Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 22, 31 Mei 1884 — He haiolelo. Koena o ka haina a G W. Pilipo mai kela Pule mai [ARTICLE]

He haiolelo. Koena o ka haina a G W. Pilipo mai kela Pule mai

| E nana ae iko kakou Aha Kuhina e • noho neL nui na hana pono ole a lakou | i hana ai, aole i emi iho malalo o $200j 000. Ke hookomo nei lakou ia kakou | iloko oiu alakai e hoohihia ai i ko ka kou noho ana e loaa ai he mau hookue jia m»i e ko waho poe, ke hooiilo i mea ' hou!uhda i ka manao o ka poe kuonooj no o ka aina a me ka lahui pu. Ke ahu ; wale nei imua o ko kakou Hale Kau ■ Kanawai ka lakou mau hana pono oie. ; Poino ke aupuni a poino pu ka lahui 1 | ka noho pu o ka poe maikai ole ma na hana e hookoia ai i ke kanawai

! Nolaila ua lilo o Hawaii ī keia *a i ' mea kaoiailio nuib ai no S» pono okr o j kona poe hodtck. a oia ka mta c nek 11 o Hawm i ka hanahana. 3 0 ka hewa o ka poe kau kanawai : a mc ka hc»a pu o na kaaawai. he | akaka la, a o keia «aleiw ka mea r**na < t koeui ikaika i ko u nianao e hele kōa- ! hele ma na aoana o ko kakou aupuni 5 00 ka hiii }>u ana une ka Uhui e koluna i l niai i poe kupo'io no keia ka*?. I a j haakle iV*i ka -*h2ra. e hele ana rruo J1 uiaanei e hsi •>*Ai me ka l<*hutchu.; Ua liio ka u kotmsĪDa i e hoinoino ueai enemi oka pona Ua kuamua | tnu mai lakoa ia'a ma na olelo waha a ma ka nupepa, ika aole loa au i nana ae ia mau mea, ua pau ka haponui o ito"u«aianāwa no ka hele ana ma keia hana no ka manao maikil -• ake ana e hoopihaia ko Hawaii mau Hoa Kau [ K.anavrai i poe maikai wak no, ua kauUaxia.ae ko'u haule ana no keia kau t a iua ikaika ka aoao o ka poe kiK mai, a : ua kokoke mai ka **a no ke koho ba!o|ta ana, a ua hoi a hapai no me ke alo- ; haia mai e ko'u apana, a eia \e nobo ! nei he hoa no keia kau. j He hoa au no kekahi mau kau kanai wai ae nei i hala, ake hoomanao nei (au, i ke kau o iS6o 1 hpoholoia ai ke kanawai hookaniakam»» he kanawai keia e kue ana i ha kanawai o ka pono io a ke Akua i haawi mai ai a o na hoa a pau o ia kau, ua pau loa lakou; a i ko'u hoomanao ana ae, he 3 wale no e ola nei a e noho nei iloko o ka ahaolelo. Ame he aaea la na keia kanawai a ia kau ahaoleio i kau mai i keia poino nui 'm&luna o keia lahui me keia mai aai e laha nei, he hoopai mai ke Akua maL Nui ka poino o ka lahui. He hoa au o ka ahaoielo 1 keia wa, a ua ike au ua komo mai iloko o keia kau kekahi mau bila kanawa|, he kanawai e hoomau ia aku ai ka Waiona, he kanawai laikini opiuma, a he kanawai e hoo ponopono hou ai ke Sabati. • O ka lunamakaainana o Koolaupoko

ka mea nana i lawe mai i ke kanawai e pili ana i ka waiona; a 0 ka manao nui ma ia bila kanawai a ua lunamakaainana la, oia no ka hoomau ana aku i ua kanawai la, a e hoomauia me ke kau palena ole ia. Ua kokua nui ko laila lunakanawai i keia bila, ua komo ae na olelo mai ka poe hooikafika ae no ua bila la, no ka hanohano_a me ke keonimana ana o ka |>oe e inu ana i ka waiona. O ka poe i inu nui a oi aku i ka mea kupono, e haule loa aku ana keia malalo loa aku o ka hanohano a me ke keonimana, aia ka oia ilalo lilo kahi i oni ai i ka lepo me ka haahaa loa. O kela me keia mea i inu, a i like kona haule ana pela, oia no ka i ike ia mau ino a pau 103. wai Kiekie i ka Hale Ahaolelo, he elua tausani a me kanawaiu ktimamalima ka nui o ka poe inu waiona. i hoopaiiu imua o na aha hookolokolo iloko o 2 makahiki i hala ae nei a he 01 loa aku keia i ko na makahiki palua i hala aku. 0 keia mau hoopai mahuahuaia ana, o ka poe Hawaii wale no ka hapani'i, a ua loaa keia ho[>ena poino i keia poe mai ka wa i hookoia ai keia kanawai. Nui no na ohana 1 poino ma keia hana. poino na wahme, poino na keiki, a poino pu i na mea e ola ai. No ke kanawai laikini opiuma, he mea no ia e poino ai ka poe i aeia ia iakou ka opiuma e noa ai. O na Pake ka hapanui o na limahana o na hana nana e hoopomaikai mai i ko kakou aina, a ina e noa ia lakou, puhi nui mai mai, hiamoe, molowa i ka hana, a o ka pilikia no ia o na hana mikiaia o ko kakou aina. Aole oia wale no, ak 1, o ka lahui kekahi. Ua noho nu: na Pake iwaena o ka poe Hawaii a pau, a elike 1 ine ko lakou lehuiehu ana, pela no ko ka lehulehu Hawaii komo ;>u ana, a e 01 loa aku auanei ka hoopoino ana o ka opiuma i ka poe Hawaii eai ana ia mea mamua ae o ka poino o ka waiona. O ka hana kupono wale no ia-ko ka- | kou poe kau kanawai, o ke pale loa aku i keia ano kanawai. Aole ma ke dala e manao nui ai, aka, ma ke ola o ka lahui, no ka mea, he mea nui ia 0 ka hooholoia o ke kanawai o keia ano, aole ia he mea e hanohano ai o Hawaii, aka, he mea e haulehia ai, a e nele ai o ko kakou aina i ka hanohano. | O ke kanawai e hooponopono ai i ke | Sabati. O ka manao o keia, e hooenu | la na hora o ka ia Sabati Ma ko kakou Imau kanawai e noho nei, ua lilo o | Hawaii i pookela loa maiuna ae o na laupuni a pau o ka honua. O keia mea | i kauiana ioa, oia ka mea e makemake [ ia nej. e hoemi mai i na hora a e hoo- : pau loa i ke kanawai e noho nel Ke hoao hou'aku nei kakou e paio pu i ka mea nona ke kanawai *Sabati Ke makemakeia nei ma keia kanawai e hoihope hou o Hawaii A ke hookoia ka makemake o keia kanawai, he mea ia e hoopaumaele ai i ko Hawaii Hano ; hana O kakou o ka poe e makee nei 1 ka pono, ke kue nui i keia mau ano I kanawai 4 O ka Hewa o ka Poe Hooko Kanawai ua komo iloko o keia mana Hookolokolo» ka mana Hoomalu, a me na mea e ae a pau i kauohaia e kekahi kanawai Ina he ino, a he lapuwaie ka huna a me ka iawelawe- ana o na Aha Hookoiokolo apana » roe na Aha Hoomalu; a peia hoi na Aha Kaaouni, ua nui ka poino a me ka iapuwale o na

I hookoia ana o ke a pela ne hoi ■ ike ana o ka hooK.Q an* a ka poe īau | ea hoomalii ana. he he sok>he, ; j k*aa ana m> he may pc«no nui no ka f;ehulehu. Ma 4ea mea. e !iio aaa se | -no o ke aupum i rnea hootaptf*ule kx\ Ii t a 1110 pu hoi ka poe «aia ka niilama |«> ka Mana onu Aha Hookoloioio i [ nea n*Vano'a a ano ote. Auhea s<u ka ani noe ka hanohano oka ooho ■ jia.ina ana i mea o?e He inea e kr.k-h», ;j u aaanao* i iawe iiu ae Lk Luna Xfakai a Lunamakaainan* o Koolaupoko, i kanawai e HoooUhU ioia ta aku ka in\i wai ona ana me ke kau palena ole ia; ao ko laila Lunakanawai apana, a Luna Makaainaoa hoi o Hone«lu?u nei e kokua nui eoai * jna iua Bila Kanawai la. Aua manao u la hoi, eku ana laua m£ ka aoao o ka hoomalu aku, a o ka hana kupono la hoi, o ka waiho mahe pela o ke kana wai a hiki i kona pau aoa. A o laua a elua, a me ko laua ikaika a pau e kokua nui ana i ka hoomau loa ia aku o ua kanawai la. Ua oleloia e ka jx>e e

e kokua ana, he inea e hano hano ai a e keonimana ai ke kanaka Hawaii, he kuhihewa ia mau haiolelo a iakou. Poino ka aina a poino ka !ehulehu t ke nui na Luna Hooko Kanawai 0 keia ana He mea na'u e kahaha nui ai i ka ike ana. a me na lono he nui i hana ia, a i lawelawe ia no ke kau holo balota, i hala ae nei. Ua ike au ma ko'u apana i holo balota ai. ua nui loa ka waiena : i hoounaia ae mai ka poe pili aupuni ae o Honoiulu, a i ka ooe pili no a e lawelawe oihana aupuni ana, i mea hoolaha aku i ka poe koho 1 balota e kokua ana 1 ko lakou mau balota; a ua hlo na Lunakanawai, a me na Luna Makai i inau mea kokua ia mea He mau hana ino a lapuwale loa keia i hana ia ai i kanaka, a ua ikei3 kekahi poe, ua loohia me ka ona ia la. Ua pahola no keia ano hana ma na f wahi e ae o keia aina. He mea keia a ! ke aupuni e onoonou maoii aku nei e j hanaia keia mau mea ino; a ua lapu- | wale maoli na Mana Hooko Kanawai o kakou. Ina ua hui a |*au na Mana Kanawai kuaaina a hiki loa mal i ko kakou Aha Kiekie, ina ua lilo o Hawaii a pau i lapuwale loa. A īna o na Mana Hoo uialu Kuaaina, a ua hana like aku pela na Mana Hoomalu Kiekie, ina no ua holo okoa kakou i ka poino a e oh» ana kakou 1 ka hopena o Belehazara a me kona aupum, ua pau a ua nalowale a hiki i keia wa. O ko kakou Mana Hookolokolo o ka Aha Kiekie, o lakou wale no i ku kohana ma ka aoao o ka pono e koo ana i ka maluhia ia Hawaū i ka wa i iKrt noī r»a. \l»na nui e.ae 0 kakou iloko o ke uhāuha a me kā lea lea. Ke olelo nei au, he poino nui ne ke aupuni Hawaii ke komo kona mau lima lawelawe kanawai ma ka pono ole a he mea ia e hoi hope ai o Hawaii. 5 O ka hewa o ka lahui, ua hoikeia mai e ka Buke nui. "A i hana hewa oukou a me ko oukou alii, e hoopauia." 0 ka hewa o na 'lii a me ka lahui ka mea e poino ai kekahi aupuni. Ua maopopo keia ma na mea i hoike mua ia no kela mau alii, a ua inaopopo pu no hoi me na lahui kahiko i auhulihia pu. Ina ua komo pu ka lahui Hawau iloko o na hana pono ole a pau a pela kolakou mau luna a me ko lakou mau alii, he mea maopopo lea keia, he hopena poino ke kau mai ana maluna o keia lahui a me keia aina. Ina ua huli ae o Hawaii mai ka aoao ae o ka pono, a hana aku oia i na mea e kue ana i kona Akua, he mea maopopo ua hiki mai no maluna o keia aina na poino koikoi eiike me na au kahiko. Ina ua hui pu keia lahui ma na alakai hewa ana a kona niau alii, a me kona mau luna, a ua apono paha i ka lakou mau hana kolohe a pau, he mea akaka, e hiki mai ana na poino nui maluna o keia aina. Ma keia mau mahele ae la he mau mea e poino maopopo ai, a nele ai o Hawaii i ka noho ant o ka hanohano. A maanei au e kau leo nui aku ia oukou a pau, o ka hewa hookahi ka mea e nele ai o Hawaii i ka hanohano; a o ka pono hookahi wale no ka mea e noho alii iho ai ka hanohano ia Hawail £ na haipuie a jwu o Kaumakapiii, ke noi aku nei au ia oukou, e pepelu i ko oukou mau> kuli, a e nonoi aku i ka Mana e hoohuli i ka manao o ko kakou Moi, mai ka hewa ae a i ka pono e ioaa iaia ka naau hoohaahaa, a e loaa iaia ka noho'na haipuie io, eiike me Davida ke aiii o ka Iseraela, a me na alii haipuie e ae. I loaa ai laia ke koho ana ma ka pono, a i hiki ai !ata ke paie aku i na aiakai pono ole a kona mau l.una anpuni, fi e hookaawale ai i ka~poe kolohe mai nahana aupuniaku. R nonoi pu kakou i ke Akua i ioaa ia Hawaii he mau Lima Hooko aupuni maikai eiike me Damela ma, losepa ma hol £ hoopau loa ia mai na nolho oi hana aupuni ana ka poe koiohe a j.»au, a na ke iloko o kona lokomaikai :e alakai i ka Moi e wae nona i poe ku- | pono, a e kapae loa i keia poe i kana- | luaīa ko lakou hoojx»na £ nono» pu i hot i ko kakou Akua e k<r>kua a e ala- | kai t ka ahaolelo kau kaoawai i komo ' iloko o lakou ke ano hoopono, a i hana

[Nkmi ; ia knp'vr.o, a e hoole: ;ka hoi i na iunair»i i«>r.v» ok a pa\* c ; •' ~)CuiO- k* itru am< lehukhu. | E no:ivi iAi j!en n« hor kako-L? lab ei ; ;fcik~i i ka |.fC< e u-ahv> ?wei u*a ma *>ih4 | | c ko?--w o hk.:>» k;o : l«»p».rno a me ka noh>> h:*nohjno ana-; {i ka c. ,ana» a i !kkwi»iu m *.a b . t hui a pau me ka s>luo?a <1 ue lokahL \ I Ai ka poe < i v ol a na ai. ouana! 'ī?*? 'W, e L*vu-,a T «.>a w akt» | jb bi; -*hi\ iuu*at * |*u ia b'-on. h r , m>» a u ena haipuu* n*- .w ka Kojj lapwioi a *ne na hoa Uhui e j noho neī mc kakou, i hanaia aa mea | eapono a pau e malama ia ii ka noho I v>iuota ana ine ka loi,aht Ano eHikou \ i ke anaina maikai, ke waiho aka nei jau na oukou i keia mau niva a pau, e ( awe no oukou iha