Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 32, 11 ʻAukake 1883 — Page 1
| This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
| This work is dedicated to: | Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !! |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXII, HELU 32. POAONO, AUGATE 11, 1883. NA HELU A PAU 1132
NA HOOLAHA KUMAU.
MAIKAI KA HOI
KA PAPA
--A ME—
KA LAAU O KOU HALE.
NOHEA LA?
@AI NO HOI NO KAHI O
WAILA MA.
@ no hoi ia ia ohi ka lo o ka laau o @, i ka ua mea hoi o ka nani.
NA PAPA! NA PAPA!
A ME
Na Pono Kukulu Hale
O na Ano no a Pau.
@A MA KE KIHI O NA ALANUI
Papa me Mmoiwahine,
HONOLULU
@ e like me ka makemake no ke
KUMUKUAI MAKEPONO LOA.
PAPA! PAPA! PAPA!
NA PAPA HULUHULU,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA I KAHIIA,
NA PAPA KEPA,
PAPA HOLE KEOKEO,
PAPA HOLE ULAULA.
Na Laau, Na Laau,
NA KUA,
NA KAOLA,
NA AAHO,
NA MOLINA,
NA PEAPEA.
PINE HULUHULU,
PINE I KAHIIA.
NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.
PILI ULAULA,
PILI KEOKEO,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
PANI PUKA ANIANI,
PUKA OLEPELEPE.
PENA
O NA ANO A PAU,
Hale Pena mai ka liilii a ke nui,
Aila Pena,
Aila Hoomaloo,
Waniti, Pate,
Na Lako o kola a me keia Ano.
NA AMI PUKA HALE,
NA AMI PUKA PA,
ANIANI
PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,
E loaa no malaila.
PAAKAI HELU I,
-O-
KAKAAKO ME PUULOA.
No ke Dala Kuike e loaa no na moa a pau i dala @e @ no ke K@kuai Emi Loa. O na K@ mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no me ka hooko pololeila. E kipa nui ilaila i ike @ oiaio. 905 tf.
NA HOOLAHA KUMAU.
PAPA! PAPA!
--NO—
ALLEN & ROBINSON
Ua wehe @
PA KUAI PAPA,
--MA—
Ka Uwapo o Pakaka.
Na Papa Ulaula o na ano a pau,
Na Papa Paina o na ano a pau,
Na Pili Hale Ulaula,
Na Pili Hale Keokeo,
Na Pepa Molina,
Na Pepa Hoonani Hale.
Na pena a me na Alla Pena!
Na kui o na @ a pau.
Na Pani Puka a me
Na Pani Puka Aniani,
Na Pani Puka a me
Na Olepelepe.
NA LAKO KUKULU HALE
O NA ANO A PAU!
E kuaiia ma
KE KUMUKUAI HAAHAA LOA
O keia Makeke.
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE!
(O LUI MA.)
ma ke kahua kahiko ma laanui Papu a me Moi.\
E loaa ai na
PAPA NOUAIKI.
o kela a me keia ano.
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa Ku, A me na Papa Moe nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau, Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.
NA WAI VANIKI
--A ME NA—
WAI HOOHINUHINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
--NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI
E hele mai! E na Makamaka !!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai
NA WAIWAI HOU LOA
O NA ANO A PAU.
E LOAA NO MA NA HALEKUAI O
WALAKAHAUKI MA!
MA ALANUI
Papu, Moi a me Moiwahine
OIA HOI:
Na Noho Lio hou
loa o na ano a pau,
Na Palule Keokeo,
Huluhulu, o na ano
a pau, Na Pio
Ahinahina Pele-
kane hou loa o na
ano a pau. Na
Pena Kukoapel.
Na Kopa Bulu, Na
Lole o na Wahine o
na ano a pau. Na
Pahu Aila Maku
maikai loa. Na Si-
lika, Pahoehoe, o
na ano a pau. Ki-
@i o na ano a pa@
HAINAKA LAU NUNUI SILIKA O NA ANO A PAU.
He @ aku no i @, he piha pane ma K@ o ka papa, ina o kuai pau @a aku @
Eia hou ae a hoea mai i keia mau la iho he Lako Waiwai hou loa o na ano a pau, a he lako hou loa i wae pono @ e J. T. WATERHOUSE, JR., ma Enelani, a he mau waiwai hoi i kupono loa no ko kakou mau kaiulu. Nolaila, e oleu mai e na makamaka a me na hoa'loha e hoonuu i keia mau lako waiwai hou loa. 1076@
KA MOOLELO O NA LA
--O NA—
ADIMARALA BERITANIA
OIA HOI'MA KAHI OLELO ANA,
Na Liona Au-moana
O ENELANI.
KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,--A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. &c.
Kuhi Kula maikai kahiko,
Nana i hoolawa mai na kuhikuhi,
Na ka mea OI O KA IKAIKA,--
Nana e Noho Alii ka Moana,
A owai la ka mea hiki ke aa mai?
OWAI LA?
--Makia o na Aumoku Beritania.
KA HAKU KOKERANA.
O KE kauoha paa a ka Haku Kokerana i haawi aku ai i keia mau waapa kaua, e hoe lakou me ka nakeke ole a hiki i ka wa e pili ai lakou ma ka aoao o na enemi, ua hookoia ke kauoha e like me kona makemake. Iloko o na minute pokole wale no a na waapa kaua Beritania e hoe malie nei ma na kuaau, ua ikeia aku la kahi kialua kiai awa e lana ana ma ka nuku o ke kaikuono, a ia wa no hoi ka Haku Kokerana i hooiho pololei aku ai i kona waapa ma ka hope o ua wahi moku la, a o na waapa mai mahope, hahai pakahi aku la no hoi lakou mahope o ko lakou mau laina kaua pakahi iho.
O keia wahi moku kialua kiai awa, he ikaika kona e hiki ai ke hooauheeia keia mau waapa kaua ina i mai aila lakou e like me na rula o na mea kaua. Aka, o keia poe kanaka Peru, e like me ka lakou maa pinepine ole imua o na kahua kaua nui, pela lakou i palaleha ai me ka makaala ole i ko lakou awa ponoi iho, me ka manao paha, aohe kanana e aa aku ko lakou mau papu pohaku.
E like me ka eleu o ke alakai ana a keia Haku Kokerana i kona mau waapa kaua, iloko o na sekona pokole mahope iki iho, pa-e mai la ka leo o kekahi mea e ku ana ma ka hope o ka moku kialua, i ka pane ana mai—Owai kela?
I mea e hikiwawe ole ai lakou ke hooko i ka lakou mau kauoha, haawi koke ae la ka Haku Kokerana i kana kauoha, a hoe aku la na koa me ka ikaika nui i pili ma ka aoao o ka moku ki alua, mamua o ke ala ana mai o na koa e hiamoe la ilalo o ka moku, a hoomakaukau ia lakou iho. Iloko o na mapuna hoe ikaika he umi a oi iki, pili aku la ka waapa o ka Haku Kokerana mahope o ua wahi moku kialua nei, lele aku la oia iluna o ka oneki, a hou kokeia mai la kona umauma e keia koa e ku nei me kana pu, me kona kuhea ana ae i kona leo a nui, aka, o ka Haku Kokerana, e paa ana kona lima akau i kana pu panapana, hopu aku la oia i ke kuka o ka ai o ke kanaka Peru, kulai aku la oia iaia ilalo, hehi iho la oia i kona kapuai ma ka ai o ua koa la, a kau pololei aku la oia i kana pu panapana ma kona lae me ka pane ana aku iaia penei:
"E noho malie anei oe, a e make paha," wahi a ka Haku Kokerana. "E noho malie au me ka walaau ole," wahi a ke kanaka Peru i pane mai ai.
Haawi ae la ka Haku Kokerana i kana kauoha i kona mau koa, e paniia ka ipuka o na keena o keia moku me ka hikiwawe a e kakiaia hoi a paa i kumu e hiki ole ai i kela poe ke pakele a haawi aku i na hoailona i ke Kakela ua hiki mai na enemi.
Ua hanaia keia wahi hana koa e ka Haku Kokerana me ka eleu a me ke akamai, a ua lawe pio ia hoi keia wahi moku kuna e na waapa Beritania iloko o na minute wale no he umi. Ma ka hora 12 opnoi o ua po nei, ua kahea hou ae la Haku Kokerana i kona mau waapa e hoomakaukau ia lakou iho, a iloko o na minute pokole, holo hou aku la ka waapa mua loa, aia hoi iluna o laila ke Pailata Kokerana e alakai nei i keia mau mahele kaua imua o na enemi.
E like me na rula o ko lakou papa kuhikuhi e olelo ana, o na waapa o ka mahele akahi, e hahai lakou ma ka aoao akau o na enemi, a o na waapa hoi o ka mahele elua, e hahai lakou ma ka aoao hema o na enemi. Aia iluna o keia mau waapa ua makaukau lakou i na eke pauda i mea e hoopahu ai i ka moku, a na ia mea hoi e a ae ai i ka oneki a me na @kai o na enemi, a lilo na ke ahi e nenehi ia lakou.
He hora hookahi a oi keia hookomo ana o na waapo, aole loa lakou i ike iki ia a hiki wale @ manawa i pili aku ai na waapa kaua @ ka aoao o na enemi, akahi no a ikeia akou nei e na moku Paniolo i ka nakoke ana aku o na koa me ka lakou mau mea kaua.
E like me ko @ou palaleha a hilinai maluna o kela m@ kialua kiai awa, pela no lakou i pau ai i ke auhee iloko o keia pouli nui o ka po. O ka pu panapana hoailona a ka Haku Kokerana i ki ae ai, iloko o @a manawa i pinana like ae ai na koa @ na aoao a pau o ka moku, a o na wahi koa kakaikahi e kiai ana ia luna o ka oneki, ua puehu liilii loa lakou i o @anei. Ua kiia aku lakou me na poka a hili hou ia aku me na kumu pu, a o @eia na hana a keia poe koa Beritania e hana nei, o ka lawelawe o keia kaua me na lima, oia kekahi kumu i hiki ole ai i na moku Sepania ke pale i na enemi no lakou iho.
He mau minute mahope iho o ka hookaheia ana o n@ koko o keia poe, aia hoi wawalo ae hana leo papaaina o na pukuniahi, e k@ana i na waapa Betania e lana hele ana iluna o ka ilikai aohe kanaka o luna, iloko o ia manawa i ikeia aku ai kekahi mau moku Sepania e a ia ana e ke ahi, oia hoi, ua hiki aku la o Kapena Kuesa iluna o ka oneki a puhi aku la i ke ahi ma kona mau aoao, a he ma@awa ole ka nanaia ana aku, ua pii ae la ke ahi ma kona mau rigini, a e a ia ana na kia a me na pea.
O ka papu pohaku o Kalio, i ka wa i ike mai ai i keia @ko o @awa ua ki koke mai la kona batari i na poka pukuniahi i na aumoku e lana nei, oiai, ua ike mai la lakou, e kau ana ka hae Beritania ma na kia o keia poe moku Paniolo.
Ua hahana ke kaua i hooukaia e na koa Beritania i keia po. Ua hili aku a hili mai me na elau pu, e hou ana hoi me na pahi, a i ke kokoke ana aku i na hora kakahiaka o ka wanaao, aia hoi lele malu aku la ka Adimarala Paniolo me kakahi mau ukali iluna o ka waapa, a holo aku la no ko lakou mau ola ma na kahakai o ke Kakela o Kalio.
O keia awa holookoa o Kalio a me kona mau papu pohaku e ku laina ana ma na kahakai, ua hiki ia ke ike moakaka loa ia aku e na koa o keia mau moku, a me ka oioi o na halepule e ku ana mahope aku, oiai keia mau moku elua e a ia nei e ke ahi. He mau nanaina weliweli ka ike aku i na koa Paniolo e lele ana iloko o ke kai a piholo iho iloko o ka manawaa pokole. O keia ahi nui e hoomau nei i ka a, he mau minute he 13 i koe, alaila, hiki loa aku la ke ahi e a nei iloko o ka rumi pauda, a na ia mea i puhi ae i na moku Paniolo i ka lewa, a lele liilii ae la kona mau palekai a me ka oneki i o a ianei, a no ke ano kokoke loa o kahi a na moku e lana nei iloko o ka awa, ua ikeia aku la ke ahi e lele ana i na kauhale e pili kokoke ana ma na kahakai, mahope iho o na papu pohaku o Kalio.
O ka Haku Kokerana, ike iho la oia, ua lilo ka mana o keia awa o Kalio malalo ona, nolaila, ma ka hapalua ponoi o ka hora 5 o ua kakahiaka nei, kau ae la ka Haku Kokerana i kana hae hoailona maluna o ka moku Adimarala Paniolo, e hai ana i na koa iluna o kekahi mau moku e iho, e hoomakaukau i ko lakou mau moku i ka wa e hai hou ia aku ai na kauoha.
Oiai na mea a pau e ku ana me ka makaukau nui ma ko lakou mau wahi, iloko o ia manawa i ikeia aku ai kekahi hae hoailona e kau mai ana a ka Haku Kokerana, a iloko o ia wa na aumoku i huki ae ai i na pea, a hookuuia aku la na heleuma iloko o ke kai, pa mai la kekahi wahi makani kolonahe mauka iho, a iloko o ia wa i hoopuka aku ai na moku ekolu i lawe pio ia mai e na koa Beritania, a iliki mai la hoi na batari e ku laina nei ia loko o ke kaikuono, a iloko o kela a me keia manawa a lakou e ki mai ai, e kukai pu aku ana no hoi na aumoku i lawe pio ia mai i ka papu pohaku, a iloko o hapalua hora o keia hoopuka ana, puka lanakila aku la ka Haku Kokerana me na aumoku pio Sepania iwaho, kahi hoi a na aumoku e kalewa mai la ma ko lakou kulana mau
(Aole i pau.)
KA MOOLELO
--O—
PILIPO KEKOA!
Ka Makai Kiu Ilikini
--O—
AMERIKA HUIPUIA!
--A O EA—
NANE HUNA O KA 1776.
MOKUNA XIII.
(Mai ka peni a ka mea anaki moolalo a "Onila Maka, ka Makai Kia Kaulana o Enelani.")
KA HAKAKA ILOKO O KA RUMI POELEELE
I KONA lohe ana aku i ka inoa o kekahi o na powa, hoomaopopo iho la oia e lanakila ana no oia maluna o lakou.
Nolaila, nee malie aku la keia i kahi o ka leo hawanawana i pa-e mai ai.
Iaia i kolo aku ai pela me kekahi mau kapuai, o aku la oia i kona lima imua a ku-ia aku la me kekahi kino kanaka.
Ia wa, kaili koke mai la oia i kona lima me ka awiwi a kali malie iho la.
Alaila, o hou aku la oia i kona lima me ke kalele ikaika ana iho maluna o ua kino la, me he mea la, e iniki aku ana oia iaia:
Aka aole nae i hoike mai ua kino la i kana hoailona iaia nei.
Ano, ua loaa iaia ke kino o Beramile, nolaila, ua malaelae kona ola imua ona.
He mea maopopo ua ike mai na powa ua hiki aku he kokua, aka, no ko la nei mai hookahi @, nolaila, aole lakou i haalele iho ia loko o ka rumi.
Iloko no hoi o keia wa i hoikeia mai ai ke akamai lua ole o ka noonoo o ua Ilikini la.
No ka mea, i wahi e maopopo ai iaia o ke kino ia o Beramile i pa aku ai iaia, haha aku la oia i ke ano o ka lole o ua kino la, a ike iho la oia i ka pahee.
Nolaila, manao loa iho la oia o ke kino no ia o Beramile.
Alaila, hoomakaukau iho la oia iaia no ka hana imua ona.
Kau ae la oia i kana pu panapana iluna a ki aku la.
Owaka ae la ka malamalama ma ka waha o kana pu, a ike pu ia aku la he elua mau powa.
I ka wa ana i ki aku ai, ua kani koke mai la he pu mai kekahi aoao mai o ka hale, aka, no ka hiki@awe loa o ke ki ia ana o keia mau pu elua, ua manao mai la na powa me ka olelo ana.
He elua mau mea e kue mai nei ia kakou?
Ia wa, loheia aku, la na kapuai wawae he nui e holo ana ma o a maanei.
Aka, hoomau aku la no ka, Ilikini i ke ki ana ma kahi ana i lohe aku ai i ka nakeke o na kapuai wawae.
Ia wa no hoi i ike ia aku ai he maamaama kukui a ike ia aku la he mea e ku ana ma ka puka.
I ka wa a ka Makai Kiu i huli ae ai a nana, ike aku la oia ia Lu Lavonia, ua kahikoia no hoi ua kaikamahine maalea la me ka aahu a ka Ilikini i ike mua ai iaia ma ka puka aniani o ke keeena heluhelu o Beramile e kahea ana i na kanaka.
He oiaio, ua moakaka ae la i kona nonoo kekahi mea e pili ana i keia hana pohihihi, aka, ua oi loa aku nae kona kahaha i ka hohonu o ke akamai a me ka maalea o keia kaikamahine opiopio.
Ua auhee aku la na powa iloko oia wa pokole loa.
Ia Lu Lavonia i nana mai ai me na hiona weliweli me na kauwa e kuku ana, pane mai la oia me ka pihoihoi.
Heaha iho nei keia?
E lawe mai i ke kukui iloko o ka rumi, alaila, ike pono ia iho, wahi a ka Makai Kiu.
Ia wa, laweia mai la ke kukui iloko o ka rumi a ike iho la oia i ke kino o Beramile e waiho ana iluna o ka papahele.
I aha ia iho nei o papa? wahi a ke kaikamahine.
Ke hoomaopopo nei au ua pepehiia iho nei oia e ka poe kanaka au i hookomo mai nei iloko nei o ka hale! wahi a ka Makai Kiu.
I pepehi ia iho nei o papa! wahi a @ kaikamahine me ka leo ehaeha.
Ae, ke hoomaopopo nei au, ua ho@pono kau hana i hoolala ai wahi a ka Ilikini me ka haka pono aku iaia.
Ia wa, ninau aku la ke kaikamahine.
Heaha kau e olelo nei?
Me he mea la, ua maopopo no ia oe ka'u mea e olelo nei.
Aka, mamua ae o ka hoakaka ana aku no kau mau olelo ano e, e nana mua ae kaua ia papa.
Me he mea la, aohe ou wahi mea a hopohopo mai ia'u, wahi a ka Ilikini.
Ia wa, hea aku la o Lu i kekahi o na kauwa a olelo aku la iaia e kii i kauka a holo loa aku e hai ia Wekila Pika.
E, o kii i ke kauka, aka, no Wekila Pika, mai kii oe iaia, wahi a ka Ilikini.
Ku ae la o Lu Lavonia iluna me ka mama a pane mai la:
Owai oe, e keakea nei i ka'u kauoha?
Ae, e kii loa aku no au ia Wekila Pika wahi a ke kauwa me ka hoomakaukau ana e hele aku iwaho.
Hele aku la ua Ilikini la a hopu aku la i ua kauwa la ma ka lima a nana pono aku la iaia me ka i aku:
Ina oe e kii ana ia Wekila Pika, pepehiia oe e a'u a make.
He oiaio, ua ae akula oia i kana kauoha, a hiki mai la ke kauka.
Aka, mamua ae o ka hiki ana mai o ke kauka, ua ike iho la ka Ilikini ua maule wale no o Beramile mamuli o kona hahania ana ma ke poo.
I ka pohala ana ae o Beramile, aole ka Ilikini i kali iho no kana mau hoakaka, aka, ua haalele iho la oia ia la kou a hele aku la no kana hana.
Nolaila, i kona ike ana i keia mea, ua hoomaopopo iho la oia ua piha loa ia apana me na powa ino.
Aka, mawaena o keia poe puni koko e nee malie ana hookahi kanaka wiwo ole e @ ole ia e kekahi, a iloko hoi o na hora he 24 mahope mai o na mea mua i hoikeia ae nei, ua ikeia iho la kekahi mea kamahao. (Aole i pau.)
NUHOU O NA EKALESIA.
Ua kahea ka ekalesia o Kaumakapili ia Rev. J. Waiwaiole, a ua ae oia e hoi mai @ noho i kahu no lakou. Ua hiki kino mai o Waiamau i ka Poaono o kela pule, a ua hoomaka kana hana i ka la Sabati nei; ua haiolelo oia ike awakea o ia la ma Kaumakapili, o kana poolelo aia ma Isaia 32: 20, penei ka olelo. "E pomaikai auanei oukou, ka poe lulu hua ma na wahi wai nui, ma kahi i hoounaia ai ka bipi kaulua a me ka hoki." I ka poe iho na ka Lunakanawai Kauka i hai ka olelo, ma Mataio mokuna eha ka poolelo, e pili ana no ka hoowalewaleia o ka Haku e ka diabolo.
--Ua haiolelo o Paleka ma ka la Sabati nei ma Kawaiahao, ma Hebera 6: 13 ka poolelo, penei ka olelo; "Ma na mea luli ole elua, kahi i hiki ole ai i ke Akua ke hoopunipuni, e hoohoihoi loa ia mai ai kakou ka poe i holo i ka puuhonua, e hoopaa i ka manaolana i waihoia mai ma ko kakou alo."
--Ua hala ke kahu o Kaukeano ma na pali Koolau no kekahi mau pule e hoomaha ai, a ke kokua nei o Rev. A. O. Polepe ma kona wahi. Ma Kaukeano i haiolelo ai o Polepe i ka la Sabati nei, o kana poolelo ma Ioane 14: "Mai hookaumahaia ko oukou naau; e manaoio oukou i ke Akua, e manaoio mai hoi ia'u. Ma ka hale o ko'u makua he nui na wahi e noho ai."
--Ua hala aku nei ke kahu o ka ekalesia Betele ma Kohala no ka hoolaa ana i ka luakini hou o na Pake ma ia apana. Ua hoolaaia ia luakini ma ka la 5 iho nei o keia mahina. Na Rev. S. E. Bihopa i hai ka olelo ma ka Betele (Polelewa) i ka la Sabati nei; o kona poolelo ma 1 Tesalonike 4: 16, 17, 18. "No ka mea, e iho io mai no ka Haku mai ka lani mai, me ka hooho, a me ka leo o ka luna anela, a me ka pu a ke Akua, a o ka poe make iloko o Kristo ke ala e mai. Alaila, e kaili pu ia aku kakou ka poe i koe e ola okoa ana, me lakou na ao kaalelewa e halawai pu me ka Haku, i ka lewa; oia hoi, e mau loa ana ko kakou noho ana me ka Haku. Nolaila, hoi e hooluolu oukou kekahi i kekahi me keia mau huaolelo."
--Ua kahea iho nei ka ekalesia makua o Kohala ia Rev. E. S. Timoteo o Waialua i kahu no lakou, oiai e manao ana o Bona e hookuu aku i ka hana. Aka, ke aua nei ko Waialua ia Timoteo, a ua paa kona manao e noho ma Waiahua.
K@ ka hana ma ka @ Kaawa@ a me ko K@ a ma ka lono @ loaa mai, @ana hana.
--Ua haheaia @ G W W@ e ka ekalesia o Pukaawa e noho @ kahu no lakou, a ua ae oia
Ua @na hou iho nei ka ekalesia o Kaneohe i ko lakou halepule a na paa, aohe ai@ a ke lawelawe nei @ hale noho no ke kahui ua loaa kekahi hapu o ke dala, a me ka laau e pono ai. Mahaloia ka makaukau o keia ekalesia.
Ke konota a@ na makamaka e hooili mau mai i na mea hou i ano ku pono ke hoolahau e pila ana i na ekalesia Hawaii. Aka, mai hoo@ na moolelo.
NA LETA A NA MAKAMAKA
HOOLAHA H@
E noho ana ka Ahah@ Euanelio o Hawaii Komohana ma Paauhau Ham@ kua Hikina ma ka Poakolu mua o Sepatemaba, la 5, ma ka hora 10 o ke ka kahiaka.
Nolaila, ke kanohaia aku nei na la'@ a pau oia aha, a me na elele o na ekalesia i koho pono ia: a ke kauoha pu @ aku nei ka Ahahui Kula Sabati o Hawaii Komohana e hele like ae ma k@ a me ka manawa i hoikeia maluna, e like me ka hoopanee ana.
G. W. WAIAU. Lunahoomalu.
HOOLAHA EUANELIO.
E halawai ana ka Ahahui Enuanelio o Hawaii Hikina ke hiki aku i ka la 30 o Augate, 1883, ma ka Poaha hope ma ka hora 1 p. m.
Nolaila, e makaala ma i na lala o ka ahahui, a me na elele me ka makaukau i na hoike o na Kihap@i a me na h@ ka mahalo.
J. S. KA@, Lunahoomalu.
KA MAKE ANA O K. PAULO.
Ma ka la 8 o Iulai 1883, ma ka hora 11, oia ka manawa i lawe aku ai ka mea Manaloa ia K. Paulo.
Ua hanauia oia ma ka makahiki 1809, a ua komo oia i ka ekalesia ma ka makahiki 1836 ma ka malama o Iulai, 3 o ka nui o na makahiki @ ka ekalesia a kuu aku la, he 47.
Oia kekahi o na hua mua iloko o ka Haku ma keia ekalesia o Haili nei a ka makua Rev. T. Coa@
A ua waiho oia he puu dala no ke aupuni o ke Akua he $100.
O ka huina o kona mau makahiki ma keia ola ana, he 74.
Pomaikai ka poe make, ke make iloko o ka Haku. J. S. KALAN@.
ANOAI O KA MAKANI APAAPAA.
E ke KUOKOA e: Aloha ae:
No Pololu. O keia kekahi o na awawa i piha pono i ka nahelehele mamua, aka, i keia wa, na uliuli like i aka laiki mai uka a kai, oia ka hui mahi @ iki a Akina & Co.
No Waipuka. O keia kekahi o na aina i piha pono i ka uliuli mai kuahiwi a hiki i ke kai, aka, i keia wa, ua pau ia, a he ula o ka lepo kau e ike, i ka eliia e ka palau.
Ma keia wahi no, he hiki ke loaa i ke kanaka hookahi eono dala o ka la.
Penei: Ina elima holoholona o ke kanaka, lawe oe e hoolimalima i ka Pake ma ka akahi dala o ka holoholona hookahi, ua like hoi ia me elima dala, hookahi hoi dala no ke kanaka i ka la hui pu eono dala ka loaa i ke kanaka hookahi i ka la. He lawe pulapula ka hana.
No Niulii. Ma keia wahi oe e ike ai i ka uliuli o ke ko mai uka a kai, aia ma keia wahi e ku nei ka hale wili ko o ka Lunakanawai Hart, a ke ohi mau nei i na hua ohaha.
No Makapala. Kekahi keia o na taona o Kohala nei a'u i ike ole ai @ ko'u mau la opio, ua paa pono i na hale, a he makeke kuai ia maanei, a he halekuai no na kanaka Hawaii kekahi e ku nei maanei, a he emi hoi na mea kuai, a ke hoemi mai nei hoi na keiki o ka Aina Pua i ko lakou mau waiwai, a e pau nui ana paha i ka haalele.
J. M. KAUHI JR.
Ua malama o Kanio o Kalihi he paina la hanau o ka laua bebe uuku ma ka Poaha o kela pule aku nei. Ua ai a lawa ka poe i konoia ma ua papaaina la, pela ka hoike mai a Nakanelua.