Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 1, 6 January 1883 — Page 3
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
KUOKOA ME KE AU OKOA.
(I Huiia.)
No ka Makahiki..............................................$2 00
E ono Mahina....................................................1 00
Dala Kuike ka Rula.
PIAONO, IANUARI 6, 1883.
O D W. Aiwohi wale no ka i aeia e kakau inoa no
na dala i hookaaia mai ma ke keena o ka
Nupepa Kuokoa.
NU HOU KULOKO.
Ukele na Alanui iloko o keia mau la, ka ua mea o ka ua.
He keu ke puanuanu o Maui i keia mau la e nee nei.
He ino nui ka i hoohakui iho ma ka hapa hikina o Maui.
I ka Poakolu nei ka noho ana o ke kau Kiure o keia kau ma ke keena hookolokolo mau ma Aliiolani Hale.
Uuku loa ka ona ma Honokaa, Hawaii, i ka la Karisimaka iho nei, pela na lono i hiki mai i o makou nei.
Nni no ka poe ona i ka la Hape nuia nei. Pelapela na hana, ku no hoi i ka hilahila maoli kekahi mau hana.
He paikau hookahakaha ka na puali koa hui o keia kulanakauhale ma kuioloia, i ka Hape nuia nei.
Ua hopuia kekahi kalaiwa kaa Pale i ka Poakahi nei, no ke kau ana i ka hoailona pihi ano e ma kona kuka.
Ke papale nei ka Mauna Haleakala i kona papale keokeo (hau) i keia mau la, pela ka hoikeia mai o na lono.
He elua mau paa mare Pukiki i hoohuiia ma ka la Karisimaka, ma ka hui mahiko o Kilauea i Kauai.
O ka la Sabati i hala, oia hoi kala 31 o Dekemaba, oia ka la hanau o ka Moiwahine Kapiolani, a o ka piha ana ia o kona mau makahiki he 48.
O kela luina Kukuma o Likelike i pa ai kona poo i ke balaka moku mamua aku nei, ke pii ae nei ka hikiwawe o ka oluolu o kona eha.
I ka la Hape nuia nei ka hukiia ana o ka mokuahi Mokolii iluna o ke Ala Huki moku, makena ua poe i akoakoa ae malaila no ka makaikai ana.
Ua hoomanao ae ko Kapaa poe i Kauai, he lealea heihei lio ma ka la Karisimaka iho nei. Holopono na hana, wahi a na lono i hoikeia mai.
Ke laha nei he ano mai fiva ma ka hni mahiko o Honokaa iloko o keia mau la. He mau paahana ka i make ma o keia mai fiva.
Ua lohe mai makou e kukulu ana o Mr. S. G. waila i pa kapili moku nona ma Hawaii nei ma keia mua iho. He lono keia i hoikeia mai ia makou a pela no hoi makou e hoike lono aku nei.
Ma ka po Poaha o ka la 28 o Deke maha i hala aku la, ua hoao iho kekahi mea kolohe e puhi i kekahi mala ko a Bailey ma i ke ahi, aole nui ka poino i hanaia, ke imi ia'la ke kolohe.
Ua hiki mai a nalo aku ka la Karikimaka ma Wailuku Maui me ka maluhia. Ua malamaia, e like me ka mea mau na anaina haipule, a o kahi lealea i malama ia oia no ke ki pu ana, a ko laila hui raifela.
Ua haule o Hon. S. Aiwohi mailuna aku o kona kaa a make loa, i ka Poakolu ka la 27 o Dekemaba, 1882. E nana iho e na makamaka i na hoike piha a kekahi makamaka e puka aku nei ma ka pepa o keia la.
Ua haawi ae ka poe limahana o ka Ona Miliona ma Kamaomao, Maui, he anaina hulahula i ka po Karisimaka iho nei. Ua hookaawaleia kekahi rumi nui no keia hana, a ua hoowehiwehi ia no hoi me na lau nahelehele o ke kuahiwi.
Na la S. Keanilani i hoike mai i keia lono malalo iho: Ma ka la 23 o Dekemaba o ka makahiki i hala i hoike ai ke kula a D. Kaluaokeala ma Kawaihae. Ua maikai na hana, wahi ana, a ua nui ko lakou mahalo. O Keaniani a me kekahi mau mea e iho na Komite hoike.
Ua ninau mai o J. N. Uahinui o Kaunakakai Molokai i keia ninau penei: Owai la o Keaniani o Manawainui e noke nei ka hoolaha ma ka nupepa? Owai la keia kanaka i kapa i kona inoa o Keaniani? O Manawainui ka apana a keia kanaka e noho nei, he kahawai wale no ia, a ina aia ilaila keia kanaka o Keaniani, alaila aia iuka kona hale kahi i ku ai? He kahawai wale no o Manawainui a he alanui kaa hoi ia no na kaa a Meyer. Ua kamaaina wau ia Molokai nei, aole nae au i ike i kekahi kanaka i kapaia kona inoa o Keaniani. He haohao nui ko'u i keia inoa a no ia haohao ke ninau akea nei au.
Ke hoomaemaeia nei ke alanui Puo waina i keia mau la.
I keia la e hoea ai iwaena o kakou ka helu mau o ka nupepa Kahokuokekai.
Ua aneane e kani ka hora 5 o ka Poalua nei ka holo ana o ka makuahi Likelike.
Ke pii hikiwawe nei na paia pohaku o ka hale pohaku hou e kukuluia nei ma na kihi o na alanui Moiwahine me Nuuanu.
Ua haule iho kekahi kuaua koikoi ma Kohala l ka la 29 o Dekemaba 1882. Ua oleloia kekahi ia o na kuaua koikoi loa i haule iho iloko o ka makahiki i hala.
Ua lohe mai makou ua pupuleia ka o Hon. P. Haupu, ka lua o na lunamakaainana o ka apana o Hilo o kela makahiki aku nei. O ke kumu i pupuleia ai, aole i maopopo ia makou.
Ua malamaia he mau ahaaina ma Waikiki-kai, Kamoiliili, a me Makiki i ka la Hape Nuia iho nei. Nui ka poe i konoia i keia mau ahaaina, a ua nui no hoi ka poe i hele aku ma kekahi ano e ae.
Piha pono ke anaina mele i haawiia ma ka luakini o Kaumakapili i ke ahiahi Poakahi nei. Ua haawiia keia anaina mele no ka pomaikai o ko ia luakini Ahahui Opiopio.
Welo kapalili lua ka hae makana a ko Waikiki-kai poe ia lakou i hoi ai i ka auina la Sabati nei. E mahalo nui ia ko Waikiki-kai poe no ko lakou ala like ana mai a hapai i ka hana me ka eleu nui.
Ua lilo i ka papa Pokoo o Kawaiahao ka makana mua o na hae makana o ka la hoike hapaha o na Kula Sabati i ka la Sabati i hala, a ia Waikiki-kai ka makana elua. Mahalo makou i ka eleu o na kumu a me na haumana.
Ua makanaia mai makou e ka hui hoolaha nupepa haole Pacific Commercial Advertiser &co. o keia kulanakauhale, he Alemanaka nui a maikai o keia makahiki. E like me ke ano mau o ke KUOKOA, pela no oia e haawi aku nei i kona mahalo kuokoa i keia hui hoolaha nupepa.
Aole i holo ka mokuahi Madras i ka Poaha o kela pule aku nei, e like me ka hoike a ka Elele ma kekahi o kona itamu, aka ua holo aku oia i ke ahiahi Poaono, e like me ka makou i hoolaha aku ai. Lalau maoli no na hoolaha ana a ka Elele, oia nae hoi, ua ike mua ia no kona lalau i kala kahiko aku nei.
Ua hoikeia mai ia makou he lono e e i ana, ua papa ae nei ka Papa Ola ia H. Walakahauki, aole e hoouna i na ukana kaumaha i ka poe lepera ma kalawao, e laa na pahu nunui berena, kamano, a pela aku, koe na puole liilii mama a oia na ukana e hoouna, malalo o na lilo o ka Papa Ola. Heaha hoi keia hana a ka Papa Ola? Ke waiho nei makou na ka Elele e kuailo mai ka hana.
Ke hoea aku nei ka helu mua o ka NUPEPA KUOKOA i keia la, a hiki no hoi i keia la, aole i loaa iki mai ia makou ka haina o ka nane a S. E. K. Wainohea i hoolahaia i ke akea. He makana ke haawiia ana i ke mea e loaa ana ka haina o keia nane. Auhea hoi na olohe puni name, eia iho kahi hana he imi iho i ka nane a ke kaeaea o Honuakaha.
Malalo iho e ike ana ko makou poe heluhelu i keia wahi Iono, mai Paukaa, Hilo, mai a J. N. Kealohuli mai, a penei: He pepa pili dala ka hana a ko Paukaa nei poe ma ka po o na la noa, a o ka oi loa aku o na la Sabati. Pau pulu o na makua me na keiki a me ka makai i keia hana, he keu a ka apiki o keia makai, nana no e hele e huli i ka poe makemake pepa a hoomuu aku la iloko o kona hale ponoi. Pehea la keia ano hana.
Ma ka la Hape Nuia nei, ua nui loa ka poe ona i ikeia ma na alanui o ke ke kulanakauhale nei. Ua hoopukaia na olelo pelapela a kupono ole, a ua hanaia no hoi kekahi mau hana pono ole i hiki ole i ka makou maka peni ke hoike aku ma ke akea. Ua ike pono makou i keia hana i hanaia, aka, iloko o ia ike pono ana o makou, ua manene ka makou maka peni ke huai ae i ke akea i ua hana la i hanaia. Ina aku la o ka Elele, huai ia ae la i ke akea, no ka mea, ua kuluma ia pepa i ka hoopuka i na huaolelo pelapela.
Ua makanaia mai makou me ke aloha pumehana o Mr. Thos. G. Thrum, he buke Alemanaka maikai, i paiia ma ka hale pai "Saturday Press." He buke keia ua kamaaina ma Hawaii nei a puni, a ua nui no hoi kona laweia e kela a me keia. Iloko iho la o keia makahiki ka piha ana o na makahiki eiwa o kona paiia ana malalo o ka hooponopopono noeau ana a Mr. Thos. G. Thrum. He buke keia e kuhikuhi ana i na hoakaka kupono ana no na mea e pili ana ia Hawaii nei a he nui wale aku na mea oloko. Ke haawi nei makou i na mahalo i ka ona o keia buke.
He uliuli maikai no na hiona o na pali Koolau.
Mohaha maikai no ke ola o ka Luna makai o Koolau a me kana lede.
Aohe kanaka ona i hoopaaia i ka hale paahao o ka apana o Koolau poko, ma la la Hape nuia i hala aku la.
He77 dala a oi ka loaa o ka Aha Mele i haawiia ma ka luakini o Kaumakapili i ke ahiahi Poakahi nei.
Ua loaa mai ka Ogana hou o luakini o Kaumakapili, a i ke ahiahi Poakahi nei kona hoau ia ana, imua o ke anaina nui i hiki ae.
Ua holo aku i Koolau ae nei kekahi o ko makou mau makamaka i ke ahiahi Sabati iho nei, no ka hoohialaai ana i na hiona nani o ua mau pali hauliuli 'la.
Ke hoomau ala no na Opio o Kaneohe a me Heeia i ka malama i na halawai. Ke hapai pu a la ka Luna makai Asa Kaulia me na makamaka i ka hana me ka maikai.
Nui na paina liilii i malamaia ma na kauhale o na kamaaina o Koolau-poko ma ka la Hape nuia iho nei, he hauoli makahiki hou, a ua malamaia me ka maluhia na hana.
He ahaaia Karikimaka ka i malamaia e ka Hui Opiopio o Kaneohe, a ua ua malamaia he wahi lulu, ua mahuahua no na wahi okeni i lu ia mai; uleu no na Komite o ka Ahahui i ka hoolako ana i mea ai.
Eia ma ko Keena Oihana ka papa kuhikuhi hou o ka manawa holo o na mokuahi lawe leta mai Kapalakiko a hiki loa aku i Kikane me Aukalana. Na ka Agena o ia laina i makana mai ia makou.
Ua hoikeia ae he lono, a hoi mai o Likelike i ka la apopo e hukiia ana oia iluna o ke ala Huki moku i ka Poakahi, a o Lehua ke pani o kona mau awa, a o Mokolii hoi ke pani ma ko Lehua mau awa ma Maui a me Molokai.
Nui na Kalabu mele o Koolau i hele ae e kuupau i ko lakou mau kileo kani i awili pu ia me ka leo unahe o ke gita ma na kauhale, no ka olioli makahiki hou ma ka la mua o ka makahiki iho nei; o ka oi aku o ke Kalabu malalo o ka Pii opio alakai ana, a he ku i ka ii aloko ke hoolohe aku i kona leo.
Maikai a holopono na hana hike hapaha o na kula Sabati o Kawaiahao i ka la Sabati i hala, piha pono no hoi na noho i na makaikai. Hehe ka aka a kela a me keia, paiakuli na pepeiao i na hehihehi mahalo a ke anaina, a o na hiohiona holookoa a pau, ua nani a ua holopono. E mahaloia na kumu a me na papa kula Sabati a pau.
Iloko o keia makahiki 1883, he elua pouli ana o ka la a me elua pouli ana o ka mahina, a e ikeia no keia mau pouli ana ma Hawaii nei. E ike mua ia no ka pouli ana o ka mahina iloko ae nei o ka mahina o Aperila i ka la 21 a me 22. O ka pouli mau hoi o ka la e ikeia no i ka mahina o Mei i ka la 6. O ka pouli elua o ka mahina iloko ia o ka mahina o Okatoba i ka la 15, a o ka pouli elua ana o ka la e ikeia no iloko no oia mahina hookahi i ka la 30.
Iloko a ka nahenahe kupilikii i lohe mai ai makou i ka make ana o ko makou kuahine aloha o Kauakanilehua ka mea hoi nona na hiona waipahe oluolu e poina ole ai ia makou na kunane e u aku nei ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make. He wahine ui opio o Maria Keakaheiheimalie Kai, a he lede opio hookipa oluolu i na kamaaina a me na malihini. He mau makua kona a me na kaikaina, a ke hui pu aku nei makou me ka ohana o ka mea i hala.
Ma ka po Hape Nuia iho nei o keia makahiki hou, ua hoohuiia ma ka berita o ka mare o Mr. A. Rosa Kakauolelo o ke Keena Loio Kuhina, me Mrs. Joanna Niau Ladd's, ma Haleakala Home Honolulu. Na ka Rev. T. Mackintosh laua i mare. He anaina uuku wale no ka i akoakoa ae malaila; o na hoa'aloha a me na makamaka ponoi wale no o na paa mare ka i akoakoa ae.
He mea mahalo nuiia na anaina halawai hoomana ano nui ma na wahi a pau o ka mokupuni, aka, i ko'u hoolohe pono ana i na hana a kekahi hoahanau, ua komo iloko o'u ke kahaha no kekahi o kana mau olelo, penei: "O na aha halawai e malama mau ia nei e na opiopio o Kaumakapili a me Kawaiahao maloko o na hale halawai aole ka e ola ana ia poe ua huhu ke Akua no lakou. Aia ka ma ko lakou aoao Mamona e maliu ana ke Akua." Ua komo iloko o ko'u lunaikehala na manao kahaha. Aka, eia Kana i olelo mai ai: "E hele mai oukou a pau i o'u nei, ka poe luhi a me ka poe kaumaha, a Na'u oukou e hooluolu aku."
LOHEPONO.
PAPA KUHIKUHI NO KA HEBEDOMA HAIPULE.
KA MAKAHIKI KANAKOLU KUMAMAONO
MAI KA MUA MAI.
La Sabati, Ian. 7. - "No ka mea hookahi no Akua, hookahi no mea uwao, iwaena o-ke Akua ame na kanaka, o ke kanaka Kristo Iesu. Ka mea i haawi mai iaia iho i Kakahaka no na mea a pau, e hoikeia nei i ka manawa pono."
Tim. 1, 2: 5 - 6.
Poakahi, Ian. 8. - Ka hoonani ana i ke Akua no Kona lokomaikai i hoikeia ma ka hoolako ana i ke ola no na kanaka a pau loa.
Io. 25: 1 -9. Tes. 2, 2 - 17.
Poalua, Ian. 9. - Ka mihi a me ka uwe no na mokuahana iwaena o na hoahanau, no ka nui o na manao ino, no ka uuku o ke aloha, no ka hoomaloka, a me ka palaka, no ka nui o na hewa i ae ia.
Hal. 130: 1-8. Iak. 4: 1 - 10.
Poakolu, Ian. 10. - Pule no na ohana, no na makua, no na keiki, no na kula, a me na kumuao, i mea e alakai ponoia'i ka poe opio a i hoopakeleia lakou mai na hoowalewale mai, a i hoomakaukauia hoi no na hana maikai o na makahiki e hiki mai ana.
Kan. 6: 1 - 18. Ep. 5: 22, - 6:4.
Poaha, Ian. 11. - Pule no ka ekalesia, no ka launa ana mai o ka Uhane Hemolele, no ka hooikaika ana o na Kahunapule, no ka hoeueu ana i na hoahanau, i mea e hooluolu ia ai ka poe kaumaha, e hoihoi hou ia ai ka poe hewa a me ka poe auwana i o Iesu la ka Hoola.
Is. 55: 1 - 11. Io. 15: 1 - 12.
Poalima, Ian. 12. - Pule no na lahui, e hoomaluia na aina, e malamaia ka Sabati, e hoopauia na kanawai e kokua ana i ka ona, e hoolaaia na waiwai o ke ao nei no ka hooholo ana i ko Iesu aupuni o ka pono, ka oiaio, a me ke aloha.
Is. 1 7. Rom, 13: 1 - 14.
Poaono, Ian. 13. - Pule no na misionari, e hoopihaia lakou i ka Uhane Hemolele, e hoopauia na hoomana wahahee a me ka lokoino, e hoomahuahuaia ke aloha o kapoe manaoio no ka poe lalau; e holopono ka hana a ka Haku "ma ka manao aku a me ka hiki ana mai o ka la o ke Akua."
Io. 6: 1 - 13.
La Sabati, Ian. 14, - "E kiai ana hoi i ka manaolana e pomaikai ai a me ka ikea nana ana mai o ke Akua nui a o ko kakou ola o Iesu Kristo.
Tito. 2: 13.
MA KE KAUOHA A KA PAPA HAWAII.
UA HALA O SAMUELA AIWOHI.
E KA NUPEPA KUOKOA; Aloha Oe.:
Me ka naau i kaumaha luuluu i ke aloha, a me ko'u puuwai i hoonaluea ia, me ka minamina nui au e leta aku nei ia oe, a nau ia e hai ae i na hoa o kaua a puni keia mau Pae Aina.
Ma ka hora 10 a oi o ka po Poakolu nei Dek. 27, ua motio awiwi aku la ka hanu ola o ka Hon. S. Aiwohi mai ko. na kino lepo ae, e waiho ana mahope nei he hoapili o na la opio, he wahine a me na keiki, na moopuna, a me na hoaloha he nui o ua aina nei, e hui a; iloko o na hana pono, a me na hana hoonaauao, a he mea na keia maka peni e poina ole ai no kana mau hana maikai he nui, a me ke aloha nui loa, a he meheu no hoi kona i hiki ole i na opio o keia mau la ke uhai aku.
Penei ka moolelo o kona make ana:
Ma ka auwina la Poakolu Dek. 27 1882, ua holo oia maluna o ke kaa lio no kahi hoolulu o ke kaa ahi, no ka hoi mai o kana wahine mai Honolulu mai, me ka ukalo pu o kekahi o kana mau keiki maluna o ka lio. A i ka hiki po no ana ae makai o kahi o Kukukamoku ma, ia wa, ua puiwa ae la ka lio e huki ana i kona kaa mamuli o ke kani ana o ka uepa a na kahu lio o Geo. F. Holmes, a me ka holo nui o ka pua lio e hoa ia mai ana. I ka wa e holo nei ka lio me ka ikaika, a ma ka ihona mai o kahi kahawai mauka ae o ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, ua huli ke kaa a haule aku la oia me ka puka o kona poo a me ka eha o kona mau papalina.
I ka wa i haule ai, ua kii koke ia o Kauka Thompson, a ua olelo oia aole e ola no ka nui o ka eha ma ke poo.
A ma ka wa i hoikeia mahope, ua make aku la oia, a ua hooholo koke ia iho la no hoi e hoolewa ia kona kino lepo ma ka hora 10 1/2 A. M. o ka Poalima Dek. 29. Ua kono ia na hoaloha, a me na makamaka e ukali aku i kona hoolewa ma ka luakini o Iole; aka, no ka nui loa o ka ua ma ia la, aole i hiki aku ka nui o na hoaloha, a me ka mea nona keia pulima kakau. E hoomanao i na olelo ma ka Baibala: "O ka la o ka Haku me he aihue la i ka po." O ko kakou ola me he mahu ia i pua'e a malo iho, nolaila, e makaukau mua mamua ae o ua la ino la.
Kou oiaio, HENRY KANEALAI.
Pahoa N. Kohala, Hawaii Dek. 30'82.
P. S. Ma ka la 28, ua noho ka Aha Koronero e imi i ke kumu i poino ai o Hon. S. Aiwohi, a ua hooholo lakou mamuli o ka olelo hoike a kekahi o na na mea i hopu ia, a me kekahi mau ike e ae. "ua make o Hon. S. Aiwohi mamuli o ka puiwa ana o kona lio i ka hoa ia ana mai o kekahi pua lio me ka malama ole ia o ka maluhia o ka mea e hele ana ma ke alanui." A ua kue ia hana i ke kanawai a me ka pono o ka lehulehu.
NA MEA HOU O HILO.
E ke Kilohana a ka lahui Hawaii, Aloha oe"
Ke mau nei no ka ino o Hilo nei.
Nui ka ua me ka makani, hakukele na alanui, pii kahe-a iluna i ka ua mea o ka nui o ka ino
PAEWAEWA KA HANA A KA I. HELU.
O ka hana a ka Luna Helu o Hilo nei, ua ku i ka pono ole kana mau hana, o ka poe keia i hookuu mua ia i na makahiki i hala aku nei, i keia Luna Helu iho nei hoi keia, helu nou ia iho nei.
He ake dala paha i alunu wale ai, nui ka huikau me ka pono ole o kana mau hana, a ua kupono oia ke kapaia e a'u, he naaupo.
NO KA AHAHUI OPIOPIO KARIKIANO O WAIAKEA.
O na lala oia Ahajui Opiopio Karikiano, ke hoomaka hou nei e inu bia hou i keia wa. Eia ka mea apiki, ua hoole ka waha o na lala, aole e wala hou i na waiona, eia no nae drink bia no ma kahi o Mi. Kaiso, puu ka auwae o hana, akaka no hoi ka muhee hololua o Wailoa, palolo ka waha i ka hoole a hoi hou no e ai i ka luai; mamina wale na opio i hoi hope, ka poe hoi i kukulu i ko lakou kahua maluna o ke one, pa mai na makani pukiki ino o ka hoowalewale, a pau no i ka hiolo. E nana i ka Haku ka mea nana mai na hoopomaikai ana.
OLA HILO I NA KEIKI O KA AINA PUA.
E ole na keiki lauoho loloa o Kina, ola ai na kini makapehu o kahi poe o Hilo nei, ma ka .25 a .50 keneta o ke pa-i hookahi. Suna ole na wahi papakaukau i-a o Hilo nei i keia mau la, no ke ano pamalo loa mai no hoi; i ahona i na wahi kauna i-a maloohaha a makou o Keaukaha mai.
Ke mau nei no ka loku ana a ka u-a kinai lehua o Panaewa ke halale nei iluna o ka lau ohia.
Jno. I. KANOA.
OWAI NEIA MAKAPO NUI.
No keia mauhua e kau ae la maluna e hiki ai ia'u ke pane me ka oiaio, he makapo a he nele maoli no paha no ka puniu o keia mea e kapa nei i kona inoa o Katolika; ina ka e kamailio ka Lunakanawai Kiekie i ka moolelo o ke au i hala, alaila he paewaewa ka ia, a he kapakahi ka.
Auhea oe e Katolika, heaha hoi ko mea i huna ai ko inoa i kapaia ai e ko makua, piikoi mai nei oe i kou inoa o Katolika, a ke kapa maoli nei na ka Lunakanawai no i haku i ua moolelo nei. Aole pela ka manao o ka mea e kakau nei. O ka oiaio malaila e hiki ai ke olelo ae, he moolelo oiaio ia i hanaia e ka poe kahiko a i malamaia e ka poe noiau ike, a oia malamaia ana ka mea i ike ai ka Lunakanawai Kiekie a oia kana i hoike ai i ke akea, a oia mau mea kau e olelo nei he hoopunipuni a he hoomainoino. Aole pela ka manao o ka mea kakau.
O ka haina o ka mea kakau malaila, ua pololei na mea i hoikeia e ka Lunakanawai Kiekie, he hoike piha ana ia i ka moolelo o ke au i hala, ea, auhea oe e Katolika, mai oi aku ka pono ina e olelo akea ia e oe ia Kaahumanu, oia no ka i hoomainoino, oia no ka i paewaewa, a oia no ka i kapakahi. O ka ike o ka mea kakau, me he la e hoili maoli aku ana oe i ka ino a pau loa iluna o ka Lunakanawai Kiekie a me ka ohana Misionari.
E huli kaua a nana i ka hapa waena o ke kolamu elua o ka moolelo i hoopukaia e ka Lunakanawai Kiekie ma ka nupepa Paeaina i hoopukaia i ka 16 o Dekemaba, nona ka helu 50 o ka makahiki i kaa hope. E ike ana no oe e Katolika a me a'u, o kekahi o na ohana Misionari Amerika au e hakukole mai nei nona ka inoa o Rev. Binamu oia ka'u e olelo nei, oia ka makua nana i ao o Kaahumanu.
Ke hea leo aku nei au ia oe e Kato lika ole huna inoa, o ka huaolelo ao a Binamu ia Kaahumanu, he keehina wawae ia a he kulana a he kahua ia e ku ai au a maloeloe a ninau aku ia oe. Ina i ao aku o Binamu ia Kaahumanu aole make hoopai i na Katolika, alaila he paipai ana aku anei ia a ka poe Misionari Amerika e hookuke i na Katolika? Ke hoole nei ka mea kakau, aole. A ina o ia ao ana a Binamu ia Kaahumanu he mea anei ia e hoopilimeaai ai ka Lunakanawai Kiekie maalo o na Misionari Amerika? Ke hoole hou nei au, aole.
A ina o ia ao ana aku a Binamu ia Kaahumanu, he kapa ana aku anei ia i Ina Katolika he hoomana kii? Ke hoole hou aku nei au, aole loa.
Eia kahi haina uuku malalo nei, aole ia he wae kapakahi, he hana kaulike ia mawaena ou e Katolika huna inoa, a me na Misionari Amerika.
Owau no me ka wiwo ole a me ka huma ole i ko, u inoa,
H. B. KALEIKUMAHOA.
HU KA AKA I KA ELELE POAKOLU.
E KA NUPEPA KUOKOA; Aloha oe: -
E olnolu mai oe e hookomo iho i kela mau hua e kau ae la ma ke poo, oia kela mau hua a kahi Elele Poakolu i hoopuka mai ai ma ka pule i kunewa hope aku la, no ka haiolelo a ka mea haiolelo no ka hoole i ka waiona, o ka mea inu rama wale no anei ka mea i ike i ka maikai o ka rama, aole ka he ike o ka mea inu ole i ka rama, ina e kohu puaa mai ana ka poe i inu i ka rama, alaila, aole anei i ike ka mea inu rama ole? Ke manao nei au, ua ike koke ka mea nana ka haiolelo i ke ino o ka inu waiona. I kahi Elele Poakolu hoi, aia no ka nana e hoike mai i ke ino o ka rama na ka mea inu i ka rama, nolaila, pololei maoli kela mau hua e lau ae la, "hu ka aka i ka Elele Poakolu."
Pela mau no ia pepa e kokua nei i ka hana pono ole a na Kuhina, nolaila, aia na ka poe i noho i ka oihana Kuhina, e ike i ka hewa o keia Aha Kuhina, pela ka hoohalike me keia mea i ku ma ka hoole waiona. Owau no KEAHI.
Ma ke Kauoha.
Ua hookohuia o Mr. W. H. Daniel i keia la i Agena Hooiaio Palapala Aelike Kepa mawaena o na Haui me na Kauwa no ka Apana o Hana Maui.
J. E. BUSH,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Ianuari 2, 1883. 1101 3ts
I ku like ai me ka Pauku 232 o ke Kanawai Kivila, ua hookohu aku au ia J. W. Kane i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Halawela, Niihau.
PAULO P. KANOA,
Kiaaina o Kauai.
Keena Kiaaina o Kauai, Dek. 22, 1882. 1101 3ts
I ku like ai me ka Pauku 231 o ke Kanawai Kivila, ua hookaawaleia he wahi kupono no ka hoopaa ana i na holoholona hele wale ma Halawela, Niihau.
JNO. E. BUSH,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiana, Dek. 22, 1882. 1101 3ts
W. L. HOLOKAHIKI.
He Loio a he Luna Hooiaio Palapala.
Ua hiki no ia'u ke lawelawe i na Palapala pili Kanawai a me na hihia o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.
No. 5.
Keena Wehekealaula Alanui Betera. 1101 tf
OLELO HOOLAHA.
O na poe a pau he mau holoholona ko lakou e holo ana maluna o na aina i onaia a hoolimalima ia e ka "Hui o Puuhue" (Kohala Ranch.)
Ke kauoha ia aku nei lakou, aole e hopu a hoa i na holoholona ma na la e ae. Koe wale no na Poakahi o kela a me keia pule, me ke kii pu mai no nae i na Palapala ae mai a'u aku, a i kuu hope paha ma Puuhue nei.
A o ka poe e kue mai ana i keia hoolaha, e hopuia a hoopiiia ana ma ke kanawai. E hoolo ikaika ia ana keia rula.
JAMES WOODS.
Luna Nui o ka Hui o Puuhue.
Puuhue, Kohala, Dek. 17, 1882. 1101 4ts
Hoolaha Lunahooponopono Waiwai.
Oiai ua hookohu ponoia mai na mea nona na noa malalo iho e ka Aha Kiekie, i mau Lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Joseph G. Tucker i make o Honolulu, ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe, o ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai o ka mea i make ma ke ano moraki a ano e ae paha, e waiho koke mai lakou i ko lakou mau palapala hooiaio kupono ia Alex. J. Cartwright iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole, e hoole mau ia no lakou. O ka poe hoi i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai lakou m ke kaulua ole.
ALEX. J. CARTWRIGHT.
ALLAN HERBERT.
Na Lunahooponopono o ka waiwai o Joseph G. Tucker i make.
Honolulu, Ianuari 6, 1883, 1101 3ts
Hoolaha Hookapu Aina.
E ike auanei na mea a pau ke nano mai ma keia: Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa, a ke hookapu loa aku nei au i kuu mau aina o Pihanakawai, Niumahi, a me Kumukahi, e waiho nei ma Kaupo Mokupuni o Maui. Ke hookapu loa aku nei au i na kanaka a pau, aole hele wale a kolohe i na mea kanu, a me na mea e ulu ana iluna o kela mau aina i hai ia ae la maluna; oia ka alani, kope, ulu, lai, niu, a pela aku. A ke hookohu aku nei au a hooiaio aku ia Wm. A. Kala, i hope no'u nana e hopu, a e uku aku i ka poe e hele wale ana maluna o kela mau aina, he $5.00 ka uku o ka mea hookuli. Ua kapu pu ka poe e pii ana i ka alualu kao maloko o kela mau aina i haiia, i na e loaa pono aku i kuu hope, e hoopiiia lakou ma ke kanawai. Nolaila o ka lohe ko oukou e ka poe o Kaupo, malama o pilikia.
MRS. KAHANAAUWAI.
Kaupo, Maui, Dek. 21, 1882 1101 3ts
E ka Lunahooponopono: -
Maloko o kekahi o na nupepa o ka pule i hala, ua ike au ua hookomo kolohe a apuka ia ko'u inoa maloko o ka olelo hoolaha hoopuni nui, e hoao ana e hoowalewale i ka manao maikai o na poe heluhelu nupepa, me ka olelo ae, he hiki no iaia ke kuai i na waiwai malalo iho o ka'u kumukuai, o ka hana maalea ia a ke kalohe a me ka apiki.
Ua hookomo ia keia mau olelo hoopunipuni, no kona ike ua haalele na kanaka i kona halekuai, aole o lakou hele ilaila e kuai ai no ko lakou ike, o na waiwai o kona halekuai he kahiko a ua mimino ia.
E ike ana no ka lehulehu a pau loa, ke kipa mai ma ko'u halekuai, he mau mea hou wale no ka'u, a ke aa nei au e kaena ae, aole loa e hiki ia Charles J. Fishel ke kuai i kana waiwai no ke kumukuai i oi ka emi malalo o ka'u ka haahaa loa a me ka emi loa malalo o kana ma na ano waiwai a pau.
Ke hooia nei au ia oukou e o'u mau anakamaka maikai o ka Lahui Hawaii, he kolohe a he apuka keia hana a kela powa, a he hoao e hao wale i ka oukou mau dala maikai.
E kipa mai i o'u nei, a na'u e hoolawa me ka waipahe. Owau no me ka haahaa.
A. M. MELLIS (MELEKI.)
Ona o ka Hale Hoahu Lole Nui o Honolulu
Helu 104, Alanui Papu.
Honolulu, Jan. 3, 1883. 1101. tf.
PAPA! PAPA!
- NO -
ALLEN & ROBINSON
Ua wehe ae nei maua
PA KUAI PAPA
- MA -
Ka Uwapo o Pakaka
Na Papa Ulaula o na ano a pau.
Na Papa Paina o na ano a pau.
Na Pili Hale Ulaula.
Na Pili Hale Keokeo.
Na Pepa Molina.
Na Pepa Hoonani Hale.
Na Pena a me na Aila Pena!
na kui o na ano a pau.
Na Pani Puka a me
Na Pani Puka Aniani.
Na Pani Puka a me
Na Olepelepe.
NA LAKO KUKULU HALE
O NA ANO A PAU!
E kuaiia ma ke
KE KMUKUAI HAAHAA LOA
O keia Makeke.
HOOLAHA HOU.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o WAIWAIOLE k, no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala hoi a Kualaakia k, e noi ana e hoonohoia oia i Lunahooponopono no na waiwai o WAIWAIOLE k, no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii, i make.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau ke pili, o ka POALIMA, oia ka la 19 0 IANUARI. M. H. 1883, ma ka hora 10 A. M., ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii. Dek. 14, 1882 1099 3t
Hoolaha Lio Nalowale.
$6.00 MAKANA.
Ua nalowale ma ka la 17 o Okatoba, 1882. kuu lio kane ulaula hauliuli, poepoe ke kino, a he pekipeki ka holo. Ua kuniia me keia kuhi K. A. ma ka uha hema hope, i hele auwana a nalowale ma Kapa, Koolau. O ka mea e loaa ai keia la. i hoikeia maluna, e loaa no kela uku makana maluna, a e loaa no au makai iho o Kanekino.
C. T. AKANA.
Honolulu, Dek. 4, 1882. 1098 4t
Mrs. W. H. Wilkinson,
MEA HUMUHUMU LOLE.
HELU 103, ALANUI PAPU.
Ke makaukau nei oia e kuai aku i kona mau
lako hale o na ano a pau, oia:
Na Lole Lihilihi a Lihilihi ole.
Na Papale i kinohinokiia o ma Wahine
a me Opio,
Na Lole o na Lole o kela a me
keia ano, ea., etc.
Oiai e hoea mai ana ka lako lole hou, nolaila
e Kuai ia aku ana na waiwai maluna i hoike
ia, no ke
KUMUKUAI HAAHAA LOA.
1095 tf
L. WAY .
KAMANA HALE
HELU 109. ALANUI MOI.
Na Pani Puka, Aniani, a me na Olepelepe, he
nui wale e waiho nei.
He mau paahana ko'u o ka helu ekahi wale
no, a o na hana a pau e kauohaia mai ai, e
hookoia me ka eleu loa.
A oiai he mau paahana helu ekahi ko'u. e
hanaia no na hana a pau me ka maikai a me
ka haahaa o ka auhau. 1048 tf
UA MAKEMAKE IA
NA ILI BIPI,
NA KIWI BIPI,
NA IWI BIPI,
E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko ka
kou makeke nei e
H. HACKFELD & CO.
Honolulu Mei 22, 1880. 19 4@
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA.
E MALAMA NO MAUA I KE DALA
o na kanaka maloko o ka Banako, penei:
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri uku panee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona oki ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi aole no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala ua malama ekolu aole ukupanee.
Ina e manao ke kanaka e ohi i kana dala. e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana buke kekahi ke laweia mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai kana, ka Buke kekahi ke lawe mai.
Ma ka la mua o Sepatemaba keia makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala homooria no na malama ekolu a keu, a mahuahua ke Kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300. alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.
851 tf BISHOP & CO.
S. AUKAI.
LOIO! LOIO!!
Honolulu, Oct. 19, 1882. 1090 3ms
HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA
Mikini Humuhumu Lole!
Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai o
Kakela & Kuke!
a malaila oukou e ike ai a makaukau i @ @
Mekini a WHEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai
ka mea hookahi
NA MIKINI A SINGER!
ma ke $50 pakaha me ke ano
MIKINO A WILCOX ME GIBBS
ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai
I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka
no ka kupono i keia mau Mekini, e naue mai no
me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.
628 tf
HALA TELA HOU!
KAUKAIWA
Helu 11, Alanui Papu.
KOKOKE I KA UWAPO.
S. H. MEIKAPU
Iune 22 1882. 1074 tf
A. ROSA,
(AKONI.)
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau oia e kokua i na mea a pau e
hele aku ana i ona la ma na mea pili Kanawai
imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.
He hiki iaia ke hana i na palapala pili Kanawai
o na ano a pau me ka pololei a me ka eleu.
Keena hana: - Ma ke Keena o ka Loio Kuhina,
ma Aliiolani Hale, Honolulu.
1101 1yr