Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 6, 9 February 1884 — Page 3
| This text was transcribed by: | Jan Pappas |
| This work is dedicated to: | Maiko Doi |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS." Keena Hoop@ poaa, ma na kii o Alanui Moiwahine me Nuuana.
E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora @ ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hapakaia na Olelo Hoolaha ke lawaeia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko paha aka ana makou i keia rula maluna.
@ dala@ Nupepa Honolulu nei. @hook@ ke Kee@ o KAHALEWAI a @ aa ai na pak@ E hoolohe @ Lu@ Nupepa @ ka poe @ pau @ hook@ ke Keena.
NUHOU KULOKO.
Pua ka uwahi-- kahe ka wai.
I kalihi ke 'hi ka Moi i ka la Sabati @.
Ke pahonohono honia nei ka "Home o na Luina i keia mau la.
Ua oleloia ua onaia o Uilama Bakala @ ae o kona make ana.
@ i lawa pono na lala piha o ka @ mako hou.
Le kuhea mai nei ka apana o Hilo i @ uwapo-alahaka hou.
La Hoku Welowelo o ka makahiki @ ke ike ponoia la ma Hilo.
@ a wai ua mea o ka rama ma @ o Honuakaha i ka Poaono o kela @ hala.
@ oleloia o Kahanaumaikai (k.) @ke mai nei ma Hilo ke kanaka ka @ hookahi o Hawaii nei.
Ke hauoli la ko Maui poe no ka hau@ o na pakaua malaila i keia mau @ ia aina ke loku'la ka ua.
@a haalele aku i ka la 9 o kela ma @ ia Kalio, ka moku Kaua Amerika @ no kakou nei.
Ae mau Waipuilani ka i ikeia he @ me ka hapa mai ke awa aku i ka @ o kela pule aku nei.
Ma keia huli hoi ana mai o ka @ Kinau, e hu@iia ana oia i ka @ ka hoomaemae hou ana.
@ hala no Wailuku Maui, i ka @kahi nei kekahi hapa o ka puali @ kaua lio me ko lakou kapena.
He mau hoohelelei ana a na pakaua @ Koolau ae ne i kela pule, a na ia @ i hoolilo i na alanui hele i mau@hiki ole ke heleia
I ka la 1 o Aperila e nohoia ai ka halekuai uinihapa ma ke alanui Moiwahine ma ka aoao ma ewa iho o ka halekuai Wm. G. Irwin e na hoahanau H@man
Ke oleloia nei, ma na kihi o alanui @ me Alakea e ku ai ka hale bamako hou i hoolalaia iho nei, ma keia @ iho.
O ka Poalua o keia pule ka la hanau o Uilama Bakala a o ka piha ana ia o kona makahiki he 58. Ua hala e nae ia i ka make a loaa ole iaia ia la.
Aole he kiki ia Kinau, ke lawe mai i kekahi ukana mai Hilo mai ma kana nuakai aku nei i kela pule, no ka ino, o kona mau ohua no Hilo, ma Waiakea ka hooleleia ana.
Owai la kela makai a ke aupuni i hookohu ai e malama i ka maluhia o ka apana o Moanalua, i hele e inu rama ma na hale Pake o ia apana ma ko lakou la Konohi ? E na poo o ka @hana Makai, e nana mai i keia !
Ma ka olelo Hawaii ka hoolaha ana o ka hoike a ke Kuhina Waiwai no na @ a me na loaa o ke Aupuni no ka hapaha e pau ana i ka la 31 o Dekemapa. No ke aha la hoi ke kumu i hoolaha oleia ai ma ka olelo haole ?
Mawaena o na chua i kau aku ma ka mokuahi Alameda i ka Poalima o kela pule mai o kakou aku nei; o Mrs. J. B. Castle, Mrs. C. H. Judd S. Magnin a me ka ohana, H. S. Tregloan S. Selig, a me Rev. N. W. Lane a me ka ohana.
Ua lohe mai makou ua hoi aku no Lahaina i ka l’oalua nei o Bila Napupu @ mea nana ka moolelo o Raiana Hu. Ina he oiaio keia lono alaila ua nele kakou o na makamaka me ke moolelo o Raiana Hu. Heaha no la hoi keia hana a Kukahiko me Napupu ?
O ka Poaha ka la 31 o Ianuari aku nei, he la ia i hoomanaoia ai e na kumu na haumana, o ke kula o Punahou i la hoomanao haipule no na kulanui. Ua hoikeia mai ia makou he rula ia i malama mauia e na kulanui a paa o na aina e i la haipule. O na haumana kahiko i puka pono mai ke kulanui o Punahou, ua konoia lakou e @koakoa ae ma ia anaina.
Maloko o ka nupepa Friend (Hoa’loha) o ka mahina o Ianuari 1 ike ai makou i ka hoolaha a ke Kanikela Amerika o ko kakou aloalii nei, e hoolaha akea ana oia ina eia a ina ke noho nei ma Hawaii nei keia poe no lakou na inoa malalo nei, alaila e hoike aku iaia eia ua poe ino la: Fnank Birdseil, Owen Roak, James Giffond Chas. H. Broad, Broadbury True Howard, a me H. E. Avery. Ina o kekahi o ko makou poe heluhelu ua lohe mahui a maopopo paha i keia mau inoa maluna ae, e pono e hoike ae i ke Kanikela Amerika.
Ua ku mai ka mokuahi Mariposa i ke kakahiaka Poalima nei.
Ma ka moolelo o Kihapiilani e puka aku nei ma ka aoao ekahi o ka pepa o keia la, a ma ke kolamu eha ma ka pauku e hoomaka ana ka heluhelu penei: Ia Kihapiilani me kana wahine, a pela aku, ua komo hewa ia pauku malaila, o ka pololei malaila, ka pauku ma ke po@ o ke kolamu hope e heluhelu ana penei: Pane mai la ka wahine me ka leo nahenahe, a pela aku. He hewa keia ma ka hoonoho ana o na hua kepau. E makaala !
I kela makahiki aku nei ma ke keena o ka nupepa Paeaina ke keena o ka nupepa Hoku o ke kai, a i keia mau la aku nei, ma ka rumi ma waikiki iho o ka puka e komo aku ai i ka halepai Gazette iluna, i keia mau la hoi, ua lele loa ae nei a i ke keena mua iho nei o keia pepa oia ke keena maluna ae o ka halekuai mekanika ma na kihi o a nui Papu me Kalepa, a malaila e loaa ai ke keena o ua wahi nupepa puka mahina la ma keia mau iho a mau loaa aku paha.
Ma ka la 22 o Ianuari nei; ua hele aku o Kainapau Bila a me Mrs Kamahiai i ke alualu puaa a moe i ka nahele ao ae la 23, ia la a po, moe hou no i ka nahele, ao ae la 24, hora 4 a oi puka i ka hale o keia mau la a me keia mau po, he mau la ua a he mau po ua; aole no hoi he wahi ai o ka hele ana a keia poe. O ka huina o na la a me na po, ekolu ao, a me elua po; hookahi aku no hoi po i koe, o ka like aku no ia me Ione, a i ole ia, me ka Haku Iesu Karisto. S. D. Helela.
Maluna mai o ka Iwalani i ke kakahiaka Sabati nei, i ike iho ai makou i kekahi Pake na hoopaa ia na lima i ka hao e ke Kapena, no kona hou ana i ka pahi i kona hoa Pake Apo ma ka a-i a me ka opi aoao aole nae i kukonukonu loa na eha. Ua hoopaaia ka mea hou pahi ma ka Halewai a ua lawe ia ma ka Halemai Moiwahine ka mea i eha. Ma Hanamaulu, Kauai, ko laua hakaka ana ma ka Poalima aku nei ma lalo o na kaena o Iwalani. He mau Pake puhi ahi no laua.
Ma ka la 22 o kela mahina, ua ikeia e Charles. N. Spencer a me kekahi poe e iho mawaho aku o ka lae o ka Lae ma ka aoao hikina o Hawaii, he pahu poha me he lua pele la mailoko ae o ke kai. Ma keia poha ana, ua kiolaia iluna o ka lewa ke kai me he eono haneri kapuai ke kiekie i hui puia me he kani la o kekahi batari pukuniahi. O keia kani ana, ua loheia he kanaha mile ka mamao a ua hoomauia keia no elua hora. Ua ukaliia keia hana hookalakupua me ka ua a me ka makani no kekahi mau hora. Ea he nui kena he ma-u ia!
NO NA EKALESIA.
Ma Kawaiahao, ua haiolelo o Paleka ma Ioane 5; 6, lalani hope. “Ea, ke makemake nei anei oe i ke ola ?”
Ma Kaumakapili, ua haiolelo o Waiamau ma Isaia 60; 12. “No ka mea, o ka lahui kanaka a me ke aupuni i hookaawale ole na’u; e make ia, e anai loa ia kela mau lahui kanaka.”
Kumuhana. O ke kulana o ke aupuni poino he elua manao. 1 Ka lahui i hookumuia maluna o kekahi kahua paa ole. 2 O ke aupuni o Kristo ke aupuni pomaikai.
Ma ka po iho, ua haiolelo o Paleka ma 1 Korineko 16; 13, ma keia mamala olelo. “E hookanaka “ he haiolelo keia e paipai ana no ka nana pono ana o na kanaka i ka pono koho balota.”
Ma Kawa ua haiolelo o Kiwini ma Mareko 8; 36-37. “Heaha la ko ke kanaka a pau ke loaa iaia ko keia ao a pau, a lilo aku kona uhane, heaha hoi kana kumukuai e haawi aku ai i mea e hahai hoihoi hou ia ai kona uhane ?” he eha manao 1 O na kanaka a pau aia he uhane mau loa iloko o lakou. 2 Na mea e hoopoino ai i ka uhane o ke kanaka. 3 o ka poino ana o ka uhane o kekahi kanaka oia kona oi loa aku o ka poino. 4 E hoola ia ana anei kekahi mau uhane ?
Ma Haiku ua haiolelo o Paaluhi ma Mataio 3; 10 he ekolu manao.
1 Ka mea hoopai.
2 Ka laau hua ole.
3 Ka hopena oia laau.
Manao nui. E lilo na kanaka a pau i mau laau hua no Iesu Kristo.
Ma Haiku, ua haiolelo o E. Helekunihi ma Kanawailua 30; 19 hapa hope. “E koho mai oe i ke ola i ola oe, a me kau hua.” Manao nui, “O ke ola he makana ia mai ke Akua mai.” i ka weheia ana mai o ka olelo ua ku i ka manao holo balota, na waiwai ka olelo.
Ma Olowalu, ua haiolelo o J. W. Kalua ma Io. 9; 4, “Ua makemake ke Akua e hana na kanaka a pau,” elua manao; 1 e hana i ka hana o ke kino i mea e pono ai; 2 e hana i ka hana o ka uhane o i hiki ole mai ka make. He nui ka waiwai ma keia haiolelo ana, a ua hauoli ke anaina.
Ma ka hapa hope, ua paipai oia i ke anaina i ke ola kahu o ka ekalesia, ua hoolale koke oia a hiki aku la ka huina dala i ka 105, ua waihoia ma ka lima o ke komite Hon. 1 . Aholo. Sab. Ian. 27, ua hookoia ma o ka hiki kino ana mai o ke komite, pau aku la ka aie o ka ekalesia i ke kahu o kela maeahiki a komo pu mai la i ko keia makahiki.
Kupunaha !
Alua ae nei mahina i hala. aole i haawiia ka aila o na mai Lepela o Kalawao nei, ua hiamoe ia ka maka o ka luna i ike ole ai oia i na hana ma kona lima, oia hoi keia malalo iho nei ke haawi ia nei ka aila kopa, a me ka paakai, i ka la 24 o Ianuari alaila o ka ekolu mahina keia. KAHOE.
Na Lono o na Aina e
Ua oleloia he maikai ko Bisimak ola kino i keia wa.
I keia wa, he maikai loa ka launa ana mawaena o ka Sule@a@a o Tureke a me ke alii ku-i o Aigupita, no ka manawa mua iloko o na makahiki elua i hala ae nei.
Ua ili a noha mawaho aku o ke Kulanakauhale o Nu Pepekika mokuahi Columbus. He 97 poe i make wahi a ka lono.
O ka moku hao nui loa i kapiliia ma ke kulanakauhale o Piladelepia, Amerika Hui, ua hoolanaia mai nei i na la hope o kela mahina.
Ua hooholoia mai nei he kuikahi noho’na ma’uhia mawaena o Peru a me Kile.
Ke onoonou nei na hoa’loha o kenela Serenema e ae oia e holo moho Peresidena no Amerika no keia kau ae, ma ka aoao Repubalika.
He mau kamailio ana, ke manaoio la e hana i alanui pao mai ke kuanakauhale o Potalana a me Kapalakiko, Kaleponi.
Mamuli o na lono i loheia mai Aigupita mai, ua oleloia, he wa kupilikii loa keia o kona noho’na aupuni ana. .Ua oleloia ma o na lono, ina e haalele loa ana o Enelani mai kona upiki ana i ka apana aina o Suedena, alaila, e waiho ana ka Aha Kuhina o ke alii ku-i i ko lakou mau palapala hookoku. Ua ae ke alii ku i mamuli o na kauoha a Enelani e hoemi i na hoolilo dala o ke aupuni. He mau kukala akea no hoi ma Aigupita i alii ku-i hou no lakou. O ke alii ku i mua iho nei oia o Ismali Pasha ka mea i makemakeia, a ma kekahi ano o ia makemake, he hoohui aupuni me Enelani. Ua olelo houia no hoi ua ano kamolamola na launa ana mawaena o Enelani me Aigupita. Ua hoouna aku ke aupuni o Aigupita ia Enelani he palapala e hoike ana a e kuhikuhi ana no na kumu i ala mai ai o ia manao, a e hoike pu ana aole e hiki i ke aupuni ke hoomau aku i na lawelawe ana o ia ano, a e noi pu ana e hoike piha ke aupuni o Enelani i kona manao no ka haawi ana i ka apana aina o Suedena, a e noi pu aku ana e kokua mai o Enelani. A ina e hoole o Enelani ia noi, alaila e ae ana ke ahi ku-i a me kona Aha Kuhina e haawi i ka aoao hikina o Suedena no Tureke a e hoemi mai i na palena o Aigupita a i kahe e hooholoia.
Ma ka noho ana o ka aha kuhina o Enelani e noonoo no keia noi a Aigupita, he ekolu manao nui i hooholoia a i hoounaia aku i Aigupita. Ka mua, e hoomau ana no o Enelani i kona kulana mana ma Aigupita. Ka lua, e hooia aku ana ke aupuni o Enelani i ke alii ku-i o Aigupitak e kue aku ana no o Enelani i na mana e ae e hoao ana e komo a pakaha wale ia Suedena. O ke kolu, e kauoha ana i ke Kanikela Beritania e noho ana ma Masowa e hoike aku i ka Moi o Abesinia, aole i ae o Enelani i na houluulu ana o kona mau puali kaua ma ka apana aina o Suedena, a aole no e kue ana o Enelani ke lawe o Tureke i ka apana hikina ke hoopilikia ole oia i na palena o Aigupita.
Ua minamina ke aupuni o Farani no ka ae ole o Enelani e hooko aku i kona mana maluna o na aupuni e kaheawai nei ko lakou mau puali ma na palena mawaho aku o Aigupita me ko lakou hoohahana pu mai i na palena o Aigupita.
Ua hopohopo.
“Ua maha au, no ka mea, ua haule o Keo Kaaka aole i puka i lunamakaainana; oia wale no ka’u kanaka i maka’u nui ai. No Frank Brown (Palanike) a a me kikila Balaunu, aole o’u maka’u ia laua, o Keo Kaaka wale no ka’u mea maka’u. He kanaka naauao oia a he kanaka akamai loa i ka hoohuli ana i ka manao o na lunamakaainana ma ka ahaolelo, a oia no hoi ke kanaka nana i hoohulihia ka aha kuhina o Hailaki.” O keia mau kamailio, he kamailio ia mawaena o ke kuhina Kipikona a me kekahi mea e iho ma ka la koho balota iho nei. Na manao keia o ua kuhina la i hoike ai e pili ana no kona hopohopo a maka’u no ko Keo Kaaka kohoia. He mau kamailio oiaia keia i hoikeia mai ia makou. Ea pehea la keia ! ahu wale la ka noa a ua kuhina hookamani nei ? ae, ua ahuwale, a na kole. Me he la, ma na holala ana o ke koho balota ua komo mua ka upu hoolele hauli a hopohopo maka’u iloko o na noonoo ana o ua iao o Kipikona nei no ko Keo Kaaka kohoia i lunamakaainana no keia apana, a mai ia mau la mai a hiki wale iho la i ka la koho ka pili mau ana o ia noonoo ana iloko ona, a i ka haule ana o Keo Kaaka, hoopuka akea oia i kona manao no ka maha ana o kona mau noonoo hopohopo a maka’u. Alaila ua ko ka olelo a ka baibala maluna o ke kino holookoa o Kipikona—“E holo a maka’u ka mea hewa imua o ka mea pono e kupaa no ia me he liona la.”
Na poho ma ke ahi.
Mamuli o ka hoike a kekahi o na nupepa o Amerika Hui no na poho ma o na pauahi ma Amerika Hui iloko o na mahina he umikumakahi o kela makahiki, ua hiki aku i ke kanaiwakumamalua miliona dala, a ke hoohuiia na poho no ka makahiki holookoa, ua hiki aku ka huina i ka hookahi haneri miliona dala. Ke huiia aku me keia huina maluna ae na lilo o na hui panihakahaka a pela aku, alaila e hiki aku ana ka huina i ka hookahi haneri me kanalima miliona dala. Ke laweia ma ka avariga ka huina dala he hookahi haneri me kanalima miliona no na lilo ma o na pauahi a me na hui panihakahaka a puni o Amerika Hui no ka makahiki, a ke puunaue a maheleia iloko o na ohana he umi miliona, alaila he mea maopopo e uku ana kela ohana keia ohana he umikumamalima dala pakahi ma ka avariga.
Ka mea e inu ai i mahana.
Ina he makemake kekahi kanaka e inu i kekahi mea i kumu e mau ai ka pamehana o ke kino i ka po holookoa iwaho i ka po wahi a kekahi makai ku huina. mai inu ke kanaka i ka waikeke, a me kakahi ano waiona e ae. O ka pumehana o ke kino e loaa ana i ke kanaka mai ka waiona he kumu ia e hoopokole ana i na la o kona ola ana, a o kekahi kumu he ike koko ke kanaka i ke anu a ano nawaliwali ke ola kino. He oi loa aku o ka ino o ia mea a e aho ke inu ole mamua o ka nele. Aka, e inu i kiaha ela me ka awili pu ana me ka pepa ai—ela hou me ka pepa ai o na hale aina. He mea inu maikai loa ia, aole e hoano e ia ka noonooo, aka, he mea ia e hoopumehana ana i ke kino i na po anu a po ua hoi. O keia na kamailio ana mawaena o kekahi o na makai ku huina o kulanakau hale o Nu Ioka me kekahi kalaiwa kaa. No keia, ua pane aku ke kalaiwa kaa penei:
O makou o na kalaiwa kaa, he hana ka makou i oi ae o ke anu mamua o ka oukou e na makai. O ko makou mea kahiko loa ma keia hana, ua hoaoia e ia na mea inu a pau hoopumehana kino, aka, aole he mea inu ana i ike ai i oi ae mamua o kahi kiaha kope. O kahi kiaha kope ka mea inu i oi ae o ka maikai mamua o na mea inu e ae a pau.
Na mahiko.
Malalo iho e ike ana ko makou poe heluhelu i ka nui o na mahiko a puni ka Paeaina nei i noho agenaia e na hui like ole o ke kulanakauhale nei:
H. Hackfeld &co.,……………………19.
Theo. H. Davies &co.,……………..15.
Wm. G. Irwin &co.,……….………..13.
C. Brewer &co.,………………..…….10.
G. W. Macfarlane &co.,……..…....9.
Castle & Cooke…………………………8.
M. S. Grimbam &co.,…………………5.
F. A. Schaefer &co.,…………………..3.
E. Hoffschlaeger &co.,………………3.
C. Afoag (nona ponoi)……………….1.
Wong Leong &co.,…………………….1.
J. T. Waterhouse……………………….1.
H. A. Wideman (nona ponoi)…….1.
H. Mc. Colgan (nona ponoi)….…..1.
Ka hana o ka makahiki 1884.
Eia ka olelo a Hon. John B. Flinch no Nebraska.
Ua hiki mai ka manawa e hui ai na kane pono me na wahine pono, e hoopii i ka Ahaolelo ma Wasinetona e hoopau i na hana ino a na wai Alekohola, oia na wai ona, e hoopau i ka hana ana me ke kuai ana ia mau wai ona, na mea e hoopiha ana i ka aina i na poino me ka hooneoneo ia.
A o ka mea makemake e kau i kanawai hookapu loa i ke kuai ana, me ka hana ana i na waiona, aole ma ke e kali lakou, aka, e ala a hooikaika i hooholo ia. ia kanawai i loko o ka M. H. 1884.
Pehea e hookoia’i keia hooikaika ana ?
Ua loaa ke alakai o keia hana.
Miss. Frances E. Willard ka Peresedena o kekahi aha hui wahine kuai rama, ua kau oia i kona banako keokeo o kona Puali koa eueu a keukeu ma keia hana. Ke paipai ikaika nei oia, e lele na luna waahine, a noi i na wahine mai o a o o Amerika Hui e kakau i ko lakou mau noi inoa ma ka palapala noi. E noi aku i na aha e hui ana e imi ma ka balota no ka Peresedena ma Nov. 1884. E hoopuka lakou i mea kokua i ka bila no ka hookapu loa ana i ke kuai me ka hana ana i na wai ona.
Ina loaa hookahi miliona inoa ma ia palapala noi, pehea ka loihi oia palapala ? Pehea hoi kona mana ? He mana nui paha ia. A ke paipai nei keia lala o ka Ahaolelo ma Wasinetona i na Aha Kinai ona a pau, e hoohalike me keia Aha Wahine, ma ka imi ana a kakau i na inoa ma ka palapala hoopii like. Ma ka nui o na inoa e lanakila ai.
Akaka lea i na poe pono o Amerika Huipuia. Ka Rama, oia ka enemi nui e poino ai na kanaka, na home, na aina.
Akaka hoi, aia i ke aupuni ka mana e pau ai. Aole ma ka mana o na laikini aka, ma ka mana o ka hookapu ana. Pela no ma Hawaii nei. Ua akaka i ka poe pono ka Rama ka enemi nui o keia lahui.
Akaka hoi ka mana o ke aupuni ka mea e pau ai.
Akaka no, o ke poo o ke aupuni ua kue oia i ka aoao hookapu. Aka, aia koaa naau iloko o ka lima o Iehova. A hiki i ke Akua ke hoohuli ia ma ka aoao hookapu. Ua mana hoi ka pule io me ka manaoio. Me ia no ka poe pono e pule ai. Malia paha e ano hou ana ka naau o ke Poo ma ia pule ana.
HAWAII.
Aole ma ka mana, aole ma ka ilaika, aka ma kuu Uhane, wahi a Iehora o na Kaua. Zek. 4 : 6.
He mau mea i makemakeia e ka poe pono e hanaia ma Hawaii nei iloko o ka makahiki 1884.
1 E kohoia na lunamakaainana kupono ma ka la 6 o Feberuari.
2 E hoopau i ka hoonoaia ana o na waiona.
3 Ka hookapu loa ana i ka lawe ana mai o na waiona mai na aina e mai, me ka hana ana, me ke kuai ana i na waiona ma keia l’ae Aina.
4 Ka hookapu ana i ka opiuma, aole make i laweia mai ia a e kuaiia maanei koe ka opiuma laau lapaau wale no.
Ke ninauia mai nei anei ke kumu o keia makemake ?
Ke aloha lahui paha. Ke pau nei keia lahui i ka mana o keia mau enemi nui elua, ka rama me ka opiuma.
Nolaila ka makemake e hookapuia, e hoopauia ia mau enemi. Minamina i ka lahui.
Ma ke aha e hoopauia ai laua ? Ma ka mana, a me ka ikaika, owai ? O ke kanaka anei ? O na alii anei ? No na kanaka kekahi, a no na alii kekahi.
Pono i na kanaka ke hoopii i ka Ahaolelo aupuni, i na lunakanawai, i na luna alii, a i ka Moi, e hoopau i keia mau enemi. Pono hoi ia lakou ekolu ke hoolohe a hooko i ka hoopii ana.
Aka, i na kue kekahi poe kanaka, aole make e hoopii. A kakau i hoopii kue; a ina hoole ka hapanui o na luna, me ka Moi, aole hoolohe, aole hooko i ka hoopii e hoopau ia mau enemi, alaila, e paulele ma ka mana o ka Uhane O ke Akua, wahi a Iehova o na kaua. Aohe mea hiki ole i ke Akua.
Heaha oe, e ka mauna nui ? Imua o ko Zerubabela Akua, he papu oe.
Hoomaka Zerubabela e kukulu i ka hale o Iehova i waiho neoneoia he 70 makahiki.
Ala mai na enemi, na kanaka, na alii e keakea i ka hana. Kokua mai nae ke Akua i na haipule, a lilo ke keakea ana i mea ole. Ua hoala ke Akua i alii kokua i pane no na alii keakea. A ma o na la ka paa ana o ka luakini.
E hilinai mau na haipule maluna o ka mana o Iehova. Ina he aloha kona i keia lahui, i na he oluolu kona e hoomauia ai oia, aia no iaia ka mana e hoomauia ai, &c.
Heaha olua e na mauna, e rama, e opiuma ? E lilo ana olua i papu imua o ka mana o ko Zerubabela Akua.
HAWAII.
NA HANAU.
Ma ka la 9 o Ianuari ma Wailea, Hilo, Hawaii, ua hanau he keikikane na Akiu(Pake) me Mileka.
Ma ka la 18 o o Ianuari, ma Kuhua, Hilo, Hawaii, na Huakini he keikikane, me Kaailau.
Ma ka la 22 o Ianuari, ma Kuhua, Hilo, Hawaii, na Miss. Makuahine, he kaikamahine kamehai.
Ianuari 31, ma Auwaiolimu, Honolulu, hanau o Hina he kaikamahine.
NA MAKE.
Deke. 30, 1883, ma Kehena, Puna, Hawaii, make o Kepola Mamala.
Make hikiwawe o Popoki (w.) ma Waimea, Hawaii.
Make emoole o Mrs. Lani Kaaialii i ka la 10 o Ianuari.
Ma ka la 3 o keia mahina, make o J. S. Kaanaana o Ewa.
I ka Poakolu ka la 9 o keia mahina, make o Mrs. Meheiki J. Mattoon ma ko laua wahi ma Honuakaha.
NA MARE.
Ma Wailuku, Maui, e Rev. G. E. Groser, o Noah Kepoikai me Rose Daniel i ka la 29 o Ianuari.
HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE i NA
MIKINI HUMUHUMU LOLE !
I@a pela, e kipa mai no ma ka Haleikuai o
Kakela & Kuke !
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano
Mekini a WHEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai
ka mea hookahi.
NA MIKINI A SINGER !
ma ke $50 pakahi me ke ano
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.
I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka no ke
kupono o keia mau Mekini, e naue mai no
me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.
@8 tf
NA HOOLAHA KUMAU.
HALEKUAI HOU!!
CHAS. J. FISHEL.
KA WEHE NUI ANA O KA
HALEKUAI HOU O
Chas. J. Fishel.
KIHI ALANUI @ NUUANU ME KALEPA
Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no
ia ma ka mokuahi Mariposa no keia
Halekuai hou.
Na lako aahu o na Kane a me na Keiki nan
i ike oleia ma ke kulanakauhale nei ma-
mua, a e kuaiia aku ana me ke emi a me
ka waipahe i ike oleia ma na halekuai e ae.
Na Kalakoa hou ! Na Kalakoa hou
Na paa lole o na kane mai ka $6.50 o ka paa
a hiki i ka $3000 o ka paa.
E HELE MAI HOOKAH, E HELE
MAI NO A PAU.
CHAS. J. FISHEL.
Kihi o alanui Nuuanu me Kalepa.
HALEPAI O THOS. G. THRUM@
--O KA NUPEPA—
SATURDAY PRESS ME@KUOKOA
ALANUI KAAHUMANU, HONOLULU.
Malaila e paiia ai na ano a pau o na
BUKE,
HOIKE O NA KULA,
HOIKE A NA KOMITE,
NA HAAWINA KULA SABATI,
PAPA KUHIKUHI O NA ANO A PAU,
HOOLAHA NUNUI A LIILII,
BALOTA, LIPINE PAPALE,
TIKETA, WAHI LETA,
BILA PAI HAKAHKA.
HOOLAHA KUDALA.
&C., &C., &C.
Hoko o ka wa pokole a me ka auhau haahaa.
A ma ka halekuai o THOS. G. THRUM
Ma ALANUI PAPU, e loaa ai na
Kalana kakau o na ano a pau,
Wahi Leta “ “ “
Inika “ “ “
Penikala “ “ “
Mea Hoopipili, buke hoomanao.
Peni gula a me kumu gula,
Kii, a me na laau,
Buke kii o ka ohana,
Buke kii a na keiki,
Na mea paani a na keiki,
Kaa a na keiki,
Kaa huila lua o na opio.
A he Agena no ke ana lole pepa o na
Keiki a me na wahine
No ka hoailona ana i na lole me na inoa ponoi
E hookoia na kauoha a pau no na papa inoa
Ke waihoia ma keia halehuai me ka uku
Pu o ka papa inoa i makemakeia. Uku no
ka inoa hookahi me ka inika a me ka hulu,
$1,50 ina ma ka papa inoa keleawe, e ina
ma ka papa inoa dala, $2.
O na kauoha @oau mai na mokupuni e
hookoia ina e hoouna pu ia mai me ke dala
a me ka moakaka pono o na hoakaka ana.
THOS. G. THRUM.
NA HOOLAHA KUMAU.
J T. WATERHOUSE.
(Walakahaui.)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII.
Ua piha pono me na waiwai makamae
hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi ia !
--MALAILA—
Na Apa Kilika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na huluhulu holoku,
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu.
Wetoria,
Leponalo,
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kihei uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunui a liilii@
--Eia hou.—
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi
Huluhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua
me na hulu nani, a he heluna nui o na
kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIKAI
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu i he aiai me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE @
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemele,
&c., &c., &c., &c.
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nu@a liilii,
Na pahi olo, pakahi
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii,
Pakeke nui a liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na peia uwea@
NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
N ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA O NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palupalu,
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau.
Ma kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu,
Paakai inu,
Paakai hu,
Mauu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
He helua nui o keia mauwaiwai aiwaiwa @
ko’u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku
na oukou no e hele mai a kilohi no oukou
Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, @
Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono
a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii.
na kauoha mai na mokupuni e hookoia me
ka eleu Ioa.
J. T. WATERHOUSE.
(WALAKAHAUKI.)