Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 24, 16 June 1883 — HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA.

{.\/ai ka pini a la me. 1 unuhi mooUlo 0 14 Bt n'ana ia lf'iuv Ole, a tm Mahom kt Aea."] MOKUNA V.

"E lilo kekalaunu ia Mere, a na na kahuna Perosetane Cranmer a me Rid* ley e malama," wahi. a Renada. I kona mau hoa hele i huli hoi hope aku ai no ke Towera Omaomao, koe iho la o Renade no ka makaikai ana i ke To\vera Keokeo, kahi hoi i hoomaopopo ia, oia kahi maikai 0 ka nana ana me ka moakaka lea, i ka waiho molale mai o na wahi a pau o ka pakaua imua 0 ka maka, mamua o na wahi e ae o ka pakaua. A i like me keia wahi ia mau la, pela no i keia manawa me ka hooanoe ole ia ae, koe wale no na hooponopono hou ana i manao ia he kupono 1 ka nee ana mai o ke au o ka manawa; oia ka loli ana o na ipuka komo a me na puka aniani; me keia ano e ikeja ai no keia mua aku, Aka, oka mea i makaikai mua ma keia wahi, ē hooniaopopo koke no oia, o ke kulana no keia wahi i kinohi e like me kn »73 a ka emebasedoa Sepania i kilo ai. He hanen paha kapuai ke kiekie o keia hale, i kukuluia ma ke ano huina'na; a ma kela a me keia kihi, he mau puoa kiekie nihoniho, he ekolu o keia mau puoa ua kukulu huinahaia; a o ka puoa eha, oia ma ka Akau Hikina o ka hale, he poepoe: * "~ %v si kona .akea . . — 1 ko na mea e ae ekolu; ua hanaia me ka paa loa ma ke auo he pakaua; nona na paia pohaku aole i kana mai o ka manoanoa; nona na kapuai he umikumamaha, a i hoomanoanoa loa ia mai i hoi e na paku pohaku pale ulaula, e mahele ana ia mua o keia hale iloko o na keena he lehulehu wale; i hoomalamalamaia e na ipuka aniani pio loloa-.o keia pakaua manoanoa, ua uhauia me ka pohaku wale no, ama kekahi mau wahi i keia manawa, ua hamo ia aku me ka puna; nona ka ili he hookahi haneri a me umikumamaono kapuai ma ka akau a me ka hema;kanaiwa kumamaono kapuai ma ka hikina a me ke komohana. Ma ke kihi hema hikina o keia Towera, he 01010 laula hapa poepoe, o keia iho la kahi i hookaawaleia no ka luakini o Sana loane i hoike

mua ia ae nei. Oka puoa poepoe nihoniho ma ke kihi akau hikina o ka hale, ua hooliloia i keena nana hoku no ke kilo kaulana Flamstead ka inoa, i ke au o ka nohoalii ana o Kale elua. O ka ipuka komo ano nui o keia Towera, aia no ma ka akau, a ua oi aku kona akea i ko na ipuka e ae.

Ma ka wa i hoomaka mai ai o keia moulelo, ua hoohuiia mai ke Towera Keokeo. e like me ka hoakaka o ka pauku elua maluna ae, ma ka aoao hema hikina i pili pu aku me ka hale alii kahiko. Ma ka aoao hema, ka hale hoahu o na waiwai Miikamae; a ma ka aoao hema komohana, kekahi hale j>akaua ikaika hou i like ke kiekie a me ke akea me ke Towera By-\vard a me kona mau ipuka pa, ua kapaia nae oke Towera hoahu lanahu. O keia mau To\vera a me kekahi mau Towera e ae a nie na lalani hale e moe ana i ka hikina a pili aku i ke Towera Pana Pua, ua u lakou i ka nalohia, a o ke Towera Keokeo holookoa wale no i keia wa a j*au. He mau keneturia kona ku ana. a e ku mau aku ana he mau keneiuria hou aku. Iloko o na j>aia pohaku o keia pakaua na alii aimoku kahiko o Enelani i malama ai i ko lakou mau aha kau kanawai; a iloko o kona mau keena pa-u na paahao i hoehaehaia ai; a mai kona mau ipuka pa mai, i komo umi ai na aliiwahine, e hele ana i ko lakou wahi e make ai ma ka pae}vae oki poo. E mau aku kona ku ana he kia hoomanao hoowehweli o na au kahiko o Enelani. E likē me ia i hoike ia ae nei, ua kukuluia iho maluna o ke kaupaku kekahi pahu hae kiekie. maluna o kona huini e pulelo ana i ka ahe makani ka hae alii o ke aupuni Ma ke kua{)oi o kona mau paia pohaku i hoomakaukau ia ma

I ke ano pakaua, e ike ia aku ai na puku- | niahi e paiahinu mai ana ko lakou mau kino i na kukuna kikiki o ka la, a e maalo ana na koa kiai me ko lakou mau lako kaua mai kekahi wahi a i kekahi o kona mau paia. Ma ke alo ponoi o ka ipuka komo nui o-keia Towera, ua kukuluia eha koa ki&i, a mamua aku o lakou, na puali pana pua e paikau ia ana eko lakoi) mau alakai. E wawalo ana i ka eheu p-akani ka leo o na mea kani, me ke ana hoi o na hae; me ka anapanapa ana i ka la oko lakou mau maka ihe, ko lakou mau papale kapu kila a me na aahu. Iwaena o keia puali kaua nui, halawai mai la me ko Renada ike kekahi mau kanaka loloa kino lawa n me kekahi wahi kanaka peke uuku, nona ke kiekie e like me kekahi wahi keiki uuku, ,a he mea ia nana i kahaha loa ai. Ma ka piko o na puoa eha o ke Towera Keokeo, ua kau pakahiia me na ena makani nunui ma ke ano kalaunu e hoonani ana ia lakou pakahi a pau, a maloko o ko lakou mau hakahaka i maa mau i na manu eleele, i ano like paha me ka manu Koae, i hanau ai i ko lakou punana. Mahope iho o ko R,enada makaikai ana i keia Towera nani, paa a ikaika no kekahi mau minute, me ka nalu ana iloko iho ona, ukali aku la oia e halawai me kona mau hoahele, me ka hoomau ana i kona manao k.malua. Halawai hou aku la nae lakou me Jane ma ka ipuka komo o ke Towera Keokeo, a e ukaliia ana kana huakai e ke Duke Wahine Soforoka a me na lede Hastings a me Herbert, 'e hele ana ka huakai no kahi luakini o Sana Petero. 0 ke alahele imua o lakou ua hookaawaleia e na kokua o ke aliiwahine, oiai ka huakai o na puali koa a me na kanaka loloa ekolu e kai ana me ko lakou

nani nui mamua aku 0 ka huakai a ke aliiwahine a ku laina iho la ma kela a me keia aoao o ka komo o ua na mau hoahele a peahi aku la e ukali aku mahope ona, oiai oia e awiwi ana no ka luakini. "Ea ! ma kou ano he Katolika oiaio e Renada, e hele aku ana ka oe e hoohui ia oe iho i ka hoomana Perosetane ? A he manaolana Vo'u e hui pu aku ana oe no kou hoohuli ia ana ma ia aoao,'' wahi a Pemeboroka. "He manaolana ikaika ko'u, o keia hui pu ana aku he mea ia e hiki ai ia'u ke kukulu hou ana ae i ko kakou hoomana kahiko," wahi a Renada; iaia i kōmo aku ai iloko o ka luakini, a lawe ae la i kekahi papa noho o na alahele, me ka ike ole ia mai e ke aliiwahine, oiai kona kiekie i ku ae ai a hele aku la imua o ke kuahu. O keia luakini i hoike ia ae nei, ua kukuluia i ke au o ka nohoalii ana o Edewada Ekahi, a oia ka lua o na luakini i kukuluia ma keia kahua me ka haawiia ana no keia lunaolelo. O keia luakini, ua oi aku kona akea, a ua hookaawaleia he elua mau wahi e noho ai, no ka Moikane a me ka Moiwahine; e like me keia malalo iho i hoonohonohoia ma ka hooponoponoia ana i ke au o ka nohoalii ana o Heneri Ekolu, a j>ela ka mea i hoopaaia e Stowe ma kana buke. (Ao/e ipau.)