Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 17, 28 April 1883 — Page 4

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Manny Dacalanio
This work is dedicated to:  for Crane Kam - RIP

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUTEPA

KUPKOA ME KE AU OKOA.

(1H@iia.)

 

N@ ka Makahiki……….$@ 00

Pono Mahina………..1 00

 

       Dala Kuike ka Rula

 

POAONO, APERILA, 28, 1883

 

Paiia e Tbo@. G. Thrum, ma ka @alepai o ka

@@pepa Saturday "Press."

 

 

@@@ N THE PROMISED LAND.

S@@@@@@ School Bell.

 

1

Auhea, auhea na pua Hebera,

Auhea, auhea na pua Hebera

I paa a@ ma ka umu cena?

M@ @@ ka aina lai.

 

A ma maluna'e ka hui

A ma @ ma'una'e ka hui

A ma @ maluna'e ka hui,

Ma @ ma ka aina lai.

 

2

 

Auhea, auhea ke kaula Elia:

I @@ ae ma ke kaa ahi lani?

@@ @@@ ma ka aina lai.

 

A ma o maluna'e ka hui, &e.

 

3

 

Auhea, auhea o Daniela,:I p@a ae i ka lua Kona?

Ma o ma ka aina lai.

 

@ A ma @ @@

 

4

 

Auhea, auhea  Maria aloha,:

A @we ma ka lua o Iesu?

Ma o ma ka aina lai.

 

@@@ A ma o @@.

 

5

 

Auhea, auhea o Setepano,:

I hailuku ia'e la no Iesu?

Ma o ma ka aina lai.

 

@@@ A ma o ae.

 

6

 

Auhea, auhea Iesu ke aloha,:

I @aa @ i k@ @@@ ma@@@@@

M@@ @@ @@@@@.

 

@@@@@@@      HAWAII.

 

___________

 

HAWINA KULA SABATI.

 

@@@@. 7 SABATI, MEI 13.

 

 

Kumuhana Ka hoolaha ana i ka Euanelio.

Pauku Baibala. O@@ 11: 19-@0,

 

       19 Nolaila. o ka poe i hoopuehuia i

@@ @@@maau ana i puka mai no Setepa-

@@@ele no lakou a hiki i Poinike, a i

@@@@@@, a i Anetioka, e hai aku ana i

@@@@olo i na Ludaio wale no.

       20 Kekahi poe o lakou, he mau ka-

@ @@ no Kupero a no Kurenaio kekahi,

@ @@elio o ka Haku o Iesu.

       21 O ka lima pu o ka Haku kekahi

ma lakou: nui loa iho la ka poe i ma-

@@@@aku, a huli i ka Haku.

       22 Kaulana aku la ia mea a hiki i na

@@@@@o o ka ekalesio ma Ierusalema;

@@@ na ae la lakou ia Barenaba e hele

@@@@tioka.

       23 A hiki ae la ia, a ike i ka hoo=

ma@k@@@a e ka Akua, olioli iho la ia, a

@@@@kaika mai la oia ia lakou a pau, e

@ @@@li lakou i ka Haku me ka manao

@@@@@ o ka naau.

       24 No ka mea, he kanaka maikai ia,

@@a hoi i ka Uhane Hemolele, a

@@ ka manaoio, a nui loa ae la ka poe

@ @a ma ka Haku.

       25 Alaila hele aku la o Barenaba i

@@@@@, e imi ia Saulo;

       26 A loaa iho la, alakai mai la ia ia i

A@@@oka. A puni no ko laua makahi-

ki malaila, e hoakoakoa ana me ka eka-

@@@ a ao mai la i kanaka, he nui loa.

Ma Anetioka i kapa mua ia mai ai na

@@@@@@na. o na Kristiano.

       27 Ia mau la hele mai la kekahi

@@@ kaula, ma Ierusalema mai a Ane-@@ka.      

       28 Ku mai la kekahi o lakou, o Aga-

@@ kona inoa, hoike mai la, ma ka U@n-

@@@@@ w@ nui e hiki mai ana ma na ai-

@@ @ pau; a hiki io mai no i ke au ia

@@@@@@@ Kaisara.

       29 A@@la paa ka manao o na hauma-

na o kela mea keia mea e like me

kona pono, e hoouka aku i ka manawa=

lea na ka poe hoahanau i noho ma Iu-

@@@

       30 A ha io no hoi lakou ia mea, a

ho@@ka aku la na ka poe lunakahiko,

ma ka lima o Barenaba laua o Saulo,

       Pauku Gul. p@ 21.

       Manao nui. O ka euanelio, oia ka

haumana e hoolaha nui ia ana.

       Na heluhelu la. 1. Oih. 8: 1-8,

2 Oih. 11:19-30. 3. Ep. 4: 1-32.

4. @Kor. 16: 18-38. 7. 2Kor. 8: 1-24

@ Oih. 20: 18-38. 7. @Kor. 8: 1-2

       Mele. "Ala'e, ala'e na koa." Hoku

A@ Nani. p. 85

       Pule i ala na koa a paio no Iesu.

       Ka manawa. A. D. 40-44 paha.

       Kahi ihanaia'i. Anetioka.

       Na @lii Kelaudio Kaisa Eepera o

Roma, Herode Ageripa ke Kiaaina o

ludea.

 

KA WEHEWEHE ME KA NINAU ANA.

 

       Noho iki Petero ma Kaisareia, alaila

hoi aku i Ierusalema.  Hoohalahala

kekahi poeIudaio no kona ai pu ana

me ka poe i oki poepoe ole ia. Aka, i

ka wehewehe ana i ke kumu me ke ano

o kona ai pu ana, au pau ka hoohala-

hala, ho@pono no, a hoonani i ke Akua,

me ka olelo Oiaio, ua haawi ke Akua i

ko na aina e kekahi i ka mihi e ola'i/

Mok. 11: 1-18

       Ka Haawina o keia la, ma ka p. 19

ka hoomaka ana.

              NA MAHELE.

       I Ka huli ana ma Anetioka. P 19

-@1.  @@@@@@@@@@

       No ka hoomaauia ma Ierusalema ma

mua aku i ka wa i pepehiia'i Setepano.

Mok. 8: 1-5. ua hoopuehu ia kekahi

poe haumana, a hele i Samaria, i Poini=

ke, i Kupero, a hiki i Anetioka. A aha

lakou i ko lakou hele ana?

       Ia wai ka haiolelo ana? I na Iudaio

wale no mamua. A puka i Anetioka i

ko na Aina e, i na Helene, Poinike, he

aina ololi ia ma ke Komohana Akua,

120 mile ka loa, 20 mile ka laula. No

Suria ia wa.

       E pili ana kona palena akau ia Turo.

Kupero, he mokupuni ia ma ke Kai-

waenahonua, aoao hikina. Ilaila i ha-

na ai o Barenaba, Anetioka. Ke ku-

lanakauhale nui ia o Suria.  Ua kuku-

l@ia B. C. 300 e Nikatora, a kapaia,

Anetioka. mamuli o Anetioka, kona

makuakane.  Ua puni i ka pa pohaku,

50 kapuai ke kiekie, 15 ka laula, 500,-

000 ka nui o na kanaka ma ia wa no

kela wahi, no keia wahi.

       P. 20 Kekahi poe i hoopuehuia no

Kupero kekahi, a no Kurenaio kekahi.

Ma ka Akua o Aferika Kurenaio.

       A hiki lakou i Anatioka, hai aku la

lakou i ka euanelio ia wai? i a Hele-

ne, oia hoi ko na aina e.

       P.21 Heaha pu me lakou?  A hea-

ha ka hua o ia haiolelo ana?  Nui ka

poe huli a manaoio.  Ka wa keia i hoo-

maka ia'i ka huli nui o ko na Ama e.

       II Barenaba me Paulo ma Anetioka.

P. 22-26

       Ua lohe ka ekalesia makua ma Ieru-

salema i na hana ma Anetioka.  Aia

no Petero ma.  A i akaka ia hana, a i

kokuaia ohi hoouna lakou ia wai ilaila?

       P. 23 A hiki oia ilaila, a ike i na

mea i hania, pehea iho la oia? A hoo-

ikaika ia lakou e aha?

       P. 24 He kanaka aha Barenaba? A

ua piha i ke aha?

       A nui loa ka poe hea? Nani ka ha-

na a ka Haku.

       P 25, 26. No ka nui o ka hana, kii

aku Barenaba ia wai e hele mai e do-

kua? Aia mahea o Paulo? Tareso, ko-

na wahi hanauea. A loaa, alakai oia ia

Saulo i hea? Pehea ka loihi o ko laua

noho pu ana ilaila? Heaha hoi ka laua

hana? Kaulana Anetioka no ke aha?

No ka mea, malaila i kapa muaia'i

na haumana a Iesu, ma ka inoa Kristi-

ano, oia hoi ka poe i hahi mamuli o

Kristo. Owai na inoa mamua? He

inoa maikai anei keia inoa hou?

       He inoa hoino paha mamua. Aka,

mahope iho, ua lilo ia i inoa maikai a

hanohano. Na Karistiano oia ka inoa

o ka poe hoomana ia Iesu Kristo me

ka oiaio ma kinohi. Aka, mahope iho

ua maheleia ia poe. Ka poe Karistia-

no maheleia ia poe Karistiano lalau,

huikau na hoomana ia Iesu me Maria

&@.

       Nui wale hoi ka poe Karistiano ma

ka inoa, aka, ma ka hana, he poe kue

ia Kristo, he poe enemi, he poe hau-

mana na Satana.

       III Ka wi nui. P. 27-30.

       Owai ka i hele i Anatioka ma ia mau

la? Mai hea aku? He poe wanana

keia, e hai e ana i na mea e hiki mai

ana, me ke ao aku a paipai aku no ia

mauy mea.

       Owai ka inoa o kekahi kaula? Hea-

ha kana wanana? Ua hookoia i ke au

ia wai? Kelaudio, oia ka Emepara o

Roma, ke pani o Kaligula. Mai ka

mak. 43 a 45 A. D. ka loihi o keia wi.

Nui loa ka pilikia o na aina, o ma ka-

naka, o na Iudaio me na kanaka e.

       P. 29 Heaha ka na haumana i hoo-

holo ai ew hana? Na haumana keia e

noho ana ma Anetioka. Ka hua keia

hooholo o ke Karistiano oiaio.

       P 30 Akohoia owai nana e lawe i

keia manawalea i ka poe pilikia ma Ie-

rusalema? Na lunakahiko, owai lakou?

Ba diakono paha lakou, na puuku wai-

wai ekalesia. Na lakou e puunaue aku

i ka poe pilikia.

 

              KA HOOPILI ANA.

 

       1 Ka mana o ka Uhane Hemolele,

oia ka mea e pau ai ka hoohalahala me

ka hoopaapaa. I ka lohe ana, au hau-

le ka, Uhane Hemolele maluna o ko na

Aina e, pau ka hoopaapaa ana o na Iu-

daio me Petero.

       2 Ka hua maikai o ka hoomaauia

na, oia kona lilo ana i mea e hoolaha-

ia'i ka e@anelio.

       3 Ma kani i hui ai na haumana a Ie-

su, malaila lakou e hai aku ai i ka Iesu

olelo. Aole make e noho ekemu ole.

       4 Ka lima pu o ka Haku, oia ka

mea e huli nui ai kanaka, oia hio ka

mea e ala'i ka poe hiamoe, ka poe i ma-

ke iloko o ka hewa.

       5 Ka huli ana o ka poe hewa, oia

ka mea e olioli nui na hoahanau oia

io.

       6 I nui na Barenaba, na mea maikai,

a piha i ka Uhane Hemolele, me ka

maoio, e hooikaika ana i na haipule

e kupaa me ke kanalua ole.

       7 A ike na Barenaba ua nui loa ka

haha, e kii aku i mau Paulo e hele mai

e kokua a e hana pu a loihi, i nui ka

hana, i nui ka poe huli.

       8 E lilo kakou i poe Karistiano oia-

io, aloe ma ka inoa wale no, aka ma ka

hua maikai ana.

       9 E hoike i ke Karistiano oiaio ma

ke kokua ana i ka poe pilikia. Nana

Ia. 1:27.

       10 E kolio ia kekahi poe e hele a la-

we aku i ke kokua i ka poe pilikia. E

ae ia poe e hele. E ku a hele a lawe i

ka auanelio, i k olelo a iesu i ko na

Aina e.

 

              NA NINAU MAWAHO.

 

       Mahea kekahi @i loihi? Owai ke

kaula nana i wanana no ia wi? Pahea

ka loihi? Owai ka i kokua ia iloko o ia

wa wi? Na wai hoi i kokua?

       Mele "Mele Hosana." Hoku Ao

Nani. p 84

       Pule i ku na pokii a mele Hosana.

       Haawina no Mei 20. Oih. 12: 1-17.

 

                           ---*---

              HE MOOLELO EEHIA

 

                     ---NO NA---

 

       HANA HOOWELIWELI

 

                     --O KE---

 

TOWERA O LADANA.

                    ---------

 

{Mai ka @@ni a ka mea unu@i moolelo o "B@-

reana ka W@@o Ole, a me Mahone & Koa."}

 

---------

 

              BUKI I.--MOKUNA I.

 

              KA MOIWAHINE JANE.

 

       I ka Moiwahine Jane e kaalo ana

ma ke ala hulili hao e hiki aku ai i ko-

na waapa, oili ae la he wahi waa uuku,

e hoe ia ana e kekahi kanaka opio ki-

no pilalahi; ua aahu ia oia me ka lole

makue halepolepo, me kahi papale

kapu i humu ia o luna iho me ka lopi

keokeo ma ke ano kea, a hoea ana ma-

mua aku o na lalani waapa mu loa:

me ka manao ole ae i ke keakea ia mai,

a kaalo ana mawaena o na waa alii a

laua ana imua o kona alo Mamua ae o

ka hookaawale ia ana aku o au opio la,

aia hoi, e noho ana ma ka hope o ka

waapa kekahi luahine; ku ae la oia ilu-

na a hohola mai la i kona mau lima

imua o Jane. Ua aahu ia aia me ka

lole kupono ole; a o kona oho i hele a

keokeo, ua puolo ia iloko o kekahi pu-

lo'u lole; aka, o ka nanaina o kona he-

lehelena, he ouli ano e kai ike ia aku;

a o kona oiwi kulana, ua oi ae ia ma-

luna o kona kulana haahaa. Kaulona

pono aku la kona mau maka i ka Moi-

wahine, a pane aku la. " He alana he

alana!"

       "Ua aponoia," wahi a Jane, me ka leo

oluolu.

       "E malama ia oe," i pane mai ai ka

luahine." Mai hele aku no ke Towera."

       "No ke aha hoi, e ka wahine mai-

kai?" I ninau aku ai ke aliiwahine.

       "Mai ninau mai ia'u; aka, e lawe i

keia mau olelo a'u. Ke olelo hou aku

hei au, mai hele aku no ke Towera. Ke

hoohalua mai la ka pilikia iloko o laila

-he popilikia nou-no kau kane-a

me kau poe punahele a pau. E hoi,

oiai ka wa kupono; e huli hoi i ka ma-

lumalu o ka oiwi kino i Siona Hale. E

waiho aku i kena mau aahu alii-hoi-

hoi aki i ke kalaunu mai ka mea au i

lawe mai ai, a he mau la loihi a me ka

no'na hauoli ke loaa ia oe. Aka, i

ikaika kou mau kapuai a ee aku iluna

o kea waapa--komo aku hoi i na ipu-

ka pa o ke Towera--alaila, aole e maa-

lo hou mai he makahiki imua ou."

       "E na kiai." I kahea ae ai ka Haku

Guilafoda Dudelem me ka hele ana mai

imua me ke kena ana aku  kona mau

ukali, "e hookaawale aku i keia wahine

hehena a me kona kokoolua, me ka

hoopaa ana aki ia laua."

       "E akahele, e kuu haku aloha," e

hiki olé ai ke pale ai; "au olalau ka lu-

ahine."

       "Aole au i olalau e ka lede," i pane

mai ai ka luahine; "aka, ua hoano eia

nae au a ano like me ia."

       "E hiki anai ia'u ke hoomaha aku i

kou mau kaumaha?" i pane aku ai o

Jane me ka leo oluolu.

       "Aole ma kekahi kumu e ae, aka, o

ka hooko wale ana no i ka'u kauoha,"

wahi a ka luahine. "aole mea e ae

a'u i makemake ai, o ka lua kupapau

wale no."

       "Owai la oe i aa ai e kamailio me

keia mau olelo imua o kou Moiwahi-

me?" i pane aku ai ka Haku Guilafoda

Dudele me ka huhu.

       "Owau no o Guinora Beraose," wa-

hi a ka luahine i pane aku ai, me ke

kaulona pono ana aku o kona, mau

onohi maka maluna ona me ka hooma-

kue; "he hani keiki au a makua hoo-

kama hoi no Heneri Semoura, Duke

hoi o Somaseta, a haku hoopakele o

Enelani, ka mea i haulehia ma ka ama-

na oki poo, mamuli o na hana kalohe

a kou makuakane."

       "E ka wahine," i pane aku ai ka Ha-

ku Guilafoda me ka leo kalakala; "e lo-

he oe ano, ke kamailio nei oe i ka ho-

pena o kou ola ana."

       "Ua ike no au ia mea." wahi a Gui-

nora; "aka, aole nae ia he mea nana e

keakea ma ai ia'u. Ina e ko ka mea

a'u i kau nui ai, oia ka hoopakele ana i

ke ola o ke ka@@alei opio, ka mea hoi a

na hana a kou makuakane i hookau ai

maluna on a me ka manaonao nui no

kekahi poino weliweli; no'u iho, aole

o'u hopohopo no ka haawina e kau mai

ana. O keia mau olelo a'u, ua ike

mua au, e hekau iho ana na hoopai

weliweli maluna o'u a maluna o ka'u

moopuna nei ma kuu aoao. Aka, in a

o ka'u olelo hope loa e puanan ae ai me

ke ola o keia keiki," wahi a ua luahine

nei i pane ae ai, me ke kau ana iho o

kona lima iluna o ka poohiwi o ua opio

la, a ku ae la oia iluna, "ke puana hou

ae nei au, ua hoohalua ia kona ola."

       "E wehe i kou papale e ka opio

imua o kou Moiwahine," i pane mai ai

kekahi o na koa me ke pale ana ae i

kona papale kapu me kekahi laau.

       "Aole oia ko'u Moiwahine," i pane

aku ai ka opio me ke kuoo. "No ka

Moiwahine Mere au ka mea a na Lani

i apono ai."

       "Hawau, e Kiliipeka!" wajo a Guio-

nora.

       "He kipi! he kipi! "i hooho like ae

ai na leo he lehulehu wale,"--e hopu

aku ia laua,"

       "Mai hoeha aku ia laua, aka, e hoo-

kuu aku ia laua me ka lanakila." wahi

a Jane me ke ani ana a kona lima.

"E o'u mau haku, ina kakou."

       "E hoolohe mai ia'u, e ka lani ke

alii, mamua ae o ko'u kaawale ana mai

iou aku, ke hoike aku nei au ia oe, ke

hele nei oe i kou halepaahao, aile i ka

halealii. E nana i ke ao e lele ino nei,

me ka uila e olapa ana mailoko mai o

laila; mamua iki iho nei, ua kalae a lai

maikai ka lewa, aka, i kou hoea ana

mai nei, ua hoomaka mai la e hakuma-

kuma eleele me ka panopano, he ouli

ia e hoomauhakala ole ia ai."

       "A o oe hoi, e Haku Guilafoda Du-

dele," i hoomau aku ai o Guinora i ke

kamailio ana me ke ano kakna, "ua

panai pu aku oe i kou leo me kou ma-

kua hoopunipuni, ma ke alakai ana i

kau wahine, e ae e lawe i ke kalaunu--

mai manao'e lilo ana oe i hookele no

ke aupuni--a mai manao o ka mana

hookolokolo nou ia. He wahi kii paani

oe iloko o na lima o kou makuakane;

a i kou wa e hooko lea ai i kana mau

hana, alaila, e kaiehu koke auanei oia

ia oe ma kahi e--a i ole, haawi mai ia

oe i ka mana hookahi e like me ia i

haawi ai ia Haku Semoura, me ka ha-

ku hoopakele o Enelani, ma ka maka

oi o ke koi lipi --a i ole, me ia i hana

aku ai i kona oi, ia Edewada Eono,

ma ka hani ana i ka laau make."

       "He mau olelo pili kino keia," wahi

a Haku Guilafoda i pane aku ai; "e la-

we koke auk iaia no ka halepaahao,"

       Aole loa pela, e kuu haku aloha,"

wahi a ka Moiwahine Jane. Aole anei

oe i hoomaopopo, o na hewa ana i ha-

na ai, oia ka mea nana i hoano e i ko-

na noonoo? Ua paulele oia i ka hoo-

manao ana i ka haku hoopakele o Ene-

lani. Ina o ko'u nohoalii e hooia mai

i ka hopena e like me kana i hoike ai,

a'u hoi e manaoio nei he oiaio, aole

loa ia e hoailona ia me ka weliweli. O

ka'u hana mua, oia ka noho launa alo-

ha ana. E ka wahine hune, e lawe

aku i keia komo lima, a i kou wa e ne-

le ai i ka hoaaloha ole e ninau i ka Mo-

iwahine Jane."

       Lawe aku la ka luahine i keia maka-

na kumukuai nui, a hiolo mai la na

omaka waimaka ma kon mau papalina,

a kukuli iho la oia ilalo iloko o ka waa-

pa me ka palulu ana ae i kona maka

me kona mau lima. I keia wa, ua hoe

ia aku la ka waapa me ka awiwi nui e

kana moopuna, oiai na leo hooho hauo-

li o ka lehulehu no na hana kokua a

Jane a me kona ola; ka mea hoi i me

nemene ole iaia iho, e palulu ae iaia

me na uhi kilaka o kona waa alii.

       I keia manawa ke uia nei ka leo o

ka hekili, a ke aneane nei ka ino e ha-

ule iho, oiai, ua haakokohi paa loa ia

ka lewa me ka pouli; a i keia wa no, e

kio-e pau ana na hoewaa o ka huakai

waa alii i ka mapuna wai o ka lakou

mau hoe, a e pakika ana ka halelana

alii me kana mau ukana ihiihi iluna o

ka iliwai me ka palamimo. A iloko o

na minute pokole, ua hoea aku la ka

huakai auwaa i ka paehumu e lele aku

ai na ohua, aia ka ipuka pa o ka To-

wera, a ko,o aku la ke Aliiwahine opio

iloko o laila, me ka hookipa ia ana mai

e ke Duke Northumberland a me ko-

na poe kanaka keikei i hele na ole a le-

na; me me ka hoohanohano hoomaau-

ea ia ana e na wahi mano koa me ka

hulali o ka lakou mau eleu, a i kukai

pu ia mai e na poe pana pua.

              * * * * * * * *

      E ka mea heluhelu, maanei, e hoo-

kuu mai i ka mea kakau i ke kapae ana

ae i kekahi mau olelo e hoohala mana-

wa wale ai; a hookaulua ai ka nee ana

aku o ka moolelo imua; oia na wehe-

wehe ana i ke ano, ke kulana, na hana

a me na ouli o na hana a ka lewa, na

hiona hoi o ke Towera a me na kahiko

aahu o kela a me keia o ke Towera; ua

laws no ka make make me na mea i

hoikeia mahope ae nei, a ua like me ia

na mea i kapaeia; nolaila, e nee aku

kakou a kikoo aku i na mea o mua.

 

              MOKUNA II.

 

       I ka pau ana o na hana hooalohaloha

ma ka ipuka pa ke o Towera, ua hookipa

ia aku la ka moiwahine Jane i ke Du-

ke Northumberland iloko o kekahi mau

wahi pupupu hale, o ke au kahiko iloko

o ke Towera, ma ka aoao hema hikina

o ka pakaua Tewera. O keia mau

hale a ka moiwahine Jane e hookipa ia

nei, oia no ka halealii o na moi aimoku

kahiko o Enelani; a iaia e hele ana no

keia mau hale, e alo ana oia iwaena o

na lalani kanaka i kukulu ia ma kela

me keia aoao me na kakaka a me na pua

a me na laau ihe. O na paia o ka pa-

kaua, ua hoopuni ia me na kanaka e

paa ana i na laau palau a me ka pololu

a me ka lakou mau maka ihe e anapa

i ka la.

       O na hulili a me na puoa o Kamaki

Towera, a malalo iho o laila, e ike ia

aku ka ipuka pio pohaku akea eleele o

ka Ipuka kipi, a piha-u me na kunia-

hi nunui; a ke kaulon@ loa aku i ka

ipuka komo o ke Towera Koko, oiaio

e hoike mai ana kona mau niho hao.

me he mea la, ua makaukau no ke ale

ana i na pio i hali ia ae mawaena o ka

ipuka komo poino ma o iho ona,

e hoike mai ana kona mau hiona, o ka

ili aina akea me ka uliuli ma ke alo iho

o ke Towera Keokeo, ua piha me na

puali koa. O keia mau hoomakaukau

ana i keia mau mea no ke pale ana

aku, ua hoolala ia e ke Duke North

umberland; me kona manao e hoea mai

ana kekahi kuee haunaele nui mai ko-

na mau enemi mai.

       Aia hoi, he poe okoa e ae no kekahi.

e hoomaopopo ana i keia mau hiona o

ka manawa he nawaliwali a ua nele i

ka ikaika; iwaena o keia poe, o Simona

Renada kekahi. "ka haku duke o

kaua, ka'u i ike aku nei," wahi a Rena-

da i pane aku ai i kona hooaaloha ia

De Noailles;" ea maku honua aia i ke

Aliiwahine Mere mamua o kona ma-

naoio ana no kaua. O ka leialii i kiai

pono loa ia, aole ia e lilo i mea malu-

hia ai nona, oia hoi, "aohe malama i

nele ole i ka pau i ka iole." Ma ka

ipuka nui o ka pa i komo aku ai oia

iloko o ka Towera i keia la; aka, in a

oia e haalele aku ana ia wahi, alaila, o

kona komo elua ana auanei, ma kela

mau anuu alapii ma o," wahi ana, iaia i

aui ae ai a nana pono aku la i ka ha-

mama mai me ka pouliuli o ka Ipuka

Kipi, oiai lakou e maalo ana ma ia

wahi ia wa.

       I keia manawa, ua hiki aku ka hua-

kai a ke Aliiwahine Jane i ka halealii i

hooakaukau ia nona.  *   *   *

a mahope iho o na luana nanea ana no

ka manawa loihi, nonoi aku la ke Du-

ke Northumberland i ka oluolu o ke

Aliiwahine e hooluolu iaia e hiamoe no

ka wa pokole, mamua ae e hiamoe no

ka wa pokole, mamua ae o kona hele

ana e kuka ou me kona mauy makaai-

nana maloko o kekahi keena akea. Ae

aku la oia me ka hauoli ke noi, a haa-

lele iho la i ke keena a lakou e luana

ana, i ukaliia e kona mama a me kona

mau hai-a wahine a nalo aku la i loko

o kekahi keena okoa.

       I kona nalo ana aku, ua muimuiia

mai la kekahi mau hoa o ka aha kuka

alii imua o ke Duke Nothumberland

me ka ninau ana mai i kekahi mau mea

a lakou i manao ai, aka, ua pane ia aku

la ka lakou ninau ma ke ano pokole, i

mea e hoopokole ia ai na kukai olelo

ana me lakou; peahi aku la ia he elua

mau aliikoa e hele mai imua ona, a

hoouna aku la ia laua i ke kauoha ma

na wahi like ole. Alaila, haliu ae la

oia i ke Duke Sofoloka, ka mea e ku

kokoke ana ma kona aoao, a lilo aku la

laua iloko o na kukai olelo ana me ke

kuhohonu.

       Ua hoomaopopo koke ia aku ka laua

mau mea e ohumu ana, me ka pihoihoi

no ko lakou pakele aku, oiai, i keia wa,

ua akoakoa koke ae la ka aha o ka poe

manao kue a noonoo, ma ke ala hea

aku la lakou e hele aku ai. E hoike

kue akea ana kekahi poe o lakou i ke

Duke Northumberland, e awiwi ana ke

kahi poe e hoopau i keia akoakoa ana,

a o kekahi poe hoi, e hoopau wale ana

i ko lakou mau manao, a o ke koena

aku, he hilinai paa ko lakou, aole o

Northumberland e lawelawe ana e ha

na i kekahi mea kue i ko lakou make-

make, nolaila, sole kahua no ka hopo-

hopo a me ke kanalua.

       Iwaina nai o keia mau mano like

ole, hoike mai la o Simona Renada i

ka manao i akioma mua ia e ia. "he

akaka lea," wahi ana i ka aha kanaka e

hoopuni ana iaia, "au hoolalelale ia ka

noonoo o ke Duke, a ke hakilo nei oia

e loaa iaia ua mea la. O ua mea la

ana e pula kaumaka nei, mahope no

kakou ike; nolailam e hilinai mai oukou

ia'u, a e apahu ole ia auanei ko oukou

mau poo mai na ki poohiwi ae."

                     (Aole i pau.)      

              --------*--------

MOOLELO O KA HALAWAI A

                     -----

KA AHAHUI KULA SAMATI O KA MO-

KUPUNI O OAHU.

 

       Halawai ka Ahahui Kula Sabati o

Oahu ma Ewa, Aperila 11, 1883. Ko-

hoia o Rev. S. Waiwaiole i Lunahoo-

malu, a o E. S. imoteo i Kakauolelo.

Hoomaopopoia na lala i hiki ami.

 

KULA SABATI        KAHU         ELELE

Kawaiahao                 --------          D.L. Robinson

Kaumakapili                     --------          S H. Oni

Kalihi & Moanalua    --------          P.H. Nawahie

Ewa                           S.P.K. Nawan     J.k. Kaanaana

Waianae                           --------          --------

Waialua                     --------          --------

Kahuku                      --------          E. Kale

Hauula & Kahana      --------          Bill Uhuuhu

Waikane                           --------          Kaoheloahi

Kaneohe                           --------          Kia

Waimanalo                --------          Mahoe

 

       Apo ka Aha ia R. Hapuka a me G.

B. Meheula mai Kauao mai imau ho@

kuka.

       Koho ka I. H. i ke komite imi ha-

na. Rev. J.@N. Paikuli, Kia, Uhuuhu.

       Hoike a ke komtie Imi hana: 1 Na

hoike a na kahu a ma na elele o na Ku-

la Sabati. 2 Ka hoike hui o na Kula

la Sabati. a Ka hoike hui o na Kula

la Sabati ma ka malama o Iune 0 1883

ma Honolulu. 3 Na hana e holo po-

no ai na Kula Sabati. 4 Na haawina

no ka waihona o ka Ahahui Nui. 5

Ke koho ana i na komite no ka ahahui

Nui ma ka malama o Iune 1883

.      Hapaiia ke kumuhana mau. Helu-

helu mai o D. L. Robingson, S.H.Oni,

P. H. Wawahie, E Kale, a me Kia i ka

hoike o na Kula Sabati.

       Ma ka noonoo ana i ke kumuhana,2,

ua apnoia ka hoike hui o na kula Sa-

bati a na kela a me keia Kula Sabati e

malama i ko lakou ola.

       Ma ke kyumuhana 3. ua hooholo k@

Aha e hoahu i puu dala kuloko ma ka

waihona o keia aha, i $250. a ua koho

ia o Henere Wlakahauki i Puuku.

       Koho ka L. H. i komite e mahele ai

i keia puu dala mawaina o na Kula Sa-

bati. J. N. Paikuli. Kia. Bill Uhuuhu.

       Hoike a ke komite: Kula Sabati o

Kawaiahao, $45. Kaumakapiii, $45.

Waianae, $25. Waialua, $20. Ewa, $45.

Kalihi & Moanalua, $20. Kahu-

ku, $10. Hauula, 0. Waikane, $15.

Kaneohe, $25. Waimanalo, $10.

       Hapaiia ke kumuhana@, kuka ka

Aha a hooholoia, e makaala na Kula

Sabati i koe e awiwi e hoopau i ko la-

kou haawina.

       Noonoo ka Aha no ke kumuhana@,

a apono loaia ke kumuhana. Kohoia

o S. H. Oni i komite hoike no na hana

o na halawai o keia Aha, a ia D. L.

Robinson ka hoike o na hana o na Ku-

la Sabati.

       Heluhelu mai o D. L. Robinson he

Olelo Hooholo. Ke haaw aku nei ke-

ia Aha Kula Sabai i ko lakou hoomai-

kai nui i ka Ekalesia a me ke Kula Sa-

bati o Ewa, no ko lakou malama pono

ana i na mea e pono ai ke ola.

       Ua heleheluia ka moolelo a aponoia.

                           E. S. TIMOTEO

                                  Kakauolelo.

              --------*--------

HE UI MISIONARI.

                     --------

 

RULA BAIBALA NO KA MANAWALEA.

 

       1  Heaha ka Iesu i olelo ai no ka ha-

awi ana? Ua oi aku ka pomaikai o ka

haawi ana'ku mamua o ka loaa ana mai.

Oih. 20:35.

       2  Owai ka ke Akua i aloha ai ke ha-

awi aku oia? Aloha ke Akua i ka mea

i haawi oluolu aku. 2 Kor. 9:7.

       3  Ua loaa pehea ia kakou? A e ha-

awi aku pehea? Ua haawi waleia mai ia

oukou; e haawi wale aku oukou. Mat.

10:8.

       4  Pehea ka nui ke haawi aku? O ke-

la kanaka keia kanaka me ka makana

ma kona lima, e like me ka pomaikai a

Jehova kou Akua i haawi mai ai ia oe.

Kan. 16:17.

       5  Heaha ka palena lalo o ka haawi-

na? E haawi io aku no au Nou i ka ha-

paumi o na mea a pau au e haawi mai

ai ia'u. Kin. 28:22.

       6  Ma ke aha e oluolu mai ai ke Akua

i kau haawina? Ma ka haawi ana e like

me ka mea i loaa mai, aole me ka mea

i loaa ole mai. 23 Kor. 8:12.

       7  Ma ke aha oe e hoonani aku ai ia

Iehova? Makou waiwai, a me na hua

mua o na mea a pau i loaa ia oe. Sol.

3:9.

       8  Haha ka olelo hoomaikai i ka

mea i haawi aku? Alaila, e hoopihaia

kou waihona waiwai a hu. Sol. 3:10.

       9  Heaha ka olelo no ka mea i mana

walea aku i ka mea ilihune? O ka mea

manawalea aku i ka mea ilihune, haawi

aku oia na Iehova, a o kana mea i ha-awi ai, na kela no e hoihoi mai iaia.

Sol. 19:17.

       10  Pehea e haawi aku ai? E like me

ka manao ana o kela mea keia mea ilo-

ko o kona naau, pela ia e haawi aku ai,

aole me ka minamina, aole hoi me he

mea la i auhauia. 2 Kor. 9:7.

                     (Aole i pau.)

                     --------*--------

NA LETA MA KA PAKAUKAU.

                     --------

       Kau e J. W. Kaluaokahaku o Paukaa.

Hilo, Hawaii; kau e I. S. Keaniani o

Kawaihae-uka, Hawaii; kau e Pomaikai

o Waiohinu, Kau, Hawaii; kau e I. D.

Iaea o Paia, Hamakuapoko, Maui; kau

e J. Makaikai o Kona Akau, Hawaii;

kau e H. Pareka o Waimea, Oahu; kau

e J. Nalua o Kawaiahao, Honolulu, Oa-

hu; kau i Kaleikumahoa o Kakaako,

Honomumu Oahu, e ikeia no ko oukou

mau manao pakahi malalo o ke poo

mau e like me ka makou e hoolaha mauy

nei.

       Kau manao e J. Paakaula au i hoo-

una mua ai ia makou; kau kumumanao

e J. N. Kamoku, kau e S. K. Kaihu-

mua, kau e J. W. Kealo, ua kapai loaia

e makou, oiai ua ike makou aole e loaa

ana he malamalama a nuhou hoi i ka

poe e heluhelu ana ia mau manao.

       Kau e J. S. Kalana, ua kapaeia.

       Kau kumumanao e J. Paulo o Mo-

lokai, a loaa he kowa kaawale, alaila,

hoopukaia aku.

              --------*--------

       O ka luawai auau kaulana o Waika-

halulu, ka luawai ia kahi e bapetizo

luu ia ai ka poe a pau e ake ana e lili

i hoahanau Moremona o ka hoomana

o na la hope. Ua kupuni na kanaka

a puni ke kae o ka luawai he mau ha-

neri ka uni, alaila hoomakaia na hana

a i ka wa e hooluuia ai kekahu mea a

ea ae oia iluna, @oke keia poe kanaka

i ka buro, a i kekahi wa ua lilo na ha-

na me he mau hana lealea la.

              --------*--------

       I ke ahuahu o keia la e weheia ana

he Aha Mele Nui ma ka Hale Mele

Hou, malalo o ka hooponopono ana a

na Alii, no ka pono a me ka pamaikai

o ka Makia o ke Aupuni he "Hooulu

Lahui, E akoakoa nui ae e na maka-

maka a hoopiha pono iho i na noho.

              --------*--------

       Ua wehe ae kekahi mau Pake he ke-

ena imi haa no ko lakou mau oiwi ho=

okahi ma ke Alanui Maunakea.

 

       NA HOOLAHA.

------------------------------------------

       ASA KAULIA,

LOIO A KOKUA MA KE KANA WAI

------------------------------------------

 

       Jno. Lota Kaulukou.

LOIO A HE KUKUA.

 

------------------------------------------

       W. O. SMITH,

LOIO:   LOIO:

Helu@@ Alanui Kalena. H@@@@@

------------------------------------------

       W. L. HOLOKAHIKI.

He Loio a he Luna Hooia@o Pa@@@@@

K@@na Wehe@@@@@@@ @@@@

------------------------------------------

SAM. L. KAWELO.

LOIO @@

E noho mau ana m@ @@ @@@@

Honolulu Oahu.       @@@@

-------------------------------------------

       SAML. K. KAEO.

LOIO:   LOIO

E@@@@ no ia ma @e K@@@@ @

l@kou mauka @@@@@ @@ H@@@@

                          @@@ @@

--------------------------------------------

              A. ROSA,

              (AKONI.)

       He loio a he Kokua ma ke Kanawa;

A he Luna Hooiai@ P@@@@@@ @

aia ma ke K@ena o ka L@@@ @@@@@@

       @@@@ @@@.

--------------------------------------------

       S. B. DOLE,

He Loio a ke Luna H@@@@ @@@

 

              -----

 

KEENA HANA @Ma Alanui K@@

--------------------------------------------

       CECIL BROWN.

       Loio a ke kukua ma ke K@@@@@@

              -----

A he Agena no ka H@@@@@@@ @ @@ @

no ka Mokupuni o Oahu,

Helo 8 Kaahumanu, Honolulu, H.P.A.

----------------------------------------------

       Richard F. Bickerton.

       @@@@@@@

Loio a he Kokua ma ke K@@@@@@@

       Keena hana Helu @3 Alanai K@@@@.

Elua puka ma @ aku o @@ @@ @@@@@@

-----------------------------------------------

       JAMES M. MONSARRAT.

              {MAUNAKEA}

Loio o he Kokua ma ke Ka@awai.

              -----

A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA

       Keena hana lanui Kalepa.

Jan. 3, 188@.

----------------------------------------------

       KALE KULIKA,

       Luna hoo@a@o

PALAPALA KUAI, MOLAKI

       A ME NA PALAPALA 222 2222

              -----

Luna H@@@@@@, Palapala @@@@@@@

       Haku a me na Kauwa, @@@ @@@

       Palapala M@@@.

 

Ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me K@@@ @@

kulanakaauhane o Honolulu, @@ @@@@@

@@@@

----------------------------------------------

       C. C. COLEMAN,

Amara a he mea hana Mekina

Kapili Kap@ai H@@ @@@.

 

       A ME KA

Hana ana Kaa Lio, etc.

       Halo Hana Ma Alanui Alii.

               @@@@@@ @@@

 

       HALA TELA HOU@

KAUKAIWA

       Helu @@. Alanui Nuuanu,

       KOKEKE I KA @@@@@.

 

Iune @@ @@@@.   S. H@MEEKAPU.

 

ANA AINA! ANA AINA

Frank Pahia a me

       Samuel M Kaaukai.

Keena Hana-Aia Ma Alanui @@@@

Ke loa ka Uwapo o Hooliliamanu.

       @@96 @@

----------------------------------------------

              MAKEMAKEIA.

 

       Ua makemake ia ka poe mea @@@ @@

MALOO a me na ILI BIBI, a @@@@ @

na ILI MIKO o na ano a pau, e @@@@@

kou i ke KUMUKUAI KEIKEI LOA

kakou Makeke.

       C. BREWER & CO. (B@@@@@M

 

              Joseph E. Wiseman,

LUNAHOOPONOPONO O NA WAIWAI PAA

              --A ME--

       Luna Imi Hana.

Helu 27 Alanui Kalipa, Honolulu

              -----

Luna Hoolimalima no na Rumi, na H@@@@@

Luna Kuai me Hoolimalima o na @@@@@

Paa ma na wahi a pau o ka P@@@@

Luna imi Hana no ka poe a pa@@ @@@@

i ka hana ole ma na wai a pau i @@@@@

makeia ma kekahi mokup@@@@

ka Paeaina.

@@ N. B.-- Na Palapala Hoolimalima @@

naia me ka eleu; e ohiia na @ila A@@@ @@@@@@

Kalepa me ke el@u a me ka @@@@@

Unuhiolilo a me na Maheleolelo ana, @@

koia me ka maikai. O na kauoha @ @@

kamilio ana maloko o na le@a no ke@@@@

hana maluna ae, e hookoia me ka eleu @@@@

       @@@@@@

--------------------------------------

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI,

       NA KIWI BIPI,

              NA IWI BIPI,

       E haawi ia no ke kumukuai keiki@@@ @@@

you makeke nei e

                     H. HACKFELD & CO.