Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 24, 16 June 1883 — Page 4

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Dorothy Marsh
This work is dedicated to:  Narciso Ochoco Family

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

KUOKOA ME KE AU OKOA.

[I Heiia.]

No ka Makahiki………………….$4 00

E@ Mahina………………………  I 00

Dala Kuike ka Rula.

 

POAONO, IUNE 16, 1883.

 

TELL ME MORE ABOUT JESUS.

Gospel S@. Book IV. No. 73.

I

Ua Ikena maanei m@o,

H@ @ @aie no

Ka @ maikai no kuu Iesu.

Hai hou mai nae no kuu Iesu.

Ha@  @ mai nae no Iesu,

Ha@ @ mai nae no Iesu.

@ @a kamahao:

H@  @ mai nae no Iesu.

2

E ma@ na pua lai onei,

A kau na ao pouli e.

A hee ae no na oli nei.

Hai hou mai nae no Iesu.

Hai hou mai, &c.

3

@u mai na wahahee,

A ane au e kuihe,

Kokua mai na @umu e;

Hai hou mai nae no Iesu.

Hai hou mai, &c.

4

A komo au ia aina lai,

A hui me ka poe maemae,

Kau mele nei a mau loa'e

Hai hou mai nae no Iesu.

                 Hai hou mai. &c.            

                                                            HAWAII.

 

HAAWINA KULA SABATI.

 

N@ KOLU O KA HAPAHA, MAI @ @ SEPATEMABA 30, 1883.

 

Helu I, Sabati, Iulai I

 

            Kumuhana, Iosua ka pani no Mose. Pauku Baibala, Ios   I; I 9.

            Mahope iho o ka make ana o Mose, @ kauwa a Iehova, alaila, olelo mai la @ Iehova ia Iosua, ke keiki a Nuna, ke @ @a o Mose, i mai la.

            2  Ua make ka'u kauwa o Mose, ano e ku ae oe, a e hele i kela kapa o Iore@ nei@ @ oe a me keia poe kanaka a pau@a i ka aina a'u e haawi aku nei ia @ i ka poe mamo a Iseraela.

            3  O na wahi a pau a ke kapuai a k@ @kou wawae e hehi aku ai, oia ka'u @wi aku no oukou, elike me ka'u i o@ aku ai ia Mose.

            4  Mai ka waonahele mai, a mai Le@ n@ a hiki i ka muliwai nui, oia ka @wai Euparate, o ka aina a pau o ka @ta, a hiki ma ka moana nui ma ke komohana, oia ko oukou mokuna.

            5  Aole loa e hiki i kekahi kanaka ke ku imua ou, i na la a pau o kou ola @a  Me a'u i noho pu ai me Mose, peia no au me oe.  Aole au e waiho aku. aole hoi e haalele ia oe.

            6  E ikaika oe a e koa hoi, no ka mea. nau no e hooili i keia poe kanaka @ka aina @ i hoohiki ai i ko lakou poe makua e haawi aku no lakou.

            7  E ikaika io, a e koa loa hoi, me ka @he, a me ka hana aku, elike me k@ kanawai a pau a kuu kauwa a Mose i kauoha aku ai ia oe ; mai huli iki ae ma ka lima akau, aole hoi ma ka lima hema i pomaikai ai oe i ke ala a pau au e hele ai.

            8  O ka palapala o keia kanawai, aole ia e haalele i kou waha ; e noonoo oe ia mea, i ke ao a me ka po, i hiki ia oe ke malama aku a e hana hoi elike me na mea a pau i kakauia malaila.  Alaila, e hoomalu ai oe i kou hele ana a pau, a e pomaikai io oe. 

            9  Aole anei au i kauoha aku ia oe ? E ikaika a e koa hoi ? Mai makau oe, aole hoi e weliweli, no ka mea, me oe pu no o Iehova o kou Akua, ma ke ala a pau au e hele ai.

            Pauku Gula. Epeso 6, 10.

Manao nui.  O ka malama ana i ke Akua, oia ke ala e holopono ai na hana.

            Na heluhelu la. I, Ios.  I: I 18, 2, Kan 34: I 12, 3, Kan. 28; I 20, 4, Kan 28: 45 67, 5, Kan. 30: I 20, 6, Kan. 33:  I 29, 7, Sol. 3: I 18.

            Ka manawa, R C. 1451.  Aperila la i paha.

            Kahi i hanaia ai, ka papu o Moaba ma ke awawa ma ka hikina ae o Ioredane e alo ana ia Ieriko.

            Mele. Nana, nana, iluna.   Hoku Ao Nani. p. 274.

            Pule i nana iluna, a hele aku imua.

            KA WEHEWEHE A NINAU ANA.

            Ka hoomaka ana.  I nahea ke kula hope ana ma ke Kauoha Kahiko ?  Dek. 1881.  Ma ka buke hea ?  Mahea na Haawina ma ka mak. 1882 ?  Mahea ma ka hapalua mua o ka mak. 1883 ?  Ma Dek. '81 haalele kakou i ka poe Iseraela mahea ?  E aha ana no Mose ?   Mahea ka luakupapau o Mose?  A@ ka oihana o Mose ia wai ?

 

NA MAHELE

 

                        I Na Oielo mua a Iehova a ia Iesua.  @ @ 3.

            1  Ke kauwa a Iehova, owai ia ?  Na Mose i aiakai i ka poe Iseraela mai hea a ihea ?  No na mak. ehia ?  No ke aha ko ke Akua ae ole ia Mose e alaka: loa i ka poe Iseraela iloko o Kanaana ?   Lilo ia hana ia wai ?  Owai Iosua ?  Heaha oia mamua ?

            2  Owai ka i make ?  Make Mose mahea ?  Heaha ka Iehova kauoha mua ia Iosua ?  E ku ae a hele ihea ?  I ka aoao hea ia o Ioredane?  Iosua me wai ke hele ?  I ka aina hea ?  I ka manawa hea ko ke Akua haawi ana i keia aina ia lakou ?  Kin. mok. 15 a pela aku.  Ehia mak. mamua aku ?  Owai na kupuna?

            P. 3  Na wahi aha e haawiia'na ia lakou ?  Me kona olelo ia wai ?  Kan II; 24.

            P. 4  Owai keia waonahele ?   Arabia Peterea.  Ka palena hema keia o Kanaana, Lebanona ka palena akau.  He mauna ia, 10,000 kapuai ke kiekie.  Euperate ka palena hikina, he muliwai ia, 1,700 mile ka loihi.  Ka moana nui oia ke Kaiwaenahonua, ka palena komohana ia.  Ehia la mile ka loa me ka laula o keia aina i hooiliia ai i ka poe Iseraela ?  Ehia lahui kamaaina ?  No ke aha e kipakuia ana lakou ?  Pela anei e kipakuia aku ai ka lahui Hawaii ke malama ole i ke Akua, a lilo ka aina ia hai ?  Pela maka nana aku.

            5  Heaha na olelo hoolana manao a Iehova ia Iosua ?  E hana ana oia ia Iosua, elike me kana hana ana ia wai ?  Ua hookoia anei ia mau olelo ?  Ae, e ikeia auanei ua hookoia.  Hai mai Heb. 13:5.

            II Na kauoha i koe.  P 6 9.

            E aha oe ?  No ke aha ?   He hana nui keia na ke Akua mai.  Me ka ikaika, me ke koa ikaika e hookoia.  Pela ke kauoha ma Epeso 6; 10 13.  E hoolohe a e hana Iosua elike me ke kanawai hea ?  Nah. 27; 23, Kan.  31; 7.  Mai aha hoi Iosua ? Nana Kan. 5; 32 28; 14.  E hana pela i aha oia ?  Kan. 29; 9.  Pela hoi kakou e hana ai ke makemake e loaa ka pomaikai.

            8  Mai aka ka palapala o keia kanawai ?  Aole make e haalele ia i kona waha.  Oia na buke elima a Mose i kakau ai.  E kamailio, e ao, e paipai mau no ia.  E noonoo ia mau kanawai ma ke ao, ma ka po.  No ke aha?  Aole nae hiki ke malama ia na kanawai ke heluhelu oleia, a noonoo oleia.  Ina hana pela, alaila; aha Iosua ?  A pela hoi kakou.

            Heaha ka Iesu kauoha ma Io. 5; 39?

            9  Heaha ka ninau ?  Aole anei au o Iehova ka mea nui, ka mea mana, i kauoha aku ia oe, a hiki ia'u ke aha ia oe?  Ke kokua mau paha.  Nolaila mai aha oe ?  Mai makau, &c.  No ke aha ?  Pili ia kakou.  E ikaika, e koa no ka pono no Iesu, mai makau, mai weliweli, o Iehova pu.  Heaha ka kakou e makau ai ?  Hal. 27: I.

 

KA HOOPILI ANA.

 

            I  Make na alakai mua, loaa nae na pani, a mau no ke alakai ana.

            2  Ma ka hana pono a maikai ma na hana haahaa e pii aku ai i ka oihana kiekie ae.

            3  Ma ka loaa ana o na hana nui mai ke Akua mai e loaa pu mai ai ka ikaika e hana 'i ia mau hana.

            4  He hoailona Kanaana mua no Kanaana hou.  He laula a palena ole ia ke alo@ana  Na ke Koa ikaika e loaa i.

            5  E kokua i ke alakai ana ia hai iloko o Kanaana hou.

            6  E huli pinepine i na alii, na luna koa, na koa, na kanaka, i na Palapala Hemolele.  Io.  5: 39.

 

NA NINAU MAWAHO.

 

            Heaha na hana mua a Iosua ?   I ka mauna hea kona pii ana ?  Me wai ?  Heaha kona ano kiu ?  Kona ano alihi kaua mua ?

            Owai ka malama me ka la o ka malama i olelo ai Iehova ia Iosua ?  Ni  Sana i na Iudaio, owai ia kakou ?

            Owai ke alii o Aigupita ia wa ?  Toteme III.  No ka ohana hea o Iosua?  Owai kona kupuna kaulana?  Iosepa.

            Owai kekahi mau inoa e ae o Iosua  ?  Heaha ke a@o o ia inoa Iosua ?  Owai ko kahou Hoola Nui ?

                        Haawina no Iulai 8, Ios.  3:  5 17.

 

HE HOPENA AWAAWA KO KA INU RAMA.

 

            O ka rama ka mea oi aku o ka nani imua o na maka o ka poe maa mau i ka inu rama.  Nolaila, penei ka moolelo o keia ohana rama.

            O rama ka i noho aku ia puni inu rama, hanau mai o Ona ka hiapo, mahope mai o Hookano a me Uhauha waiwai ke keiki alua, a mahope aku hanau hou aku la o Paa i ka halepaahao, a me Pepehi kanaka ke keiki eha.  Oia ka moolelo o keia poe keiki.  Nolaila, e pono paha kakou e wehewehe pakahi i na hana a keia mau keiki.

            I  O Ona oia ka hiapo a Inu rama, o kana hana he hula, he lealea, he poniuniu na maka, ulaula, ano e na helehelena, ha'u ka waha i ka makani, a kohu a pupule i like ke ano me ke Keko apiki, a he pupuka ino ke mana 'ku, a pela aku.

            2  O Hookano a me Uhauha waiwai, oia na inoa elua o kekahi keiki, eia kana hana; a ona iho la hoi keia wahi keiki, namu iho la hoi ua wahi keiki nei ma ka olelo haole:  I got prenty money in poket, I am goins biliote ruto spen mai moni.   A loaa aku la hoi kekahi wahi hoa e ae ona, olelo aku la e hele kaua i ka hale pahupahu, a pau koke ae la kahi dala, aka aole no pau ka lealea; ina he waiwai e ae kekahi, e pau ana no i ka uhauha ia.  E like me ka bipi, lio, a i ole he aina paha, e pau ana no ia mau waiwai i ke kaui ia i dala e inu rama ai.  Aia ma Waikapu kekahi apana aina nui o Puhiauwana ka inoa, no W. H. Humphrey, ua kuai lilo ia ua aina la ia Kimo Rukela o Waikapu a me ka hale maikai e ku ana maluna iho o na aina la, no na wahi tausani dala uuku, ua pau loa ua mau dala la i ke kuai ai i na pahu rama, nolaila, ua moni ia ua mau eka aina la iloko po kahi opu uuku o ua o Hookano a me Uhauha-waiwai, a ua auwana aku la lakou ma kahi e, aole wahi e ku ai o na wawae, no ka mea, ua lilo ua aina la ia hai.

            4  Hele hou aku no ua wahi keiki nei e makaau i kauhale o kahi poe, e aea ai a e makilo ai ho hoi, a i ole ia, e kii aku no oia i ka hai waiwai me na inaka keleawe, no ka mea. ua nalowale ae la ka hilahila i ka nui launa ole o ka ona, a i kekahi manawa olelo ino ae la i ka inoa o ke Akua Hemolele, a i kekahi manawa hoi, kohu puaa ka eku ilalo o ka lepo, a he hoopailua ka nana aku, a pela wale aku.

            3  O Ilihune, a me Puhikole ke keiki ekolu a ua mau makua nei.  Eia kana hana; pau aku la kahi dala, a pau aku la no hoi ka aina, a waiwai e ae paha i ke kuai ia i ka rama, alaila hoka iho la, weluwellu kahi lole, pololi ka wahine a me na keiki, alaila hopu iho la i ka laau ia Hoolehelehekii; nolaila, ua like ka ia nei hana me ka kekeiki elua  a pela aku.

            4  O Paa-i-ka-halepaahao, a me Pepe-hi-kanaka, ka eha o na keiki a ua mau makua nei.  Eia kana hana.  I ua wahi keiki nei e hikaka ana ma ke alanui, hopu ia iho la e na makai a hoopaa ia i ka halepaahao; a i na hoi ua hoopoina i ka waiwai o hai, a ku ka hewa iaia imua o na Lunakanawai, o ka hoopaiia iho la no ia i na ala paa o Kaueleau, a ina kaa ole kela uku hoopai, o ka hele no ia e hana i ke alanui ma ke ao, a moe iho la hoi ma ka halepaahao i ka po, a pela no oia e hooluhi ia ai a pau kela uku hoopai.  Eia kekahi, i na ua manao ino ua wahi keiki nei i kekahi hoa ona i ka lilo o ka wahine a laua i kekahi aku, alaila hookahi wale no mea e ko ai mau iini ana, inu oia i ka rama a ona loa, alaila like ae la kona ano me ko ka Liona ka maka'u ole, a wiwo ole no hoi, a me ia ano wiwo ole no ona, kau aku la koua lima kakauha maluna o kona mau hoa kanaka me ka menemene ole, a pepehi aku la a make loa, e like me Kalolo o Lahaina i hou ai ia Hoomana i ka pahi, a hu aku la ka naau iwaho, a make loa aku la; aole paha au e kuhikuhi aku ia oukou i na mea a pau i pepehiia no ka ona, oiai, ua no oukou ia mea ma na nupepa o na makahiki i hala.

            E na hoa heluhelu i na mea hou o ka nupepa, heaha la ko oukou manao no keia mau mea i kamailio ia ae nei mamua ?  Eia paha ka haina.  He hopena awaawa ko ka poe inu rama; a ua kohu pono no hoi na mea i wehewehe ia ae nei maluna, a heaha la ka

manao o ka lehulehu no keia mea o ka ona rama ?

            Elua mahele o na manao no keia kumuhana.

            Ke olelo nei kekahi mahele o na kanaka no keia, he mea maikai ka rama ke malama pono ia kona mau rula, aka i na aole pela, alaila, aole he mea maikai ka rama.  Ke olelo nei hoi kekahi poe he mea ino ka rama mai ka mua a ka hope, aia iloko o ka rama, ua hui ia me ka alacohola a me ka baka nau, nolaila, olelo kekahi poe i ka inu rama he maneo, a oia rama he mea make ia o ke kanaka; nolaila, o ke kanaka maa i ka inu rama, aole pilo rama iaia, a ia no ka pono o ke komo; ua like no ka pono o ka rama maikai a me ka rama ino i ka mea puni rama.

            Heaha la ka manao o ka mea nana e kaka nei keia kumuhana ?  Eia kona manao.  E haalele oukou i ka ona rama, mai hana lapuwale hou.  Ke olelo mai nei paha oukou; ua ae ka Moi e inu laula na kanaka i ka rama.  He oiaio anei, a ia inu na kanaka i ka rama, ola ?  Ua oi aku ka nui o ka poe make i ka rama mamua o ka poe inu ole.  Eia keia.  Ke olelo hou mai nei ka poe inu rama, he mea ia e hanohano ai.  Aole ia o ka manao o ka mea nana e kakau nei i keia kumumuhana.  Eia kekahi o kona  mau manao.  No ka haakei a me ka hookano o ka naau o na kanaka; nolaila, manao iho la e kukulu i halepakui o ka naau hookano kiekie, a kapae ae la i ka oiaio mahope, a onou aku la i na manao awaawa e huna ana i ka oi maloko o ke kino, a haawi aku la i ka aoao hinuhinu mawaho, me ka olelo ana he mea maikai ka rama.  Pela io no, aole au i ike ma kekahi buke moolelo o ke ao nei, o ka rama kekahi o na hana pookela ma ka honua nei.

            Eia ko'u manao.  O ka rama, aole ia i kaulana no ka hanohano a me ka maikai; eia ka mea i ike ia, he mea make; ua like ka rama me kekahi mau holoholona ka eku i ka lepo; aka, i na e haalele ke kanaka i ka rama, alaila, o oe ke kaulana ana ma ka hanohano a me ka noho'na  maikai, a e hui pu oe me na hoaloha maikai he nui loa.  He le like me na pua rose ke ala onaona i ka wa kakahiaka.

            He mau lei ia ma ke poo, a i ole ma ka ai paha, alaila, oia ka hanohano la i lohe na pepeiao hookuli a me na waha e painuu ana i ka maikai o ka rama, maikai io ka hoi.  Nolaila, e ka lahui kanaka Hawaii, i ko oukou ike ana a me ka lohe ana i keia leo kahea, a ka oukou kauwa nei, e ae koke iho ka naau, a i ole ia, e kukulu ae i mau hui hoole waiona iwaena o na kihapai, a e pono no hoai na kahu ekalesia a me na luna ekalesia e kokua pu i keia hana iwaena o na kihapai ekalesia a pau.  No ka mea, o ka poe nana i koi a i hooikaika e hana i kanawai, e inu laula na kanaka i ka rama a me ka mea nana i hooko i keia kanawai, he poe hupo lakou iloko o ka poeleele, ua oi aku ka poe o na aina fiji ka poe i ao nui ole ia , mamua o ka poe i ao nuiia i ka malamalama; kahaha, ea i ka wa e hoopaapaaia ana kela kanawai iloko o ka ahaolelo, ku ae la na kanaka pono a pau. a makee hoi i ke ola o ka lahui a mamua ae o ka hooholo ana o ua kanawai la hiki aku la na palapala a na makaainana aloha aina imua o ko kakou Alii, e noi ana i kona oluolu a me ka hoakaka pu aku iko lakou mau manao imua ona, aole e kau i kona pulima malalo o ia kanawai, a pehea iho la?  Eia ka mea i ikeia, ua kuha ia ua mau palapala noi la a kona mau makaainana i noi aku ai i ola.  Oia hoi. ua hooleia e ka Moi. aole ae aku i na noi haahaa a kona mau makaainana mai Hawaii a Kauai  A pehea mahope mai?  Eia  ka mea i ikeia, ua hookoia na koi ana a me na hooikaika ana a na poe inu rama, ua kakau aku la ka Moi Kalakaua i kona inoa ma@ o ua kanawai la, a heaha ka hopena ?   Eia ka mea i ikeia. ua ona loa ia o Kalolo me Hoomana o Lahaina i ka rama, a mailoko mai o ia ona, ua hou aku la o Kalolo i ka pahi i ka opu o Hoomana, a ua hu ka naau iwaho, a hala hookahi la a oi ae. ua make ua Hoomana nei.  Auwe no ka hoi e, he mea make ole hoi ka rama, wahi a kekahi poe.  Ea, ina aole laua i ona i ka rama i ae ia ai e inu laula, ina aole laua e hakaka ana.  Eia iho keia.

            Ma ka Poaono la 2 iho nei o keia mahina, ua ona loa ia o Kaaua o Paia Hamakuapoko, a ma ke kakahiaka o ua Poaono la ua pii aku oia ma ka halekuai o Awana Pake, ma Makawao, olelo ino aku la ua Kaaua la i kekahi poe wahine lede, me na olelo pelapela inoino loa.  Aole i liuliu, hoi hou oia ma kona hale, haule aku la oia mai kona lio aku a make loa; ua haule oia no ka nui o kona ona.  Ua oleloia mai au, he elua la o kona ona ana, a waiho aku la i ka opu ana ole.  Auwe, aloha ino. Ea, o ka kakou ke aloha, a o ka manao o ka poe ona, he aka iki wale no me ka olelo haole iho all-right hiki no.   Ea, aole au i poina iki i ka olelo a Kamehameha V.  I ka wa i hooholo ai kekahi ahaolelo mamua aku nei, he umikumamalima makahiki i hala, i ka wa i laweia aku ai kekahi kanawai e olelo ana e hoonoaia ka rama i na kanaka Hawaii, eia kana pane;  aole e pono ke ae aku e kau i ko'u pulima malalo o keia kanawai i mea e pepehi ai i ko'u lahui

            Kupanaha ka @ee o keia alii i ke ola o kona lahui kanaka.  Nolaila, e na hoa makaainana o'u, ke olelo hou nei kekahi poe, i hoonoaia ka keia kanawai, i mea e hoao ai ina e pilikia ka lahui, alaila, hookapu hou aku.  Nui maoli ko'u akaaka i keia mau manao hupo, aia ka a make ke kanaka, alaila ike iho he kanawai ino ka keia.  E na hoa makaainana o'u, i ko oukou heluhelu ana i keia manao o'u, e pono e noonoo oukou i ka hopena awaawa o keia mea he inu laula, a ona laula hoi malalo iho o keia hoonoa ana i ke kapu o ka rama iwaena o na kanaka Hawaii.

            Nolaila, ke waiho aku nei au i keia mau ninau iwaena o na lunamakaainana naauao loa, o ka poe nana i hookaika e hoonoa i ke kapu o ka inu laula ana o ka rama.

            I   Heaha la ka pilikia o ka lahui.  A ehia la miliona dala a ke aupuni i uhuha wale ai i ka wa e kapu ana ka rama ?

            2  O ke Ahupuaa hea le o na Waieha ka i lilo wale aku ia hai, a me na loi kalo a na kanaka Hawaii i ka wa e kapu ana ka rama ?

            3  O ka rama hea la ka rama maikai i oleloia e kekahi poe lunamakaainana, oia ka rama e ola loihi ai keia lahui ?  O ka rama anei i hui pu ia me ka Alakohola, a i ole o ka rama paha i huiia me ka baka nau, kuha hohono maneo awaawa ?

            A oia na rama a oukou e hai mai ai, makemake au e hai mai i mau haina oiaio pololei, aole i haina hoohenehene o hilahila auanei, a ikeia ka hupo poeleele.

             He nui na mea i koe no keia kumuhana, aka, e hoomaha iki ana au maanei, me ke aloha i ka lahui Hawaii.           

                                                                                                                                                JOSIAH HAOLE.

                                                                                                                                   Wailuku, Iune 9, 1883.

 

HE OLELO AO ENELANI.

 

NO KA POMAIKAI O NA OPIO HAWAII.

NA ANO OKOA O NA OLELO.

Mokuna I.

II.   NA ANO OKOA O NA HUAPALAPALA ENELANI, A ME NA HUAPALAPALA HAWAII.

IV   O na oihana okoa o na huaolelo ma na hopunaolelo.

            I Ua ewalu na oihana okoa o na huaolelo ma ka hana ana i na hopunaolelo ma na olelo lahui a pau.  Eia ko lakou mau inoa. 

I.  Ka Hainoa;  2.  Ka Haina;   3.  Ka Haiano;  4.  Ka Paniinoa;  5.  Ka Hainalea;  6.  Ka Inawaena;  7  Ka Huipu;  8.  Kaulele.

2  O ka Hainea, (Noun) oia no ka huaolelo e hoike ana i ka inoa o kekamoa i ixe inakaia paha i manaoia paha Penei.  House. hale:  patience, ahonui.

3  O ka Haina, (Verb) oia no ka huaolelo e hoike ana i ka mau ana o kekahi ano, i kekahi hana ana, i kekahi hanaia ana ku.  Penei.  Ua ola o Keoniana i ke kau o Kamehameha ka Nui.  John Young lived in the time of Kamehmeha the Great.  Ke aloha nei o Kalai i kana mau keiki.  Kalai loved his children.  I hailukuia o Setepano. Stephen was stoned to death.

            4  O ke Paniikoa. (Pronoun) oia no ka huaolele e hoike ana e panihakahaka i hainoa i waihoia.  Ua ikemaka maua i ka mokuahi i ku mai ai inehinei: he kupaianaha kona nani, a mahalo nui na kamaaina iaia.  Ii@ saw the steamer which arrived yesterday; its elegance was wonderful, and the people admired it greatly.

            5  O ka Haiano, (Adjective) oia no ka huaolelo e hoike ana i kekahi ano paha, i kekahi helu paha, a i hoohuiia me kekahi Hoainoa paha, Paniinoa paha.  He keiki maikai o Kimo.  James is a good child.  Ua loaa iaia na ilio eha.  He has four dogs.

            6  O ka Hainalea, (Adverb) oia no ka huaolelo e hoike ana a maopopo lea i ke ano o kekahi Haiano, kekahi Haina, kekahi Hainalea e ae:  panei.  He keiki mama loa ia.  He is a very quick boy.  E hele koke au.  I will come soon.  Ua oluolu iki oia.  She is pretty well.

             7  O ka Iuawaena, (Proposition) oia no ka huaolelo e hoike ana i ka pipilt o kekahi Hainoa paha i kekahi Paniinoa paha a i kekahi huaolelo e ae:  penei.  Na ke kumkula keia keiki.  This the son of the teacher.  Ke holo nei na moku maluna o ka moana.  Ships sail on the ocean.

            8  O ka Huipu, (Conjunction) oia no ka huaolelo e hoohui ana i na huaolelo hana like, na hopunaolelo, a me na apanaolelo.  He kanaka oluolu a me ka waipahe oia.  He is a kind and polite man.  Ua hoe ikaika makou, aka ua napoo e ka la mamua o ka pae ana.  We rowed vigorously, but the sun set before our landing.  Nolaila, e hoomau i na hana maikai.  Therefore, persevere in well-doing.

            9  O ke Kaulele (Interjection) oia no ka huaalelo e hoike ana i ka lele ikaika wale ana o na manao; penei.  Auwe !  Ka !  Ahe !  Alas !  Whew !  Oilo ! 

            Eia kekahi  mau  HAAWINA AO.

            E kakau i na Hainoa elima o na mea ma I.  Ke Keena Kula;  2.  Ka luakini;  3.  Ka waapa;  4.  Ka mauna, pakahi.

            E kakau i na Haina elima nana e hoopili ai i keia mau Hainoa, School.  Teacher, Sailor, Five, pakahi.

            E kakau i na Paniinoa elima.

            E kakau i na  Haiano elima me kekahi mau hopunaolelo, penei.  The boy was This is a girl.  She saw those dogs.

            E kakau i kekahi mau Hainalea eli ma me keia mau hopunaolelo hakahaka.  He rode on a fast horse.  She reads in that printed book.  Come to me.  Speak —— .  Can you jump ?

            E kakau i kekahi mau Inawaena elima ma keia mau hopunaolelo.  He went Lahaina Maalaea.  He was the governor Maui.  He rode the valley.  He spoke Kalakaua.  He walked moonlight the mountain.

            E kakau i kekahi mau Huipu elima ma keia mau hopunaolelo.  James went to school John went to Waikiki.  They are poor they are lazy a thousand rivers run into the sea it is not full.  She is older her brother.  The rain has fallen the grass will grow.

            E kakau i kekahi mau Kaulele elima.            

            E huli ma ke Kauoha Hou hapa haole ma kekahi aoao i na Hainoa a pau ma ka olelo Hawaii, a unuhi i ka olelo Enelani.  Pela no na Haina, na Paniinoa, a pela aku.

5  O NA HOPUNUOLELO

            I.  O ka hopunaolelo, oia no ka hui o na huaolelo no ka hailea ana i kekahi manao a pau pono.  He sleeps; hiamoe oia.  Aole i ikemaka ko'u kaikunane i kou kaikuahine oiai oia ma ka hale o ke Komisina Farani inehinei.  My brother did not see your sister while he was in the honse of the French Comissioner yesterday.

            2.  He ekolu no ano o ka hopunaolelo.  Ka haimanao, ka ninau ke kauoha.  No kela a me keia hopunaolelo ke kumuolelo a me ka olelohai.  O ke kumuolelo oia no ka mea ana i olelo ia ka mea kamailio.  Ma ka lua o ka hopunaolelo maluna, kaikunane, oia ke kumuolelo;  ikemaka ka olelohai, oia no ka mea i olelo ia e pili ana i ke kumuoleo.  Ke hoike nei a pau kona i ko kakou manao ma ka hoohui ana i na huaolelo e ae i ke kumuolelo paha, i ka olelopai paha.

            3.  Ma na hopunaolelo Hawaii, ua hoopukaia ka olelohai mamua o ke kumuolelo.  Ma ka olelo Enelani ma na haimanao, oia no ka hapanui o na hopunaolelo, ua hoopukaia ke kumuolelo mamua o ka olelohai.  Hiamoe oia.  He sleeps.  Aole pela ma na ninau a me na kauoha.  Have you read this book ?   Ua heluhelu anei oe i keia buke, aole paha ?  Have you a knife ?  Nou anei kekahi pahi ?   What is his name ?  Owai kou inoa ?  Bring me that hat.  E lawe mai i kela papale.

           

NA HOOLAHA KUMAU.

 

ASA KAULIA,

 LOIO A KOKUA A ME KE KANAWAI

 

Jno. Lota Kauluko,

LOIO A HE KOKUA.

@

 

W. O. SMITH,

LOIO!             LOIO!

Helu 36 Alanui Kalepa, Honolulu. 

 

W. R. KAKELA,

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

He luna Hooiaio Palapala.

 

W. L. HOLOKAHIKI.

He Loio a he Luna Hooiaio Palapala.

Keena Wehekealaula Alanui Betera.  1101 tf

 

SAM. L. KAWELO.

LOIO ! LOIO! !

KEENA HANA.  Puakalehua. alanui Ma@nakea, Honolulu.  @

 

SAML. K. KAEO.

LOIO !           LOIO !!

1195 1yr.

 

A. ROSA,

(AKONI.)

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

A he Luna Hooiaio Palapala.  Keena hana, aia ma ke Keena o ka Loio Kahina.     

1101 1yr.

 

S. B. DOLE,

He Loio a he Luna Hooiaio Palapala.

 

KEENA HANA Ma Alanui Kaahumanu.

 

CECIL BROWN.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

.

A he Agena no ka Hooiaio ana i na Palapala

no ka Mokupuni o Oahu.

Helu 8 Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.        2-1y

 

Richard F. Bickerton.

 [PEKEIONA.]

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Keena hana Helu 23 Alanui Kalepa,

Elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minute ole.

 

 

JAMES M. MONSARRAT,

[MAUNAKEA]

Loio o he Kokua ma ke Kanawai.

 

A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA

Keena hana alanui Kalepa.

Jan. 3, 1830                             944-IV

 

KALE KULIKA,

Luna hooiaio

PALAPALA KUAI. MOLAKI

A ME NA PALAPALA OIA ANO.

 

Luna Hooiaio Palapala Aelike mawaena o na

Haku a me na Kauwa.  Luna Haawi

Palapala Mare.

Ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me Kaahumanu,

kulanakaauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.

159-tf

 

C. C. COLEMAN,

Amara a he mea hana Mekina

Kapili Kapuai hao lio.

A ME KA

Hana ana Kaa Lio, etc.,

Hale Hana ma Alanui Alii.

905-tf      E kokoke la i ke Alanui Papu.

 

HALA TELA HOU!

KAUKAIWA

Helu II, Alanui Nuuanu,

KOKOKE I KA UWAPO

                                    S. H:. MEEKAPU

Iune 27 1882                           1075 tf

 

ANA AINA!  ANA AINA!!

Frank Pahia a me Samuel M Kaaukai.

KEENA HANA Aia ma Alanui Moi, kokoke loa ka Uwapo o Hooliliamanu.

1096  tf

 

MAKEMAKEIA.

            Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO  a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO  o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA  o ko kakou Makeke.

                                                                                                C. BREWER & CO.  (Burua Ma.)

 

Joseph E Wiseman,

LUNAHOOPONOPONO O NA WAIWAI PAA

A ME

Luna Imi Hana,

Helu 27 Alanui Kalepa, Honolulu

Luna Hoolimalima no na Rumi, na Hale, a me

 Luna Kuai me Hoolimalima o na Waiwai

Paa ma na wahi a pau o ka Paemoku. 

 Luna imi Hana no ka poe a pau i nele

i ka hana ole ma na wahi a pau i

makemakeia ma kekahi mokupuni o

ka Paeaina.

            N. B. Na Palalpala Hoolimalima e hanaia me ka eleu ; e ohiia na Bila Aie a me na hana e ae a pau e pili ana i na hana Oihana Kalepa me ke eleu a me ka pololei.  O na Unuhiolelo a me na Maheleolelo ana, e hookoia me ka maikai.  O na kauoha a me na kamailio ana maloko o na leta no kekahi o na hana maluna ae, e hookoia me ka eleu loa.                 

1076-IV

 

UA MAKEMAKE IA

NA  ILI BIPI,

            NA KIWI BIPI,

                        NA IWI BIPI,

            E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e

                                                                                                H. HACKFELD & CO.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

KA MIKINI

 

HUMUHUMU LOL@

 

MAIKAI

 

ST. JOHN.

 

E IOAA NO MA KA PA@K@

 

MR. GEO. F. WELLS

 

O ka Mikini Humuhumu @ @

lea keia, i hiki ke huila Imua

hope, a i ikeia ma ka Pa@ @

Hawaii nei.  He Mi@

maikai lea no @ ka

naka Hawaii,

he mikini

luhi

ole.

 

KUMUKUAI $55.00

me Hookahi Gita (Kika)

hookani maikai

loa makana.

 

            O ka poe ma na kuaaina e ake ana @ keia ano mikini humuhumu, e hoouna @ kou i ke kala ia

 

GEO. F. WELLS

 

ma Honolulu, a nana no e hoo@a aku @ hi i makemakeia, me na mea a pau @ @ ka mikini, a nana e hookau aku mal@ @ moku, me ke kaki ole ia o ka mea @ @ mekini la.

            O ka poe a pau e holo mai ana no @ lu nei, mai poina lakou i ke kipa ana @ halekuai o

 

GEO. F. WELLS

 

Ma Alanui Papu, a e kilohi iho@ @ humuhumu la, oia ka

 

Royal St. John.

 

Eia pu no me ia na pila hokani @ @

pau, o ka loaa koke ana ma@

no ia mai Amerika

 a me Europa

 mai, oia

 

Na Pila Guitar (Kika), he 150 @

mai ka $5 a hiki i ka $125 @

 mukuai o ka pila hookahi.

 

200 Koliana mai ka $2 a hiki @ka $@

ke kumukuai o ka pila hookahi.

 

100 Ohe Puluka, $2.50 a hiki i ka $@

ke kumukuai o ka ohe hookahi.

 

12 Pahu Hookani nunui, a me 25 @

 Hookani liilii, a me na ano mea @

     keleawe a pau, e loaa no ma keia @a

                                                                            lekuai i hoikeia maluna me ke

 

KUMUKUAI EMI WAIPAHE.

 

Na Piano nunui maikai, e loaa n@

me ke Kumukuai Emi Loa i

ike ole ia ma Hawaii nei.

 

            He nui aku no na mea i koe, na ke la a me keia a kilohi nona iho, ke na@ ae ma ko'u halekuai ma Alanui Pap@

 

            E hookoia ka makemake o kela a me keia me ka eleu.

 

GEO. F. WELLS.

 

                                    1094 tf                                                                                                            Alanui Papu.