoi hou iloko o ka pouli. A, ua olelo mai no hoi ka Haku o na mea a pau: “Ina e lilo ka malamalama iloko ou i pouli, aole io hoi o ka nui o ua pouli la.” O ka pilikia nui o Hawaii i keia wa a me keia hope iho, aia no ia ma o ka poe i hoolilo i ka malamalama iloko o lakou i pouli. Ike o Iuda i ka Malamalama a kumakaia iho la, aohe emo kaawe oia iaia iho. Ike no hoi ka wahine a Lota i ke alanui o ka ono, aka, ua huli oia i hope a lilo iho la i kia paakai. Pomaikai o Hawaii ke hoonaauao oia, oiai aole i napoo kona la, a aole hoi i lilo kona ea.
Rev. G. B. Barrett.
Ua like mua na @ papa ma ka meke ana o keia kamua Misionari kahiko ma K@. K@ i ka la 15 o June @. Ua hele mai o Koela ma kana wahine i Hawaiia nei malalo o ka Papa Misionari @ o ka makahiki 1822. O Waialua, Oahu, kona kihapai mua in oho aka mahope iho hoi aku ia i Hanalei, Kauai: ekolu makahiki i Hanalei, aliala @ aku la i Waimea, ma ia mokupuni no, a ilaila kahi ana i lawelawe ai i ka hana a hiki i kona la i komo aku ai iloko e kahi mana.
He kanaka hoomanawanui o Ro@ iloko o na pilikia a ua aloha oia i ko lahui Hawaii, a ua alohaia no hoi: oia o ka lehulehu o kona apana. Ma na lawelawe ana i ka hana iloko o kona kihapai, aole oia i hopo i ka lohi aole no hoi i home in a pilikia. Ua kokua nui oia in a kanaka o Waimea ma na hana e pomaikai ai lakou. Ua haalele mai oia ma keia aoao he wahine me eono keiki e ola nei, a me umikumamaiwa moopuna. Aloha wale na kumu kahiko.
Ka ili ana o ka Hoku Ao.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Mariposa i kakahiaka Poalua nei, ma ona la i loaa mai ai he lono no ka ili ana o ka moku Haku Ao ma ka mokupuni o ka Pae Aina o Makala. Ma keia ili ana, o ka moku wale no kai nohaha, ua pakele na mea a pau o ka moku.
Mamuli o keia hala loa o ka manawa ka o ka moku Hoku Ao i o kakou nei, ua manao mua ia e na lala o ka Papa Hawaii ua ili oia a ua nohaha: a ma ka loaa ana mai o na lono, ua koi o no aim au manao wale ana.
Kanawai Moni.
I aka auina la o ka Poaha nei i noonooia ai imua o ke komite o ka Hale ka bila kanawai e hooponopono ana i ka Moni. He kanawai keia e hooponopono ana a e hoolilo ana i ka dala gula o Amerika Hu ii dala kahua paa no ke Aupuni nei.
NO NA EKALESIA.
Ua malamaia ahaaina a ka Haku ma Kawaiahao ma ka ia Sabati nei, a ua hookomoia i ka hoahanau he 9, a o na keiki i bapetizo’a, he 8.
Ua loheia mai, ke holomua nein a hana a ka Haku ma ka ekalesia o Kaohe, i Kona Hema iloko o keia mau la. Holopono no hai na hana a ka Haku ma ka ekalesia o Eleele, i Kauai, i keia mau la.
Ma kela Sabati aku nei, ua lulu ke ekalisia o Waihee, a ua loaa na dala ke 234.40.
Ua loheia mai ke omamaka hou mai nein a hana a ka Haku ma ka apana o Kaneohe i keia mau la, a ke piha nei ko lakau luakini, o ka hoomau aku ka pono.
Ke makaukau nei ko Anahola haiolelo oia o S. Kaiapa, e hoi aku ilaila i keia pule ae, makope iho o kona hoohala ana aku nei ne mau la ma Koolau a ua lohe pu ia mai no hoi i keia pule e huli hoi mai ai o Kalaiwaa no Paauhau e lawelawe i kana hana ha enanelio ma ia wahi, a noho kahu aku no ia kihapai E holomua na hana.
Na hana hoohiwahiwa
E kuu KUOKOA a me kou kapena, e oluoluia e lawe aku i keia hunahuna mea hou, a hoaiai ae ikou mau tausani poe heluhelu, i ike mai ai na wahine Hawaii in a hana hope loa o Mrs. M. Kaanaana no kana mea aloha he Kane. Eia iho na mahele nui o keia hoonanea e na makamaka:
He hale kupapau nani ma Ewa nei, mai ka mahina mai o Maraki, 1884, ua hoomakaia na lawelawe ana no keia hale, ua ehia ilalo, no ka hohohu he 12 kapuai paha a oi, a ua palainaia me ka puna a me na pohaku a hiki loa i ke kae o ka lua, ua hana pioia me na po haku uinihapa. Me he mea la, mai ka papahele o keia hale a hiki i kona kaupoku pio oloko, he 9 a oi kapuai ke kiekie. Ua hoonani maikaiia o waho o keia hale me na mea hoonani a e ku kilakila ana oia me ka nani nui. Aia maluna pono o ka puka o ke kala e huli la i Puukapolei, ke kala oka hale laau i kukuluia ai i hale noho no Mrs. Kaanaana, a mai ka puka komo o ka hale kupupau ua hoopii kamoe ia ke alanui me he mea la he 12 kapuai ikoe hikiloa aku i ka puka o ka hale o ua Mrs. M. Kaanaana nei. Olalo o ka papahele, ua uhiia me ka moena nanai kumukuai nui, a i ka nana pono ana aku, he rumi hookipa maopopo no kekahi mea hanaohano. E hele mai e ike i ka nani o na nani, oiai o ka helu ekahi io no keia ma Ewa holookoa nei. Me he mea la o ka pau pono ana o na hoomaemae ana o keia hala, in a pule imu o Iune.
Ma ka Poaha, Iune 19, he la maka kanaka ia o Awa Waiawa, oia ka la i kalua ia ai na waiwai, puaa, bipi, &c. Ma ia ahiahi, ua malamalama he papaaina nui hanohano me na wehi o ka uka waokele, a ua haiamuia e ke anaina nui, a ua ai in a mea ai he nui wale, a ua hew aka waha. Ma ia poi ho, he laukanaka ko Awa nei a hiki wale i kea o ana.
I ka wehe ana mai o ka pawa o ke kakahiaka nui, ua ike ia aku ka muimuia an aka lehulehu ma Awa, a eia no anoai oia la.
Ma ka kakahiaka ua p@ mai ua Mrs. Kaanaana he wahi @ o ka @ ka @ ana i ka @ oia hou ka @ kaka@ make i puana mai ai i kona he aloha i ke ahiahi i hola. “O ka p@ a komo pu@ loa o kuu aloha e palua pu lakou me a’u no ka aina kakahiaka o ka la apopo.” Na keia @ kona @ ai i ka lehulehu, ua @ ekolu, i hele a lulu @ a ua haiamu ae ka lehulehu malalo o kekahi lanai nu ii hoo@ ae ke anaina, aole @ mea @ hoohalahala ai o ke kauk@.
Mahope iho o ka pau ana o ka paina, ua hoomaka ka hoonohono ana o ka huakai hoolewa, a penei ka hoono @ ana. Haiolelo S. P. K. Nawaa, na luna Ekalesia, me Papa Kahu Waiwai, Poe Puhi Ohe a Mr. Kiha, na keiki Kula, Ohana o ka mea make, Poe Puhi Ohe a Kaiailokoia Poe kauo kaa kupupau, Kaa kupapau, ma na aoao o ke kaa kupapau, poe hapai pahu. Wainekanemake me kaikamahina maluna o ke kaa, J. K. Kaanaana Jr. ua ke kaa, Ohana o ka Wainekanemake, ka poe i hui mai no ia huakai hele wawae, a me ka poe maluna o na ‘io ka hope loa, mai ka home aku. Ua hele komohana ka huakai a hiki i ke alanui Waialua, malaila aku huli Hikina, a no ka Luakini ma Haupu.
Oiai ka leo o k abele e uwe kanikau ana, ua komo aku la ka huakai iloko o ka Halepule hou, a ua piha-u wale. Ua maiaenaia ke anaina haipule e Mr. S. P. K. Nawaii, ana ke Poolelo ma Kekahuna 12:7.
He anaina piha kela in a olelo hoa@ohaloha mai ka mea haiolelo mai, a ua mahalo nui ia hoi keia haiolelo, a he mea poina oleia ia, e ka poe a pau i lohe, a na hookuuia ke anina me ke eehia.
Mahope o ke anaina haipule kupapau, ua ku mai ka wainekanemake o olelo mai penei: “ E ke anaina, alona oukou:---Ua haawiia mai ia’u he Palapala Komite noi dala no keia Luakini a ua koho mua au, o ko’u la keia e hoihoi mai ai i ua Palapala la a me ka mana makana no keia Luakini Hou. Nolaila, no’u iho a me kuu mea aloha i hala, eia la he $20.00. Nolaila o ka poe a pau e makemake ana e hui pu mau me a’u ma keia hana, aole lakouo e kipakuia aku.” I ka lohe ana o ke anaina, ua eu like mai la a ua loaa he $66.25, ke huiia me $20.00 mua.
Mahope iho o ka pau ana o ka lulu dala ana, ua hookuuia ke anaina. I ka huakai hoolewa e huli ana, ua hele wale a haiamu. A oiai e lo-polo-polo a e hone ana hoi na leo o na Pahu me na Ohe, ua hiki aku la ka huakai ma Awa, a ua waihoia ke kino kupapau o ka mea make ma kona home nani a kana wahine i hana noeau ai no na lilo e kokoke aku ana makahi o ke “kani.” Ua olaola pu i ka na mea a pau e makaikai i ka hale o ka aloha, a ua weheia ka puka no ia hana, a n aka la i hooki mai. Ua oluolu pu ia Mr. J. K. Kaanaana Jr. ka hookipa ana aku in a kanaka a pau ma ia la.
O ka hana hope loa, oia no ka pane ia mai imua o ka lehulehu, a i hui puia me na lealea Hawaii a me na himeni a poi a la. E Mr. Luna Hooponopono, o ka mea kakau no keia hunahuna, ua lohe oia main a kamaaina mai penei: “Mai mua mai a hiki i keia la, o keia wale no ka hoolewa nui a hanohano i ikeia, a me ka hale kupapau nani hoi ma Ewa nei.
O keia ae la na mea nui o keia mau la maka kanaka o Wea nei.
Owau no me ke aloha,
Makaikai
HE WAHI MOOLELO KAAO NO
-ke-
Kanaka ako lauoho,
a me ke
OLE_LAAU
Kuhihewa 1,
I ke au i aui wale aku nei, e noho ana kekahi kanaka ako lauoho a kahi umiumi ma ke kauwahi kulanakauhale o Farani, a oia ae la kana oihana i hoike ia ae la. Aole ana wahine e hooponopono mai ai nona, aole hoi he mau keiki e lawelawe aku ai, aka, ua hono mehameha oia. Ma ia kulana no oia i hoomanawanui ai no kekahi wa loihi, e ohi mau ana in a wahi keneta i loaa iaia ma ka hana i kela a me keia la. He mau makamak no kona i hono kaawale mai iaia aku.
He wahi home nanai a maemae kona i hoopuniia e na laau, a ma kahi e kokoke ana i ka puka aniani o kona wahi rumi moe e ku ana kekahi kumu laau nui a kiekie, ua halakau ae la kona mau lala ma o a maanei o kona wahi pupupu, a o kona maul au no hoi e luhe iho ana a aneane e poipu iho i kona home.
Hoea mai la ma kona keena hana kekahi kanaka; he kino nui kona, pukalaki kona mau lauoho, pukupuku kona mau maka, a e ooi ae ana ma kona auwae he mau wahi uaniumi kiakaikahi a oolea i like me ka hulu puaa; ua kihikihi kona mau kipoohiwa, a ua awaawaa hoi na lima, a e hoike mai ana kona holoholena he pilikua oia. ken oho nei ka mea @ ka home maluna o ke kaou wahi apahu laau e kali ana no na kauoha mai ke kanaka e ku nei me ka ma@ a haalulu ae la ia.
Hele mai la ke kanaka a me na nanaina hoomaka’uka’u a haawai aku la i kekahi hoolona, kuhi ae la kona mau mara@ i ka lauoho pukallaki a me ka auwae: hoopuka aku la i keia huaolelo wale no: “Sina--@” ( e---kahi ) me ka leo nui a ka@o no hei, a noho iho la Hale.
Na keia leo i hoonaka loa ae i kona kino, a me maopopo ole iho ia ia ia kana mea e hana aku ai, no ka mea aole i maopopo pono loa ia ia kanu mea i kamailio mai ai, oiai ua pane aku ka pii kua me ka leo kauo a nunulu. Aka, hoomaopopo koke iho la ia in a hoailona i haawiia a ma o kona noho ana ilalo, e hoike mai ana e ako a kahi i kona umiumi: nolaila awiwi ae la oia no kana upa a hoomaka iho la e ako, a he wa pokole ua pau ala. Laiau aku la no hoi i kana pahi ma ka pulu wai sopa e hooma-a ana i kona auwae, a hooholo iho la i kana pahi ma kona auwae. No ke oolea o na umiumi, he kana nui loa ia ia ka hoohele malie ana mai i ka pahii nolaila huki ino mai la oia i kana pahi, a no kona haalulu no hoii ka makaa a me keia huki ino ana mai, holo loa ino la ka pahi a moku pu ae la kona kani-ai a waiho aku la ka pilikua he mea make.
Ma o keia make ana o ka pilihua i hooi loa ae i kona makau, ku iho la ia ma kona aoao me ka mae o kona mau nanaina e noonoo ana no kona pono: aka, hooholo koke iho la ia e hoonalo i ke kino make me ka malu loa, a aole hoi e ike kekahi mea i keia. Nolaila, lawelawe koke iho la ia i keia hana me ka hikiwawe, a nalo aku la.
O keia manawa a ke kanaka ako lauoho e noho nei, he wa pilikia loa ia, a o ka manawa no ia o ka haule lau, e pa an aka makani me ka puahu nui, e hoonee ana in a hale, hoohina ana in a kumulaau, a hoopoino ana i kekahi mau waiwai e ae: aka, o kona wahi home ua maluhia, koe wale no na laau e hio ana, e uwi ana, a o na lau laau e lele liilii ana mai kekahi kihi a kekahi okona wahi pa.
Ma kekahi po, hoi aku la oia no kona wahi pane e hooluolu, aka ana iloko ona na noonoo mau ana no ke kino make o ka pilikua. He nui ma wa ona i hoao ai e hoonalo ia mau noonoo ana, aka he makehewa, a n aka halulu o ka makani i hoohiaa loa iaia ma ia po a hiki wale ikonalohoe ana i kekahi leo haalulu maluna ae o kona puka aniani. He leo kana i lohe, a ma kona hoomaopopo i ka huaolelo i pae mai, oia no ka leo o ka pilikua i pane mai ai ia ia “ Sha—re ,” (e haki.) Hoao hou iho la ia e moe a lohe hou no ia no ka manawa elua i ka leo oia ka wa a ka makani e pa ikaika mai ana. Ala loa ae la ia iluna a hoao aku la e nana aku mawaho o kona puka aniani, a no kona piha makau wili iho la i kona kappa a paa a hoao iho la e pan ii kona mau pepeiao mai ka lohe ana i kela leo, aole nae ia i holopono oiai ua pae mau mai la ka leo.
Hoomanawanui iho la ia no ia koena po a hiki ike ao ana, a o ka mea mua loa iaia ma ke kakahiaka nui, oia kona nana pono ana i kahi o keia leo i pae mai ai; pii ae la oia iluna o ke kumulaau a ke lohe mau nei no oia i ka leo. Hookolo aku la ia ma kahi o ka leo e pae mau mai ana auwe, wahi ana, elua lala o ke kumulaau nui e ku ana e moe kea ana, a ua pili pu, a i ka wa o ka makani e pa mai ai me ka ikaika alila anai keia mau laau kekahi i kekahi, a he Ole-laau ma kekahi kapa ana, a o ka leo o keia mau lala e anai ana, me he mea la e hoopuka mai ana i ka huaolelo a ka pilikua i pane aku ai i ke kanaka ako lauoho,” Sha—re,” (e kahi. )
Auwe! wahi hou ana, he kuhihewa nui keia.
Owai la ka loio i kaliwa i kana wahi Wea ma ka po o ka la 3 iho nei? O Wis--- He keu ka paluwale o keia hana ana, aia a ona rama pepehi i kana Eva. E pau ka paapaaina o kela wipa i ka po! Se----lo!!! Wis-----
“Selo: More man over board!!” i pane ae ai kela Kapena L---, “Tu masi pirikia wau,” oiai ua haule aku la mai luna o ka oneki o ka E--- kona ku hoe, mamuli o ka hakoko ana me kekahi o na alii-moku a hoohinaia oia. Ua hoao ia na kokua, aka, ua pomaikai ka pakele ana o kona ola mamuli o ka hou ia ana e ke ‘lii-o-ia i ke o a ku ma ka lihiliho o kona wahi kuka. he keu nei o ka moku loaa mau i ka poino.
Hoolaha Akea:--Ke papaia aku nei ka poe mea puaa, kao, a me na holooholona e ae e hele wale ne ii ka pa o ka Luakini o Kawaahao, a me ka pa ilina e pili pu ana, mai keia ia aku aole e aeia na holoholona e hele wale ma ia mau pa. E lawe ka poe nona keia mau holoholona i ka lakou wai wai i kahi e ma keia hope aku, e hooko ia ke kanawai maluna o na holoolona a pau e loaa ana iloko o ua mau pa ne ii oleloia. 1176 tf
Iune 12, 1884.
Olelo Hoolaha:--Mai keia la aku aole au e hoolaa i kekahi aie i h@oleloia ma ko’u iaoa, ke ole e loaa na heapono ana mai ia’u aku. J. K. Cook,
Honolulu Ian. 19, 1884 1145-tf
NA HOOLAHA HOU.
HOIKE KULA AUPUNI
E hoike ia ana ma Kula Aupuni e@ ka olelo Hawaii o ka Apana o Honolulu, e like me kela hoomaopopo ana malalo iho,
Poakahi, la 21 o Iulai 1884, ma ka i makini o Kamaukapili na Kula o Ka@iliili, Waikiki kai a me Wailupe.
Poalua, ia 22 o Iulai ma ka I uakin@ o Kaumakapili, na Kula o Moanalua, Kalihi, aka Kalihi kai, Pamoa, Kawaiahao, Kaumakapili, Roma k. a me Roma w.
L hoomaka an aka hoike i ka hora 9 o ke kakahiaka o na la i oleloia maluna a e hoomaha ana ma Kula maika pau ana o na hoike, a hiki i ka Poakai@i, la 15 o Sepatemaba 1884, a mai ia ia e hoomaka hou ai ke kula ana.
W. Jas. Kamaka,
Luna Kula
Oihana Hoonaauao, Iulai 20, 1884.
2 times.
HOIKE KULA AUPUNI MA EWA A ME WAIANAE.
e HOIKE ANA NA Kula o Ewa a me Waianae e like me keia hoomaopopo ana malalo iho:
NA KULA HAOLE
Poakolu, la 23 o Iulai, ma Waiawa, Ewa. Poaha, la 24 o Iulai, ma Pokai, Waianae.
NA KULA HAWAII
Poalima la 25 o Iulai, ma Pokai no, na Kula Hawaii o Pokai me Makua.
E hoomaka an aka hoike i ka hora 9 o na la i olelo ia maluna.
W. Jas. Kamika.
Luna Kula,
Oihana Hoonaauao, Iulai 10, 1884.
2 times.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI O Iosepa Kaona:--Ua la@ kohuia maika mea non aka inoa malalo e ka Mea Hanohano A. F. Judd, Lunakanawa Nui oka Aha Kiekie o ko Hawaii Paeaina i Lunahooponopono ma ka waiwai o Iosepa Kaona i make, a ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i aia i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai. A o ka poe i kuleana i ka waiwai o ka mea i make, a hele mai lakou me na hoolalo kupono iloko ona mahina eono @ keia la aku o hole mau ia lakou.
J. K. KAKINA.
Lunahooponopono Waiwai o Iosepa Kaona i make kauoha ole. 1180 4t
OLELO HOOLAHA:--E ike auanei na kanaka a pau, o ka mea non aka inoa malalo iho, ua hookohuia mai e ka mea Hanohano Abr. Fornander Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, i Luna Hooponopono no ka Waiwai o J. Kahinu (k) o Lahaina, Maui, i make. A no ka aie ole oka me i make, mahope iho o ka hala ana o na pule eha o ka paka ana o ka puka ana okeia Hoolaha e kuai kudala aku ana au i kekahi mau waiwai lewa a me i apana aina, ma ka la 9 o AUGATE 1884, 2 lio 1 halelaau, 1 moe paina, 1 noholio, 1 apana aina, ma ke dala huike. I mea e maopopo ai, e ninau i kuu loio ia D. Kahaulelio.
KAUWA.
Lunahooponopono o ka waiwai o J. Kahinu
Lahaina, Maui 1179-4t.
HOOLAHA I KA POE AIE—Ua hookohu poaoia mai ka mea non aka inoa malalo i Lunahooponopono Waiwai Kuikawa no ka Waiwai o KAPENA THOMAS SPENCER i make o Hilo, mokupuni o Hawaii, ma ke kauoha a ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ka Paeaina Hawaii. Ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai i oleloia, e hoike koke ma ii ka mea non aka inoa malalo me na hooiaio kupono iloko o na mahina eono mai keia la e puka aku nei keia hoolaha, a i ole pela e hole mau ia lakou. A o ka poe a pau he aie ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e uku koke ae lakou i ka mea non aka iaoa malalo, ma Hilo, Hawaii.
CHARLES S. KITTREDGE.
Lunahooponopono Waiwai Kuikawa o Kapena Thomas Spencer o Hilo, Hawaii, i make.
Hilo, Hawaii, Iulai 3, 1884 1180-3t
AHA KAAPUNI Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai, Mokupuni o Kauai ss. Ma ka waiwai o KEONI k, o Waimea, Kauai, i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 16 o Mei a. d. 1884, ua waihoia imua o ka Aha kekahi Palapala i oleloia oia no ke Kauoha Hope Loa o Keoni k, i make aku la, a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hoolaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ka Palapala Luna Hooko no S. Aukai, ua waihoia mai e W. G. Kealawele.
Nolaila na Kauohaia, o ka POAKOLU oia ka la 13 o AUGATE m. h. 1884, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha ma Koloa, Kauai, oia ka la a me ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia e hoolahaia no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa Mei 21, 1884.
J. HARDY,
Lunakanawai Kaauni Apana Eha.
1180 3t.
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka hooiaio ana i ka Palapala Kauoha o WILLIAM MILLITIZ WENNER o Honolulu i make. Olelo kauoha e hojo ana i la e hooiaio ai ika Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 5 o Iulai, m. h. 1884, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope loa W. M. Wenner i make aku la; a ma ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luna Hooko no Hugh E. Mc. Intyre ua wahoia e ia.
Nolaila, ua kauohaia o ka POALUA, oia ka la 29 o IULAI, m. h. 1884 ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo ia Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, mokupuni o Oahu, oia ka la me ka hora e hooiaio ia ii a Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai hoiia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha houia, e hoolahaia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA a me Hawaiian Gazette he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Iulai 5, 1884.
- F. JUDD,
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie,
Henry Smith,
Hope Kakauolelo.
OLELO HOOLAHA:--E ike auamei na kanaka a pau na papaia aole e hele wale na kanaka ma na kula a me na kuahiwi o Kapaa, Waipouli, a me Olohen, kea e ole ia mai e ka mea non aka inoa malalo iho, a o kona hope paha. A e hopuia auanei a e hoopii ma ke kanawai na mea a pau iloaa ma keia mau aina me ke kuleana ole.
GEO. H. Dole,
Luna Nui o Kapaa
Kapaa, Maraki 19, 1884 1164 3m.
OLELO HOOLAHA:--E ike auanei na kanaka a pau, ua papa loa ia aole e hele wale na kanaka ma na kula o Kealia, Kamalamalo a me Anahola, kea e ole ia mai e ka noe@ non aka ino malalo iho, a o kona hope paha. A e hopuia auanei a e hoopii ma ke kanawai na mea a pau i loaa ma keia mau aina me ke kuleana ole.
WM. BLAISDELL,
Luna Nui o Kealia.
Kealia, Maraki 19, 1884. 1164-3m.
NA HOOLAHO HOU
AHA HOOHOLOHOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hoopu @ o Waiwai. Ma ka hana @ ka Waiwai o HANA KAAI @ o Kapalama Honolulu, Oahu i make i kauoha ole. Imua o ka Luna kanawai No: A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a n aka waihoia ana mai o ka Palapala Nui a G. M. PILIPO o Honolulu, Oahu, a hoike mai ana @ HANA KAAI, (w) no k@h i olelo mua ia, ua make kauohe ole ma Kapalama, Honolulu, Oahu ma ka la 12 paha o IULAI 1883, me kona waiho mai no waiwai e @e hoopau @pono ia a e Nui ana e @ Palapala @ Kuna Hooponopono Waiwai ia KAUI MAKAHIEHIE @.
Ua k@hala @ ka POALUA ka la 13 o IULAI 1884, hora 10 kakahiaka ola ka manawa i koao @ ana in a noi ia, @ o ua Lunakanawai Nui la, ma ke Keena Hookolokolo i kela Aha ma Honolulu, a 2 ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i p@ii e hoike @ i ke @, ina he kumu@ ko lakou, a @ oleloia ai na noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia mea ka olelo Hawaii i ekolu ;pule ma ke KUOKOA, he Nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, Ko Hawaiia Pae Aina.
IUNE 20, 1884.
- F. JUDD
Lunakanawai Nei o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith.
Hope Kakauolelo. 1178, 3t
AHA KAAPUNI APANA EHA O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.
Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o k waiwai o KAMANIA (w) o Koloa, Kauai, i make, ma ke Keena imua a o ka Lunakanawa Kaapuni.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapla Noi a me ka Papa Hoike o A. K> Maka. Lunahooponopono o ka waiwai o Kamania (w) no Koloa i make, e noi ana o apono ia na hoolilo he $14, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $___a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea a e kauoha ana ia e makele in a waiwai e waiho ana ma kona lima in a mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia me kona mau hope mai ko kakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka POAONO oia ka la 2 o AUGATE 1884, maka hora 10 kakahiaka, o ua Lunakanawai la, ma ke keena ma ka hale hookolokolo ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i hohola no ka hoolohe ana i ua noila, a ma na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi ia, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke KUOKOA he nupeppa i pai a hoolaha ia ma Honollu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 21 o Iune, 1884.
J> HARDY
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1178-3t
AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o LAANUI (k) o Koloa, Kauai, i make. Ma ke Keena in@aa o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka helehelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike o A. K. Maka, Lunahooponopono o ka waiwai o Laanui no Koloa, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $15.00, a e hoike ana o na mea i kaa mai iaia he $___ a e noi ana e nana a apono l kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kon lima in a mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka POAONO< oia ka la 2 o AUGATE 1884, ma ka hora 10 kakahiaka ma ke keena hookolokolo imua o na Lunakanawai la, ma Koloa, Kauai, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i piii malaila e hele mai ai a e hoike ike kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke KUOKOA he nupepa i pai a holahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina i keia la 21 o Iune, 1884. J. HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1178 3t
AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pai Aina, ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o PAPAEKA (k) o Moloaa, Kauai, i make, ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike o A. K. Mika, Lunahooponopono o ka waiwai o Palaeka no Moloaa, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $15, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaiai he $---e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauohaia e mahele in a waiwai e waiho nei ma kona in a mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka POAONA, ka la 2 o AUGATE 1884, ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo ma Koloa, Kauai, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou a ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia ma ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kaukauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina i keia la 21 o Iune, 1884. J. HARDY.
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1178 3t
OLELO HOOLAHA:--E ike auanei na mea a pau ke nana mai, o ka mea non aka inoa malalo iho, ua hookohuia mai au i Luna Nana no ka aina o W. B. Starkey e waiho la ma Kepio =, Kumunui, Kaupo, Maui; no na holoholona komohewa. Nolaila, ke hai ia aku nei ka lohe in a mea a pau, aole e hoakuu wale i ko lakou ma holoholona Bipi, Lio, Hoki, Miula, &co., maluna o ka aina i oleloia maluna. O ka mea kue i keia, e hoopii ia no elike me ke kanawai. KEAWE.
Kumunui, Kaupo, Maui.
1178 4t
HOOLAHA HOOKAPU AINA:--Owau o ka mea non aka inoa malalo iho nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au in a ano holoholono a pau, oia hoi ka moa, kaka, pelelu, nene, puaa, hipa, kao, lio, bipi, hoki, piula, aole e hele wale ma@ kuu aina e waiho la ma Kumuohia, Kapalam-uka, Honolulu, Oahu, mauka ae o Niuhelewai. O ka holoholona a mau holoholona paha e hele wale ana, e hopu ia no, a e uku ka Ona nona ua holoholona la he $1.00 ka uku no ka poe. A ke hookoho a kuni pono aku nei au ia Iosua Hauleiokulu, i Hope a i Luna nana e hopu a nana pono i ka holoholona e hele wale ana maluna o ka aina i ilelo ia ae la. O ka mea a mau mea e hoolohe ole ana i keia, e hana no kuu Hope a Luna e like me ke kanawai. A no ka oiaio o keia, ke kau nei au i ko’u inoa,
Mrs. EMALIA LUIKA RAWLIN.
Kapalama-uka, Kona, Oahu.
1178-4t
HOOLAHA:--ke papaia aku nei ka poe a pau aole e hele wale maluna o ka aina o Waiahuli a me Keokea, ma Kula, Maui, o ka poe a pau e kue ana i keia, e hoopii ia no ma ke kanawai.
WILLIAM GOODNES.
Agena Wailuku Sugar & Co.
Wailuku, June 19, 1884. 1178-4t
MAKEMAKE IA
Ke hoike ia aku nein a mea a pau e makemake ana e loaa na PAI AI ma ka PAKEKE a me ka PAHU paha, e kauoha mai ia’u ma ka leka no ka hoolawa ana aku in a kauoha Ai a puni keia mau Paemoku: o na kauoha no ke kulanakauhale, e lawe ia aku no e like me ka makemake o ka mea kauoha ma ka ipuka o ko oukou mau hale, no ke kumukuai haahaa loa. E waiho ae i ka oukou mau kauoha ma na leta ma ka Hale Leta.
ALBERT K. KUNUIAKEA
Honolulu, Mei 12, 1883. 1119 tf.
MA KA LUAKINI O KAWAIAHAO
POAONO IULAI 3, 1@@@
MALALO O KE AUPUNI
ANA A KA H@@
“HUI A KE ALII”
I KOKUAIA E KE ‘LII KA HOOHINA @
MR. H. BERGER, A ME @
LOEA HANOHANO IKE HIMENI
O NA POMAIKAI E LOAA ANA @
W@A ANA NO KA PONO O KA @
N@O WAIKIKI
UKU KOMO.
Na lalani noho o waenakona $1
“ “ “ o na aoao................@
“ “ “ o luna......................@
Na kamalii.........................................@
E loaa no na palapala kon@@@@@
keia NUPEPA, Keena o ka m@@@
Keena o J. E. Wiseman, ma @@ @@@
himeni, a me ka puka.
HOOLAHA I KA POE AHA @@@ aku nei na mea apau n@@@@ iho nei, ua hookohoia mau @@@@ popono Waiwai no ka @@ @. N. Makee i make ma Ulupa@@ puni o Maui. O ka poe a pau @@ ko lakou i ka waiwai i oleloia 22 nei lakou e hoike koke mai @@@ oiaio kupono, ma ua hoop@aia n@ @ ma kekahi ano e ae paha, i @@@ inoa malalo, iloko o na mahina @@ la aku, a i ole pela, e @2 ma# 3 o ka poe he ole @@ ko lakou i ka wai@@ i make, e hookaa awiwi mai lakou.
@. N. MAKEE
W. G. IKU@@
Lunahooponopono Waiwai o ka @
Catharine N. Makee.
Honolulu, Iune 17, 1884. 11@@ 4@
AHA HOOKOLOKOLO Kaapuani @ Eha o ko Hawaii Pae Aina @ oponopono waiwai. Ma ka waiwai @@ AUUNI o Waimea, Kauai, i make @@ imua o ka Lunakanawai Kaapuni @@.
Ma ka heluhelu a me ka waiho @ Palapala nei a a Api Kauai (@@ W@@ ike mai ana o Kaapunio no Waimea, K @@ make kauoha ole ma Waimea ma ke @ Oct. 1883, a e noi a@a e haawi ia ka i@ Hookohu Luna Ho@@ oa@ Waimea, Kauai.
Ua kauohaia o ka POAONO ka la @ GATES 1884: ika hora 10 a. m. oia k@@ i kohoia no ka hoolohe ana i ua a@2 ua Lunakanawai la, ma ke k@ @ o keia Aha, ma Koloa, Kauai, a ma @ wa a @a ia wahi no e hele mai a. @ pae i pili e hoike mai i ke kumu, i@ olelo ko lakou, e ae ole ia ai ua N@ 2 keia olelo kauoha e hoolaha ia n@@ Hawaii i ekolu pule ma ke KUOKOA, @@ pepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Ko Hawaii Pae Aina IULAI 21, 1884. JACOB HAKIA.
Lunakanawai Kaapuni Aha Eha.
AHA HOOKOLOKOLO Kaapunai Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina, M@ hooponopono Waiwai, ma ka hana o @ wai o PANI 9k) o Lawai, Kauai, i @ ke Keena imua o ka Lunakanawai @2.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana @ @ Palaoala Ni a me ka Pana Hoike @ Mika, Luna hooponopono o ka @ aponoia @ he $15.oo a @i @ na mea i loaa mai ia ia he $---, @ nana a apono ia kela mau @ @ mahele in a waiwai e waiho ana @ lima in a mea i kuleana mailaila, a @ ana iaia a me kona mau hope @ @ noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka POAONO, @ AUGATE 1884, ma ka hora 10 kakahiaka imua o na Lunakanawai la, n@ @ ka Hale Hookolokolo ma K@ @ kahi a me ka manawa i koho ia @ ana i ua Noi la a me na Papa Hoike @ a o ka poe a pau i pili malaila @ hoike i ke kumu, ina he kumu @ ae ole ia ai ua noi la, a malaila e @ na hoike o na mea i kuleana m@ wai i olelo ia. A o keia ka @ waii, e pai ia ma ke KUOKOA he pepa @ ia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu @ mua ae o ka manawa i olelo ia no ka @ ana.
Kakauia ma Koloa, Ko Hawaii Pai Aina i keia la 21 o Iune, 1884. J. HAK@
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
1@
AHA HOOKOLOKOLO KI@ ko Hawaii Pae Aina. Ma ka @ pono waiwai. Ma ka hana o ka W@ FRANK ANTONE o Honolulu, i make @ oha ole. Imua o ka Lunakanawa nui. A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia @ ka Palapla Noe o Joseph Lyman, @ Robello, o Honolulu, e hoike mai ana @ Antone no Honolulu ua make kauoha @ Honolulu, ka ma la –o Iunuari m. h. 188@ me ka waiho mai he mau waiwai o ka @ ma ka lima o na mea nonoi, a e Noi ana @ kohuia kekahi i Luna Hooponopono N@ no ka waiwai o ka mea i make nana @ loaa o na waiwai i hoolilo ia ‘ku a @ kohu pu i Kahu malama in a kino @ wai o na keiki oo ole o ka mea i @.
Ua kauohaia o ka POALUA ka la 22 IULAI 1884, hora 10 kakahiaka @ wa i kohoia no ka hoolohoe ana in a @ imua o na Lunakanawai Nui ia ma ke @ Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu @ ia manawa a ma ia wahi no e hele @ mea a pau i pili e hoike ma ii ke k@ kumu oiaio ko lakou e ae ole ia @ A o keia olelo kauoha e hoolaha ia @ pepa Kuokoa a me Hawaiian Gazette nupepa ma Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iune 19 29, 1884.
A. F. JUDD,
Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie
Ikea: Henry Smith.
Hope Kakauolelo. 1177 @
OLELO HOOLAHA:--E ike @ kanaka a pau ke nana ma ii @ hoolaha, aole loa au e ae a hookuu @ aie i hoaieia ma kuu inoa ke ole e @ koapono ana mai ia’u aku. A no ka @ keia, ke kau nei au i ko’u aku. A no ka @ keia, ke kau nei au i ko’u inoa i k@ Mei, a884. JOSE ESPINDA
Lahaina, Maui. 117@
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI:--Ua hookohoia @ non aka inoa malalo i Lunahooponopono Waiwai Kuikawa no ka Waiwai o k@ Kuikahi o Kekuihaele, Kamakua, H@ make, ma ke kauoha a Hon. Charles @ Lunakanwai Kaapuni o ka Apana @ Ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe i ka @ pau he luleana ko lakou i ka waiwai @ e hoike maik lakou me na hooiaio kup@ o na mahina eono mai keia la aku a i ole@ e hole mau ia lakou. A o ka poe a pau @ e hookaa koke mai lakou i ka mea nona @ inoa malalo. R. A. LYMAN,
Lunahooponopono Waiwai Kuikawa no ia Waiwai o R. P. Kuikahi i make.
Paauhau, Hamakua, Mei 22, 1884.
1174 @m