Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 18, 3 May 1884 — Page 4
This text was transcribed by: | Francene H Aarona |
This work is dedicated to: | To all who stood their ground to keep our heritage alive and well |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
---
No ka Makahiki. $2.00
Np Eono Mahina. 1.00
---KUIKE KA RULA.---
Poaono, Mei 3, 1884
Ia manawa, aole o kana mai ka pioloke no keia aoao.
24 No ka mea, he kanaka o Demeterio ka inoa, he kahuna hana kala e hana ana i na luakini kala no Diana a nui loa iho la ka waiwai i loaa mai i ka poe paahana.
25 Hoakoakoa ae la oia ia lakou a me ka poe paahana ma na mea me ia, i aku la, E na kanaka, ua ike no oukou no keia hana i loaa mai ai ka lakou waiwai.
26 Ua ike no hoi oukou, a ua lohe, aole ma Epeso wale no, aka, ma Asia a pau, o Paulo nei i hooikaika aku ai a i hoohuli i na kanaka he nui loa, me ka i ana ae, aohe akua na mea i hanaia e na lima.
27 No ia mea, aole ka kakou oihana wale no ke aneane lilo i mea ole; aka, o ka heiau o keia akua nui o Diana kekahi, e hoowahawahaia, a kokoke e pau i ke kahuiliia ka nana i o ka mea i hoomanaia e ko Asia a pau, a me ko ke ao nei.
28 A lohe ae la lakou, piha iho la lakou i ka huhu, wawa aku la i ae la, Nani ka mana o Diana o ko Epeso.
29 Piha iho la ke kulanakauhale a pau i ka haunaele. Hopu aku la lakou ia Caio, a me Arisetareko no Makedonia, he mau hoahele no Paulo, a holo lokahi aku lakou i ka hale kiaka.
30 Makemake iho la o Paulo e komo pu aku mawaena o na kanaka, aole nae na haumana i ae aku iaia
31 A o kekahi poe luna ma Asia, he poe makamaka nona, hoouna aku la lakou, kauoha ae la iaia, aole hoike iaia iho malalo o ka hale kiaka.
32 Nolaila uwauwa ae la kekahi poe i kekahi mea a me kela poe i kela mea; no ka mea, ua mokuahana ua ahakanaka la; a o ka nui o lakou, aole lakou i ike i ka lakou mea i hooakaka ʻ i.
33 Hoeueu ae la lakou ia Alekanedero, noloko mai o ka lehulehu, na ka poe Iudaio ia i alakai mai. Peahi aku la o Alekanedero i ka lima, manao iho la ia e hoapono iaia iho imua o na kanaka.
34 A ike lakou he Iudaio ia, kahea aku la lakou me ka leo hookahi, a liuliu, elua no hora, Nani ka mana o Diana o ko Epeso.
35 Hoolai iho la nae ke kakaolelo i ua akakanaka la, i aku la, E na kanaka o Epeso nei, owai ke kanaka i ike ole i ke kulanakauhale o Epeso nei he poe lakou e hoomana ana ia Diana, i ka mea i haule no Iupita mai.
36 No ka hiki ole i kekahi ke hoole i keia mau mea, he pono ia oukou e hoolai, aole hoi e hana wikiwiki.
37 Ua kai mai oukou i keia mau kanaka, aole lakou he poe hoa heiau, aole hoi i olelo hoino i ko oukou akua.
38 No ia mea, ina i loaa ia Demeterio a me ka poe paahana me ia, ka hala o kekahi, ua maopopo na la hookolokolo, a me na lunakanawai. E hoopii lakou kekahi i kekahi.
39 Aka, ina imi oukou ma kekahi mea e e hooponoponoia ia mea, ma ka ahakanaka ku i ke kanawai.
40 No ka mea, e hoopiiia mai paha auanei kakou, no ka haunaele o keia la, aole hoi e hiki ia kakou ke hai aku i ka mea i akoakoa ʻ i keia ahakanaka.
41 A i ka olelo ana i keia mea, hookuu aku la ia i ua ahakanaka la.
MOKUNA XX.
Mahope iho o ka pau ana ae o keia haunaele, hoakaka iho la o Paulo i na haumana, a honi ae la, a puka aku la iwaho, hele i Makedonia.
2 Kaahele ae la ia ma ia mau aina, a hooikaika aku la ia lakou me ka olelo nui hele aku la i Helene.
Pauku Gula, Hal. 2;1, hoopaa.
Manao nui, Ka paio ana mawaena o ka euanelio me ke ao.
Na heluhelu la 1, Oih. 19; 23-41 2, Ep. 1; 1-23, 3, Ep. 2; 1-22, 4, Ep. 3; 1-23, 5, 1-32, 6, Ep. 5: 1-33, 7, Ep. 6; 1-24.
Ka manawa, Mei A. D. 57.
Kahi i hanaia ʻ i, Epeso.
Na ʻ lii, Nero ka Emepera o Roma, Pelika ke kiaaina o Iudea.
Paulo, 55 na makahiki ona.
Mele, "E ao e mele," Hoku Ao Nani, p. 160.
Pule i loaa ke mele ana me ka naau. KA WEHEWEHE ME KA NINAU ANA.
Na ninau mua. Mahea ka haawina ma kela pule ? Mahea Paulo i ka wai kakau ai oia i ka ieta mua i ko Konrineto poe ? Epeso. Ma ka haawina ehia i kula ai kakou no na hana a Paulo ma Epeso ? Haawina II. Ua huli mai anei kekahi poe ? Ma ka Ahaaina nui hea i hanaia ai na hana o ka haawina o keia la ?
NA MAHELE.
I Ka paio ana. P. 23-27.
23 Ia manawa, nana p. 17-20. No ke aha keia pioloke ? No na hana a Paulo, a huli nui kanaka ma kona aoao oia ka aoao o Iesu.
24 Owai keia kanaka Demeterio ? He kanaka Helene, he kanaka hoomanakii. Heaha kana oihana ? Hana i na kii dala o kela o keia ano, na luakini, dala liilii keia, hiki ke lawe ia mana alanui a kuai i ka poe makemake, i na ohana, a laweia iloko o na hale, a hookomoia na kii liilii o Diana ko lakou akua nui, ka mea keia i waiwai nui ai na paahana.
25 Hakoakoa Demeterio ia wai ? Heaha kana olelo ia lakou ? E makau ana o hoopau ia keia oihana e waiwai ai lakou a ilihune iho la.
26 Heaha ka lakou i ike ai a lohe ai no Paulo ? Oiaio anei aohe akua na mea i hanaia e na lima ? Ae, nana ia Hal. 115: 4, Is. 44: 10-20, Ier. 10:3. Pehea na akua kahiko o Hawaii nei ? Pau loa anei i ka hooleiia ʻ ku? Aole; makau no kekahi poe i na akua kahiko hoomanamana no, lapaau hoomanamana. He mea ole no na akua kii, aohe mana, makauia no nae e kekahi poe naaupo.
27 Nolaila pehea ka oihana a Demeterio ma ? Pehea hoi o Diana ? Ka hoike keia a ka mea hoomanakii. Ka aoao o Paulo ka mea e kahuli ia ʻ i ka nani o na akua elike me Diana, ua hookoia no, a e hooko ia ana.
II Ka haunaele. P. 29-34.
28 I ka lohe ana o na kanaka i na olelo a Demeterio pehea lakou. A hooho pehea ?
29 Owai ka lakou i hopu ai ? A holo lokahi ihea ? He hale akea paha ia, he hale lealea.
30 Makemake Paulo e aha ? E komo iloko o ka hale tiaka e uwao paha no kona mau hoahele, a e haiolelo paha. Pehea nae na haumana ? Keakea lakou no ka manao ana e lele paha na kanaka maluna ona a pepehi iho; he poe Epeso keia mau haumana, ua huli mai mamuli o Iesu.
31 Owai kekahi poe hoole aole make Paulo e komo iloko o ka hale tiaka ? Aloha lakou ia Paulo.
32 A aha na kanaka ? Mokuahana, a ano pupule, akaka ole ke kumu o ka hoakoakoaia ana.
33 Owai ka i hoeueuia ? E wai ? E aha ? E kue ia Paulo, Aha nae Alekanedero ? Peahi i kona lima me ka manao e uwao nona iho ma ka hoole ana, aole oia ma ko Paulo aoao.
34 Pehea nae ka lehulehu ? Aole ae, e olelo oia he Iudaio ia. He Iudaio hoi Paulo. Nolaila, ua like pu, a kahea lokahi lakou pehea ? Pehea ka loihi o ia kahea ana ? Ke ano ia o ka poe hoomanakii, pela ka poe hoomana ia Baala, pule kuawili. Nana I Na Lii 18; 26-29. Pela kanaka Hawaii mamua. III Ka hoolai ana. P. 35-41.
35 Nawai i hoolai ? Heaha na huaolelo a ke kakaolelo ? He mau hua hoomalimali mamua. Aole anei kakou a pau he poe hoomana ia Diana ? Nohea keia Diana ? Iupita. oia ke akua nui o ko Roma me ko Helene Poe. Diana, he kii ia i haule wahi a kekahi kaao mai ia Iupita, oia hoi mai ka lani mai; he mea io ole no elike me kekahi mau kaao Hawaii.
36 Aohe mea e hoole ana i keia, nolaila pono ia oukou e aha ? e hoolai, e hana malie, e akahele, mai wikiwiki.
37 Ua aha oukou i keia mau kanaka ? Heaha ko Paulo ma hewa ? Aole lakou i aha ? Ua hao anei i ka heiau ? Ua hana ino anei ia Diana ?
38 Ina ua hana hewa lakou, heaha ka pono ?
39 Ina he mea e i imi ia e hooponopono ia aia no ke aha e pono ai ?
40 He hana aha keia a oukou e hana nei ? He hana kue i ke kanawai; malia paha e hoopii ia ana kakou no keia hana i maopopo ole ke kumu, maikai ke kanawai o Roma, aole ae i ka haunaele wale a kumu pono ole elike me keia.
41 Ua hoolohe na kanaka i na huaolelo a ke kakaolelo a noho malie, a aha oia ia lakou ?
IV Haalele Paulo ia Epeso. 20; P. 1-2.
Pau ka haunaele noho iki paha Paulo ma a maopopo ua maluhia ka ekalesia o Epeso, alaila aha oia i na haumana ? A ku a hele aku ihea ? E hoomau aku ana i kona kaahele misionari ekolu.
KA HOOPILI ANA.
1 Ka huli ana mai o kekahi poe mamuli o Iesu he mea ia e ala ai ka huhu o ko lakou mau hoa.
2 Mahuahua ka huhu me ke kue ana o kekahi poe ke ike lakou ua emi ko lakou waiwai ma ka huli ana o na hoa i poe karisetiano io. Haaleleia na halekuai rama, haalele i ke kuai ana i ka rama i ka baka, me na mea ano ino e ae. Huhu ka poe kuai rama i ka poe e imi ana e hookapu loa ana i ke kuai rama, ka mea e waiwai ai lakou.
3 Na kii o Diana me na luakini liilii ona he mau hoailona lakou no ka hoomana ia Diana iloko o na ohana. Pela na haipule karisetiano maloko o na ohana he mau kii lakou o Iesu, he mau hoailona no ka hoomana ana ia Iesu malaila.
4 Ina ike ia he hale pono ole kekahi e loaa ana ka pilikia, ka poino, ke komo iloko pono ke papa aku a keakea i ke komo ana iloko.
5 Ina ala mai ka haunaele e imi i ka mea e pau ai e uwao.
6 Mai hana ino kumu ole aku, ina manao oe ua hana ino ia oe mai lawe i ka hoopai iloko o kou lima, e waiho iaia i ka aha lunakanawai.
Mele "Ma ka Malu o Iesu," Hoku Ao Nani p. 161.
Pule i komo iloko o ia malu.
Haawina no Mei 25. 2 Kor. 9: 1-15.
OWAU A ME IA ;
---A I LE, ---
OIA NO ANEI ?
HE MOOLELO KAMAHAO !
Haalele aku la maua ia Italia a holo aku la no ka Hikina. Aohe a maua mau mea nui e ae i ike ai ma ko maua alahele, koe wale iho no ka nani a me ka oluolu maikai o ke ea a me ka nanaina o ka aina, a ma ka maua mau wahi e hele ai, e honi mau ana maua i ka aala o na pua rose a me na pua pikake e ulu ana mao a maanei o na kapa alanui.
I ko maua hoea ana aku i Damasekasa ua halawai aku maua me keia Beni Saadi, ke kanaka a Salatela i kauoha mai ai ia ʻ u e hoike aku i ka siganeta. He kanaka Iudaio oluolu loa oia, a he mau nanaina hanohano hoi kona. I kona ike ana mai i ka siganeta a me kona lohe ana i na huaolelo a ʻ u i kauoha ia mai ae e pane aku iaia oiai au e hoolauna aku ana ia ʻ u iho imua ona, ua like loa iho la ia me he mea hana mana loa la a kulou hoomaikai mai la oia imua o ʻ u, me kona hookipa ana ia ʻ u iloko o kona hale ponoi, iloko o na rumi maikai loa i pena ia me a waihooluu like ole,--a waiho mai la oia iaia iho, kona hale nani, kana mau kauwa a me kana mau mea a pau imua o ʻ u e hana e like me ko ʻ u makemake, me ka hooko ia o ka ʻ u mau kauoha a pau e makemake ai.
I ko ʻ u ninau ana aku iaia no Arabi Sheika El Iosepa, ka mea nana au e lawe aku ana imua o Salatela, hahai mai la oia aole wau i manaoia e hiki koke aku ana, a no ia kumu aole paha oia e hiki koke mai ana ilaila no kekahi mau pule okoa aku e hiki mai ana, a o ke kali wale no ka pono a hiki i kona manawa e hoea mai ai.
(E hoomaopopo iho, e ka ea heluhelu, ma keia wahi he alii nui o Arabi Sheika El Iosepa no ka poe Arabia, a hookahi ana holo ana iloko o ka makahiki hookahi ma Damasekusa no ke kuai ana i mea ai no kana poe kauwa.)
I kumu e hoohala ae ai i keia mau la a ʻ u e kali aku ai no ua alii Arabia nei, hoomaka iho la au e ao i ka lakou ano olelo. Hoolimalima aku la o Beni Saadi i kumu nana wau e ao, a iloko o kekahi mau la pokole ua hiki iki ia ʻ u ke kamailio a lohe i na mea e pane ia mai ana, a no ia mea, e like me ka hiki ia ʻ u, ua ninaninau aku la wau i ua kumu nei a ʻ u no kana mau mea a pau i ike ai e pili ana no Salatela. I kona lohe ana i keia ino kulou haahaa loa iho la oia ilalo, a o kana mea wale no i hahai mai ai ia ʻ u he Makua a he Puakalahala o Salatela no lakou.
Iloko o keia manawa hoomakaukau iho la o Tairela iaia iho no ka hele hou ana mawaena o ka lahui Deruse, me ka uwalo a papa pu ana aku o Beni Saadi iaia aole e hele, no ka mea, he nui na pilikia a ka make maopopo e waiho mai ana imua ona ina oia e hele ana ole e hiki ia la ou ke hele ma ke ano Europa, nolaila, hoana e iho la lakou ia lakou iho ma ke komo ana i na lole okoa i like me ko ka poe o Sairia. Hoolimalima iho la lakou i kanaka alakai no lakou, me ke kau ana maluna o na hoki, a i ka makaukau ana, me ka piha lealea a hauoli lakou i haalele mai ai ia ʻ u a hele aku la ma ka lakou hua kai i hahai ia me na poino he nui.
No ka nui o ko ʻ u aloha ia Tairela ma kona lilo ana he aikane maikai loa oia na ʻ u, a no ko ʻ u ike ana iho hoi i pakele oia mai ka make mai mawaena o keia lahuikanaka ane e kau nui loa nei mamuli o Salatela, nolaila, mamua o kona hele ana, kauoha aku la au iaia ina oia e komo hou aku ana iloko o ka pilikia, e hoopakele ia no auanei oia ke pane ae i hele aku oia ma o ka inoa la o Salatela. A no keia kauhoa a ʻ u iaia hoole paakiki loa mai la oia me ka i ana mai aole oia e ae e pale iaia iho ma o ka inoa la o kekahi mea e ae--e hele ana no oia mamuli o kona manao ponoi iho a e make no mamuli o ua manao paakiki nei ona. A o ka ʻ u mea i pane hope aku ai iaia mamua o kona hele ana, ina oia e komo iloko o ka pilikia e hoao oia e imi i wahi e hiki ai ia ʻ u ke lohe i ua pilikia nei ona, i hele aku ai au imua o kona mau enemi e hoopakele ai iaia, a i kona pane hou ana mai ike iho la au ma ke ano o kana mau olelo i kau nui oia no ka hele no ka ike ana he pilikia io kana e halawai aku ana.
No na la mai mahope kau nui aku la ko ʻ u manao no ka hiki mai o Arabi Iosepa i kumu na ʻ u e ike koke aku ai ia Salatela. No ka hiki ia Beni Saadi ke kamailio ma ka olelo Farani, nolaila ike koke iho ia au i kana mau mea a pau i ike ai e pili ana no Salatela. Hai mai la oia ia ʻ u aohe e kala wale kona ike ana ia Salatela a i hoomaka mai kona launa ana me ia mamuili o kekahi mau mea ana i kuai ai me ia a o kekahi hoi no kona launa pu ana me kekahi o na kaukau alii a maka hanohano o ia wahi, a mai laila mai kona launa loa me Salatela. Ma ka ʻ u ike aku he kanaka o Salatela i hoano loa ia e keia Beni Saadi, a hai mai la oia he kanaka o Salatela i hoano ihiihi loa ia e kona lahuikanaka ; a me ke kahaha a ano e o kona mau helehelena me he la e uwe aa, hai hou mai la oia ia ʻ u i ke ano e a elemakule o na nanaina o Salatela oiai oia i kona hiki hope ana aku nei malaila. Hai mai la oia he kakaikahi loa ko Salatela hele ana ma Damasekusa, a oiai hoi owau ke hele ana e ike iaia, aole oia (Beni Saadi) i ike a aohe no hoi maloko o na moolelo e waiho nei, kekahi kanaka o kekahi lahui mawaho ae o ka poe Arabia i komo iloko o keia wahi a Salatela e noho nei a ʻ u e hele aku ai, oia hoi ke kulanakauhale o Moaba i kumakaia ia.
Elua la mahope iho o ko Tairela hala ana aku, oiai au e noho ana mawaho o ka lanai o ka hale nani a ʻ u e noho ana, ike aku la au i kekahi kanaka Arabia e komo mai ana iloko o ka pa o ka hale a ʻ u e noho ana maluna o ka lio, i hoaahuia me ka lole holo lio piha o ka poe Arabia, me na kepa nani e kau ana maluna o kona mau kamaa buti Moroco, he papale nui i hoonaniia me na hulu nani, a ma kona puhaka, e anapuni ana kekahi ili, a e lewalewa ana ma ua ili nei na pu panapana he nui me ka anapanapa ana i ka la.
He kanaka lihi oia a he kino hiehie a nani kona, a ua pii ae ka ula ma kona mau papalina me ka nani nui. Komo pu mai la oia ma ko ʻ u wahi e noho ana me Beni Saadi, a hoolauna aku la oia ia ʻ u me na kanaka nei, oia hoi ke alii Arabi Iosepa a ʻ u e kau nui ei. Hai mai la oia aohe i loihi loa ae nei kona haalele ana aku ia Salatela, me kona kauoha pu ia mai e ninau no ʻ u iloko o na manawa a pau ana e hoea ai ma Damasekusa a hiki i ko ʻ u manawa e loaa ai iaia me ka makaukau no ka lawe ana aku ia ʻ u imua o Salatela.
He mea kamahao loa ia ʻ u ko ʻ u hoomaopopo ana iho i keia Arabi Iosepa, he kanaka haaheo a kulana hanohano e kulou ana me ka hoolohe a haahaa imua o ke siganeta a ʻ u e paa nei. Paa iho la oia i ua siganeta nei me ka nana ana me he la he mea wiwo loa, a o kona ano a pau imua o ʻ u he hoohaahaa loa, me he la owau ae la kona haku ma ko ʻ u paa wale ana no i ua siganeta nei, a hoolilo loa iho la oia iaia iho, he kanaka i hanauia mailoko mai o na mamo alii, me he la he kauwa na ʻ u, ma ka loaa wale ana no o kela siganeta a me kona ike ana owau ka Salatela,--ka mea kiekie loa maluna o keia lahuikanaka,--i makemake loa ai e ike a i hoouna mai ai hoi iaia e lawe aku imua ona me ka oluolu a palekana. ( Aole i pau. )
KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki,
---
Ke keiki alii o ke aupui o Italia.
Ka Olali o na Waoakua o Arabia. Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.
---
MOKUNA I.
I keia mau huaolelo no. Heaha ka ʻ u e hele aku ai malaila, no ka mea aole i hoopa aku nei ko ʻ u lima iaia, e pilikia ai la hoi, oiai o olua wale mai la no malaila, a o kona haule wale mai la no ka ia ilalo o ka papa hele. E kuu keiki, mai hana oe pela, no ka mea o ke kaikamahine alii keia o keia aupuni pela kuu manao. Ia manawa ku ae la o Hanuopaineki a hele aku la, a kalele iho la ma ka umauma a kamailio iho la. E ke aliiwahine o ke aupuni o Alabia nei, e ala ae e hoomama i kou kaumaha mai hoopilikia wale i kou naau a me kou kino. No ke aha la oe i hana ai pela, e ala a e ku iluna a e hoolana i kou manao a e kamailio mai i kau mea i makemake ai a e hooko no au i kau noi, i na he mea ku i ka pono. Aole au e ae i na he mea ku i ka hana ino.
I ka lohe pono ana o ke kaikamahine alii i keia mau olelo, a pa pono aku la i ka pahu kani o kona mau pepeiao, ia manawa oia i hoopuka mai ai i mau mapuna olelo wai meli, mai kona mau lehelehe mai i ka i ana mai e ke keiki i haiamu ia e ka nani a ke Akua i haawi mai ai ma keia ili honua nei. Aole au e lawe mai ana ia oe i kane na ʻ u, no ka mea, he kane hoopalau no ka ʻ u, aole e kala eia ka pono e lawa mai au ia oe i keiki hanai oe na ʻ u a na ʻ u e malama iloko ona wa a pau a me kou luaui makuakane nei, a e hoopau i kou komo ana i kena ano kapa ou, no ka mea, ma ko ʻ u aupuni nei, a kahi no au a ike i kekahi o ko ʻ u lahui e komo ana i kena ano kapa a nolaila, ua kaumaha loa ko ʻ u naau e noho nei mahiuli paha auanei olelo ia mai, he aupuni ilihune ko ʻ u aupuni, nolaila, e haawi aku ana au i na kokua ana no olua a mau loa aku.
Ia manawa lalau iho la ke kaikamahine alii i ka lima o ka kakou hiwahiwa a kuikui lima pu aku la laua a noho iho la laua maluna o na noho amana i humuia me na ili holoholona. Ia manawa i nonoi aku ai ke kaikamahine alii e hookani mai o Hanuopaineki i kana mau mea hoolealea ka mea hoi ana i lohe ai, aole no hoi i like aku ka nani o ka ʻ u mau hookani hila elike me kau hookani ana, nolaila, e oluolu oe e ae mai i ka ʻ u noi.
Ia manawa, ua lalau koke iho la o Hanuopaineki i kana gita a hookani iho la, a he hapalua o kanamele i pau hoomaka iho la kona leo e hapai ae i ka hopunaolelo, aia hoi he mea e ka olioli o ke kaikamahine alii i ke mele e mele ia aku ana, no ka mea o ke mele lahui ia o kona aupuni. A pau ke mele ana a Hanuopaineki o ka manawa no ia i uuhi ae ai ke kaikamahine alii i kana uwati pakeke a haawi aku la ia, me ka hoopuka ana aku i keia mau huaolelo. Eia ka ʻ u wati pakeke ka mea punahele loa ia ʻ u ke haawi aku nei au ia oe, he makana ia na ʻ u ia oe, no kou mele ana mai i ke mele lahui o ko ʻ u aupuni nei me ka maikai loa. La manawa i hoole mai ai ka kakou hiwahiwa aole au e lawe i kau makana, no ka mea o kou makemake wale no ke hana ia e pono ai, aole au no na mea gula, aole au no na mea nani a pau loa, aka, no ke aloha alii au la manawa i pane aku ai ke kaikamahine alii, e auhea oe o ka ʻ u mau mea a pau e haawi aku ai ia oe e lawe oe mai haalele oe.
Pane mai la hoi ka mea nona keia moolelo a kakou e hooipo nei, me ke kaumaha o ka naau a me ka hilahila nui, e paa ana au iaia iloko o na wa a pau loa, eia ka mea apiki aole au i ike i ka waiwai o keia mea au e paa ai. Pane mai la ke kaikamahine alii o ka waiwai o kena mea, he mea kena e hoike mai ana ia oe i ka manawa o ka hele ana o ka la, a he mea maikai loa kena.
I ka pau ana o keia mau olelo a ke kaikamahine alii ua hoomaka hou mai la o Kahanuopaineki e mele mai i na mele hoolealea, a ua lilo loa ka naau o ke kaikamahine alii a me kona mau pepeiao i ka hoolohe ana i na mele lealea loa a ua kaeaea la e houheuhene mai la, a na ia mea i kauo hele i kona puuwai a hala ka manawa kupono no kana huakai hele a ua nanea ke kaikamahine alii mai ke kakahiaka a hiki i ka hora @ o ke ahiahi, ia wa oia i wehe ae ai i kona komo gula a haawi aku la oia ai Kahunaopaineki me kona olelo pu aku iaia eia mai kuu komo gula ke komo hooilina alii o kuu aupuni, he makana ia na ʻ u ia oe no ko ʻ u hooluhi wale ana ia oe mamuli o ko ʻ u makemake a ua hooko mau oe i ka ʻ u mau kauoha me ke kaniuhu ole, nolaila, ke haawi aku nei au me ke kanalua ole. E kamailio iki au i ka mea e pili ana no keia komo gula.
O keia komo he gula ke kino, a o ka onohi, he daimana, ua hoonani ia mea na pohaku makamae, oia hoi ka momi daimanaa ma na mea nani a pau loa aia maloko o ke pani o ka onohi daimana ke kii o ke kaikamahine alii, a ina oe e unuhi mai i ke pani elua, alaila, e nalowale ana ke kii o ke kaikamahine alii a e puka mai ma ia wahi o ke kii kona kupunakane alii, oia na hoike ana o keia komo.
I ka pili ana mai o ke komo ia Kahanuopaineki, ua ku ae la ke kaikamahine alii iluna a lalau mai la i ka lima o ka kakou kamalei, a kai aku la laua no ka rumi e puka aku ai iwaho, e halawai aku ai me kona mau hoahele, mamua ae o ka manawa e kau aku ai o ke kaikamahine alii iluna o kona kaa, ua kamailio mai la oia me ke aloha. Eia au ke hoi nei i ke kulanakauhale alii, aole au e hele e kaapuni i kuu aupuni, no ka mea, ua loaa iho nei oe ka me nana i kaohi i ka ʻ u huakai hele. E hoi au, a hoouna mai i na mea a pau e pono ai o kou noho ana a hiki mai i ka wa kupono e kii mai ai au ia oe. O ka manawa no ia i makaukau ai o ke Kahu koa, a o ka haawi no ia o ke aloha hope, a hala aku la ke kaikamahine ʻ lii. Ma keia wahi aku, e haalele kakou i ka mea nona keia moolelo, a e hoi ae kakou no ke kaikamahine alii.
I ka huli hoi ana o ke kaikamahine alii, ia po, aole oia i moe ma ke alanui, a hiki wale i ke kulanakauhale alii, o ka hora eono o kakahiaka o kekahi la ae. Halulu aku la ke kaa o ke kaikamahine alii i ka puka pa o ka hale alii a he mea haohao loa ia i na makua o ua kaikamahine alii la. No ka mea, ua mano mai la laua, ua kulia ka laua kaikamahine me kekahi pilikia ma ke alanui. A nolaila, ua ninau mai la laua me ka leo ano kaumaha; heaha ka pilikia o ke ʻ lii o ka hoi koke ana mai nei o ka huakai makaikai, i na he pilikia e hei koke mai. Pane aku la ke kaikamahine alii, aole o ʻ u pilikia. He wahi mea hou ka ʻ u e hai aku ia oe e papa oia keia : Aia ma kekahi apana kuaaina o ko kakou aupuni nei, e noho ana kekahi kanaka me kana keiki, he mau mea i hoopihaia me na helehelena o ka ilihune nui ; o ko laua wahi moe ua uhiia me ka ili o na holoholona, o ko laua mau kapa moe, he ili holoholona, o ko laua kapa aahu he ili holoholona no, a nolaila au i hoi mai la i hope nei, no ka haawi ana kau i na kokua ana no laua mai ko kaua aupuni aku nei. He mea hoohilahila loa ia i ko kaua aupuni, o ka loaa ana o kekahi mau mea ilihune elike me keia ke ano a mamuli paha lohe aku na aupuni nui i keia mau mea ilihune alaila, kapa ia mai ko kaua aupuni, he aupuni ilihune a he mau alii nana ole i kona mau ma kaainana.
NA HOOLAHA KUMAU.
J. T. WATERHOUSE. ( WALAKAHAUKI. )
---
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII
Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi ia !
---MALAILA---
Na Apa Kilika o na ano a pau.
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na Huluhulu noloku,
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu.
Weloria,
Leponalo
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kihei uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunui a liilii
---Eia hou.---
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE O NA KANE A ME A KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi.
Huluhulu manoanoa a lahilahi.
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i konohinohiia me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAINE
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu I he aiai me he wai,
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemele,
&c., &c., &c., &c.
----
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakalii
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii,
Pekoke nui a liilii,
Na loko kamana,
Na loko amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao.
Na pela uwau.
NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kolohi,
Na ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palupalu,
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau.
Na kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu,
Paakai inu,
Paakai hu,
Manu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
---
He helunanui o keia mauwaiwai aiwaiwa ko ʻ u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou
Ua waeia keia mau waiwai e ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii, ae kauoha mai na mokupuni e hookoia me ka eleu loa. J. T. WATERHOUSE. ( WALAKAHAUKI.)
NA HOOLAHA KUMAU.
W O. SMITH.
LOIO, LOIO, LOIO.
KEENA HANA : Helu 30 alanui Kalepa tf.
W A. KINI.
LOIO, LOIO, LOIO.
KEENA HANA : Helu 15 Alanui K@ manu, Honolulu.
W R. KAKELA.
LOIO A. HE KOKUA MA KE K@
He Luna Hooiaio Palapala. tf.
A ROSA. (AKONI.)
LOIO A HE KOKUA MA KE K@
He Luna Hooiaio Palapala
KEENA HANA : Ma ke keena @ @ tf.
S B. DOLE.
LOIO, LOIO, LOIO
He Luna Hooiaio Palapala
KEENA HANA : Ma Alanui Ka@ tf.
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE K@
A he Agena Hooiaio Palapala no ka ma
Aupuni o Oahu
KEENA HANA : Helu 8 Alanui K@ tf.
JAMES M. MONSARRAT. (MAUNAKEA.)
LOIO. A HE KOKUA MA KE K@
He Luna Hooiaio Palapala
KEENA HANA : ALANUI KALEPA.
RICHARD F. BICKERTON (PEKEKONA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE K@
KEENA HANA : Helu 27 Alanui Kalepa tf.
S N. EMERSON, ( EMEKONA)
LUNA Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka apana o Honolulu, Oahu. Apana no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Ua makaukau no hoi oia e ANA AINA ma ka wahi a pau i @makemakeia.
Waialua, Oahu, ov. 10, 1883. 1148 @
WILLIAM AULD.
Luna Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka Apana o Kona
KEENA HANA : Ma ke Keena @ o Honolulu. tf
S H. MEEKAPU.
Tela humuhumu lole.
HALE HANA : Helu 11 alanui Nuuanu tf
C BREWER 7 CO. (BERUA MA. )
Ua makemake ia ka poe mea @ @ MALOO a me ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai @ lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke. tf
JNO. M. KEALOHA.
LUNA Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka apana o Kawaiahau, Kauai. He Agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka apana o Kawaiahau, Kauai. He Komisino Palena Aina no ka apana o Kawaihau, Kauai, a he Luna Hooho Mare no ka Pae Aina holookoa 1163 tyr
C C. COLEMAN.
Amara a he mea hana Mekina
Kapili Kapuai hao lio.
A ME KA
Hana kaa Lio ana, etc.,
Hale Hana ma Alanui Alii,
302 tf E kokoke la i ke Alanui Papu
HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA
MIKINI HUMUHUMU LOLE !
Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai
Kakela & Kuke !
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano
Mekini a WHEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai
ka mea hookahi.
NA MIKINI A SINGER !
ina a ke $@ pakala me ka ano
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai
mea e pau ai ko oukou k@ e na makamaka no ka kupono o keia mau Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. @ tf
PAPA ! PAPA !
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE,
(O LUI MA)
ma ke kahua kahiko me alanui Papu a me Moi
E loaa ai na
PAPA NOUAIKI.
o kela a me keia ano.
---
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe,
Na Pou, Na Ola, Na Papa Hele, Na Papa
Ku, A me na Papa Moe nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.
---
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau,
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Aila
Puka, Na Aini Puka Aniani, Na A@
o na ano a pau, Na Aila Pena, o
kela me keia ano Na Aila Hoo-
maloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na
ano a pau.
NA WAI VANIKI
---A ME NA---
WAI HOOHINUHINU NANI !
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a
pau, ua makaukau keia mau Makamaka
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau e pili ana
ma ka laua oihana
----NO KA---
UKU HAAHAA LOA.
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E Hele mai ! E na Makamaka !!
A e lawa no hoi ko oukou makemake
me ka oluolu a me ka maikai.