Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 21, 24 May 1884 — OWAU A ME IA; A I OLE, OIA NO ANEI? HE MOOLELO KAMAHAO! [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

OWAU A ME IA; A I OLE, OIA NO ANEI? HE MOOLELO KAMAHAO!

NO NA la ekolu mahope iho o ko losepa hala ana aku e iini a hoepakele mai a Tairela, he hookahi a'u hana nui o ka hele ana mawatna o kona poe kanaka e nana a e hoopaanaau ai i ke ano oko U.kou noho ana, a oia hoi ko'u hoolohe ana 1 ka lakou mau moolelo noonanea e hahai mai ai. Iloko o jua mau la nei ua hoi mai la t kekahi o na kiu o losepa, ano ko lakou papaia ana mai aole e hahai mai i kekahi mea e fjili ana no losepa, nolaila, ua hoopilihua loa ia no kona hele hookahi ana aku. I ke ahiahi ana aku o ke kolu o ka la mahope o kona hala ana aku, oiai au e ku ana ma ka puka o ko'u hale pea, me ka huli ana o ko'u mau maka e nana uia mauna, ike aku la wau ma ke kuOTu ana o ka lepo ei ae kekahi huakai ke hele mai nei. Mahope iho o kekahi mau hora ike pono loa ia aku la ke kino o na kanaka, a komo hou mai la na manao hauoli iloko o'u ma ka ike pono ana aku iloko o keia huakai ia losepa a me Taifela a me kona poe no a pau a'u i īke ai mamua o kona haalele ana ia Damasekusa.

I ko lakou hoea ana mai, ua maluhiluhi loa lakou, a no ia mea aole lakou i hoomaopopo pono ae i na leo aloha a me na hookipa ana i pahola ia aku imua o lakoa; aka o ke alii losepa, ka mea i loaa hiamo£ a hoomaha ole mai kona manawa i hele ai a hiki i kon? hoi ana mai la, hele mai la oia a haawi mai la ia'u ike siganeta, ano kona makemake ole e hoomaikai aloha akii wau iaia no kana mea ai mamuli o'u (oia hoi kona hoopakele ana i kuu aikane Tairela), nolaila, me ka wikiwiki loa oia i kunou aloha mai ai ia'u a nalowale aku la ma , ka aoao wahine o kona hale pea, kahi e hiki ole ai ia'u ke hahai aku iaia. Mahope iho o ka ai ana hooluolu ana, hahaimai la o Tairela ia'u i ka moolelo o ko lakou hoopakele ia ana e losepa. Mahope īho o ko losepa haalele ana mai ia'u halawai aku la oia me kekahi o kana poe kiu, a na lakou oia i kuhiku'ni mai i kahi o ka poe Deruse i hele aku ai me ka lawe pu ana ia Tairela a me kona poe ukali, a no kona maa a kamaaina m. keia mau wahi ua houlolohi ole ia oia ma ka hahai ana aku i na meheu o ua poe Deruse nei, a no ko ianei hele hookahi ua oi loa aku ka mama o kai nei hele ana mamua o ka hele ana a ke aluka, a pela iho la i halawai koke aku ai o losepa me ua poe Deruse nei.

O ua poe Deruse nei, īne Tairela a me kona poe ukali i lawe pio ia, ua hoea aku la lakou ma kahi e kokok' 1 ana i na kakela ikaika loa 0 ua poe nei a mamua o ko lakou hiki ana ilaila,.hoomaha iho la lakou mawaena o kekahi awawa hohonu, me na pali kuninihi e ku ana ma kela a me keia aoao, a he haiki nihinihi loa ke alanui e hiki aku aia ilaila, a me ke alakai wawae ana 0 ke kanaka i kona lio e hiki ai iaia ke iho ilalo o ua awawa nei a lakou e hoomaha ana. Maanei iho la lakou i hoo»naha ai no ka mahele ana oua poe Deruse nei 1 na waiwai a lakou i hao mai ai mai īa Tairela mai. oiai hoi ko lakou alakai (ke alii nui o ka lahui Deruse), e noho kaawale mai ana, me ka nana ana i ke ano 0 ka mahele ana 0 na waiwai; a o Tairela hoi a me kona poe ukali, e nana ana me ka piha minamina a me ke kaumaha no ka ike ana aku i ka lakou mau waiwai e maheleia mai ana mawaena o keia poe Deruse. Oiai lakou e noho ana pela, ua hoohikilele loa ia ke alii Durese, a iko lakou h'uli ana ae a nana ma kahi a ua alii nei e nana ana, ua hoo.piha loa ia iho la lakou a pau i ke kahaha i ka ike ana aku i ka wiwo ole a me ka hopo ole o kekahi kanaka e holo mai ana io lakou nei. Malun?. oua pali kuninihi nei e holo mai ana me ka mama loa kekahi kanaka maluna o kona lio, a ma ka nana aku me he la ua like keia wahi ana e holo mai nei iaia me he alanui palahalaha la.

I Oka poe Deruse e nana aku • nei he poe wiwo ole a akamai loa lakou ika holo ana maluna o na lio, aka, aole hookahi mawaena o lakou eaa e holo maluna o ko lakou mau lio iho maluna o ka pali kunihinihi elike me keia kanaka e holo mai nei, a no ia mea ua kahaha loa ia lakou. no ka wiwo a ma kau ole oua kanaka nei. Mamua ae o ka puana ia ana ae o kekahi leo mai waena ae 0 ka poe e nana aku ana, hoea mai la ua kanaka nei iwaena o lakou, a i kona kaohi ana iho i kona lio, lele ilio la oia ilalo, a ku ana ma ka aoao o kona lio me ka hikiwawe a me ka hiehie nui. Iloko oia manawa hookaawale ae la na mea a pau a ku hooka'ni iho la 0 losepa iwaena o lakou, a lohe ia aku la na leo wawalo a hoinoino oka poe Deruse. e kahea ana : "Eia 0 Aisa-El-losepa, ka enemi oka lahui Deruse ! E pepehi koke aku iaia ano !" me ka hulali ana ae 0 na pahi a me ka i nakeke ana 0 na pu, a holo mai la lakou io losepa la no ka pepehi ana iaia, oiai hoi oia e ku ana me ka wiwo ole.

"Alia !" wahi'a ke alii Deruse i papa aku ai. •' Aole i heie mai ko kakou enemi iwaena o kakou me ke kumu ole, a nolaila,,e kali a lohe i ke kumu o kona hele ana mai!" Ma keia olelo ake alii, kuemi hope aku la kona poe kanaka, aia manawa pane hou mai la ua alii nei: "E Aisa-El-losepa, " wahi aua alii nei, <{ ua loli anei ka hele'na a na hoku i hele mai ai oe iwaena o*r>akou nei ma ke ano enemiole?" Ia manawa pane aku la o losepa me ka wiwo ole a hookamani ole : "Ua hele mai nei au," wahi a losepa, " ano a mau loa aku, he enemi ino loa nou !" I ka pau ana ae oka losepa olelo ana pela, hala hu ana na poka mao a maanei o kona poo, a lohe ia aku la i ka pa ana aku iluna o na pohaku e hoopuni ana iua awawa nei. Me ka mau no o kona oni ole ae, kau aku la ko losepa mau maka maluna oka poe nana i ki mai la iaia, a pane aku me ke ano hoohenehene: " Ma ko makou wahi, he hiki loa ia makou ke ki aoi ae ka pololei mamua o ka oukou.' l A me kona hoomaopopo ole ae i na! nanaina inoino a me na mea make e hoomakaukau ia mai la nona, huli ae la oia a pane aku la i ke alii Deruse, me ka palahalaha ana aku o kona lima imua 0 ua alii nei. me ka paa ana i ke siganeta a Salatela :

" I hele mai nei au, " wahi a losepa, ma ka inoa mana loa o ka mea maluna ae ou a me a'u, ke Alii nui loa o.na Lahui, e kauoha aku ia oe ma keia siganeta e hookuu ae i keia poe i lawe pio ia mai eoeame na mea a pau e pili ana ia iakou. " " I ka pau ana ae o keia olelo ana a losepa, kau mai la na maka o ke alii Deruse maluna o ua siganeta nei, oiai hoi kona poe kanaka e nana ana maluna o ia mea hookahi, a i ko lakou ike lea hou ana aku i ua siganeta nei, he mea e ko lakou piha i ka weliweli a me ka makau, a maluhia loa iho la ua poe Deruse nei. Mahope ihō o kekahi mau minute, pane hou mai la ke alii o ka poe Deruse : " E kukala kaua mai ana anei kuu Haku o na Haku " (oia hoi o Salatela) i na mauna nei, i hoino mai ai oia i ka lahui Deruse' ma ka hoouna ana mai iko lakou enemi ino loa i elele nana ? " Ia manawa pane aku la o losepa : " Ina he mea hoouna ka kuu Haku e manao ai, e hoouna mai ana no Oia ma o kona poe kanaka la. " "He oiaio, " wahi hou a ke ahi Deruse, "ua hoike mai kuu Haku *o na Haku i kona manao hiipoi* ika poe Deruse mamuli o kona hoouna/ana mai ia Aisa-EI losepa i kauwa nana e lawe mai i kana kauoha, " Ulaula ae la na papalina o losepa i kona lohe ana i keia mau huaolelo hookano a ke ahi Deruse, a pane aku la oia me ke ano hoonaukiuki: " J hele mai nei o Aisa-El-losepa ma ke ano he aikane a hoa'loha na kuu Haku o na Haku, e kauoha aku i ka lahui Deruse e hoolohe mai i ka leo o ka mea nana e paa nei keia siganeta. " . (Aole i pau.)

I kekahi mau ohua e makaukau ana e kau ma ka mokuahi Kinau, ua loahia ia kekahi ohua e ka mai- kuhewa, a oia ka mea nana i papa i ke kau ana ma ka moku ia la.