Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 49, 8 December 1883 — WAIU, HE KUMU MAI. Nolaila mai ka mai fiva Taipoda me Lenalena. [ARTICLE]

WAIU, HE KUMU MAI. Nolaila mai ka mai fiva Taipoda me Lenalena.

Ma kekahi kulanakauhale o Enelani, ua nui ka laha ana o ka mai fiva Tapoda me Lenalena. Aole he maopopo ke kumu o ka laha nui ana o ua mau mai fiva la ma ke kulanakauhale la iloko o keia mau mahina, no ka mea, aole he kuluma ka ikeia o ia ano fiva iloko o keia mau mahma. No ia mea ua hookohuia kekahi haole e hele a e imi pono i na kumu, a mai hea mai 1a i puka a laha nui ai ua mai fiva la. Ua imi keia haole a ua huli no hoi a mahope loa, loaa aku la iaia kekahi hale uwi waiu a mai ua hale la i puka a laha ai ua mai la. Penei ke kumu o ka laha ana o ua mai la: O Jca wai e holoholoi ia ai o na kini kahi e uwi ia ai oka waiu, ua holoi ia iloko o kekahi wai i awili pu me kekahi wai pilau hohono: A o ka wai i kiiia no ka holoi ana 1 ua mau kini la, no kekahi auwaha wai mai a a keia auwaha he hamama wale iho no a komo kela mea ino keia mea ino a nolaila mai ke kumu oka ino o ka wai. a ino pu me kona hua i hoohanau aku ai. Ua ike pu no hoi keia haole ua loohia ka poe o ua hale uwi waiu la i ua ano mai hookahi lā a he oi loa aku nae ka puka ana oko lakou, no ka inu mau paha i ua waiu fiva la. Ama ka hoike hou ia ana, aole no ke kini wale mai ho ke kumu mai, aka, no ka bfpi waiu mai no kekahi, no ka mea o ka wai oua auwaha la oia no ko lakou wai e inu ai.

Aole ma Enelani wale kahi e laha nei keia ano fiva, aka, ma Amerika no kekahi, ma ka mokuaina o Kaleponi, he weliweli ka laha hikiwawe'ana o ua mai fiva la iwaena ona ohana. Mai loko mai o kanahikukumamalima ohana e lawe ana i ka waiu mai ka hale uwi waiu hookahi ua loaa he kanalimakumamalima ohana a pakele mahunehune aku kekahi mau ohana, a pale aku ana ia auna ohana mai ia hale uwi waiu ae. Aka, wahi hou a ka hoike a ka nupepa kahi a makou i unuhi mai ai i keia maluna ae, aole i ano like ke kumu o ka laha ana a me ka loaa ana mai o ua mai fiva la ma Amerika me ko Enelani. No ka mea he maemae ka wai e holoholoia ai na kini waiu a maemae pu me ka wai e mu ai o na bipi, a maikai no na hiona a pau o ka hale uwi waiu ame na wahi a pau e piii koke ana. Alaila, ninauia iho la ka ninau,

no hea mai la ka ke kumu o ka puka ana mai o keia mai ikapaiaka Typhoid Fever ? Ina no ka wai mai, ka wai i holoi ia ai o na kini a me ka wai i inu ia ena bipi, alaila, he mea maopopo lea nolaila io mai ke kumu i laha mai ai. Aka, uole pela; he maemae ka wai e holoiia ai o na kini a e hoohainuia o na bipi ena poe uwi waiu o Amerika, aka, oia ana no he mai fiva Taipoda no ka i puka mai. Aua i hou ia iho no, ina aole no keia mau kuniu i hoike ia ae la alaila, no loko mai paha oka mea i uwi ia iho ai oka waiu iloko; a ua hoike pu ia no na kumu hoohalike penei: Ma Enejani, o na pakeke laau ka mea i maa mau ia no ka uwi ana oka waiu, ahe oiaio, ina o ka wai ino\a i holoiia ai, kaulaiia a maloo ka pakeke alaila ua paa aku la iloko o na io laau na anoano ino oka waiu, a i ka wa e uwi īa iho ai o ka waiu a piha ka pakeke a kukuluia a liuliu, alaila ma-u aku la ka io laau allila hui ae la ua anoano ino la o ua wai pilau nei me ka waiu a lilo iho la ka waiu holookoa he kumu mai. Nolaila ua manaoia, mai ka wai mai no ke kumu i loaa mai ai o ka mai. Ma Amerika.hoi, o ke kikila kini maoli ka mea e uwi ia iho ai o ka waiu. He maemae ka wai i holoiia ai. Aka, ua puka mai no nae ua mai hookahi la no. Ua akaka no nae ke kumu i puka mai ai ua mai la penei: 0 ka poe uwi waiu o Amerika a pau, he hapanui o lakou he kolohe, 'oia ko lakou hui ana i ka wai maoli iloko o waiu a na ka wai e hoolilo i ka waiu i mea inoino ahe kumu mai hoi. Aole he maopopo lea ke kuniu mai o keia mai o ka laha ana, a ua hoikeia ma ka pepa a makou i unuhi mai ai i keia maluna e imi loa ia aku ke kumu i puka mai ai o keia mai fiva he Typhoid. E lulu dala hou ana ka ekalesia o Ewa ke hiki aku i ka la Sabati mua o lanuari la 6. Nolaila, ona manu nunu ohi lau oliva i hoi ole mai nei ika la 2 o keia mahina, Hape Nuia mai,a pau loa i ka makahiki hou i ka la 6 o lanuari 1884. S. P. K. Nawaa.