Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 7, 16 Pepeluali 1884 — Page 2
| This text was transcribed by: | Momi Keawe |
| This work is dedicated to: | My son, Heali'i Kuheleloa Keawe |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
E Hoolohe.
Mahope aku o ka la 28 o Feberuari aole e hoounaia ke K@okea i ka poe i hookaa ole i ka aku pepa no ka hapa mua o ka makahiki.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki……. ……$2.00.
No Eono Mahina. ……1.00.
KUIKE KA RULA
Poaono…….Feberuari 16, 1884.
Na Loina o ke Kau koho Batota o 1884.
Ma ka nana ana i ke kau k@ho ba@ i hala ae nei ea maopopo kekahi @ pohihihua mamua, a i @ no hoi paha e kekahi poe:
1 Ua akaka he kue ikaika loa ma@ o na makaainana o ka aina ho@ i na @pa o ke aupuni a Kipi@ na makahiki eha i hala ae nei Ua maopopo keia mamuii o ke kohoia @ o ka hapanui o na hanamakaainana @ poe @ a aole o ka poe i ko@ aupuni nei me ke ake e @ hoo@ mai e na makaaina@ poe wahaolelo. aole no ka lehulehu @ no ke aupuni. Ua haole ka ha@ o ka poe i hapanui o ka poe i ha@ e na makaainana. He hoike maopopo loa keia, aia ka noonoo maikai o na makaainana Hawaii ma ka hoole aku i na hana i hanaia e keia aupuni, a me ka hoanewa aku no hoi, oia hoi na hana @ ku'uke ole me ke kanawai o ka aina. A he hanohano helu akahi no hoi keia no ka makaainana o kekahi aupuni. ke ike iho lakou ua kekee na hana o ke aupuni, a ku iho lakou me ka manao lokahi e hoole aku.
2 O keia kue ana i ka makemake o ke aupuni ma ke koho balota ana i ha@a iho nei, ma ka aoao o na makaainana kuokoa, aole ia he kue ia Hawaii a me kona noho alii, a me kona mau alii, aole loa pela. Aka, he hoole ana keia i na hana hookaumaha, pakaha wale, uhauha wale i ka waiwai, hookelakeia wale no me ka loaa ole mai o ka pomaikai i ke aupuni. Mai ka la i Mo@ ana @ ko o na lima o ka mea e hookele nei, ke kuhina e hookele nei, ua hookuu waleia na hana aupuni me ka hooponopono akahele oleia a ma ke ano pa kaha a alunu no hoi kekahi ke nana aku, a me ka hoopai hala ole no hoi kekahi i ka poe i inaina waleia no kekahi mau mea i hanaia. Me he mea la ua ike na makaainana i keia, a ma keia koho ana me he mea la ua ku la kou ilana a hoole aku i ka pono o ia mau hana.
3 Ua maopopo ma keia koho balota ana ka poe i aloha io ia Hawaii. kona lahui a me kona kuokoa: aole, lakou he poe no na aina e, aole he poe o ka lahui okoa; aole lakou he poe kipi elike me ka haiolelo pinepine a Kaulukou a me kona mau hoa. Aka, o lakou ka poe iwi kuamoo o Hawaii. O ke ea o ka aina ka mea nui ia lakou; o ke kuokoa a mau loa o Hawaii ko lakou makemake; o ka maemae a kikohukohu ole i ka lepo o ka hae Hawaii ko lakou iiai; a maloko o ka nani a me ka malu o ia hae e hele ai lakou a koho i na lunamakaainana a lakou i makemake ai, me ka hoopilimeaai ole. Aole nae pela na poe i hapai i ka balota i kapaia he balota lahui ma kekahi apana. Aia ma ka apana o Kau. hoohui ae la lakou ia lakou iho malalo o ka hae o ka aina e, a malalo o ia hae e welo ana i kai hele ai na puulu kanaka o ka balota lahui a hiki-i kahi i koho ai! Kahaha! Ua nele anei ka lahui i ka hae e kii ai ka balota lahui i ka hae o ko na aina e no lakou? Pehea keia, e na keonimana o ka balota lahui ma Honolulu? Ua kapa aku oukou i ka poe i hapai i ka balota kuo koa o na makaainana he poe kipi, a ina i lawe lakou i ka hae o kekahi aina okoa i mea hooikaika no lakou, ina paha ua loaa ka oukou kuleana e olelo ai. Ea. pehea ko oukou poe hoahanau o ka balota hookahi o ia apana o kakou? Kaa aku la na ka balota lahui e kii mua i ko hai hae, me ke kapae ana i kona ponoi ma ka paia. Nolaila, ua maopopo, o ka poe i koho i ka balota kuokoa o na makaainana. o lakou no na Hawaii oiaio, he poe puuwai aloha i na 'lii a me na makaainana o na aina kulaiwi nei.
4 Ua maopopo ke pii ae nei ka ikaika o na makaainana kuokoa o ka apana o Honolulu, ka poe noonoo, poe hiki ole ke hoomakapoia, a puni ole i na olelo pahele, a hopo ole no hoi i na olelo hoomaka'uka'u. He kumu keia e manaolana ai o Hawaii, a e hooikaika hou oia nona iho, a me ka maemae o kona aupuni a me kona lahui. E mau ka welo ana o kou hae nani, a e kapaia he poe unu ka poe makaleho wale i ko hai hae, a e kupaa kou noho alii ma ka pololei a me ka hoopono.
He hiona o ka Lepe@a.
No kekahi manawa i hoia ae nei ua paholaia ae na l@no ma na p@ai o ke kulanakauhale nei na ka ikeia o na @ona o ka mai lepera ma@aena o kekahi mau haumana o ke kula aupuni o Koleaka. Me he la, ia wa i pahola ae ai ua lono la ua ike a hoomaopopo pono ke kumu o ua kula la i na hiona o ua mai la. a au hoolauna aku oia n@ ka leta i ka Peresidena o ka Papa Ola no ia mea No ia kumu ua kauoha ka Papa Ola i ke kauka Palani e hele a e nana pono a e hoomaopopo pu no na hiona o na mai la i manaoia au loaa i kekahi mau haumana o ia kula. Ua ae ke kauka e hooko i ka hana i kauohaia iaia e hana, a i kona olelo ana, ina o na haumana o ua kula la i loaa me na hiona o ua mai la. e hookaawaleia lakou mai ke kula ae ua hoole o Kipikona ia mea, a nolaila ua haule pu wale no na manao hoomaopopo a imi a ke kauka a hiki i keia la. Aole he wahi hana i hanaia e pili ana no keia mea.
Ina he oiaio ia mau olelo ana i laulaha, a oiaio pu me na manao e kue ana no keia hana kapulu. a kekahi loio o keia kulanakauhale i hoolaha ai ma kekahi nupepa haole o ke kulanakauhale nei i kekahi la o keia pule, alaila ke i nei makou ua hana ka Papa Ola ma o kona Peresidena la i kekahi hana kupono ole no ka maluhia a ola kupono o na keiki liilii e hele nei ma na kula o ke kulanakauhale nei. O ka launa ana o na keiki kino ola maikai me na keiki i manao waleia a i ikeia na hiona o keia mai maluna o ko lakou kino, he kumu ia nana e kahinu i ka mai maluna o ia mau keiki ola maikai a hookahi ka haule pu ana iloko o ia huina mai. He mau hoike maopopo keia e hooiaio mai ana no ka loaa o ke kumu nana e hoolaha i keia mai mawaena o lakou. Minamina wale keia kapulu a noonoo ole a ka Papa Ola, a minamina pu na hoi makou no na pulapula hou o ka aina nei i ko lakou huikau pu me na auna o ko lakou mau hoa kula i loaa me na hiona o ka mai lepera. Pehea la ka manao o ka Papa Ola ma o kona Peresidena la, pela wale iho la no anei e hana kapuluia ai?
Ka poeleele i koe.
O kekahi o na mea e hoopoino ana i ke ola o ka lahui i keia wa, oia no ka lapaau naaupo ana o kekahi poe kahuna i ike ole i ka lapaau mai; a aole wale o ka lapaau ka lakou hana, aka, he hoohui pu me kekahi ano hoomanama@ hana ina@ua ulu nui ia hana iloko o keia mau makahiki, a ua komo aku kekahi poe i manao muaia he malamalama, a ke hana nei mamuli o ia mau hana kohu ole o ka pouli. Aole hiki i keia pepa ke ku mahe a nana wale i na hana o ia ano me ka ekemu ole. Ina e lanakila ka hoomanamana, a me na hana e pili ana i ka hoomana aumakua, alaila, e pio ana ka poe hana ia mau mea malalo o ka pouli. O ke ola aole ma na aumakua, a me na hana o ka wa poeleele i hala, aka aia ma ke ala o ka malamalama ke ola a me ka pomaikai mau loa. Ua minamina keia pepa i ka lohe ana na komo kahi poe o na kulana ano kiekie iloko o ia mau hana poeleele. He mau kahunapule a me na luna ekalesia kahi i haule iloko o ia pouli. Ke paipai nei keia pepa i kona poe heluhelu a pau, me ka leo aloha, aole e puni i na alakai ana a na kahuna kuhikuhi naauoo. He poe kaula wahahee lakou. Ina e hoopaaia ma @awa e aho ia. E pono e hoomanao ka lahui i ka hohonu o ka pouli kahi a lakou i hapaiia mai ai, a mai noho a hoi hou ilaila.
Ka hopena o na dala pepa.
Heaha la ka hopena o na dala pepa a me na bila dala banako waiwai nui mahope iho o ka pau ana o ko lakou hoohana ana e ka lehulehu ma ke ano he kumu loaa? He ninau a he ui keia maluna ae a he mea pono e wehewehe moakaakaia kona hopena a me kona waiwai hou aku. O ke dala pepa, he ola no kona elike me kekahi mea waiwai e ae. He moolelo waiwai no hoi ko ka dala pepa a me ka bila dala banako mai ke Sekona e oili ai he kumu waiwai i hoaponoia e kekahi aupuni mai ka papa pai i paiia ai, a hiki i ka wa e pau ai kona waiwai a hoi hou iloko o kekahi nakini okoa aku nana e kolikoli a apanapana loloa liilii a e kuipaluia a palupalu! O ka loihi o ka manawa e kaahele ai o ka dala pepa ma ke ano he kumu waiwai ma ka averiga, he ekolu makahi a oi a emi mai paha.
Ma na nupepa puka la o na kulanakauhale nunui o Amerika Hui, e ike mauia ana e ka poe heluhelu o ia mau pepa na hoolaha ana elike me keia ke ano: "O ka huina dala o na bila aupuni i hoihoiia no ka hoolilo hou ana aku i mea okoa i keia la, he 5,000,000 dala." Ma kekahi la ae, ua laweia aku au mau hila dala la i ke keena pai me kaha a hookomoia iloko o kekahi mikini me na pahi lehulehu nana e okioki a lilo i mau apnapana liilii.
O ka lawelawe ana o keia hana, na la welaweia me ka maluhia malalo o na hooponopono ana a kekahi mau luna aupuni o ke keena Waiwai o ke aupuni i hookohuia o ka lakou hana wale no ia. Aole e aeia kekahi mea e ae e kom@ iloko o keia keena koe wale no na luna nui a me na kanaka nana e lawe lawe ka hoohana ana o k@ mikini. Malalo o ko lakou @la i hoohikua ai, au o'eloia e noho lakou maloko o ia keena a hiki i ka pau ana o kela a me keia bila pakahi i ka okio@iia. A mahope o ka pau ana o ia apana hana, e hoike lakou i ka Buro Waiwai no kela a me keia bila pakahi i okiokiia. A ina e @wale a walewale paha ka waiho ana o kekahi bila a ma ia ano ua hoea hou aku imua o ka lehulehu, alaila o ka hoop@ia no ia o ua poe la ka hoopai. I kela a me keia la. mawaena o 5,000,000, @,000,000, a hiki i ka 3,000,000 dale waiwai io o na dala pepa me bona ma ko lakou lima. O na apanapana liilii loloa o keia mau bila ua hooma-u-ia a palupalu alila, hoolilo@a aku la i mea kino okoa ma ke ano o ka manu a iole lapika a ano kino e ae, a kuaiia ma ke ano he mea hoomanao.
Ka mokuahi hou o Poka ma.
O T. R. Foster, ka Peresidena o ka hui hooholo mokuahi pili ama o kakou aia oia ma Kapalakiko i keia wa kahi i hana olelo aelike ai me ka hui kapili moku o na Hoahanau Holo o Kapalakiko, no ke kapili ana i mokuahi 650 tona no ka hooholo ana mawaena o ko kakou mau awa. E kapiliia ana keia moku, wahi a ka hoike, me na pono a pau e loaa ai ka oluolu a maluhia o na ohua a me ka lehulehu, a o kona rumi o hope a me na rumi liiliii a pela aku, e oi ae ana ia o ka nani a maemae mamua ae o na mokuahi e holoholo nei mawaena o ko kakou mau awa i keia wa. He mokuahi holo ana no hoi ia i hiki ke holoia na mile he 14 i ka hora. E kapiliia ana ke kino o keia mokuahi ma ka pa kapi.i moku o na Hoahanau Holo a o kona mau mikini a me na mea like ma ka hale hana hao o Fulatona o ia kulanakauhale, a ua manao waleia e paa ana iloko o ka mahina o Sepatemaba. Ua olelo o Foster, ke paa ua mokuahi la a hoohanaia, alaila e loaa ana he alanui pokole i ka Luaopele oiai e hooleleia ana na ohua ake makaikai i ka Luaopele ma Keauhou.
Kinau vs. Lilinoe.
Ma ka huakai a keia mau mokuahi maluna ae no ko laua mau awa o Maui a me Hawuii i ka auina la Poalua nei, ua hauwawa ae mawaena o na kanaka o ke kulanakauhale nei he huakai heihei aku nei keia a laua, a he pili dala ma waena o na wiliki no na moku o laua e ku e ana i ke awa o Kamaalaea i Maui. He nune wale iho no paha keia, a he oiaio paha aole he maopopo. A ma keia huakai aku nei a laua, ua ku aku la ka mokuahi Kinau i ke awa o Lahaina i ka hapalua o ka hora umi, a ku aku la i ke awa o Kamaalaea i ka hapalua o ka hora umikumamakahi. Pau kona mau ohua a me na ukana iuka a e makaukau ana e holo no na awa o Hawaii, ia wa i ku aku ai o Lilinoe i Kamaalaea. He hoike keia no ka hiki ole i ka moknahi Lilinoe a me kona kulana uuku ke hoopapa aku i ke kulana nui a holo o Kinau. No ka hope, ke i nei makou ua haule i ka hope muliwaa ka mokuahi Lilinoe.
Auhea kau keiki?
Hele kekahi makuahine i ka hale o kekahi makuahine, a ninau oia iaia, ma ka hora ehia i hoi mai ai Hale ma keia po? Ua ane hiki i ka hora 12.
Auwe! aole anei oe e pihoihoi ana nona? Pihoihoi iki no, no ka hala o ka hora i hoi mau mai ai oia, oia hoi ka hora 10 o ka po. He mea mau iaia ka hoonalo ana iaia iho ma ka pau ana o ka paina ahiahi, aole ike hou ia a hoea oia i ka hora 10. Aka, he keiki naauao a noonoo oia. Hiki iaia ke malama iaia iho. A aka iki laua a elua, me he la ua like ko laua manao.
Aole anei pela kekahi mau keiki Hawaii me ko lakou mau makua?
Ae, pela io no, nalo na keiki ma kakahiaka, aole ike houia a ahiahi. Aia paha lakou ma ke kula, aole paha. Aia paha kekahi poe ma na wahi pono ole, e hui pu ana me ka poe kolohe, poe aihue, poe uhauha, e hoomaunauna ana ka manawa, ma na halekuai, na hale lealea, hale inu rama, inu bia, piliwaiwai. Aole ma a hora ao wale no, ma na hora po kekahi. Ua nalo na keiki a ane aumoe e hoi mai ana.
Heaha ka manao o na makua? Malia paha ua like ia me ko na makua malama iho. He mau keiki naauao a noonoo lakou, a hiki ke malama ia lakou iho.
He mea haohao anei ke lohe na makua ua hopuia na keiki no ka hana ana i kekahi mau hewa nui? A hoihoiia mai paha ma kekahi po me ka ona loa, me ka eha loa paha no ka pepehi inoia?
A keia pule ae na "Nuhou o na Ekalesia."
Nawai la ke kamano ano e i kuaiia ma Ulakoheo? E makaala na maka maka kuai kamano.
Nui na hemahema o kahi Elele ma o kona mau kolamu la! Kamau mai hoi kahi Ola, kohu no na kamaiki. Pehea la i keia pule ae?
Ua hoopaaia iho nei ka moku okohola Ohia e ke aupuni mamuli o kona hoihoi ole ana mai i na luina Hawaii ekolu i kepaia maluna ona i kela mau kikina aku nei. A mamuli o ko lakou hoihoi oleia ana mai, e hoopiiia ana ua moku okohola la.
Ma Kau ua ha@halina ka hae Amerika e ka poe koho ma ka barota lahui. He poe hoohui aupuni paha lakou. aole nae i lanakila. Pehea la ka manao o na "anela eha" o Honolulu i keia?
Nui ko makou makemake i ka hone a ka pila kika Pusiki a na wahi eu i kela mau po aku ne owaihoi ia mau wahi eu? T. Mopa --W. Ilikini Uhene no ia mau taasa!
I ka Poalua nei ka holo ana o Kila@ Hou no Kahului i Maui, a ma ka Poaha nei ua ku hou ma@oia i o kakou nei me kekahi lono hookaumaha e pili ana i ka ohana o kona ona. Ma ke ahiahi o ia la ua holo hou aku oia no Kahulni.
O na ilio meeau a kahiko ke hopuhopuia mai nei i keia wa. He ilio kahiko meeau ka makou i ike ai e hooheiheiia ana e kekahi poe o ka Halewai i ka Poaha nei. Pau ka@na a oi ua mea o ka noke nui ana i ka hoohei a no ka manawa hope ua hei a@u la. He mea ao no hoi paha a ike i@a hoohei alaila lawelawe ia hana!
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka @ana o ka Waiwai o SAMUEL H. HALSEY o Wailuku mokupuni o Maui i make. Olelo kauoha e koho i la e hooiaio ai i ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 9 o Feberuari M. H. 1884, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Samuel H. Halsey i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopukaia hoi ka Palapala Luna Hooko ia William O. Smith ua waihoia mai e William O. Smith i oleloia.
Nolaila, ua Kauohaia o ka POAKOLU oia ka la 5 o MARAKI M. H. 1884 ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Honolulu, mokupuni o Oahu, oia ka la me ka hora, e hooiaioia i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi aua mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko. A ua kauoha houia, e hoolahaia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA a me ka Hawaiian Gazette he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Feberuari 9, 1884.
LAWRENCE MC. CULLY,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie,
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 1159-31.
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai Imua o ka Lunakanawai A. F. JUDD, Ma ka Waiwai o D. KANUHA KEOHOKII, o Kahauloa, Kona Hema mokupuni o Hawaii, i make. Olelo Kauoha no ke koho ana i la e hooiaioia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 13 o Feberuari M. H. 1884, ua waihoia ma@ imua o ka Aha, kekahi Palapala, i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa a D. Kanuha Keohokii i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kau@ e hoopukaia hoi ka Palapala Luna Hooko no Kailianu (k.) ua waihoia mai e ka mea noi.
Nolaila, ua Kauohaia o ka POALUA oia ka la 11 o MARAKI M. H. 1884, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, imua o ua Lunakauawai nui la oia ka la me ka hora, e hooiaioia ai ua Palapala Kauoha la a e hooloheia ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko. A ua kauoha houia, e hoolahaia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Feberuari 13 1884.
BENJ. H. AUSTIN.
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1159-31.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o LAHELA (w.) he kaikamahine oo imua o ka Lunakanawai B. H. AUSTIN.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Mauaiki (k.) Kahu Malama o ke kino a me ka waiwai o Lahela (w.) e noi ana e aponoia na hoolilo he $109.75, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $115.00, a e noi ana e nana a e aponoia kela mau mea, a e kauoha e maheleia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka POAHA, ka la 20 o MARAKI M. H. 1884, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no kahoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou. e ae oleia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii me Beritania, e paiia maloko o ke KUOKOA me Hawaiian Gazette he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no la hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina i keia la 13 o Feberuari, M.H. 1884.
BENJ. H. AUSTIN,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1159-31.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KUAHUIA (k.) no Huelo Hamakua Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kahalewai (w.) e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kuahuia (k.) no Huelo Hamakualoa, Maui, i make, a e hoonohoia i kahu no ke keiki oo ole ana.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POALUA oia ka la 4 o MARAKI 1884, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Feb. 2, 1884. 1158-31.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina ma ka waiwai o KAPIHI COOPER (w.) no Makawao Maui i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Sam. F. Chillingworth, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kapihi Cooper (w.) no Makawao, Maui, i make a e hoonohoia i kahu no ke keiki oo ole ana.
Nolaila, ke kanohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POALUA oia ka la 4 o MARAKI 1884, ma ka hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Feb. 2, 1884. 1158-31
OLELO HOOLAHA: -----Mai keia la eku aole au e hookaa i kekahi aie i hoaieia ma ko'u in@a, ke ole e loaa na hoapono ana mai ia'u aku. J. K. COOK
Honolulu Ian. 19, 1884. 1145-@
NA HOOLAHA HOU.
MA KE KEENA O KA LUNAKAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KEANO (@) no Hilo Hawaii i make. Ua heluheluia a ua waih@ ia ka palapala noi a Keoni Kaia ke kane @ a K@ no Malamaiki, Hilo, Hawaii i make. e noi ana e haaw@ ka mana iaia e kuai aku i ka waiwai Paa o ka mea i make, oia hoi ke apana aina e waihonei ma Malamaiki, Hilo Hawaii, no ka pono o na hoo@na he mau keiki oo ole.
Nolaila, ua ka@haia ka poe a pau i pili, o ka POALIMA oia ka la 7 o MARAKI, 1884 i ka hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoikeia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H. P. A.
Hilo Hawaii. Ianuari 28, 1884. 1158-@
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAUALII (k.) no Wailua. Hilo Hawaii i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Pupuka (w.) me Kapueuhi (k.) e noi ana e hoopauia ka hookoia ana o ka Palapala Kauoha hope a Kaualii (k.) no Wailua, Hilo Hawaii i make.
Nolaila, ua kauohaia o Maiwela (w.) ka hooilina ma ia palapala kauoha, a me I. Palau ka Luna hooko me ka poe a pau i pili, o ka POALIMA oia ka la 7 o MARAKI, 1884, i ka hora 10 kakahiaka. ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana ia noi me na mea kue ke hoikeia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H. P. A.
Hilo, Hawaii, Ianuari 28, 1884. 1158-31
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o APO (Pake) (k.) no Hilo Hawaii i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a L. Severance ka Lunahooponopono no na waiwai o Apo (Pake) (k.) no Hilo Hawaii i make, e noi ana e haawiia ka mana iaia e kuai aku i ka waiwai paa o Apo i make, oia hoi he apana aina e waiho nei ma ka apana o Hamakua Hawaii, no ka lawa ole o na waiwai lewa o ka mea i make, e hookaaia na aie.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili. o ka POALIMA oia ka la 7 o MARAKI, 1884. i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo Hawaii. oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H. P. A.
Hilo, Hawaii, Ianuari 28, 1884 1158-31
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na kanaka a pau i keia, ke hookohu pono aku nei au ia PEAHI (k.) i Lunamalama no kuu ahupuaa e waiho la ma Ualapue, Mokupuni o Molokai, a oia wale no ka mea mana maluna o na hoolimalima a pau a me na poe e komohewa ana.
POOMAIKELANI.
Feb. 2, 1884 1158-11
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o KELIIWAHALOLO a me KANEKOA kana kane, @c., o ka aoao mua, a me CARTWRIGHT kahu waiwai o R. W. Holt o ka aoao elua, ma ka la 2 o NOVEMABA 1882 i kakau kopeia ma ka buke 77 aoao 44 a mamuli o ka uhaiia ana o na aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai. a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka la 25 o FEBERUARI 1884 ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.
Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka po keia mea.
Hanaia i keia la 29 o IANUARI 1884.
A. J. CARTWRIGHT,
Kahu Waiwai o R.W. Holt.
Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
O kela apana aina ma Kapalama, oia ka apana V i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 2816 kuleana Helu 2266 ma ka inoa o Kuhiana, he 1139 Eka, he hapa ke mahiia nei i keia wa, a he hapa he kahua hale maikai loa. 1157-41.
HOOLAHA I KA PAE AINA.----O ka mea nona ka inoa malalo iho, ua hookohuia mai oia i Lunahooponopono Waiwai o Kaluapihaole o ka mokupuni o Molokai i make, ke kauoha ia uku nei na poe a pau he koi @o lakou e pili ana i ka waiwai o Kaluapihaole i make, ina malalo o ka moraki a ma kekehi ano e ae paha i hoaponoia, e waiho aku ia Heil Kapu, ma ke Keena o Kikila Baraunu ma ke alanui Kaahumanu, maloko o eono mahina mai keia la aku, o uku ole ia lakou a o na poe a pau i aie mai i ua waiwai la, ke koi ia aku nei lakou e uku koke mai.
Hanaia, Honolulu, Ian. 28 1884.
HEIL KAPU.
Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o Kaluapihaole i make. 1157-41.
HOOLAHA:---O makou ka poe nona na inoa malalo iho nei na plikoko o Iosepa Kaona i make ma Kona Akau Hawaii, ke kahea aku nei makou i ka poe e paa ana i na waiwai o I. Kaona i oleloia a me na wai wai a M. Kalulo i kuai lilo aku i kahi poe me ke kuleana ole, e hoihoi koke ae ia J. Hooleina ko makou luna e noho ana ma Kawainui Kona Akau. Hawaii, a o ka mea a mau m-a e hoole ana i keia olelo hoolaha ua mana ko makou luna e hoopii ma ko makou mau inoa imua o na Aha Hookolokolo.
J. W. KAAPU,
MRS. HANA,
J. HOOLEINA,
J. KAKINA. 1155-41*
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.-----Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o F. Pahia Kaleohano a pela aku o ka aoao mua a me A. J. Cartwright, kahh waiwai o Rev. Holt o ka aoao elua, ma ka la 23 o NOVEMABA 1882 i kakau kope ia ma ka buke 77 aoao 85 a mamuli o ka uhaiia o na kumu aelike o kela moraki, nolaila a ke hoolahaiaku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei. e hooko ana oia ia mana k@ai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka POAKAHI la 11 o FEBERUARI 1884 ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.
Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no ia mea.
Hanaia i keia la 3 o IANUARI 1884,
A. J. CARTWRIGHT,
Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
O kela apana aina a pau loa e waiho la ma Kohala Hawaii, ua hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 1105 a he hapa o Auau a me Makanikahiko 2, he 52 1/2 eka. 1154-51.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI:-----Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o S. Kekipi o ka ka aoao @a, a me E. Bond i hooliloia ia Kakela me Kuke, o ka aoao elua, ma ka la 6 o Ianuari 1878, i kakau kopeia ma ka buke 54 aoao 69, a mamuli o ka uhaha ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana e kudala @eaia ana ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka POAKAHI, FEBERUARI 11, 1884, ma ke Keena kudala o E. P. Adamu ma Honolulu ma ka hora 12 o @a la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 3 o Ianuari 1883.
KAKELA ME KUKE,
Na hope o ka Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
O kela apana aina e waiho la ma Punaluu, Kaneohe, Oahu, he 2 4-10 eka, a oia ka aina i kooliloia mai ia Kekipi e Kaholokai a me kehahi poe e ae @ a he aina kalo maikai loa hoi kekokoke ana i ke kuono o Kaneohe, a he ai kai loa hoi no ka mahiai ana, a i ole no ke ukulu hale ana paha. 1145-51.
NA HOOLAHA HOU.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua @ ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o MALUAE @K@ no Honuaula Maui i make. @ heleia a ua waihoia ka palapala noi a Kaahanui @ e noi ana e hooponoponoia ka Waiwai o Maluae @ no Honuaula Maui i make. a e hoohoioia i na hooi@
Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke p@. o ka POALIMA. @ ka la ao o FEBERUARI 1884. ma ka hora 11 A. M. maka hale Hookolokolo ma Wailuku. oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina Ianuari 18, 1884. 1156-31.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina.
E ike auanei na kanaka a pau ke pili, o na hihia hooponopono waiwai i hoolaha muaia no ka hoolohe ana i ka la 21 o Dekemaba 1883. ma Wailuku, a ua hoopaneeia, ke hapai houia a hoolohe h@ia lakou ma ka POAHA oia ka la 28 o FEBERUARI 1884 ma ka hale Hookolokolo ma Wailuku, mai ka hora 9 A. M. a hiki i ka pau ana. A eia ua hihia
Waiwai o PALAU (k.) no Waihee.
Waiwai o KAPAU (k.) no Wailuku.
Waiwai o POHINAUAKEA (k.) no Waihee.
ABR. FORNANDER
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina Ianuari 18, 1884. 1156-31.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o MAHIAI (k.) no Kipahulu Maui i make. Ua hela heluia a ua waihoia ka palapala noi a Makaokalani (w.) a me Kaowao (k.) e noi ana e hooponoponoia ka Waiwai o Mahiai (k.) no Kipahulu Maui, i make, a e hooholoia i na hooilina.
Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POALIMA. oia ka la 29 o FEBERUARI 1884, ma ka hora 10 A. M. ma ka hale Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i au nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina Ianuari 18, 1884 1156-31
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAHULA (k.) no Waihee Maui i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Keliiloleole (w.) a me Kanakokai (k.) e noi ana e hooponoponoia ka Waiwai o Kahula (k.) no Waihee Maui i make, a e hooholoia a e maheleia i na hooilina.
Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a ke pili o ka POALIMA oia ka la 29 o FEBERUARI 1884, ma ka hora 9 A. M. ma ka hale Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina Ianuari 18, 1884. 1156-31.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina ma ka Waiwai o POPOKI (k.) no Wailuku Maui i make. Ua heluheluia a ua waihoia aku ka palapala noi a Kapehe (w) e noi ana e hoonohoia i mau komisina nana e mahele i ka waiwai o Popoki (k.) no Wailuku Maui i make, mawaena o na hooilina e noho nei.
Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pu ke pili o ka POAONO, oia ka la i o MARAKI 1884, ma ka hora 9 A. M. @ Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kooia no ka hoolohe ana i au nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina Ianuari 18, 1884. 1156-31.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina ma ka waiwai o OHA (k.) no Honokohau Maui i make. Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Eketa (w.) e noi ana e hooiaioia ka palapala kauoha hope loa a Oha (k.) no Honokohau Maui i make. Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili o ka POALUA ka la 12 o FEBERUARI 1884. ma ka hora 10 A. M. ma ka hale Hookolokolo ma Lahaina oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina Ianuari 18, 1884. 1156-31
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI:----Mamuli o kekahi ma na kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia e S. Kahoohalahala o Keaha mokupuni o Lanai @ A. J. Cartwright Lunahooponopono e ka Waiwai o R. W. Holt i make, i kakauia ma ka la 17 o Mei 1882. a i hoopaaia ma ka buke 76 aoao 12, 13, 14. ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe e hookoia ana ka mana kuai o ua palapala moraki la no na kumu ua uhaiia na aelike i hoikeia ma ua moraki la, a me ka uku oleia o ka uku panee o na dala i hoopaaia ma ua moraki la, a ma ia hooko ana e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma ke keena kudala o Lyon & Levey ma Honolulu, ma ka
POAKAHI FEBERUARI 20 1884,
ma ka hora 12 o ke awakea, na aina i hoikeia ma ua palapala moraki la elike me na hoakaka ana malalo iho. No na mea i koe e ninau ia J. M. Monsarrat Loio ma ke kanawai.
A. J. CARTWRIGHT, Mea Moraki.
Honolulu Ian. 23, 1884.
Penei ka aina e kuaiia ana:
O kela aina kanu raiki e waiho la ma Ewa. Oahu, a i kapaia o Kukuluelauao a @ Mokaalika, nona eka he 3 a i hooliloia aku ia S. Kahoohalahala e G. Kekeni a me Kanem@ (w.) ma ka palapala hoolilo i kakauia ma ka Ia 30 o Sepatemaba 1862, a i hoopaaia ma ka buke 23 aoao 360, 361. O ka aina malana i hoikeia ua paa i ke kanuia i ka raiki a i hoo limalimaia e Ho Sun Pake no ka uku hoolimalima maikai a he loko wai maikai ko luna o ua aina la. 1156-51
HOOLAHA PA:----E hooloheia ana ka palapala hoopii a Nannie R. Brewer ma o kana noi kauoha no ke kukulu ana i pa mawaena o ka Ahupuaa a me ka Ili o Kaelepulu ma Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu. ma ka la 9 O FEBERUARI A. O. 1884, ma ka hora 12 awakea. O ka poe a pau i kuleana ma ia mea ke konoia aku nei lakou e hele ae ma kahi a me ka manawa i hookeia maluna.
CHARLES B. JUDD,
W. E. PII,
C. BARENABA,
Na Ko@nisina Pa no ka apana o Koolaupoko, Oahu. 1156-21
O KA MEA nona ka inoa malalo iho, ua hookohu ponoia mai oia e ka Aha Kiekie ma ke Kaulike i Kahu Malama Waiwai no ke kino a me ka waiwai o na keiki oo ole oia Maria (w.) a me Ili (k.), ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe e noho la maluna o na aina o na keiki oo ole e lawe mai i na uku hoo limalima ma ka lima o ke Kahu Malama Wai wai i oleloia malalo iho nei.
J. H. BARENABA,
Kahu Malama Waiwai o na keiki oo ole. 1156-31.
HOOKAPU KAI LAWAIA:----Ke pa pa a ke hookapu loaia aku nei ke kai lawaia ma Keaumoku ma Waikiki-kai, Oahu, aole e komo wale a lawaia na kanaka a pau me ka @ oleia. O ka mea kue i keia e hoopiiia no elike me ke kanawai,
SAMUEL DAMON,
Lunahooponopono Waiwai o ke 'lii Pauahi,
Honolulu, Ian. 14, 1884. 1156-41.
NA HOOLAHA HOU
AHA HOOK@ @ @@@ @@@ @@