Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 23, 9 June 1883 — Page 2
This text was transcribed by: | Ambermarie Huihui |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KUOKOA ME KE AU OKOA.
(I Hulia.)
No ka Makahiki……………………$@.00
Eono Mahina…………………………1.00
Dal Kuike ka Rule.
POAONO, IUNE. 9, 1883.
KA AHA EUANELIO.
Ma ka Palua nei i waheia ai ka Ahahui o na Ekalesia Hawaii o keia pae moku ma Kawaiahao. Ua pau akoakoa mai ka hapanui o na kahu a me na elele o na aha mokupuni. Ua kohoia o Rev. J.S. Kalana i lunahoomalu, a o Rev. E. S. Timoteo ke kaka@olelo. Ua @lo ka Poalua a me ka Poakolu i ka heluhelu ana i na papa hoike helu o na ekalesia. a me na hoike o na kihapai me na ahahui apana. I ka Poaha i hoikeia ai na moolelo makahiki o ka Puuku a me ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii. Ma ke ahiahi Poah@ @ akoakoa na hoa a apau o ka Aha Maloko o na keena hookipa o ka luakini o Kaukeano, Mamuli o ke kono loko maikaiia e ka ahahui o na wahine o ia ekalesia. a malaila kahi i luana oluolu ai me na hoaloha he nui wale, a inu ti mua iho la lakou ma ia wahi.
I ka a@ina la Poaha i weheia ai na hana a ka Ahahui Kula Sabati: hoikeia na papa hoike helu, a me na hoike a na kahu. Ma ka nana ana, me he mea la, aole no i nele na hana o ka oihana Kula Sabati i na hua maikai iloko o ka mahkahiki i hala ae nei.
O na ekalesia Hawaii, he mau lala ia o ke Kumu-waina hookahi, he hua o ka Malamalama i lawe mua ia mai e na kumu kahiko o keia paeaina. Ua aneane pau loa lakou ma kela aoao o ke kaha, aka eia no ka lakou hana ke hele mua nei. E mau ana ia hana: aole e hiolo ana, no ka mea, ua hoailonaia ka hana me na hoomaikai ana a ka Mahi Waina Nui. Ua pau ka hana kino a ka poe nana i lawe mua mai ka malamalama. Eia ka hana i ka lakou mau keiki ma ka uhane. He hana nui a koikoi keia. Me ka hoomanawanui e hiki ai, me ka pule, me ka manaoio me ka hooplaleha ole. O ke aloha ke kaula gula nana e kauo i na me a a pau iloko o ka maluhia, a iloko hoi o ke ola nui kupaianaha i makanaia mai e ka Mea e noho ana maluna o na Lani, he makana no hoi i haawi waleia mai no na kanka a pau maluna o keia honua. O ka makou e kalokalo nei no na hoa a pau o keia Aha, e ukaliia ka lakou mau hana maikai e na hoomaikai ana o ka Mea nana ka hana, elike me Kona hoomaikai ana i ka hana o na makua i hala. E piha na kihapai me na hua nani ohaha o ka Pono.
KA FEA HOIKEIKE NUI.
MALOKO o na hoolaha i hoopukaia ma na nupepa haole o kakou, ua ikeia, e malamaia ana he hoikeike nui o na mea ulu, na holoholona, a me na mea i hanaia ma Hawaii nei, i keia pule ae, e hoomaka ana i ka Poalua, la 12, a e mau aku @@a ma kaPoakolu la 13, a pau i ka Poaha la 14 o Iune nei. He mea nui keia ma na aina naauao a pau, a ua manao nui na aupuni ma ka hapai ana e kokua i ka hoohoihoi i na hana hoowaiwai i ka aina. O ka mea nui ma keia mau hoikeike, oia no ka hoikeike ana i na me kanu o ka aina, na hua a me na holoholona a mea e ae, a na kekahi poe i kohoia e hooholo ke ano makana e haawi ai no ka helu ekahi, helu elua, a pela aku.
Eia nae hoi ka mea kupanaha: ma na hoalaia ana o keia hana ano nui a ano hou no hoi ma Hawaii nei, ua hoolaha waleia no na hoakaka ana ma ka olelo Beritania, a aole loa i puka ma ka olelo Hawaii. Aole i maopopo ia makou ke kumu o keia hoikeike ole ia ana o keia meme iwaena o na kanaka Hawaii. Ua minamina makou in a he palaka maoli: no ka mea, o kanaka Hawaii no hoi kekahi poe hanai holoholona a mahi aina, a he loaa no na mea hoikeike ma ko lakou aoao in a e hoohoihoiia ana lakou.
Ke kuku@uia nei he hale no keia hana. makai o Ainahou, makai aku o Halekauwila. He poai nui kela, he kahua maikai, a he nunui na hale. He minamina nae hoi ko makou i ka nui ole o na mea i hoikeia ae imua o ke komi@@ no ka hoikeike ana, me he la ua hoopalalehaia. A hiki mai i ka Poakolu iho nei, eia wale no na mea i hookomo ia ae: 20 pipi: 50 lio: 10 hipa: 7 puaa: 20 ano moa: 17 ilio; 1 pahu waiu bata: 1 oomo waiu paakiki: 14 ano kumu laau: he mau pono hao mahiai; he mau pono mekini: he mau kaa: a pela aku. Ua palakaia paha ke kopaa. ko ai, @aiiki, maia, kalo, uaia, paka, hala, alani, kuava, a he lehulehu wale aku. Aka, malia o hoea mai no ma keia mau la iho.
KE KULANA MA RUISA.
Heaha ke kulana ma Rusia? He weliweli a he kupilia. E poni ia ana ka Emepera o ia Aupuni, aole nae i huliamahi ka manao o ka lahui ma ka apono ana. He kanaono tausani koa i hoakaokoa ia ma ke kulanakauhale o Mosekao, kahi e poni ia ai, no ke kiai ana i ka maluhia o ke ola o ka Empera a me kona ohana. No keaha la keia ki ai mau ia o ke kino o ka Empera? Eia: Ua oleloia. o ka noho na o ka Empera o Rusia maluna o kela lahui. he ikaika loa kona mana. a ua hoonele ia na makaainana me kekahi mau pono. Ua pau loa ka mana hooponopono Aupuni iloko o ka poholima o ka mea hookai, a ua lawelawe ia na hana e like me kona makemake iho. He ano keia o ke kulana o ia Aupuni mai kahiko loa mai, a hiki i kela Emepera i hoopahu ia ai i ka mea pahu a make mainoino ai. A o keia Empera hou, ua ike oia i ka pono ole o na hana a kona mau mua. a ua hoike oia i kona manao e haawi aku i ka pono o na makaainana ma ka poho o ko lakou mau lima. aole hoi o o ka pakaha wale ia. aole no nae i pau ka inaina o kahi poe, ua nui ko lakou huhu, a nolaila, ua kiai mau ia ke alo alii o ka Emepera. Nui ka hopohopo ia o powa ia kona ola.
Ea: he mea kaumaha keia ke noonoo ae. A he mea ku i ka hauoli nui ke noomaopop iho o ka lahui Hawaiie ku nei, aole loa i moehane ia kekahi mea oia ano. Ua noho alii ka malama ma luhia a me ka hoomanawanui maluna o keia lahui, a ua kaikai lakou me ka malie i na haawe koikoi a pau i kau ia maluna o ko lakou hokua, me ke kuihe ole a me ke kunukunu ole ae. Nohea mai keia hulana i loaa ai i keia lahui? No ke ao ia ana me ka pololei me ka aloha lokahi e na Elele o ka Malamalama, a ua kanu ia iloko o ka puuwai o keia lahui ka noho'na akahai, koe wale no ka poe kakaikahi iloko o ka haakei nui wale.
KA DALA HAWAII.
Ua hoike ia ae e ka nupepa hoole a Kipikona, ua hana ia mai nei na dala Hawaii hou a o ka hoea mai koe; he ekolu haneri tausani ko lakou heluna. He mau dala keia i kuni ia me ke kii o ka Moi Kalakaua. Mamuli o keia hana hou a ka Aha Kuhina e ku nei, ua ulu nui ae ka nune mawaena o ka poe kelepa a me ka poe kuonoono o ka aina nei. Ua oleloia, he kala emi keia o ke kumukuai, he 85 keneta wale no ma ke gula. Ina pela, alaila, ua hookomo ia o Hawaii iloko o ke kiowai o ka poino, a he poho ana mai kona waihona aku na dala ma kahi o haneri tausani. Eia na hoakaka hoopokole ana: Ua hoopuka ke Aupuni i na Bona Hawaii, a ma ke dala gula ke Aupuni e hookaa ai i ke kumuwaiwai o aa mau Bona nei; aka, i ka wa a ke Aupuni e hoolilo aku ai i ua mau Bona nei, ua hookaa ia aku la iaia na dala Hawaii maoli, (oia hoi ua mau dala hou nei) a o ke kumu waiwai io o ia ano dala, he 412 1/2 wale no (grains) hunadala, ua like ai me 85 keneta kona kumukai; alaila, ua haule iloko o kela me keia dala hookahi he 15 keneta. Aole wale iho no o ke Aupuni ke pono ana ma keia mea, aka, o ka lehulehu pu kekahi. No ka mea, o na hana a ke Aupuni e lawelawe ana, no ka lahui ia, a he poe lima hana wale iho no na kuhina; a ke poino a poho ke Aupuni ma ka lakou lawelawe ana i ke hana, alaila, o ka poino pu ana no ia o ka lahui kanaka. Eia no hoi kekahi-i ka wa a kekahi Aupuni a lawe ai a hoolako mai i na dala emi o ke kumuwaiwai, alaila, o ka wa no ia, e haalele mai ai o ke dala maikai a piha pono o kona waiwai io; a o ka hopena, he nele i na dala maikai a o dke dala ionino ke loaa. He nui na kumu nune ia o keia ninau nui a ka Aha Kuhina o Kipikona e hoolauwili nei, a e hoala nei hoi i na kumu hoopoho waiwai o ke Aupuni; a noilaila, ua manao makou e hookaulua iki i na kamailio ana a loaa pono ia makou na mea a pau e pili ana i hike ai ke hoakaka piha aku imua o ko makou poe heluhelu. Me keia wahi ke manao nei makou, aole loa he pono o ko ke Aupuni noho mumule ana, me ka hoakaka ole ae i na ano a me na lawelawe ana o keia dala hou imua o ka lahui Hawaii. He mea keia i pili pono ia lakou , a i na mea no a pau e noho ana ma keia Paemoku; a o ka hoakaka ana ae ka pono, aole hoi o ka mumule ano hookae wale. He mea maopopo loa, maloko mai o elua makahiki mai ka hookuu akea ia ana o kela dala, e ike ia ana ka hoopena o ke poho maluna o ka aina nei.
KA MOKUAHI MADERASA.
IKE ku ana mai o ka mokuahi Maderasa mawaho o ko kakou awa nei, ua hoike ia he mau Pake elua, mawaena o na elima haneri a oi o kona poe ohua, ua loaa ia me ka mai hepela. Ua no noi ia e hoopae mai ia mau Pake ma Kahakaaulana, no ka hoomalu ana. No ka mea, ua manaoia, he hana kupono ole ka ae ia o ia mau mai e noho pu iluna o ka moku mawaena o kela huina kino ola nui: iluna hoi o kela wahi haiki. He hookupilikia ia i ke ola o kela poe, a he kumu hoi e hookau aku ai i ka ulia o ka laha ana aku o ka mai maluna o ka lehulehu. Ua hoole loa ka Papa Ola i keia noi, a ua hoomalu ia kela moku iwaho o ka nuku o ke awa. Ia manawa, he elua wale no mai i hoea ae; mahope iho nei, ua hoomalu ia kela moku iwaho o ka nuku o ke awa. Ia manawa, he elua wale no mai i hoea ae; mahope iho nei, ua hoea hou ae he mau mai hou a lehulehu: a ua hoao hou ia e noi aku i ka Papa Ola ae i ka hoolele ana mai a hoomalu i ka poe mai. Ma keia noi, ua ao mai nei ka Papa Ola, me ka hoopaa ana i na agena o k moku malalo o kekahi bona he $10,000 no ka uku ana i na lilo o ka hoomalu ana. Eia ko makou mea e kahaha nei. I ka makou mea e kahaha nei. I ka manawa he elua wale no mai maluna o kela moku ua hoole loa ka Papa Ola i ka hoopae ana mai ua poe Pake la, me ke koi ana e hoopaa ia ka moku malalo o kekahi bona nui hewa @ launa ole: a i keia manawa hoi, @ puka hou ae he mau mai hou, ua ae aku nei ua Papa Ola nei, me $10,000 bona wale no. Ua oi aku aneika hoopilikia i ka lehulehu ke hoopae mai i na mai elua mamua o ka eiwa? A i ole, na ike paha ka Peresidena o ka Papa Ola aole e hiki iaia ke kupaku a hoomalu hou aku i kela poe Pake?
Hookahi no nae ano nui o keia mau hana. Ua hoike mai no ka maalea me kona ano mau. He mea maopop o ke kumu hookahi a ka Peresidena o ka Papa Ola i papa ai i ka lele ana mai o kela poe Pake, oia no kona makau a me kona makemake e kaulana kona inoa. Ua ike no kela in a ai i hookuu mai i kela poe iuka nei e hoomalu a ai, alaila, e ulu mai ana ka manao imi ina o kahi poe kanaka Hawaii, a e @ ai i kanaka ino imua o lakou. nolaila ua papa oia i kela oie i kela poe aole e lele mea, a oia ka mea e mahalo ai na kanaka iaia. O keia ka hana maalea, i kumu e loaa ai iaia ka makemake ia. Ua kau ia kela hoomalu maluna kela moku mamuli o ka manao pilikino o ka Peresidena o ka Papa Ola, aole hoi mamuli o ka mea i noonoo pono ia no ka pomaikai o ke ola o kela poe Pake, a me ka moku nona ka have Beritaania e noho kuikahi nei me ke aupuni Hawaii.
I ka Poaha iho nei ka hoolele ia ana mai o ua poe Pake nei he elima haneri a oi, a hoomalu ia ma Kahakaaulana.
NO NA LUNAMAKAAINANA.
KE lohe ia aku nei na kuka a me na hoikeike ana a kahi poe i kekahi mau iona o kahi poe o ke kaona nei, ma ke ano he mau inoa holo balota no na noho Lunamakaainana o keia Kau Ahaolelo ae o 1884. Ma ko makou manao, he hana kupono koa keia, o ka lawe ana mai a noonoo i na inoa kupono no keia kulana koikoi. Aka, e pono nae e wae ia me ke kaupaona naauao, aole o ka lawe ana i ka opala, me ka nana ole ia o ke kupono a me ke kpuono ole no ka lawelawe ana i ka hana.
O ke kulana Lunamakaainana, aole ia he wahi kahua uuku a mama wale, aka, he koikoi a he ano nui. Aia iloo o ka poho o kona lima ka pono o na makaainana a me ka aupuni. Ina e hawawa ka hana ana, alaila, he huaino ke loaa mai ana. Ina e oiaio ole ka manao, luli wale mahope o ka ka poe i manao mui ole no ka pono a me ka poelei, alaila, e hewa ana a pilikia ko ka lehulehu aoao. Ua ike ia ke ino a me ka pono ole o keia hana iloko o na kau i hala ae, a i oi loa aku hoi i ke kau o 1882 i hala iho nei.
Nolaila, ke manao nei makou , he hana kupono na ka lehulehu holookoa, mai kela pea a keia pea o keia paemoku e hoala lakou i keia manawa i na noonoo ana, e wae me ke akahele, a e lawe a paa i ka poe kupaa ma ka hooko ana i ka pono me ka hoopilimeaai ole i ka poe e ake ana e hooko ia ko lakou mau makemake pilikona.
Aia i keia Kau Ahaolelo ae he mau hana ano nui ke hapai ia mai ana, a in a e hoouna aku ana ka lahui i ka poe hupo e noho ma ia hana, alaila, he mea maopop loa, aole e loaa ana ka pono a me ka palekana i makemake ia. No ka mea, e like me ka hupo ai na hana.
Ano la, ua hoala ia ae ka noonoo ana, (wahi a ka lohe ia makou nei,) no na inoa a ka aoao aupuni e waiho ae ana imua o na makaainana o keia kulanakauhale, e like no me kela mau kau holo bolata i hala iho nei, malalo o ka inoa "Bolata Alii." Aohe a makou mau kamailio ana no na hana a ka poe i komo mua malalo oia inoa e hoike mai, he poe kupono ole loa kei ike ia. Ua hoike ia ka hawawa a me ka nana ole ia o ko ka lehulheu aoao e ia poe: ua poina lakou i ka poe nana i koho, a ua hoomanao wale no i ka mea hookahi. Aohe haohao ana no keia mau hiona a makou e kamailio nei.
A oiai hoi makou e hoikeike aku ana i keia mau mea, aole no nae e poina ia ko ka makaainana mana. Ua ike makou i kahi poe ua hoolei a hoolapuwale i kela mana nui oia ke koho balota. Ua kuai aku i ko lakou balota no na onole rama a me na pola kope, a koho aku la i ka mea kupono ole e ku ma ka lakou aoao. Pehea la e manao ia ai-o ke kanaka e hoao mai e kuai i kahi i kumu nona e komo ai iloko o ka Ahaolelo, e kuai ole aku ana ia iaia iho? He mea maopop lea loa, o ka hopena o ke kanaka o ia ano, he hapai ana in a hana kalohoe a lapuwale. A o ke kanaka e puni wale a e kuai ana i kona pono a me ka mana i haawi ia e ke kumukanawai, ua kupono ole ka loaa ana o ia mana iaia.
E hoomanao kakou e ka lehulehu, iloko o kela kau Ahaolelo i hala, ua ike ia ka pono ole o na hana, mamuli o ke alakai ana a ka poe ia lakou na kulana kiekie o ke Aupuni, a mamuli hoi o ke kuai ana aku o ka hapanui o na lunamakaainana ia lakou iho e hooko a hooholo in a mea a ua poe kiekie la i @ ke ai me ka nana ole ia o ka @ kaulike mawaena o na makaainana a me ka Nohoalii a me ke Aupuni pu. A nolaila. he mea pono e noonoo ia i keia manawa ka poe kupono e hele ai maloko o kela halea e hana i ka pono, i loaa ai i ka lehulehu na pomaikai i manao ia. He nui na kekee i hana ia iloko o na la i hala ae a ke koho ia ka poe i lilo i ke kuai ia e na Kuhina a i kokua ai hoi e ka mana Moi, alaila, e nalo ana i a mau kekee, a e kau hou aku ana kahi apiki maluna o kahi a ku ka pakui. He nui ka poe kupono, he poe aloha io ia Hawaii, a he poe makau ole i ka hana pono, a oia poe ka makou i makemake e koho ia ma ia kulana, E kupaa kakou e ka lehulehu i loaa ai kakou pono, aole hoi e uhauha ia a pakaha wale ia.
KA MOKU KAUA HATAFODA.
O KA manuwa Amerika e ku nei iloko o ko kakou awa, he moolelo kaulana kona iloko o ke au kaua kuloko ma Amerika Huipuia. O keia moku kaua, no ka papa helu elua ia, he 1800 ka nui o kona mau tona, a he 1200 ka ikaika lio o kona mau ehegini mahu. O kona mau pu, he 12 pu aoao, me 16 mau pukuniahi o na ano e ae, a me na pono kaua lehulehu o kela me keia ano. O ka moolelo i pili i keia moku, oia no kona manawa malalo o ka have a Adimarala Faragata, iloko o ka mahina o Augate 1864. Ia mahina, ua hoakoakoa ae la ua Adimarala nei i kona mau aumoku kaua ma Mobile, oia hoi napapu pukuniahi o ka kipi. Aia ma keia wahi, he 16 mau papu, a ma kahi e kokoke ana i ka'aekai he 10 mau laina pukuniahi. Aia ma ka nuku o ke awa he elua mau papu ma kela a me keia aoao, he 30 pukuniahi o kahi papu a he 60 ko kekahi me 900 a oi koa, a mahope o na papu he moku hao pila me ekolu mau moku nukuniahi. Ma ka la 50 Augate, 1864, ua hooholo iho la o Adimarala Faragata e hoouka kaua aku i keia mau papu o na kipi; a ua hoomaka aku la ia e holo aku maluna o kona moku oia o Hatafoda, a ukali mai la kona aumoku he 15 mohpe. Ua hoomakaia ke ki hahana ana o na pu poka pahu iluna o ka Hatafoda aka, ua hauhoaia ae la ua Adimarala nei a paa i ka likini hope o kona moku, a kauoha aku la e holo imua. O kekahi moku hao nui mamua aku o ka Harafoda. ua ku ia aku la oia i kekahi topedo pahu a piholo iho la me ka lawe pu ana i ka ola o kona kapena a me 120 kanaka. Ua hoomau aku ka Adimarala i ka hele imua me ka wiwo ole a hiki i ka wa i kaaloia ai ua mau papa nei, a hoomaka ke ki ana o kona mau pu a hiki i ke pio ana o na papu kipi. Pehea la ka pakele ana o keia moku laau i na poka he haneri a oi e ki ia ana iaia, he mea kupanaha; a he keu no hoi o ka makau ole o kela Adimarala o ka hauhoa ana iaia a paa i ka likili o kona maku.
NO KA PULE
E o'u mau makamaka aole au i ike i ko oukou manao, aka. e naha ana kuu puuwai i ka iini ana e loaa ia'u ka mea e hoola ai ikou poe. Ina aole e ae mai ke Akua i kau pule, aole e hiki ia'u ke hoomanawanui. Ua haawi au ia'u iho a i kuu ola no keia hana. E lawe aku e ka Haku Iesu, a e pepehi mai ia'u e pono ai, in a me kuu ola nei mai ia'u e pono ai, in a me kuu ola nei a mo kuu make ana paha, e hoomahuahua ia ai na uhane hou iloko o ka Haku. Ina mai ke ahua mai o kou luakupapau, e oi au ai ka poe e komo iloko o ke aupuni o ke Akua, mamua o kuu wa e ole nei. alaila, e waiho mai ia'u iloko o ka hiamoe hope loa ana, no keia wale no i hoola ia ai na kanaka.
E ka Haku Iasu he nani ke ola ana nau, a he nani hoi ka make ana nau e kuu Haku aloha. Ae akku ko'u e ike kakou i ka pule; a e hoohuli ia kakou iho mai na hora o ke ahiahi a hiki in a hora aumoe no ka hoola ana i na kanaka a holo aku ka makahiamoe mai ko kakou mau lihilihi aku. O i hookahi po holookoa no ka pule, e noi nui i ke Akua e hoopomaikai mai i kou uhane a me ka poe e ae, e lilo ia po i po u, ae hoohanini ai i na waimaka no kou mau hewa iho.
E ka ekalasia o ka Haku, e hookiekie i ka leo no ke aloha ia mai o ko oukou mau uhane iho, a me na uhane i ka poe e ae, maihaalele kakou i ka pule i ke akua i kekahi po, a i ka pau ana a ka kakou mau hana kino, e hele kakou e hoohaahaa loa iho imua o ke Akua. I ko oukou mau kuli i ko oukou mau kuli ka poe i ike i ka pule i ko oukou mau kulihoi e ka poe ike ole i ka pule, e hoopii aku i na leo kahea ou kekahi hoala puni ana? E hiki mai ia la, e awiwi mai ke Akua,
Amene.
RRV DR. TABMAC
Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Mokuponi o Oahu Hawaii Pae Aina ss. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o JULIA PAPA DAVIS EPA i make. Olelo Kauoha ana i la e hooiaioia ai ka Pala pala Kauoha. a no ka hoolaha ana.
No ka mea. ma ka la i o Iune M. H. 1883 ua waihoa mai imua o ka Aha kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kanoha Hope Loa o Julia Papa Davis Epa i make aku la. a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hopeka hoi ka Palapala Luna Hooko no W. H. @ ua Waihoia mai e G. W. piilipo. @ no Luey Peabody ka hooilina.
Nolaila. ua kauohua o ka POALUA oia ka la 26 IUne M. H. 1883. ma ka hora 10 A. M. ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha ma @ Hale ma HOnolulu. oia aka la me ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia nei ana mai. a me ka poe a pou i pili. e kue ana ia Palapala Kauoha. a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia. e houlaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA. he nupepa i paha a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua kauoha hou ia. e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palpala Kauoha, a me na hooilina o ke mea make, ma keia Aupuni e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wai i oleloia.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina. Iune 4, 1883.
A. F. JUDD.
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Idea: Henry Smith.
Hope Kakauolelo 1123 its.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.
Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Laika K. Kepohoni a me Samuela Kepohoni kana kane mare no Honolulu mokupuni o Oahu ka aoao mua, a me Jas. L. Dowsett no Honolulu i oleloia no ka elua, i hanaia ma ka la 15 o Dekemaba M. H. 1883, a i kopeia ma ka buke kope 73. aoao 37-39 a mamuli o ka uhakiia ana o na kumu aelike oia hoi ka uku oleia o ka uku panee i hoopaaia maloko o ua palapala moraki la. Molaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana e kuai kudala akea ia aku ana ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka Poalua la 24 o Iulai M. H. 1883 ma ke keena kudala o Lyons & Levey ma Honolulu i oleloia ma ka hora 12 M. o ia la.
Penei na aina e kudalaia ana: O kela mau apana aina a pau loa e waioh la ma Kaluaopalua, a me Keauhou, Kalihi, mokupuni o Oahu i oleloia, no laua na eka he 2 60-100. a i hoakakaia ma na Palapala Sila Nui Helu 1255 a me 679. JAMES I. DOWSETT.
No ka Aoao elua.
Hanaia ma Honolulu Iune 9 1883.
Aia ma kahi o J. M. Monsarrat, (Maunakea) no hoakaka no keia mea. 1123 7t.
HOOLAHA
Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eha H. P. A.
E ike auanei na kanaka a pau, o na la hookolokolo i hoolaha mua ia no ka hoolohe ana i hihia imua o keia aha, oia hoi na la 24, 28, a me 29, o Mei, a me ka la 40 Iune M. H. 1883. Me keia ua hoololiia a ua hoopaneeia ia mau hihia a pau penei;
Ma ka Wai wai o PALAU k, no Waihee, Iune 27, waiwai o KAAMA W. no Wailuku, Iune 27, waiwai o NALEIPULEHO, k, Iune 27, waiwai o B. KEKUA k. no Wailuku, Iune 28, waiwai o OPUNUI k. no Waihee, Iune 28, waiwai wai o OPUNUI k. no Waihee, Iune 38, waiwai o J. BOARDMAN, no Kahului, Iune 28, E hooloheia ana na hihia i hoikeia maluna ma ka Hale HOokolokolo ma Wailuku.
Ma ka Waiwai o A. JACKSON o Makawao, Iulai 3, waiwai o B. H. SNIFFIN o Kula, Iulai 2.
E hooloheia ana keia mau hihia ma ka Hale Hookolokolo ma Makawao.
ABR. FORNANDER.
Lnakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.
Eahain, mei 29, 1883 1123 3ys.
LIO HALEHEWA.
Maluna o ka aina o Mokea, Kalihi, a me Honomalino, Kona Hema, Hawaii, ua loaa he lio k. ulaula i kuniia me kekahi hao kuni ano e ma ka uha hope hema. Ekii ae ka mea nona ka lio me ka uku ana i ka auhau o ka hele hewa ana maluna o na aina i hoikeia maluna he $3. me ka uku o keia hoolaha ana he $1.
1123 It. * J. NAKEA.
HOOLAHA WAI
O na auhau wai a pau loa e waiho aie nei i ka Oihana Wai, e uku ia ae ma ke Keena Wai o Honolulu, kihi o alanui Nuuanu me Moiwahine, ma ka, a mamua ae o ka la 30 o Iune 1883, a i ole e hoopaaia no na pono wai me ka hoike hou ole ia aku.
CHAS. B. WILSON, Luna Wai.
Aponoia: JNO. E. Bush,
Kuhina Kalaiaina. 1123 3ts.
HAULE ! HAULE ! !
Ua haule he nota kikoo dala ma ka la 10 keia mahina, no $450. i hanaia e Wong Tai no ka pomaikai o Hee Lee, Chat Kit, Chee Ong, i kakauia ma ka la 10 Maraki 1883, a i kakau kua ia e Wong Leong. Ke papaia aku nei ka poe a pau ma o ka hoolauna ana i ua palapala la. O ka mea e loaa ana e uku makanaia ke hoihoi ae ma ka hale hana kainaa o Wo Chong & co. alanui Nuuanu.
HOnolulu Iune 4 1883. 1123 3t.
KA BUKE HIMENI KKULA SABA TI KA HOKU AO NANI.
Ua loaa hou mai nei ka Buke Himeni Ka Hoku Ao Nani i paiia me na ili nani loa, no ke kumukuai oluolu loa, a e kuaiia aku ana ine ka makepono loa ma ka Halekuai o A. L. Kamika-opio. Helu 44 ma ke Alanui Papu, e pili pu ana me ka Hale paikii o A. A. Monatano, ma Ewa mai o ka Hale kuai o E. O. Hall & Son.
EIA NA KUMUKUAI. *
O na buke me na iliulaula nani……….75 ct
O na buke me na ili kahiko………..…50 ct
He mea pono i na Kula Sabati a me na Anaina Hoomana i koe, e kauoha koke mai.
1119 4t
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia, ke hookapu a ke papa loa ia aku nei na holoholona a pau e hele ana maluna o kuu aina ma haou, Hana, Maui. O ka poe e hoolohe au ia H, Kahili i luna nana e hopu na holoholona e loaa au ana maluna o kuu aina ma Haou, Hana, Maui. O ka poe e hoolohe ole ana i keia, e uka no $1. Ua hookohy aku au ia H, Kahili i luna nana e hopu na holoholoa e loaa aku ana maluna o kuu aina. a he mana hiki iaia ke hoolimalima aku ia mau aina o'u. K. KEONI
1122 2ts. *
Mamuli o ka mana i haawiia mai ia'y e ke Kumukanawai a me na Kanawai o keia Aupuni a ma ko'u manao ana he mea keia i ku i ka pono,
Ma keia ke KAUOHA nei au. O ke Kau Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Elua e malamaia ana ama Wailuku, Maui, ma ka Poaha mua o Iune M. H. 1883, ua hoopaneeia a ka POAKOLU, oia ka la 20 o Iune, 1883, i oleloia ma ka hora 10 A. M.
Ikea ko'u lima a me ke Sila o ka Aha Mei M. H. 1883 A. F. JUDD
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie
Ikea: Henry Smith,
Nope Kakauolelo. 1121 3ts.
OLELO HOOLAHA,
Ua nalowale kuu lio wahine lokia hakeokeo ma ke kula o Kalihi, aole he maopopo ke hao kuni, aka, ua paa, ia'u kona ano. O ka mea e loaa ai a hoihoi mai ma ko'u wahi noho ma ka halekuai rame ma Honolulu, e loaa no ka uku makana he $10.00.
KEOKI HAPAKELA
1122 4t.
NA HOOLAHA HOU.
Aha Kiekie o kok Hawaii Pae Aina. Mokupuni o Oahu ko Hawaii Pae Aina @. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o H. H. RUTH KEELIKOLANI o Honolulu i make. Olelo Kanoha e koho ana i la e @ io ai ka Palpala Kauoha. a no ka hoolahaana
No ka mea, ma ka la 31 o Mei M. H. 1883 ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o H. H. Ruth Keeliikolani i make aku la. A me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palpala Kanoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Kooko no Charles R. Bishop a me Rudolph W. Meye. ua waihoia mai e laua.
Nolaila, ua Kauohaia, o ka POALIMA, oia ka la 22 o IUNE M. H. 1883, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Honolulu ma ka mokupuni o Oahu oia ka la a me ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha. a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili. e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala Luna Hooko.
A ua Kauoha hou ia,e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA me Hawaiian Gazette. he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua Kauoha hou ia. e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha. a me na hooilina o ka mea make, ma keia Aupuni e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 31, M. H. 1883.
A. F. JUDD
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH Hope Kakauolelo.
1122 3ts.
Aha kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o PAKAUA k. no haiku. Kauai. i
Aha Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka HOoponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o S. KALAWAIA i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka heluhelu a me waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike o P. R. Holi, Lunahooponopono o ka Waiwai o S. Kalawaia no Waimea,, Kauai, i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he$-----a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia he $----a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauhoaia, o ka POAONA. Ka la 30 IUNE M. H. 1883, ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i kohoia ai no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka oe a pau i pli malaila e hele mai a hoike i ke kumu io ko lakou e ae oleia ua noi la, a malaila e hoike ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia.
A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii e paiia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai a hoolahaia ma HOnolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawai i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa ko Hawaii Pae Aina, i keia la 24 o Mei M. H. 1883. J. JARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1122 3t.
make. Imua o ka Lunakauawai Kaapuni ma ke Keena.
No ka mea. ma ka la 19 o Mei M. H. 1883, ua waihoia mai imua o ka aha, kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Pakaua k. i make aku la. A me ka PalapalaHoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no A. K. Mika ua waihoia mai e Maria Keaupuni.
Nolaila, ua Kauhaia, o ka POAONA oia ka la 23 o IUNE, M. H. 1883, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi IIlookololokolu o ia Aha ma Koloa, oia ka la me ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palala Luna Hooko.
A ua Kauoha hou ia e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua Kauoha hou ia, e hoopukaia ka Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha a me na hooilina o ka mea make, ma Hawaii nei, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha a me na hooilina o ka mea make, ma Hawaii nei, e hele mai a e kue e kela Palapala Kauoha i ka wa i oeleloia.
Kakuia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, Mei 19, 1883 J. HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1122 3t.
HOOLAHA KUAI WAIWAI PAA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Mamuli o ka mana o kekahi Palapala Kuai i hoopukaia e ka Hon. B. H. Austin, e noho ana he Lunakanawai Hooponopono Waiwai, ma ka la 21 o Mei A. D. 18883, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke Kudala Akea, me ka alo iho o ke Keena Oihana o D. H. Hitchcock, Luna Kudala o Hilo, mokupuni o Hawaii, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka POAONO, ka la 23 o IUNE, 1883, no ka dala Kuike, no na Palapala Sila.
I---Kela mau Hale noho laau Nunui Ekolu a me na hale liilii iho ekolu, i kukuluia ma ka aina a waiho la ma Maulli, Hilo, a i hoakaka ia ma ka (Apana Helu2.) E hooneeia keia mau hale mai ka aina aku e ka mea kuai iloko o na mahina elua mai ka la kuai aku. Hookahi o keia mau hale nunui, he hale noho ohana a he halekuai, a he hiki wale no ka hooneeia.
2---Kela apana aina e waiho la ma Maulili, Hilo Hawaii, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1655. Aia ma ka muliwai o Waimea kekahi palena, a nona na eka he 24. Ekuai waleia ana no ka aina aole o na hale kekahi.
O na waiwai i hoikeia maluna, kekahi no ia o na waiwai o Pelero Wahakane i make. Mai kai na Palapala Sila. I ka mea kuai no na lilo o na Palapala Kuai. O ka uku auhau no ka makahiki 1993-84, e ukuia no e ka mea Kuai.
No na mea aku i koe, e ninau i ka mea nona ka inoa malalo ma Honolulu, a i ole iaI). H. Hitchcock, Luna Kudala o Hilo Hawaii.
W, AUSTIN WHITING,
LUNAHOOPONOPONO O KA WAIWAI O PETERO WAHANE I MAKE.
1122 3t.
HOOLAHA PAPA.
O ka põe a pau e loaa aku ana e hahai a hoohuli holoholona maluna o ka aina o Aeanui, Maui, a maluna paha o kekahi mau aina e ae i onaia e ka mea nona ka inoa malalo, a i hoolimalimaia paha, e hoopiiia no elike me ke kanawai T. K. CLARKE & co.
Kipahulu, Maui. Mei 10 1883. 1120 4t.
Aha Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena.
No ka mea, ma ka la 70 Mei M. H. 1883, ua waihoia mai imua o ka aha, kekahi palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o PUNIWAI i make aku la, a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Hoopii, e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha, a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no A. K. Mika, ua waihoia mai e Akenaka Popolani wahine kanemake.
Nolaila, ua kauohaia, o ka POAONO, oia ka la 20 Iune, M. H. 1883, ma ka hora 10 kakahiaka. ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Koloa, oia ka la me ka hora e hooia ioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua kauohaia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a ma ne hooilina o ka mea make, ma Hawaii nei, e hele mai a kue i keia Palapala Kauoha i ka wa i olelaia.
Kakauia ma Koloa ko Hawaii Pae Aina, Mei 7, 1883.
JACOB HURDY,
Lunakanawai Kaapuai Apana Eha. 1120 3t.
NA HOOLAHA HOU
Aha i @
Aina. Ma ka @
ka Wawai o @
Honolulu Mokupuni @
ole. Imua @
Kauoha e Hoolaha @
Hoko i Lunakanawai @
Ma ka heluhelu @
Palapala Noi a @
me W. Kalaeha @
o William Har@ @
make kauoha ole ma @
ka la 11 o Aperila @
haawiia ka Palapala @
nopono Wai wai a @
Honolului oleloia.
Ua kauohaia, @
IUNE M. H. 1883. @
ka hoolohe ana i ua noi @
nawai la ma ke Keena Aha, ma Honolulu a me @
wahi e hele mai ai na @
mai i ke kumu, in a @
ae ole ia na noi la. A @
hoolahaia ma ka olelo @
ka NUPEPA @
lu.
Kakauia ma Honolulu @
Mei 23 M. H. 1883
Lunakanawai @
Ikea: HENRY @
HOPE @
Aha Kiekie o ko Hawaii @
Hooponopono Waiwai @
Hawaii Pae Aina @
Maka w. o Heeia . K.
Oahu i make. olelo @
e hooiaio ai ka Palapala @
laha ana.
No ka mea ma ka 10 @
waihoia mai imua o ka ana @
oleloi, oia no ke kauoha @
KA i oleloia i make aku @
Hoopii, e noi ana e @
Kauoha a e hoopuka @
J . Kahoowalwale o @
ia mai e J. Kahoowalewale @
Nolaila, ua kauohaia ka la 15 o IUNE M. H. @
A. M. ma ka RUmi @
Honolulu ma Aliiolani @
hora, e hooiaioia aina @
hoolohe hoi no ia @
pau i pili, e kue ana ia @
ka hoopuka ana i ka @
A ua kauhoa @
na pule ekolu iloko
i paiia a i hoolahaia ma @
pau i pili, e kue ana ia @
ka hoopuka ana i ka @
A ua kauhoa hou ia, @
la Kena no na hoike @
me na hooilina o ka @
Oahi, a me Kona, Hawaii #
i kela Palapala Kauoha #
Kakauia ma Honolulu
Mei 19, 1883 @
Lunakanawai Nui @
Ikea: HENRY SMITH.
Hope kakauolelo.
Aha hookolokolo Apana @
Pae Aina. Ma ka H. @
ole. Imua o ka Lunakanawai Keena.
Ma ka heluhelu a me @
Palapala noi a kalua @
ua make kauoha olw ma @. @
Iune M. H. 1875, a e @
lapala hookolu Lunakanawai @
William H. Coles.
Ua kauohaia. o ka @
IUNE,. M. H. 1883 @
oia ka manawai kohoia @
nonoi la, imua o ua I@
keena Hookolokolo o keia @
ma ia manawa a ma ia @
na mea a pau i pili e @
he kumu oiaio ko lakou @
A o keia olelo kauoha @
Hawaii i ekolu @pepa ma Honolulu
Kakauia ma @
Aina. Mei 14, M. H.
Lunakanawai
HOOLAHA HOOKO @ @
Mamuli o kekahi @ ko o kekahi palapala @
o S. M. Kinimakalehua @
ni o Oahu, o ka aoao mua.
Kahi Malama Waiwai @
Naone i make o ka @
Dekemaba 1880. i kakau
69 aoae 57, 58, a mamuli
haia aku nei e J. M. @
lama Waiwai hou o na @
Naone i make e hook @
na i hoikeia ma ia @
M. H. 1883, ma ke @
Levey, ma Honolulu @
Aia ma kahi o J. M. @
ka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 @
Kahu Malama Waiwai @
Hao Naone i make
Penei na aina e kudala ma @
na a pau loa o S. M. @
oia hoi he hookahi hapa @ ko o kela aina a pau loa e @
pau, Koolauloa, Mokupuni @
kaia na palena ma ka Palapala @
Helu 235, i haawiia ia @
eka he 123 a oi a ami ma @
HOOLAHA HOOPONOPONO
Ke hoolaha aku nei @
malalo, ua kohoia laua i @
no ka waiwai o Ahuli w. @
laila o ka pow a pau loa @
mai lakou i ka lakou @
iloko o na mahina @
ole, e hoole mau loa ai @wai A o ka poe i ale @
na mea nona na inoa malama @
na o W. R. Kakela
OLELO HOOLAHA
Oiai ua hookohu @
ka inoa malalo i @
ka Waiwai o Kaahalama @
hoolahaia aku nei i ka poe @
wai o ka mea i make, @
ka põe a pauhe kuleana @
o ka mea i make, e hoike
mau palapala hooiaio @
ka inoa malalo, a i ole ia
Loio, ma kona keena hana @
humanu, Helu 15, Honolulu
na eono, a i ole, e hoole ma @
Ma ke Keena o ka @
Apana Elua o ko Hawaii @
Waiwai o OPUNUI no @
ke.
Ua heluheluia a ua waihoia @
a meheula w a me @
hooponoponoia ka waiwai @
Waihee, Maui, i make a @
ilina.
Nolaila ke kauohaia @
pau ke pili, o ka POAKAHI @
IUNE 1883, ma ka hora @
le Hookolokolo ma Wailuku @
kahi i kohoia no ka @
me na mea kue ke hoikeia
OLELO HOOLAHA
Ua makemake o KAUKA @
ike aku imua o kona mau @
makamaka pu, ua hoololi ae @
hi noho a me kona hale @
kihi o na ALANUI BERITANIA @