Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 4, 27 January 1883 — KA LA PONI MOI. [ARTICLE]

KA LA PONI MOI.

(Kakauia no ke Kiwkoa.) ' Eka lahui Hawaii; ke nee aku nei kakou imua, e halawai me na hana o 1 ka la 12 o Feberuari e hiki mai ana, a 1 i hookaulanaia no ka Poni ana i na Moi. Ke uhola aku nei na lima poloai 1 p ka haku Puuku o ka Moi i na mea a

pau i konoia, e papapau nui mai i Honoiulu nei e hoolehulehu ai no keia hana. 1 He mea maopopo paha, e huliamahi mai ana ko na wahi a pau, o ka poe i konoia a me ka poe makahehi wale mai. Ua hele mai kekahi poe no ka makemake e ike i keia nuhou, a oia wale no. Ua hele mai kekahi poe me ka noonoo ana, a e ike i ke ano o na hana e hana ia ana, he mau hana paha i ku i ka hoano ia o ua mau Moi nei a he kulana e {hiihi io ai; a o kekahi poe, e hele mai ana a e ike pono i ke ano o na hanaia ana, e hoolilo wale ia ai ka hou o ko lakou mau iae i luhi ai i ka imi ana no ko lakou mau auhau, ahuai wale ia ana iloko o ka uhauha ia, a e kiola wale ia ana iloko o na hana lealea paho wale. Aloha ino ko luhi e ka makaainana hookupu ke ike pono aku oe. E na lehulehu. Ia oukou e komo pu aku ai iloko o na kawilina o ka lealea, alaila, e lealea ana no oukou i ko ou-

kou ola iho; a e akaaka ana i ko oukoii luhi ponoi. O kekahi |x>e, ke hele mai la lakou iloko o na ao kaalelewa o ka olioli nui, a e awihi malie iho ana lakou me na niaka o ka hookano a ke aloha ole, me ka hooholo ana ua pono, ua maikai na dala a keia poe kanaka e lilo no ko makou la hanohano a hauoli nui, aole makou i noonoo no oukou. O ka Ahaolelo hope iho nei ka mea nana i hookaawale i mau puu dala no keia hana. He $i 0,000 no ka oihana PonL E pau loa ana, a koe wahi koena ole keia haawina, aoie hoi i lawa, a ua hana ka Aha Kuhina e hoo i ko lakou lima,.e lawe kolohe i kekahi haawina hou, he $20,000 no ka hookipa ana mai i na malihini o na aina e e hele mai ana e ike i ka Poni ia ana o na

Moi, a hoolilo ae la no ka oihana PonL Ua komo keia puu dala nui a ua komo pu iloko o keia niau hoolilo ana. O keia mau hooiilo pono ole ana a ka Aha Kuhina, a Llawelawe ia e ke Komile Poni Moi, oia ka mea o oukou e ka lahui e kahea ia aku nei e hele mai e ike i ka hoomaunauna ia ana ma na hana )ealea o ko oukou waiwai, a |ce komo pu oukou iloko o na lulumi ana ma ua mau hana maikai ole la, alaila, ua hoapono aku la oukou i keia hoolilo ana. E na Hawaii i hoolawa ia me na noonoo maikai, e ku iho, a e noonoo aku, i ole ai kakou e hoohihia ia nia ke ko- | kua ana i na mea a kakou i makemake i ole ai; a e ninau iho, e hele anei makou e ike i ka uhauha ia ana o ko niakou waiwai ? £ hele aku anei ma na poloai a ke £omtte Poni Moi, i mea no lakou a me na Kuhina e manao mai ai, ua hoapono aku ka lahui i keia mau Hana hoomaunauna a lakou?

E HawaiL A nee oie mai kakou īlo- i ko o na poai o keia hana, aiaila, e ika ika auanei kakou, a ke hiki mai ke kau koho haioia o 1884 a me kona kau ahaoleio, e weia auanei na hana ma ka aoao o ka pono a me ka pomaikai o ka aina. Aka, i komo mai oukou iloko i oia mau hana, alaila. e liio ana kakou i mau pio. Eia ko kakou oia ia kakou iho, aole he hilinai ana aku maluna o ko kakou mau hookeie hoolalau. Ke hooiilo b nei keia mau dala i keia Lanai a me kahi puoa e Poni ia ai, no na kahili a me na ahuula, no na ahaaina huia, no na leaiea heihei waapa a me na heihei iio, no na puali koa a me ia mea aku a nui wale. Ma keia hana hoopoho wale i moni waha nui aku la, a koe koena oie iho keia huina he $30, 000. Ma ko ka Aha Kuhina panee ana aku i keia mau $20,000 malalo o keia mau >iT)oUlo ana, e paapaa #auanei na lima o hkou i ke *hi enaena a ke kau ahaalelo o 1884 e hiki mai ana: oiai, ua kue i kekahi Pauku o ka Bila Haawina o 1882 ia hana. A i mea e ikaika ai ko ka lahui kue ana i keia mau hana pono ole, a me he mea ia, he kahua kupono no ka lahui ke komo pu ole aku iloko o na aiuka ana o keia mau hana uhauha.

Eia hou kekahi noonoo ana. Aia a hooko pono ia ka ma'eemake a ke Komite Poni Moi e kahea nei, alaila, e ike iho auanei ua Komite la, ua mana kana mau hooponopono ana, a e loaa auanei ka manao haakei i ka Luna- Hoomalu o Komite Poni Moi, a e lawe oia ma kona ano Kuhina a imua o kona mau hoa, a e hoopalale wale aku i mau hoolilo hou ana aku, mawaho aku o kela huina he $30,000 i wili'a e ka puahiohio o na makani o ka lokoino a ka poe aloha ole.

Eka lahui. A komo oukou iloko o keia poai, alaila, e kau hou aku ana maluna 0 ko oukou mau poohiwi he kaumaha hou, a he kaniuhu me ka ehaeha, a oia ka ka makou peni e uwao honua aku nei ia oukou, a ia kakou a pau, a e ike ia auanei ua oi loa ae ke koikoi o ka hapanui o kela kau ahaolelo o 1882 i hoino ia no ka uhauha dala, ke panai pu mai oukou ma ka hele kino ana mai a komo, a hehi iluna o ka papahele o kela Hale Pohai o ka uhauha.

E noonoo hou iho eka lahui. Ua poloai aku ke Komite Poni Moi, na ka poe ku i ke koho barota e koho i na Elele mai na apana mai, a ua aneane mana ia koho ana, e like me ko na L. Makaainana; a malalo oia koho ana, e hele mai ana na Elele, a e kono ia auanei he mau noonoo ana e uku ia he mau hoolilo okoa ae, a malia, no na lole aahu paha, na uku moku paha o ka poe i konoia e hele mai no keia huakai; a oia ka ka makou peni e hoike aku nei i ko makou lahui, e makaala no keia mau mea a pau, a e akahele i ka hele mai a komo iloko o ka huakai, a iloko o kela Hale Pohai.

E nana e ka lahui Hawaii, a e noonoo iho. He ekolu oko kakou mau alii kiekie, aole lakou e komo ae ana iloko 0 keia mau hana. Ka Moiwahine Emma, Ka Mea Kiekie Keelikolani, a me Ka Mea Hanohano C. R. Bishop. He hana naauao ia, he makee lahui, a he malama waiwai oke aupuni. He oi aku ka pono, ina o lakou ka mua e hele, a oiai, o lakou ka i pilikana ia lakou iho; a e hoohanohano kekahi i kekahi ma na mea ku i ka pono; a ina ua kuihe lakou, aole hoi e hele ana, alaila, 0 kakou hoi o ka poe mawaho loa mai, ua mamao loa mai ko kakou pilikana ana aku ilaila.

E o'u mau hoa makaainana; eia ma ko'u lima he palapala poloai, a ma ko'u j ano he hoa kau kanawai no ko kakou hale ahaolelo, a malia, o komo io aku paha au e ike ia hana, alaila, aole paha ia he 'mea e oi ae ai ke kuleana o ke Komite Poni Moi e hooi ae ai i ko lakou kuleana i na hana hewa a lakou e kau aku ai maluna o ka lahui. Aole no hoi keia he mea e emi iho ai kuu ikaika « no ka pono o ko kakou aina a me ka lahui. Hoa Kau Kanawai. Honolulu. lanuari 16, 18883.