Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 1, 5 January 1884 — Page 3
| This text was transcribed by: | Sharen Fuller |
| This work is dedicated to: | Kumu Lehuanui Manawa 2 |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@@@@@@@ ma ka Halepai o
@@@@@@@@@@@ Keena
@@@@@@@@@ Alanui @@
@@@@
@@@@@ mai na olelo Hoolaha ma
@@@@@@ mamua ae o k hore
@@@@@@@@@ pau. Aoie e
@@@@@@@@ ka laweia mai
@@@@@@@@. E hooko
@@@@@@ makou i k@@ @@@ maluna
@@@@@@@ dala ana a @@@ a na Luna @@@
@@@@@ H@@@lulu @@@, e @@@@ ma ke Kee
@@@@lima @ Kahalewai, a ma on a
@@@@@ palapala @@@@. E hoolohe
@@@@@ @@@@ a me ka poe
@@@@@@@ ana ma ka Keena
NUHOU KULOKO
Ma ka Poaha nei i hoio aku
@ @@ @@@@ Amerika no Lapana
Nui ka on a ma ka Hape Nuia iho
@@@ a nui @@ me ka poe i paa ma ka
Halewai.
I ka hora @ o ka Poakolu nei i holo
aku ai ka mokuahi Ala@@@@ ni Kapa
@@@ko
@aho ka inu rama maloko o na hale
kuai wai@na mamua o ka inu ana iloko
o ka luakini
I ka wanaao o ka Poakolu nei i holo
aku ai ka mahimahi o na Koua Lilinoe
no kona mau awa.
Ua paa iho nei ka halekuai buke o
Kohikana i ke auina la Poaha iho mei,
no ke kaa ole o kona aie.
Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei
ua puhi ae na keki puhi ohe i ka holo
ana o ka mokuahi Alameda
I keia pule e pau ai ke e ana o ka
mea o ke K@@ e Hawaii, a o kona inoa
hou ke Ola e Hawaii
Ua pau i ka hopuia he umikumama
@@a põe Pake pili waiwai ma ka hale
Keaka Pake i ke ahiahi o ka Poaono o
ka la 29 o Dekemaba
O ka Poakolu nei ka la hanau o ka
Moiwahine Ema, a o ka piha ana ia o
kona mau makahiki he 47. Ua hoo
manaoia na ohohia o kona la hanau me
@a keakea i maa mauia. Malaila ka pu
ali uhi ohe kahi i hoonanea ai me ka
lakou mau leo mele.
Ma ka hora 4 o ka Poakolu nei i holo
aku ai ka mokuahi Kinau no kona mau
awe a haul hope kona kokoolua oia
ka mokuahi Lilinoe, mamuli o ka loaa
ana o kekahi ulia poino ma kekahi o
kona mau ipuhao a ua kaulua iki oia
a ua kaa no i ka mokuahi Kinau ka
hanohano o ko laua la holo.
Ua nui a lehulehu ka poe i hoo
manao no ka la Hape Nuia, no ka loaa
ma o ka la mua o ka makahiki hoi,
mamuli o ka lokomaikai o ke Akua i
ka hooloihi ana mai i ko lakou ola ana
no laila ua hoomanao lakou ma o ke
kalua ana i na puaa @@nui momoana no
ka hoomanao ana no ia la.
Ua lohe mai makou, no ke ano ka
@@ o ka mea kakau mea hou o ka nu
pepa haole Advertiser, a ano ku ole
kana mau hana i ke ano keonimana,
nolaila, ua kipakaia oia mai ke anama
hulahula haole o ka hui Paahana o ke
@@lanakauhale nei i haaiia ma ka po o
@@ Poakahi nei.
Ma ke kakahiaka o ka Poaono o kela
@@le loaa iho la ke kino make o ke
kahi haole ma ka uapo o Pakaka, ma o
k@lana ana o kona kino iluna. O keia
@@@le oia no kekahi o na haole hana o
@na o ka moku kalepa Ella. Aole i
maopopo ke kumu o kona make ana
@a mamao waleia ua make oia no ka
on a i ka rama.
@ hoomanao e ko makou poe helu
helu o ka helu mua keia o ka kakou
pe@a o keia makahiki, nolaila, e au
mai na makamaka a me hoaloha
na ka oioi mua no ka loaa, me ke kii
makana nani o ka Haku @ekona;
ka mea nana i rupa na ale o ka moana,
nalaila, "e alu ka pule i Hakalau,"
wahi a kahiko.
Ua hoao ae kekahi Ulele hua Kepau
o ka hale pai Advertiser e lawe i kona
ola i ka po Poakolu o keia pule, me
kona hoao ana e lawe i kona ola me ka
u panapana, aka, aole i ko kona make
make, no ka mea, ua puua e ka poka
iloko o ka pu. Ua hopuia oia a ua
hoopaa@a i ka Halewai.
Na Jack Paakaula o Kalawao i hoike
mai i keia malalo iho; He anoai o ka
lúa ahí. Ma ka la 25 o Dekema@a, ua
malamaia ka la hanau o ko kakou
Haku me ka maluhia ma Kalawao nei.
Ua kahikoia ka hale pule Kakorita me
na wehi o ke kahiwi oia hoi ka maile,
ka awapuhi me ka palapalai. Ma ka
po ana iho ua maluhia na hana me ka
maikai.
Ma ka po o ka Poalua nei, ua mala
ma@a he Aha mele nui manawalea ma
ka luakini o Kaumakapili, a ua hoo
piha ponoia na noho e na poe makai
kai i nane ae malaila e ike i na lealea o
ia po. Ua lohe mai makou ua maikai
na mele i mele@a a ua hoi aku kela a
me keia me ka hauoli. Ke mahalo nei
makou i na hui Kala@u like ole i kee
pau i ko lakou mau kani no ka hoo
hauoli ana i ke anaina kanaka nui i
hiki ae, a mahalo pu makou i ko ma
kou makamaka Henere walakahauki
no kona wehe ana i ua Aha Mele ma
nawalea la no ka pomaikai o ka lehu
lehu.
o ka Poakolu ka la 6 o Feberuari ka
la koho balota.
No na nuhou o na aina e e nana ma
kekahi kolamu e ae.
No hookahi pule e nele ai ke kulana
kauhale nei me na apana hau mai ka
hale hana hau o Keoni Waila.
I ka Poakolu nei i hukiiia ai ka mo
kuahi Makii iluna o ke Ala Huki
moku no ka pohopoho ana i kona mau
ahi i poino.
He eiwa kela o ka manuwa Aieri ka
i mahuka mai iuka nei ma ke ahiahi
molehulehu o ka la 29 o Dekemaba,
He ekolu i loaa a he eono i koe.
Ua komo aihueia ka halekuai o Chas
Dickay (kale Kike) ma Paia, Hama
kuapoko, Maui, i ka po o ka la Kari
maka, a lawe auhueia aku he kanaha
dala.
He heihei lio ka i malamaia ma Ka
paa, Kauai, i kekahi la o ka malama o
Dekemaba, a ua oleloia o ka eha-hapa-
hua heihei ua pau i ka on a.
No ke omaimai o ko kakou mea
unuhi moolelo o ke Towera o Ladana i
kela pule aku nei, nolaila ke kumu o
ke kaulua ana i kela pula aku nei, a i
keia pule e puka aku ana oia.
I ka Poakolu o kela pule aku nei i
holo aku ai ka Moi no Waimanalo no
ka hoohala ana i kekahi manawa ma
laila, a ua huli hoi mai oia maluna o ka
mokuahi Waimanalo i ke ahiahi Po
aono ka la 20 o Dekemaba.
Ua hoao houia ka halekuia "kuu
pau i ka Nani" e ku nei ma na kihi o
alanui Nuuanu me Moiwahine, e komo
ai hue houia ma ka po Karikimaka.
Aole nae he mea i lilo ma keia komo
aihueia ana.
Aolelo e hiki ia Mokolii ke hoolele i
kekahi ukana on a ma Kalaupapa ma
keia holo ana aku nei ana no ka nui o
ka nalu o ke awa, a hoihoi okoa na
ukana, i anei oia na ukana kokua ma
kana i ka poe mai.
E alawa ae e ko makou mau ma
kamaka ma ka aoao mua o ko kakou
pepa o keia la, a e ikeia no na hoa
kaka piha ana o ko kakou kii makana
mai ka peni manawalea mai o ka
mea nana i unuhi ka moolelo kaulana
o Nelekona.
Mahope iho o ko mako heluhelu
pono ana i na manao pili paipai i ka
põe holo lunamakaainana o keia kau a
makou i hoolaha aku ai i kela pule, ua
ike makou aole he waiwai nui o ka
hoolaha ana aku, nolaila, ua kapae
akaheleia e makou.
Ma kekahi kolamu e ae o ka pepa o
keia la e ike ai ko makou poe heluhelu
i ka hoolaha "Ma ke Kauoha" o kahi
koho, a me na inoa o na Luna Nana o
ke kau koho balota o keia makahiki.
E heluhelu ko makou mau makamaka
a e hoomaopopo.
Ua oleloia, o na hoike ana o na hi
ohiona o ka la Karikimaka ma Kauai
o@a ke ikeia o ka on a o na kanaka a
puni o kauai. Ma ke kulanakauhale
nei ohi, o ka on a no ka i ikeia nuia ma
waena o na kanaka ma ia la a me ka la
Hape Nuia nei.
E halawai ana ka Ahahui Opiopio
Imi Pono Karistiano o Kawaiahao ma
ko lakou keena halawai mau i ke ahi
ahí o ka Poaha, la 10 o keia mahina,
no ke koho ana i na luna nui o ka huhi
no ka makahiki 1884, a me ka hoolohe
ana i na hoike a na luna o ka makahiki
i hala.
Ke kauohaia aku nei na lala a pau o
ka Ahahui Opiopio Imi Pono Kari
stiano o Kaumakapili e akoakoa ma ko
lakou keena halawai mau ma ke ahiahi
o ka Poaha la 10 o keia mahina no ke
koho ana i na luna nui no ka makahiki
1884, a me ka hoolohe ana i na hoike
a ana luna nui ka makahiki 1883 i kaa
hope aku la Sam Kekauleo.
Kakauolelo.
Iloko o keia makahiki e ikeia ana he
3 pouli ana o ka la a 2 o ka mahina. O ka
pauli mua o ka la e ikeia ana no iloko
o ka mahina o Aperila, aole nae e ikeia
o ka mahina o aperila, aole nae e ikeia
ma Honolulu nei he pouli piha, o ke
kolu iloko no o ia mahina ma ka la 18,
e ikeia nae ma Kauai, a ike poaeaeia
ma Honolulu nei, he pouli hapa. O
ko ka mahina, ka mua, iloko o ka ma
hina o Maraka, he pouli hapa, aole no e
ikeia ma Honolulu nei, a o ka lua, he
pouli piha iloko o ka mahina o Aperila
e ikeia no ma Honolulu nei.
Na W.P. John i hoike mai i keia
malalo; Na me! hou o Kaupo, ma
neia apana ma Kaupo he nui ka on a
iwaena o na opio, na elemakule, na
kana me na wahine. Ma ka la 24 o
Dekemaba, ua ikeia ma ka@@ o Maiwa
hapala e piha pono ana o kanaka no ka
inu ana i na mea on a i hoolakoia no ia
la. Aia i ka inu ana o na kanaka a
on a, ua ulu ae la he mau hoopaapaa
mawaena o Pake k,. me kana keiki me
maihui. Eia ka mea weliweli i ka
nana aku. I ka wa a laua e hoopaapaa
ana ua kii aku la o Maihui o kana pu
raifela i mea e ki aku ai i kona ma
kuakana, a i kona wa i hoi mai ai me
kana pu ua paniia na puka o ka hale
me ka noho no o kanaka iloko o ka
hale, a ia manawa no oia i hoomaka ai
e ki kana pu. Aole nae i ki i ka hale
ma kahi e wale no kahi i ki ai i ka pe
a pau elua poka. He makai no hoi ke
kahi e noho ana, aole nae on a malama
pono i kana apana hana. O keia ma
kai, he on a kana hana nui, ka inoa o
keia makai oia no o Kalolo. Owai la
ka maai nana e hoomalu?
Penei kekahi i@amu o ka nupepa
haole Gazette o ka Poakolu nei a ma
kou i manao ai e unuhi pau no ka
pono o ko makou poe heluhelu; "Ua
hoike aku ka Hamuku nui Mika Paka i
ka põe halekuai buke o ke kulanakau
hale nei, o ka hookomo ana mai a me
ke kuai ana o na nupepa Police News. Po
lice Gazette, a me Illusrated Time,
maloko o ke aupuni nui, ua hookapu
loaia. He hana maikai ia i hanaia e ua
Hamuku la, aka, o ka ninau, nohea
mai la kona mana e hookapu ai ia olelo
kauoha?"
Waikapu, dek. 28, 1883
E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe;
Ke makemake nei ko makou poe o
Waikapu nei ia oe i keia makahiki
Hookahi tausani ewalu haneri me kana
walu kumamaha e maalo hou mai oe
ma ko makou mau ipuka hale no ke
kanakolu ou kino holookoa, a me kau
makana Hape Nuia mai no ma o ko
makou luna la oia o Rev. S. Kaili oiai
ua ike makou iaia he eleu, he mikiala,
he hoomaopopoia mai makou, he lo
loiahili ole. Me ka mahalo ia oe e ka
pukuniaki o ka moana Pakipika. O
makou no (Eia mai ka oukou
mea e lia ai e ko makou poe heluhelu
o Waikapu, o lakou puuluulu no a hoea
aku.)
Ka La Hape Nuia.
O ka poalua iho nei oia ka la mua o
keia makahiki a kakou i komo mai nei.
Ua malamaia keia la ma ke kulana
kauhale nei eliche me na hoohauoli ana
o na makahiki i hala,, ma na hoohauoli
kupono a me na hoohauoli lapuwale.
Aka, he ukali-hopena ko kela a me
keia a ke kanaka e hana ana, he po
maikai a he lapuwale; a pela no ia
mau haawina ukali i hoalii iho maluna
o kela a me keia.
I ka wehe ana mai o ke alaula o ke
ao a pua mai hoi ka la me kona mau
kukana nani a pahola iho la ma o a
maanei o ke kulanakauhale, pela i oili
pu mai ai ka lehulehu a haiamu ae la
ma na pipa alanui, a ehoike ana ko
lakou mau nanaina i na ohohia o ka
hauoli iloko o ia mau hora poniponi,
Mai ia mau hora poniponi a hiki wale i
ke kaili hou ana aku o ka la i kona
mau kukuna hoomalamalama, ua ikeia
ka nui o ka on a mawaena o na hale inu
rama. Ua ike pono makou i keia mau
mea a ua ike pono makou i kekahi
mau hana lapuwale i hanaia. Nui ka
hakaka mawaena o na kane a me na
wahine, a me ia mau hiona wale no ka
i ikeia a po wale no.
No Ka Ekalesia.
Ma Kawaihao he hoike hapapa ka
kekula Sabati a ua ana emi hope keia
hoike ana no ka hiki ole mai o kekahi
mau apana. O ke kula o Kakaako ke
kula i makaloia no ka maikai o na hi
meni a me na haawina. E hooikaika e
Kawaihao mai emi hope
Ma kaumakapili he hoike kula Sa
no a ua maikai na hana, ua mahalo
nuia ke kula o Pauoa a me Kaakopua.
Ma ke po iho, ua haiolelo o Walakaha
uki ma Mataio 24"44, "Pela hoi ou
kou e noho ai me ka makaukau, no ka
mea, i ka hora e manao ole ai oukou,
e hiki mai no ke Keiki a ke kanaka"
He haiolelo ikaika keia e paipai ana i
na kanaka e noho makaukau no ka wa
e hike mai ka make, a no ka wa ooko
lokolo mahope aku , ua mahalo nuiia
keia haiolelo no ke ku o na olelo i ke
ano aloha, e paipai ana i na kanaka e
imi i ke ola uhane.
Ma Kawa, ua haiolelo o S. L. Desha
ma Kekahuna 2:12, hapa mua; "Ua
nana au in a mea a pau a ko'u mau lima
i hana ai, a me ka hana a'u i hooluhi ai
ia'u iho." He ekolu manao. 1 He
aha kau i hana ai no ke Akua i ka ma
kahiki i hala, a heaha hoi kau e hana
ai Nona i keia makahiki hou. 2 He
aha kau i hana ai nou iho. 3 Heaha
kau i hana ai no hou mau hoa kanaka.
Ma ka po o ka la Hapenuia nei ua
weheia he aha mele manawalea ma
Kaumakapili. He maikai no kkeahi
mau hana, aka he mea minamina nae
ka ikeia ana e hanaia ana kekahi mau
hana pono ole.
He @eia ka i loaa mai Onomea mai
e hoike anan i ke emi hope o na kula
Sabati o ia wahi, e hooikaika aku i keia
makahiki hou mai hoemi i na hana
maikai ihope. Ke noonoo hou nei na
ekalesia hui o Helani a me Kailua e
ana loa ia W. N. Lono i kahu no lakou
pomaikai ia mau ekalesia ke ae oia.
Ua pau mai nei i ke ahi kekahi hale
keaka ma ke kulanakauhale o Nu Ioka
ma ka la 14 aku nei o Dekemaba. Ua
pahola kokeia keia pilikia a ua hiki
koke ae na kokua, aka, au hamu iaia i
puu lehu iloko o ka manawa pokole, ua
hiki aku ke poho i 75, 000.
Na anoai o Wailuku.
I kekahi pale o ka mahina i hala.
ua pa ikaika mai ka makani Kona e
ua haule nui mai hoi na kulupakaua
eloelo, a kahe nui mai na wai o na
owawa liilii o na plai: ua hoopihara na
kahawai e kamoe ana mai uka a kai o
na moana a me na kula panoa e waiho
la mawaena o Wailuku nei a me Wai
kapu, ke hele la na kiowai hookio a ka
On a Miliona a haale ka wai i ke pili
I ka po Poalima a ao ka la 15 o
kela mahina, ua hooneeia kekahi mau
hale mai ko lakou mau kahua mai a i
kapa, no ka ikaika loa o ka puhili ana
o ka makani; a o kekahi mau hale ua
hookulanaia.
Ua holo kahi poe i na puuone e
noho ai no ka makau o hina ka hale i
ka makani, a hoopiha aku lakou i na
hale i na pohaku i mea nana ka e ka
omi a nele kona owalaia e ka makani
pela mai ka lohe mai ka mea i ike i ka
hana ana a ua poe la.
Ua hiki mai nei i Wailuku nei ke
kahi haole me kona mau waiwa, a ua
wehe ae nei oia he halekuai hapawalu
keleawe, no ka mea aole he kenikeni
maanei elike me Honolulu a me kahi
mau wahi ae, he mau hapawalu ke
leawe ko Wailuku nei i hanaia e na
mahiko.
Ua hoopihaia keia hale e kela a me
keia: a pehea la na apana kua e ae o
kakou ke ike mai i keia?
S. K. Napela.
Wailiku, Maui
Ua lohe ponoia mai, ua hiki mai nei
he ehiku pahu rama ma ka inoa o G.
E. Richardson, malia paha he rama
hoohaunaele no ka la koho balota, ua
manaoia he rama inoino loa kela, a ua
kuaiia ma ke ano emi loa, in a paha oia
e ae e lawe nui i keia, ea, e akahele ko
Wailuku i ka lawe ana i keia kupu ino,
in a he ino ka mea e hanaia ana, alaila,
he ino no hoi ka mea e loaa mai ana
ia kakou.
Ua ku i ka mahaloia ka hoike kula
Sabati Karikimaka o Maui-waena ma
Waaiehu, ma ka la 25 iho nei, a me ka
olelo hooholo a ne komite nanaa i ho
ike, ua hooholo lakou o Waikpu ka oi
a o Wailuku me Weiehu ka lalo aku, a
o Kahukuloa ma ka helu ekolu.
Ekolu inoa kaulana loa ma ka holo
balota ma na Waieha ma ka aoao kuo
koa, oia hoi o W. O. Smith, J. Haole,
a me L. W. P. Kanealii, a he elua mau
mea ma ka aoao aupuni, he luna Helu
kekahi a he luna Auhau kekahi, oia hoi
o G. E. Bichordson a me W. B.
Keanu. Aloha.
Pane ia L. S. Kalana.
He oiaio ua hoolaha wau ma ka Nu
pepa Kuokoa oia ke helu 48 no ka
mea e pili ana i na haiolelo o Kalama,
a ua kapa io aku oia mamuli o ka
na mau haiolelo noeau ana, o "Kuaea
elua" &c. A ma ko ka (Nupepa Kuo
koa helu 51) ua ikeia he mau manao
maikai ole kou, e ke kahu o Haili a he
manao lili, i hui pu ia me ke diabolo i
pina i ka mea awaawa mulea, a ke pa
hola nei oe i kou ano hupo a puni ka
paeaina i mea e loaa hou ole ai ia oe
he keehina o ke ano kahunapule &c.
E kuu makua e, ma kau hoolaha ana
ua ikekia elua au mea i manao ino ai;
1 Ua hoina oe ia Kuaea, ma kau kau
paona ana, ua hana ka o Kuaea i na
mea huna pouli a hoike ia ae la ma ke
akea - 2 J. Kalama i ke puhi paka a
pahupahu. E ka makua, e hiki ana no
anei ia oe ke hooia mai i na mea huna
a Kuea i hana ai ma ka puli? A
ma kahi hea ka Palapala Hemolele
au e liki nei, ua papa mai ke Akua i ke
puhi paka? E pono oe e hoakaka
mai i keia mau ninau i maikai ai kou
hoolaha wale ana.
Ina ua ao mai ke Akua ia oe ma ka
Baibala he ino io no ke puhi paka, no
ke aha la kou mea i ao ole aku ai i na
makua o ka pono e noho mai nei he
puhi paka a he nau paka? He lohe
pono ole paha kou i na kahunapule naa
uao o Amerika, he poe puhi paka no
a nau paka no hoi; na Rev. Frank
Thompson i hai pololei mai ke kahu
o ka ekalesia haole o Hilo nei mamua.
He mea mau ia i na kahunapule haole
o Amerika a me na aupuni malama
lama.
E makua e pono oe e ninau mua
ia Rev. A. O. Polepe a me Alekane
dero makua a na laua e ao pono ia oe i
pau ai kou ano naaupo. E ke kahu
makua o Haili, he oiai nau i malama
o J. Kalama me kana wahine, kahi
moe maikai, ka ai me ka ia. Ua ma
halo laua ia oe i kou malama maikai
ana. Eia ka he okoa ka manao, he
kumakaia i kou hoa kanaka, hoa lawe
hana pu o ka pono o Kristo. Ua like
loa no me Iuda ke kumakaia i kana
kumu aloha, pela oe e Kalana e hana
nei i kou mau makamaka e kipa mai
ana i ou la ma kou ano kahunapule,
alaila, ma keia papa ana aku nei au i
na ekalesia a pau aole hookipa mai ma
ke ano aloha a hoa no ka pono, e hai
olelo no ke ola o na uhane elike ma ko
ke Akua makemake. Ua ku oe i ka
hewa loa a ua maopopo in a e kipa mai
ana kekahi mau kahunapule ma kou
ekalesia a haiolelo paha ma ka luakini
i ke Sabati a in a e oi aku ana ka mai
kai o kana kaiolelo ana a nui ka maha
ioia e ke anaina hoomana o Haili i
kana haiolelo i oi aku mamua o kau
wahi haiolelo ano ole a hapuku, o kou
hoomaka noia e manao ino, lili, a hoo
halahala. Ma keia mau hana au ua
lilo ia i mea kumakaia i ka ekalesia o
Haili. I ka ikeia ana o keia mau hana
a ua makua nei e liki pa-u paka wale
nei no, he nui ka poe hoowahawaha ia
oe, a owau pu kekahi i hoowahawaha
ia oe e ka makua; ua oi aku kou kula
na i ko Kalama ma ke ano kahunapule
oia hoi he Levi oe, aohe pela o Kala
ma he haiolelo enanelio wale iho no ia.
@ oe he kahunapule nau e ike i ke ku
lana o ia oihana. Nolaila, mai hoao
hou oe e hana i na manao ino oloko o
kou opu, e akahele oe, a e imi i ka olu
ole, imua o na mea a pau me ka haahaa
akahai, ke aloha io, ka hookipa io, &c.
Pela ke Akua i kauoha mai ai ia oe, a
e ku oe maluna o ia kahua a hiki i ka
hopena. Ina aole pela, e kulanalana
ana kou mau wawae a e hoopania ana
nei oe mai kahi au e haanou nei, a e
ike pono ana oe ma keia mua aku.
Owau iho no me ka oiaio.
E.P. Hoaai
Nuhou o Na Aina E.
Ua make mai nei o Henri Martin
kela haole kaulana i ke kakau moolele
ma ke kulanakauhale o Parisa. Ua
hanauia oia i ka makahiki 1810.
Ua ili a nahaha ka mokuahi Duke
ma o kekahi makani ikaika i puhi ae
iaia ma na lae pohaku, oiai oia ma
kona alahele no Rotterdam, aole hoo
kahi ola i pakele ma keia poino ana,
ua lao pu no hoi kekahi moku i keia
poino hookahi oiai oia e ku ana ma
He omaimai ko ka Emepera wahine
o Rusia i keia mau la.
Ke hoomaka la na makai o ke kula
nakauhale o Ladana i ka hopuhopu i
na on a o na hale piliwaiwai a me ka
põe e hoaumoe mau ana ma ia mau
hale, iloko o keia mau la.
O ka makana $1000 a ka moho hoe
hoe waapa pukahi kaulana o ke ao ho
lookoa oia o hanalana, i ka mea e eo
ai oia ma ka kahua heihei no ekolu
mile pololei, ua lawed a ua aaia aku
oia e kekahi haole ma ka inoa o Au
kina Kivenekona no ka mokuaina o
Kaleponi.
ua pau mai nei i ke ahi ma ka la 18
o Dekemaha ka@uwapo hoahu o na mea
kaua a me na lako ai o na aumoku
kaua Pukiki, he mau hale hoahu ukana
a me hookahi moku kaua hoomaamaa
no na kanaka opio Pukiki. O me poho
he @100,000. Aole he ole i poino ma
keia pauahi nui.
Ua hooholo mai nei ka hui Komi
kina Pailaia o ke kulanakauhale o Nu
Ioka he rula e olelo ana, e hoopaaia
ka holo o na maokuahi a pau i ka wa e
pili aku ai o na pailata a me ka wa e
hoi ai, a in a e kueia ia rula, e uku ka
mokuahi he 25 dala. A o na hoololoi
ahili ana a pau ma ka aoao o na pai
lata i ka mokuahi, e uku no lakou ia
auhau hookahi no.
Ua hoikeia he lono mai ke lulana
kauhale o Berelina penei: Ma ka la
20 0 Dekemaba, i ka wa a Emepera
o Rusia i ka hahai holoholona ua haule
aku la oia mai kona kaa aku a loaa iho
la he eha kukonukonu ma kona poo
hiwi akau.
A hiki iho nei i ka la 14 o ka mahina
o Dekemaba i hala, ua hooiaio mao
popoia na lono o ka hoomakaukau pua
puahulu nui o Kina no ke kaua ana
aku me na koa Farani.
Ma ka nana ana i na nupepa haole
o Kapalakiko i hoea mai i o kakou nei
iloko o keia mau la iho nei, me he la
ua komo lea aku na aupuni o kina me
Farani iloko o ka mokomoko ana imua
o ke kahua kana; penei ka hoike a ke
kahi nupepa elike me ka hoike a ka
Adimarala Farani Coubeta e noho
mana ana maluna o na aumoku kaua
Farani ma na kai o Kina, imua o ke
keena kaua ma Parisa: o ka papu o
Sonta ua lilo no kakou, a me ke kaka
hiaka o ka la 17 o Dekemaba nei, ua
komo aku koʻu puali koa a noho mana
iho maluna o ka papu holookoa. He
lanakila hanohano keia o kakou. He
1000 nae põe i make o ko kakou aoao.
Ua hoehu kaua aku ke alii o na Abe
sinia ma Aferika i na Massowaba, hoo
puehu liilii aku la ia lakou, ua lawe pio
pu ae no hoi ia i ke kau wahi hoomo
ana o na Aikupita.
Ua loaa aku ke kino kupapau o keka
hi kanaka i pepehiia a make maloko o
kekahi heeholua. Ua hunaia maloko
o ia mea no na la he nui, akahi no a
loaa.
Ua kokua ae ke aupuni o Belegiuma
i na @hana i hooneleia a me ka poe i
mahunehune mai kela pauahi nui ma
ke kulanakauhale o beresela.
Ke puahi nui la na koa farani he
6000 mai Hanoi aku no ke kahua kaua
ma Sontay. Ma keia huakai no hoi
ua hoouna pu ia aku he poe koa ko
kua ma na moku, na lako kaua a me
na lako ai. Ua hookahua iho na puali
koa ma khi he 7 mile mai ke kulana
kauhale mai me ka halwai ole me na
enemi. ua manao waleia aia paha ma
kahi o 20, 000 ka heluna nui o na ene
mi.
Ke makaala loa nei na makai o ke
kulanakauhale o Ladana i ka hoomaka
kiu ana i na hale o na alakai o ka hui
hoalaala kipi ka lahui Irelani. U aloaa
pu aku no hoi he palapala hooweliweli
e hoike ana, e hoopahuia ke Alahaka
Ladana i ka wa a na luna aupuni me
na kanaka e hele ae ai ma ka la e liia
ai ka powa oʻDonnell. Ua hoounia
aku ke mau makai kuikawa no kiai ana
i keia Makaha. Ke k@@ p@ ia nei ke
kakela Hawadena ko Pohakuhauohi
wahi noh@
Ua pohola ikaika ae ka mai @@@
poda (thyphoid fever_ ma ke kulanui o
Yale. I ka imi ponoia ana i ke kumu
i laha nui ai keia mai, @@ l@aa aku n@ia
ma o ka inu nui ana o na haumana
i ka wai o na punawai o ke kula, @a
nui p@ ka @ai o keia mau punawai me
ka aila (gas) i puka aku mailoko o na
paipu kahi i waihoia ai.
Ua hoolimalima ae ke aupuni o Ire
lani ia Roger A. Pryor no 47, 000 dala,
e hele aku i ke kulanakaunale o Lada
na no ke pale ana ae i na haawe koikoi
a ke kanawai maluna o kela powa oia o
OʻDonnell. Ua haule nae ka manao
lana.
ua pa lauwili ae kekahi makani me
ka ikaika i kekahi wahi iaona ma Sepa
nia, a hoohina aku la i na kumu laaau
oliva he nui, me 14 mau moku i hooi
poinoia. Ua mahunehune pu no ho
na kauhale.
I kekahi haole e hoomaemae ana i
na paia o kekahi halekuai bipi, ua ha
ule iho la oia maluna o kekahi kilou
hao nui i hoopaaia ma ka paia o na
hale la a komo ae la kona aoao, a ma
laila oia kahi i lewalewa ai me ka eha
eha nui a hiki i ka loaa ana i na kokua.
He 500 dala ka makana i hoolahaia
e ke kiaaina o ka mokuaina o Tekasa i
ka mea a mau mea paha e hoike aku
ana i ke ala kahi e loaa ka poe nana i
wawahi a hana ino i ke alahao o ka la
in a kaa ahi ma ia mokuaina.
O ka hale e kukuluia ana ma Nu
Oliana no ka hoikeki nui e malamaia
ana malaila, he 1,5000 kapuai kona loa
990 kapuai ke akea, a maluna aku o
1,000,000 kapuai kuea e paa i ua hale
la.
Ua make koke mai nei kekahi loio o
ka mokuaina o Tekasa ma o ka haa
lele ana o kana wahine mare iaia.
He hookahi tausani a oi lio e hoo
maamaaia nei ma Ladana no ke kahua
heihei.
Ke manaoia la e ko Ceremania mau
akeakamai e kapili i moku a in a e loaa
he ulia poino ma ka hapa o mua alaila
he hiki no ke hookaawaleia aku ia hapa
a koe maai no ka hap hope, a e mau
no kona holo me he la aole he ulia
poino i loa iaia.
Iloko o ka mahina o Dekemaba o
na makahiki a pau, he mau haneri tau
sani o na dala ka o i hoonua mauia aku
mai Amerika ai Europa ma ke ano ma
kana Karikimaka me Hapenuia.
O ke keikikane muli loa a Blaine,
ua oleloia he keu aku ia a ke keiki piha
loa i ke kolohe, a no ia kumu ua kipa
kuia mai oia mai ke kulanui i hoonoho
aku ai kona mau makua iaia. He on a
ka hana pili mau iaia. He nui ke kau
maha o na makua nona.
Papa Kumuhana No Ka Heredo
Ma Haipule, Ianuari 6-12, 1884
Hoomakaukauia No Ka Ahahui Eu
Anelio O Ko Hawaii Paeaina, No
Na Ekalesia O Ua Ahahui Nei.
Sabati Ian. 6, -Haiolelo no ka
hana@ ka Uhane Hemolele.
Poakahi Ian. 7, -Hoonani a
Hoomaikai no ko ke Akua malama lo
komaikai ana; no ko Karisto Aloha
Hoola, a no ka hana o ka Uhane He
molele. Hal. 116; Pilipi 4:4 -20.
Poalua Ian. 8 -Hoohaahaa a
me ka Mihi, no na hewa a kanaka; no
na hewa iwaena o ka noho ana o ka
lehulehu; no ke ano puni lealea iloko
o ka Ekalesia; no ke ano palaka ma
na mea o ka uhane, a nee wale aku i
ka hoomaloka.
Poakolu ian. 9, -Pule no na
Ohana a no na Kula; i ulu ae ka hoo
malu maiikai ana o na ohana; i ma
huahua ae ka ikaika ma ke kaohi ana i
na opio mai naʻaoeo e iho ana ilalo; i
imi nuiia ka hoohuliia ana a me ke
alakai karisetiano ana o na opio iloko o
na Kula Sabati, a o na opio a pau.
Isaia 45; 1-19. 1 Ioane 3: 1-18.
Poaha Ian. 10, -Pule no ka
Ekalesia o Karisto; i ikaika na kahu
ekalesia a haipule nui hoi lakou; no
na hoahanau, i lokahi like lakou ma na
hana haipule oiaio; no ko ke Akua
hoomaikai ana i na hana a pau no ka
hoohuli ana i kanaka i hoolaia lakou
mai ka hewa ae. Isaia 64; 1 Korine
to 3.
Poaelima Ian. 11, -Pule no na
Aupuni a me na Lahuikanaka. I hoo
holoia na kanawai naauao a kupono,
me ka pili no hoi i ke kuai ana i na
waiona; i hooko ia na oihana aupuni
me ka maemae a me ka pololei; i imi
mau ia na ano maluhia ma ka lawelawe
aupuni ana; a i hooko ia me ka hoopo
pono na hana i pili i na makaainana a i
na luna aupuni. Ierenia, 7; Rom. 13
Poaono, Ian. 12, -Pule no na
Misionari Kuwaho a Kuloko; no na
misionari, i lilo loa lakou i ko lakou ha
na me ka ikaika, me ka lokahi o ka
manao, me ka hoopono oiaio, a me ka
noiau; no ka poe a pau e noho ana ilo
ko o ka naaupo, a me na mea a pau e
hoowahawaha ana i ka Euanelio o
Kristo. Isaia 3@ Ioane 17; 1-21.
Nupepa
Kuokoa
-No ka m. h.-
1884.
Buke XXIII
Aluna No Ka Ea Wehe @@ Pili
O Lalo"
E puka aku ana ka Nupepa
Kuokoa iloko o ka pule @@
o Lanuari, 1884, a e hoomaka ana
kona Buke XXIII iloko o ia maka
hiki.
Elike me na hana o na kau i hala ae
nei, pela no oia e ku aku ai imua o
kona mau makamaka heluhelu, no ka
pono o ka lahui a me ka mau o ke
kuokoa o ka aina
He kau Ahaolelo ano nui keia @ hoea
mai o ka makahiki 1884, a ma@@
na kolamuo keia pepa e ikeia @@@
hana a pau o ia Ahaolelo
No na mea a pau @ pili ana @@
hoaiai ana i na Home hawaii, k@@
@uhia, ka holomua, a me ka ma@@
ana o ia mau Home, oia keka@@
kumuhana pili paa loa ma na ka@@
a keia pepa iloko o na manawa@@
a e hoomauia aku ana no ia @@
ana iloko o na wa e hiki mai ana @@
na hoomalamalama ana ma @@
hou o na Ama e.
Ua makemae pu ia no hoi e loaa @@
Kaao a me na Moolelo kahuk@@
Hawaii nei no ka hoolaha ana ma
na kolamu o keia pepa. A ua ma
remake pu ia ka poe kahiko @ ike
maopopo i kekahi o ia mau m@@@lelo
a me kekahi poe e ae, e hele mai ma
kona Keena a e kuka pa no na mea
kona Keena a e kuka pa no na mea
e pili ana no ka pai ana, a pela @@
ae loaa no ka uku o ka luhi
O na manao a pau a ko makou maa
makamaka e hoolahaia aku no O ka
iwi a me na opala e k@ola aku a o ka
io ka mea i makemakeia
E makana ana ka Nupepa Kuokoa @
kona põe heluhelu a pau no keia
makahiki ae i k@ hanohano a ka @
ulana o ka Haku Ne@@@
no ka põe a pau e hookaa mua mai
ana i na dala elua o ke ola o ka pepa.
E hoili mai na makamaka a pa@
i na palapala ma ka inoa o ka
Nupepa
Kuokoa