Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 9, 3 March 1883 — POLOPOLONA E KAKOLIKA. [ARTICLE]

POLOPOLONA E KAKOLIKA.

-0 na ninau a Kakolika e waiho mai nei i mua o kajnea nona ka inoa malalo nei he mau ninau polopolona lakou, aole ilio, aole hoi he iole, nana e ai e; p!iu ai no ka mea ua popopo, aole he like me kana e liki mai nei he wela, o keia mau ninau no a Kakolika ka mea nana i lawe mai nei i kuu haina e puehu liilii ai, ka hapa nui o na ninau ana a i mea e ike ai o'u hoa heluhelu nupe> pa, ua wehe hou mai nei o Kakolika i ka puka a hamama » mea e kaawale loa ai o Misionari aole oia i koino pu aku, me Kaahumanu a hookonokono e hoopai aku 1 na kakoiika. E hoike aku au i ka haina o au ninau me na wehewehe ana o ka pauku ekahi Aole makemake na lii i keia hoomana hou, ua manao lakou he hoomana kii o ke au kahiko o Hawaii nei» Haina oia ka ike maoli ana mai o Kaahumanu a me na aiii e ae ia Kakoliko, e lawe aku ana i kc kii o ka Haku a me Malie—Pauku elua—aole i manao o Kaahumanu e hiki mai ana kekahi hooinana maho{>e me ke kii o ka Haku, a me Malie, Pauku ekolu. Haina, ua ike make ia mau kii e lawe ia aku nei i mua ona mai ka 12 a i ka 20 o nā makahiki Pauku eha. Owau ka mea nana i ao i na lii? 4 Haina» o Kinamu o A. S. Kakina a me Hihopa, aoie ma ke hoomauhala a kuamuamu e like me Kakolika, hookahi wale no a lakou mea i ao al 0 ka pono a hiki i keia la, aole i lohe 1 ia he kuamuamu a he hoomauhala. | Pauku eiima. Pela t loaa ii ke kipaku ia o na kahuna kakolika. 5 Haina, ua kipaku ia lakou nm neia mau kii, i hoike ia maluna ma ke ano ua kue, i ke kanawai o ka makahiki 1819 a Binamu ma i ike ole ai i kona manawa i kau ia a hooholo ia. No ka

niea ua hala aku ka manawa ī kau ia o ke kanawai e paja ana i ka hoomana ku a ua hoonoa h na kapu o na kii a mahope, hiki mai o Binamu ma ka U 30 o Malaki o ka makahiki ts2o e ike e ka mea heluhelu a mt Kakolika he puka nui loa ia 110 Mhionaii, e oili ai a fahemo aku aoie oia kekahi i hui pu me keia |xiakiki 0 Kaahumanu e hooko 1 ka mana o kona kanawai oia keia h;> opai ana i na kakoiika a iaa ua p3;*lrtfc| o Kaahumanu, i ke ao aku a Binmnu he mea a nei ia n.a kakou e hilinai ai i f?ckaf«ka ia e Einamu, aole, aoie loa hc mea ia e hai mai ;uia ia kakou he mana ka hua oleio kanawai e papa ana i ka hoomana kii a me na kanawai e ae a hiki i keia b. A pehea b o Kakolika c kuamuamu nei e hoomauhala kahiko nei no na makahiki he kanaha, i ka manao o ka mea kakau, i na e hopu ia 0 Kakolika no keia kuamuamu a hoomauhala e hoJo koke ana oia malalo o ke kuikahi ona e noho ai, oiai o ua kuikahi la, aole i loaa maialo o ka pono he kuikahi i loaa ma!ak> o ka hooweliweli a me ka mohai ia i ka $20,000, e Hawaii neL Pauku eona Aoie a nei keia o ka hua mua a na Misionari? 6 Haina. Oia ka hooko ana i ka mana oke kanawai o kamakahiki 1819 Pauku ehiku. A e hooili ana ua lii wale rto? 7 Haina. Ae, Na na lii wale no i hooko i ka mana o keia kanawai e kau maluna. Pauku ewalu. Ke ike nei kakou i ka oielo ao a Hinamu i na alii, aole kanawai no ka hoopai ana i na kakoiika. 8 Hain. Oia ka ike ole o Binamu 1 ka manawa i kau ia ai o ke kanawai no ka hoomana kiL Pauku eiwa. Ua pane mai o Kaahumanu, he kanawai no ke kanawai o ka makahiki 1819. 9 Haina. Peia e mapopo ai ia oe e Kakolika paakiki o Kaahumanu wale no kai manao e hooko i ka mana o kona kanawai, aole o Binamu kekahl Pauku umi. Ke kuhihewa nei ke alii Kaahumanu o ke kino o na kahuna ka hoomana kii. 10 Hāina. Ua kuhihewa o Kaahumanu e hoomana maoli aku ana o Kakolika i keia mau kii ana e lawe aku nei i mua ona a oia kona mea i manao ai ua ku like me ke kanawai o ka makahiki 1819. ♦ Paiiku 11. Noiaila o ke kahuna kakolika ka hoomana kii. 11 Haina. Oia ka manao o Kaahumanu a me na alii e ae, ua ku like me ke kanawai a lakou i kau ai a manao e hooko i ka mana oua kanawai la, oia ko iakou mea i hoopai ai i na kanaka i hu- j li ma ia Hoomana, a kipaku i na Kumu 1 Hoomana Roma. Pauku 12. Heaha ia ka mea i ao ole ai o Binamu ia Kaahumanu? 12 —Haina. Ua ike no oe ua ao aku no o Binamu, aole kanawai no ka hoopai ana, ua paakiki loa no o Kaahuinanu, e like me Kakolika e paakiki mai nei. Pauku 13. Eia kekahi mea apiki, elua mahele Hoomana. Ka mua, ka Hoomana Kakolika, ka lua ka Hoomana Palani. A ma keia wahi, elua inoa e komo ana i ka haina | 0 keia ninau, o ka olelo Kakoiika e waiho ana au he 13 haina. ! O ka Hoomana Roma i oieloia, he Hoomana Palani i hui ia no ka olelo Kakolika, oia hoomana ka i ku me ke Kanawai o ka makahiki 1819. Oia ka Kaahumanu a me na alii e ae 1 hooko ai i ka mana o ua Kanawai la i hoike ia niaiuna. Pauku 14. Like anei ka huaolelo Kakolika me me ka huaolelo Kii? 14. Haina. Aole, he okoa no o Kakolika, he huaoielo Helene ia, a me kona ano he huaolelo hoolaha Episetoie ia i lawe wale ia e ka poe hoomana Roma, a hoopiii ia no ko iakou hoomaa, aole ia he huaolelo hoolaha kuamu-a mu, a hoomauhaia e like me oe e Katolika, a he okoa no keia mau kii elua ka Kakolika e iawe nei imua o Kaahu manu a me na aiii e ae no ia pauku hookahi no. Like anei ka huaolelo Paiani me ka huaoleio kii? Haina. Aole, he okoa no ka huaolelo Palani, a he okoa no ua kii la a na kahuna Paiani e lawe aku nei imua 0 Kaahumanu. Pauku 15. Ua ninini nui mai ka Uhane o ke Akua maiuna o keia lahuikanaka, heaha la ka mea i hooiohe ole ai o Kaahumanu i na olelo ao a Binamu. 15. Haina. Ua hoplohe no a oia hoolohe ana no, ua paa na hana ku i ka pono a hiki i keia la, a o na hana hoomauhala a kuamuamu, aole no keia pauku hookahi no, he okoa no ka paha ka uhane i ninini ia maluna o ka lahuikanaka? Haina. He okoa no ka hooko ana i ka mana o ke Kanawai o ka makahiki 1819. Pauku 16. No ka mea, ua ike ia ko Kaahumanu hoopai ana i na kahuna Kakolika, mai ka uhane mai o Satana 0 ia. O ka hana a ka uhane maikai, o ke aloha. 16. Haina. O ke aioha, aoie ia he 1 hana ku i ke kuamuamu, a me ka hooi mauhala. Aka, he hana b iloko o ka | malie, ke akaheie, a me ka wikiwiki ole | ma ka huhu. Pauku 17. No ka nupepa Nonamh fta. Ua hai akea mai oe no ka makahiki 1842 ua nupepa Nomnona Ia au. 17. Haina. He kanaha makahiki o ko hoomauhala ana ia Misionari, aole paha he kanaka malalo iho o ka b i hoomauhala ai e like me oe e Kakolika, he 40 makahiki, 1 maiama, me na la oi mahuahua na Pauku 18. Noka hoomauhaia. 18. Haina. Kau pono iho la ka nui o na makahiki au i hoomauhab ai iluna o ko a-i, nanahu pono keb iluna o ko hoku-a c Kakoiika, aoie maluna o ka a me ke aupuni Hawaii Ma ka iiioa o ka Lunakanawai Kiekie a me ka Mana Hooko e paa b lae kona lima, au e noke nei i ke kuamuamu ia Hawaii ma kona inoa. O Hawaii iho h no ban ehoinonei. Pauku 19. E ka makamaka, web maoli keb io bipl 19. Haina. Hepolopoiona koninau a he web ka hoomauhab a me ka hoino ia Misionari a me ka i.unakanawai Kiekie. Pauku *a Me ka Luna Hoopono-

pom> ko"u mahakn 20, Haki Me ka Luna Hooponopono ka 9ee pooo iko hapsira wale i ke kmnn pak c4e ole. Pauku 21. Su lif_ Loakaha 2i- Haimi, SM. Liukaha hoopilimeaai malak> o Kakolika kuamuamu. Pauku 22. lanuan ji. m. h, i&s3 1842 4* 22. Haioa. E nana i ru hoahelu e kau neū maliuia o«a ka hoike oiaio, he kanaha-kum«makahi makahiki o ko hoomauhaia ana. Ua nuu ua lawa ko kaka ki e Kako* Oka. H. B. Kalleiklmahoa.