Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 52, 30 December 1882 — Page 2
| This text was transcribed by: | Janet Yocum |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki ...$@.@@
Eono Mahina.......$@.@@
POAONO, DEKAMARA 30, 1882.
Paha e Thos. G. Thrum, am ka halepai o ka nupepa Saturday “Press.”
KA HOPE O KA MAKAHIKI.
Me ka helu e puka aku nei i keia la e piha ai ka 21 o na makahiki o ke KUOKOA a ke pahola aku nei oia i kona aloha “hape-nu-ia” imua o kona mau makamaka heluhelu a pau.
Ua nui ka poe heluhelu i kona mau kolamu@ua lilo anei ia heluhelu ana i mea e hauoli ai, a i mea e malamalama ai ka noonoo, a i mea e ikaika ai na manao maikai, a i mea e mahuahua ai ka manaolana no ke ola maikai ana a me ka hana pono? Ina pela, alaila ua makepono ka luhi a me ka lilo no ka hoomaukaukau ana i keia mau kolamu mea heluhelu.
O ke ake nui o ke KUOKOA a me ka poe e hooponopono nei i kona mau aoao heluhelu. o ka lilo o keia pepa i mea hooulu i na manao maikai; no ka mea, no loko ae o na manao maikai e ulu ai na hana maikai a pau, a oia no kka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka.
Ina ulu na hana maikai, ulu ka lahui.
O na mea a pau e hooulu ana i na manao maikai, he mau mea hoowaiwai ia i ka aina, me ka waiwai paa pau ole i na mu a me ka popo.
Makemake keia pepa i kona poe heluhelu a pau, e kokua pu me ia ma ka hooulu ana i na manao maikai ma na wahi a pau o ko kakou pae aina, i ko ai ke mele a na anela, “he maluhia ma ka honua a he aloha i kanaka.”
I ka poe i heluhelu akahele i kona mau kolamu, me ke kaupaona pololei ana i na mea a lakou i heluhelu ai, me ka hooikaika e pii ae iluna ma ka noho kino ana a me ka hoopono, ke haawi aku nei keia pepa i kona mahalo nui a me kona aloha kamahao.
Ina ahahui a pau e hooikaika e pii ae iluna ma ka noho kino ana a me ka hoopono, ke haawi aku nei keia pepa i kona mahalo nui a me kona aloha kamahao.
Ina ahahui a pau e hooikaika nei i muai ia na mea ino, a i hooulu ia na mea maikai; imua o na kumukula maikai a pau, a me na kahu haiolelo maikai ma na apana a pau, ke pahola aku nei keia pepa i kona lima akau aloha, me ka puana iho i ka leo, he poe lawe hana pu kakou iloko o ka hana @@@@@@@@@@@@@@@@@@@kahi, a he @@@@@@@pau iloko o ka puali koa hookahi, malalo o ke Kapena hookahi. E hooikaika pu kakou a pau no ka makahiki hou.
I kona mau luna a pau, na hoa luhi ma ka hoolaha ana i ka malamalama iloko o ka makahiki i pau ae nei; ke haawi aku nei ke KUOKOA i kona aloha pumehana a me kana mau hoapono ana maluna o ka hapanui o lakou. Ua pono ka hana a ua pololei, koe kekahi mau mea kakaikahi, a e pau ana nae lakou.
Ina e ili ke kaumaha o ka ka luna mau hewa maluna o ka poe lawe pepa, he mea ia e minamina ai: e pono e haalele ia luna, a e imi i luna hiki ke hilinaiia. Aka he mea hauoli ke hai aku, ua popolei ka hana o ka hapanui o na luna o keia makahiki,
Heaha ka mea i koe? E hopu ae kakou i kanaenae aloha hoano no ka Mea nana e hoomahuahua nei na makahiki, no ka mea nana i Kalaunu iho nei keia makahiki me Kona lokomaikai.
HE LEO I KA POE LUNA.
Hoko o keia makahiki ua lawe kekahi poe i ka nupepa me ka hookaa ole i ka uku. He hana pono oli keia, a he mea hilahila no hoi. No ka mea, me ka luhi a me ka lilo nui hoi i hoomaukaukauia ai na nupepa. Aohe nui ka loaa o ka oihana hoopuka nupepa ma keia aina, aka he nui no na lilo. O ka poe huluhelu ka i pomaikai. Ke paipaiia nei na mea a pau i lawe pepa i keia makahiki, me ka hookaa pono ole i ka uku o ka pepa, e noonoo lakou i ka lakou mea i hana ai me ka hilahila.
Ua hao wale lakou: ua ai wale i ka hua o ko hai luhi me ke kokua ole ma ka ini i ka loaa. Hilahila wale ia poe! Ua like ia poe me na makilo.
E ninau auanei paha kekahi, heaha ke mea i haawiia aku ai ka pepa, i na e hookaa mua ole ia ka uku? O ke ahonui ia ma ka aoao o ka pepa a me na luna, aole nae ia ka rula.
Ua kali iki ia kekahi poe, no ko lakou olelo ana mai, he pilikia, ua makemake no i ka pepa, a e ini ana i dala a hookaa mai. He pono no ke pilikia io; aka, eia ka mea kupanaha, o ka nui o ka poe i hookaa ole, aole lakou no loko o ka poe ilihune. Ua helu ia ka lakou mau loaa ma na haneri o ka makahiki. E hoopau ia hana lapuwale
Ke kauoha paa ia aku nei na luna aole e haawi aku ka pepa i ka poe e noho ana me ka aie i na wa i hala
NA LUNA O KE KUOKOA NO HA M.H. 1883 NO OAHU NEI.
E. S. Timoteo F. W Kaawaloa Lahana Jeo. Nahoku Hoopai Keopuhiwa Ioela Namauu Kalauao D. Manuia D. L. Rabati Puuki Papa Kaleikumahoe Daniela Makole Lena Kahopuaiki Amara Kainoa W. S. Lokai a me Kapono.
Ua makemake ia i luna kupono no Iwilei no Palolo ma, a no Koolauloa.
E hele koke mai ka poe kupono e hoike i ko lakou mau inoa, no na apana i hoike ia maluna, ka poe e makemake ana e lawe i ke KUOKOA no keia makahiki ae.
E loaa no ke Keena Hana ma ke kihi o Alanui Nuuanu me Moiwahine, ma ka uapo ma ka hale o C.F. Cooke.
Ke paipai ikaika ia aku nei na luna i koe ko lakou ihau aie o keia makahiki e hookaa koke mai. E eleu mai.
POLOLEI KA MOOLELO.
Ua hoohalahala kekahi mea kakau iloko o Elele Poakolu o keia pula, no ka haiolelo a ka PUnakanawai Kauka, ma Kaumakapili i ka la ahaki o keia mahina, ke olelo nei heia mea kaku ua paewaewa a oiaio ole ke hana a ka mea haiolelo; eia nae ka hemahema o ua mea kakau la iloko o ka Elele, aole oia i hai pololei mai i kahi i paewaewa ai, a me kahi i oiaio ole ai, o ka hoole wale no kana “oahe oiaio,” aole nae oia i hoike popolei mai i ka oiaio maoli.
Ina ua ike oia i aka oiaio ole o na mea i hai ia ia po, alaila e pono e hoike mai oia i ka moolelo oiaio, i ike pono ai na mea a pau.
Aole na na misionari Amerika i hana ke Moolelo Hawaii aole no hoi na na misionary Farani, a poe e ae paha o keano hookahi; o ka lakou mau hana ane, he apana, he mokuna hookahi paha o ia moolelo kai hai ia mai.
He oaio na Moolelo Hawaii i kakau ia e Binamu a me Jarvis, a ua kulike ka laua mau hoike me ka mokuna moolelo i hai ia mai ma kaumakapili i ka po o ka la akahi o keia mahina, aole laua i kue.
He haole misionaai Amerika o Binamu, a he haole okoa loa o Jarvis, Aole nae i kue ka laua mau moolelo.
He mea makehewa ka hoole ana i ka oiaio o ia mau mea; ina no ka pono a pono ole hapa o na mea i hanaia, a ina no ka naauao a naauao ole paha o ia mau hana, he nina@okoa ia, a i wa okoa hapa @@pai ai. Aka, ua maopopo ka oiaio.
No Kaahumanu, aole hiki ke kapala ia na lilelile o kono inoa, ua puni ka honua i ke ala o kona inoa maikai. Makuahine o ka malamalama ma Hawaii ua hana oia e like me kona ike @@@@@@@@
MAHALO
Eia iwaena o ka lahui kekahi poe hooponopono kuokoa, hoopilimeaai ole, a hopo ole no hoi i ka hana pololei imua o ke alo o ka poe kiekie, a me ka poe waiwai. He hapa uuku io no paha ia poe ke hoohalike ia me ka poai o ka poe hoopilimeaai, hoomalimali, a kuai wale i ko lakou lunakehala no ke dala, a no ka oihana aupuni paha.
Ua oi ka hanohano o ke kanaka hoopono, hoopilimeaai ole, e hana mau ana ma kekahi hana maikai, a e malama pono ana me ka ai kupono i kona loaa, mamua o ke tausani o ka peo i hoohanohano wale ia mawaho o ke kina, a he hakahaka nae ke kanana o loko, he hoopilimeaai, he kuai wale i ke kulana kanaka i ka waiwai kipe.
No ka poe o ke ano mua i olelo ia iho nei, ke waiho aku nei ke KUOKOA i kona mahalo nui imua o ke akea. A aole o keia pepa wale no, aka, aia na maka o ka poe maikai a me ka poe hanohano io maluna o lakou me na manao mahalo.
E nana i ka hapa uuku iloko o ke kau ahaoleleo i pau iho nei, e nana i ko lakou kupaa, a kuokoa, a me ko lakou paio ana no ka oiaio ma ka aoaoa o na makaainana, me ka hooikaika e pale i na hana pono ole mai ko kakou aupuni aku a e mahalao na mea a pau. Aka e i mai paha auanei kekahi, “heaha ka waiwai o ko lakou kuokoa ana, a me ko lakou hoopono ana? Ua haule ino lakou, a ua pomaikai ka poe lawe i ka waiwai kipe, na momona lakou.” Alia e hoohole wikiwiki pela.
Aia mahea ka mahalo a me na makemake o na makaainana, maluna anei o ka poe i kumakaia, a maluna hapa o ka poe i paio wiwo ole ma ka aoao o ka oiaio? Ua maopopo ka pane.
Aia mahea no hoapono ana o ka lunakanawai ponoi o kela a me keia kanaka, ka lunakehala, aia anei ma ka hana hoopunipuni, a hoopili wale no kahi dala uuku, aia paha ma ka hana pololei i ku i ka hookanaka me ka poopono? Ua maopopo loa na pane?
Eia kekahi. Aole i hiki aku keia mau hana i hanaia, a e hanaia nei i ka hapu hopu.
Aole i piha ka moolelo Hawaii o keia au e hele nei. Aole i ohiia ka uku o keia mau hana e hanaia nei. Aia a piha ka manawa, a paa na moolelo me ka hiki ole ke hoololi, alaila e ike auanei na mea a pua i ka puka alohilohi ana o na ino a koa poe uuku i hoopono, me ka hoopili ole ma ke ano kolohe mamuli o na hana wahahee.
E hiki mai ana ka la hookolokolo nui, a o ka moolelo o na mea i hanaia ka hoike e hewa ai ka mea kolohe, a e pono ai hoi ka mea pono. Alaila, e piiae ka maea o na inoa o ua poe nei nana i kahea, “he aloha, he aloha, he aloha aka na lakou no i hoohikiwawe ka piono o ke koena o ka lahui. Alaila no hoi e puka ana ka oiaio a me ka pono, a keia poe uuke e hooikaika nei.
Nolaila, e mahaloia ka poe e kue nei i na hana hoopilimeaai a pau, a me na kipe dala ana i mea e haule ai ka noonoo pono.
E mahaloia ko Hawaii poe opio a pau e kau nei i ka lipine bolu, a e keu nei i na hana poeleele a ka waione.
E mahaloia ko Hawaii nei poe keiki kane, a me na wahine e hooikaka nei e imi no lakou iho he noho ana maikai, maemae, e like me ka noho ana o ka poe maikai o na lahui malamalama.
A e mahaloia no hoi na hoe heluhelu o ke KUOKOA no ka makahiki hou, ke loaa iho ko lakou heluna iwaena o ko Hawaii poe mikiala ma na hana ma ikai, hookane a hoowahine ma na noho ana maikai a pau.
NUPEPA KUOKOA NO KA A.D. 1883
E ka poe makemake NUPEPA KUOKOA no ka makahiki 1883, e hiki mai ana mai Waimea a Kahuku, a na Laie Elua.
I na he mea a mau mea’paha o oukou e manao ana e lawe, a o ka mea ole nana e kuka pu me ka poe makemake eia owau ka mea e hiki ai, a owau ka luna pepa no keia makahiki ae ke pono ia ia oukou, e hoike mai oukou i na inoa pakahi o oukou ia’u me na dala a oukou @2.00 no ka makahiki 1883.
E wiki owau ka luna pepa awiwi ma ka hoouna aku ma ke ope nui a pakahi mai ku nana ka manao no keia leo kauoh@@ aku.
Ua makaukau ke Kii makana no ka nupepa, aia pane mai oukou ia’u owau ka luna pepa, e uleu koke aku no au me ka hakalia ma ke kauoha a oukou na haku.
W.S. LOKAI.
HE PEPEHI POWA WELIWELI MA KA HUI MAHIKO O KA ONA MILIONA.
O keia lono maluna iho e pili ana no ka pepehi powa ma ka hui mahiko o ka Ona Miliona ma Maui, ua unuhiia mai e makou mai ka nupepa Puka La P.C. A. o ka Poakahi nei, a mai ka Luna Makai nui o Wailuku, Evertt’s, i ka Ilamuku W.C. Parke, a penei kana i hoike mai ai:
“Ma ka la 16 o keia mahine ua hoouna aku o Emmanuel Pompar i kana wai hine o Annie kona inoa, i ka halekuama Wailuku no ke kuai ana i mau mea ai na lakou. Ua hele aku keia wahine maluna o kona lio. Ua hiki aku oia i ka halekuai a ua haalele aku oia ma ka hora 3 o ka’auwina la me na lako ai a huli hoi aku la no ko lakou hale.
“I ka wa i hoi aku ai kekahi mau paahana o keia hui mahiko mai Kahului aku, loaa aku la ka lio o keia wahine e ku ana maloko o ka puka pa o ka hale noho o na paahana, helu 4.
“O ka hora 9 ia o ka po, a oiai aole i maopopo loa i keia poe ka ona o ua lio la, nolaila, ua lawe loa aku la keia poe i ua lio la a i ko lakou hale. Ia lakou i hiki aku ai i ka hale, ua ike maopopo iho la keia poe no Pompar no ua lio la, ka mea i hoikeia maluna, a lawe loa aku la lakou i ka lio i kona hale a loaa aku la oia i ka hale no, e haohao ana nae oia no ka loihi loa o ka hele ana o kana wahine.
“Ua hoomaka kokeia iho la ka huli ana no ua wahine la a hiki i ka hora 2 o ka wanaao Sabati a aole he wahi mea i loaa iki. Huli hele ia aku la maloko o na mala ko a oia haawina like no ka i loaa, he nele. Hele aku la ke kane o keia wahine i ka hale o kona makuahonawai ma Wailuku a hoike aku la no keia mea, a hele like aku la laua e hula aole no he loaa iki.
“Ma ka Poakahiae ua hele aku ke kane a ka hale hookolokolo ma Wailuku a hoike aku la i keai lono. Ua hoouan kokeia ka hope makai a me kekahi mau makai e iho e huli a ua hoi akku lakou me ka nele mahope iho o ko llakou huli loihi ana. Ma ka hora 5 o ke ahiahi Poakolu ua loaa mai ia’u he lono e i ana ua loaa ke kino o ua wahine nei ua ua make nae oia, ua loaa aku oia iloko o kekeahi mala ko he 200 anana mai ke alanui aupuni aku, ma kahi kokoke i kekahi auwai. Ua hele koke aku au a ua ike au i ke kino make o ka wahine.
“He puka nui maluna o kona poo, a he elua pauai aku ka mamao e waiho ana he pohaku ua oki loa i ke koko, a e kuhinu ana ke koko ma o a maanei.
“Ua noho koke he ana koronero e nanana i ke kumu o kona make ana a ua hooholo lakou ua make oia ma ka lime o kekahi mea a mau mea paha i ike ole ia. Ua hopuia o Martin ma ke ano koho waleia nana i hana keia hana weliweli.”
E NA HOA KAUNU O KA NUPEPA KUOKOA O NA PALI KOOLAU.
He mau la wale no koe pau ka iki ana i na hoinau, a hooipo pu’ana me na helu i koe o ka nupepa o keia makahiki; nolaila, e hiki aku ana kakou i ka la mua o Ianuari. Pehea ka manao e na makamaka puni heluhelu pepa, e lawe nui kakou i ka NUPEPA KUOKOA i keia makahiki 1883 ae, i ike kakou i na mea ano nui a me na hana o ia mau la e hiki mai ana.
E Waimea i ke kalaku, ka la koi e haoe ana i ka manao i ka NUPUPA KUOKOA i hoa kauna no ke ahiahi, i na la he aina anu, aina koekoe.
“Koekoe ka po hoa elemoe iho.”
Weia mai ka hoa e lei ke kaunu ana o ka po hoa ole e noa.
E Waialae ka aina n@ lou ka aina kaulana o Kahuku ai@ i ke kai, e heahea mai i ka NUPEPA KUOKOA o ka makahiki 1883 @@ kauhale aku na na paia hale, e ke kanaka e homo maloko, e h! a hewa ae ka waha, eia no ka ! ka hoa nanea o na po i-o Lana@@ ka manao.
E na kupa kiei ma@@ o Kahuku. eia ae ke aikane @@ a hiki mai o ka nupepa a kak@@ kuilima ai i hoa le’a no kakou no @ hale o kakou, kahi i waiho ai ke@ ke onaona.
E ka paia ala @@ e alu na lima, e lawe e, @ i ka hoa loha.
E na Laie @@ E ku makaukau no ke ani lima @@ kakou Kilohana Pookela o ke @@@ kapa iaia ka NUPEPA KUOK@@@makai o kou kakou mau puuwai @@ piaio.
“E aloha @@ ua pua naiea i ka nahele, e la ka puulena aia i Hilo.:
E Hauula i ka @@Maakua, e ia mai a hiki aku au ila @@@kau ana ka hae i Makahuna, e ko@@ ana i ke kai o Kapuni, kulia mai a @@@ oeloe, e kipa kauhale mai me na Nu@PA KUOKOA a kakou, i le’a ke kaun@ ana me ka puulena, he kukui keia n@na hale kino nei, poeleele wale ka @@@ ale ipukukui ole.
Eia mai ke aila ke ka uiki, a koe iho ka ka mea hana o ho-a iho, pulu aunei malule o luna. E Makao me Ka@aka. E hooipo pu mai me ko ka kako@ hiwahiwa hou o ke au o ko kakou @@ Moi e poni ia ai, e e lawe nui i ike e na keiki lalawai o ia aina, he makahiki h@ na ano nui ae keia.
“I hele kela a hoohuele kaua i na pali o Kaliuwaa, k@ pohina kea iluna o ka mauu Nene.”
E Kaluanui a me Haleaha. Eia ae ka lei nani a hiki mai me kona nani lua ole, ka NUPEPA KUOKOA. He mea e wale ai o ka la pololi ai ole e ake no o ka ike aku i na mea hou o na aina uli o kakou, hookipa oia aku ma na keena liilii o kakou, a kakou e olelo iho ai:
“O iu ka eha a kuu puuwai, e heahea mai.”
E Punaluu, na hoa papahi lei nani o ka Nupepa, he mau iwa aoio oukou e kuumau hoa o na @ali uhuki puuwai o ka pali o Piei, eia ma ka lei nani e kkuu mau hoa kaunu puni me hou, e lawe nni oukou iaia, aole i ka mau leo ia oe e mea ma.
“Lawe ae oukou a kiekie a kau i hale kuikui, mai kuhi mai oukou no kula no ka hoe ku@@@@@@@ pala@@@.
E Kahana i ka makani ahiu, eia mai ka pua oliwa au e ka ili ulauula e le’a ai ka po anu me ihu la i ka nahele, ka nupepa nana i wehe ke ki, ke pani o ka makemake ou e ke keiki Hawaii, ka malamalama pio ole i ka makani Kauaula ke kinai ia mai e na enemi o na la hope, paa ia a paa ke manao o kakou e olelo iho ai:
“Paa kuu manao aloha i ka nupepa o ka aina hanau nei, maliuliu i ka malileo ia mai.”
E na opuu rose o Kaawa, e wehe ke ki ke pani o ka makemake no ka NUPEPA KUOKOA o ka makahiki 1883 e hiki mai ana, i papa konane no na molowa, au e olelo iho ai:
“Aohe hana a Kauhikoa, ua kau ke poo i ka uluna.” E ike ia kakou hoakanaka, mai kipa hewa ae kakou i kulakula.
E aloha Hapenuia auanei oukou e o’u mau haku o keia mau la aku, a hiki aku oia hookipa aku iaia me kana ukana nui o ke alhoa oiaio.
W.S. LOKAI.
NO KULA SABATI O KAWAIAHAO HOIKE HAPAHA EHA, 1882.
Leo Hoonani, - Poe Puhi Ohe.
Pule.
Mele-“Ke kani hone nei.”
Hoikeana-Papa pokii no ko Kawaiahao Kula Sabati.
Na Halelu Home Ohana. Poe Puhi Ohe.
Mele –“Hamau ! i na leo kani”
Hoikeana-Kula apana o Waikiki.
Hoikeana-Kula apana o Moiliili.
Hoikeana-Kula apana o Manoa.
Mele-“Mai ka wa kahiko mai.”
Hoikeana-Kula apana o Makiki.
Hoikeana-Kula apana o Maunakiekie.
Mele- “Ku ku ku” na Walanika.
-Hoikeana- Kula apana o Kakaako.
Hoikeana-Papa makua no ko Kawaiahao Kula Sabati.
Na hoomaikai ana-Mataio v. Poe
Puhi Ohe me ke anaina.
Hoikeana-Kula o Maemae.
Hoikeana-Ahahui Opiopio o Kawaiahae.
Haawina o na hae makana.
Mele-“Hoomaikai ae.”
Pule a ka Haku.
Pule Hooknu.
NA HOAHANAU HANA PU KUNIAHI.
O na kanaka i lehia i ka hana ana i na pu kuniahi, no Geremania laua; ua like ko laua mau inoa a me ko laua mau hua kumu e hoomaka ana me ka hua A; oia o Krupp. No laua ponoi kekahi hui, a o ke kumu o ko laua kaawale ana, penei ka mea i hoike ia maloko o ke kulanakauhale o Parisa, kahi hoi a kekahi o laua, oia o Arthur Krupp i pa aku ai.
I ka makahiki 18@@, oiai laua e ahuipu ana, ua hana ia e laua ma ka hoohee ana i na pu kuniahi iloko o ko laua hale hana pu, a i ka makahiki 1863, hana iho la laua i kakahi pu, i lilo ai ke eo ana o ka makana helu ekahi ia laua ma ka hoikeike nui o Farani i ka 1867.
Mahope iho o keia, ua waiho akku laua imua o Ilamuku Neil a me Generale Von Moleke i kekahi noi, e hana laua i mau pu kuniahi pakahi no ko laua mau aupuni; a o keia noi, oia ka mea nana i hookaawale ia laua a hiki i keia la.
Hele aku la o Arthur Krupp mai Geremania aku a kukulu i hale hana nona ma Berndorf i Auseturia, me ka haalele ana iho ia Alfred Krupp e lawelawe hookahi i ka hana ma Essen.
Ma keia kaawale ana o laua, aole i lohe hou ia kekahi mea e pili ana no Arthur Krupp, aka, o ka hale oihana hana pu o Alfred Krupp, oia ka mea kamahao ma ka moolelo o ke ao nei; a penei na hoikehe: O ka nui o na lima hana ma ka hale hana pu o Alfred Krupp ma Essen he 15,799; 429 mau ihpuhao mahu; 453 mau enegini mahu, e like ka ikaika huki me na lio he 18,500; 82 mau hamare koikoi na ka mahu wale no e hoohana; a me 1,566 mau kapuahi, a mailoko mai o keia huina, he 14 mau kapuahi nunui e hoopuka ana he 300,000 tona kila a me 26,000 tona hao i ka makahiki.
HOOLAHA HOU
HOOLAHA PA AUPUNI.
E kuai kudalaia ana he 4 lio, ke hiki aku i ka la 6 o Ian. hora 12 awakea Poanoo, ma ka Pa Aupuni o Koholaloa, Honolulu. Lio k puakea kua hai laekea nui ano kupalo, ak JG, hema hao ano e. Lio k hauliuli, hao ano e. Lio k ulaula, ak UK Lio haekaeka, hapala ke kuni.
A.B KAAUKUU,
Luna Pa Aupuni o Koholaloa.
Koholaloa, Dek. 21, 1802. 1999 1t*
PONI MOI.
Mai hoolohe i ka na Halekuia liilii, e like me Meleki a me Magnin e hoolaha nei e kuai makepono ana laua, oiai o ka’u mau Kumukuai e kuai ai, he emi loa malalo iho o ka laua.
C.J. FISHEL !
Ina hookahi a oukou hoao ana i ko’u Halekuai, e hoohuli koke ia ana oukou o ka’u ka emi loa a me ka hilinaiia o na Halekuai o keia an, ma na
LOLE PAA I KA HUMU.
Lole Pio,
Na Kamaa,
Na Kamaa,
Na Papale a me
Na Papale Kapu.
He hale nana Papale pu me ko’u e ku nei ma keana maikai loa o na hookinohinohi ana.
Aole au e hoike aku ana ma ke ano kaawi wale i kela a me keia e kuai ma ana no ka $1, alaila, hookiekie wale aku i ke kumukuai o ka lole. Aole ia o ke ano o ka’u e hana nei, he hana pololei ka’u.
O na Kumukuai i hoemi maoli ia, oia ka’u e kapa nei
He Makana Karisimaka.
E NANA MAI I KEKAHI O KA’U MAU KUMUKUAI E WAIHOIA AKU NEI:
Na Silika Hinuhinu e kuaaia nei ma kekahi mau halekuai ho ka $1.75 o ka iwilei, ia’u he 75 keneta wale no.
O na Keokeo Amerika he 10 iwilei no ka $1, ia’u he 12 iwilei no ka $1.
O na Silika Eleele he 50 keneta o ka iwilei, ia’u he 25 keneta wale no ka iwilei.
O na Paa Lole Kane $15 ma kekahi wahi e ae, ia’u he $7.50 wale no.
Eia na Makana Karisimaka au pau la’u.
O na Palule Poni Moi o na ano no a pau, he maikai a me ka makepono.
O na Lole he emi maoli na kumukuai ma ka Halekuai o.
CHAS. J. FISHEL.
1099 t.f Kihi o Alanui Papu me Hotele.
Olelo Hoolaha
O na uku hoolimalima a me na mea e ae o Ka Mea Kiekie R. Keelikolani, e hookaa koke mai ia’u. R.W. MEYER,
Luna Malama Waiwai o R. Keelikolani
1099 4t
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai
Ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o Petero Wahakane o Hilo, Hawaii i make. Ma keia ke hoikeai aku nei ka lohe i ka poe a pau i kuleana i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai lakou i ko lakou mau kuleana a me na hooiaio kupono, i ka mea nona ka ino malalo, iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole e hoole loa ia lakou. O ka poe a pau i aie i ka waiwa o ka mea i make, a hookaa koke mai i ka mea nona ka ino malalo, iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole e hoole loa ia lakou. O ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo. W. AUSTIN WHITE
Lunahooponopono o ka waiwai o Petero Wahakane i make.
Keena Oiohana, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Dekamaba 20 1882. 1099 4t
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai. Ma ka waiwai o Berita Kawelo k., o Waialae i make, kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Nui A.F. Judd. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Kahanu k, ka makuakane ponoi o BERITA MAWELO k, ma o Paulo Lokana k, la e hoike mai ana o BERITA KAWELO k, no Waialae-iki, Oahu, ma ka la 5 o Dekemaba, M.H. 1882, me ka waiho ana mai he waiwai paa a waiwai lewa ma Waialae i oleloia, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hokohu LUnahooponopono Waiwai i aPaulo Kokana k, a e kohoia hoi oia i Lunahooponopono ku i ka wa a hiki i ka wa e hooloheia ai keia noi.
Ua kauohaia o ka POALUA ka la 9 o IANUARI, M.H. 1883, ma ka hora 10 A.M., oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka NUPEPA KUOKOA he nupepa ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, ua kohoia o Paulo Lokana i Lunahooponopono ku i ka wa, e like me ka ea i noiia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dekemaba 18, 1882.
A. Francis Judd,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: D. K. Fyfe, Hope Kakauolele.
1099 3t
NA HOOLAHA
Olelo Hoolaha
E ike auanei oukou e na kanaka a pua, owau o Amina k, no Manawaialee, Hamakua, Hawaii, he aina ko’u he 50 eka ka nui, ua hoolimalima mai o Kaipo Pakana o Waimea i ua mau eka la o’u i ka malama o Mei, M.H. 1877, no na makahiki he 10, no ke $50 no ka makahiki, ua hookaa mai i na makahiki eha, o ka makahiki 1881 me 1882 nei, aole i hookaa mai; ua koi aku au, aole loaa mai, nolaila, ke hoike nei au imua o ke akea, o kela Palapala Aelike i hanaia e maua, ua lilo ia i mea ole a mau loa aku, ua neo ia. Na Amina.
Manawaialee, Hamakua, Hawaii Dekemaba 2, 1882. 1100 3t
KUAI A KE KOMISINA
A ha Hookolokolo Kiekie ma ka Hooponopono Waiwai.
Mamuli o ka mana o kekahi kauoha kuai i hoopukaia e ka Hon. A.F. Judd, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke kudala akea ma ka hora 12 o ke awakea, ma ka
Poalua, Ianuari 2, 1882,
na waiwai o W.L. Moehonua i make, e waiho la ma Kalihi, Honolulu, Oahu, penei:
- Ka Loko I A o ANANOHO nona na eka he 66, a me na pono lawaia iloko o na eka he 266 e pili ana ma ke kahakai.
- Ka Loko I a o PAHAUIKI nona na eka he 18 2-10 me na pono a pau e pili pu la.
Manawa Kuai- E hookaaia he 25 pa keneta i ka wa e haule ai ka hamare, a o ke koena e ekuia i ka wa e makaukau ai ka Palapala Kuai, a i ole e lilo wale ka 25 pa keneta i uku mua ia.
No na mea i koe, e ninau i ka mea nona ka inoa malalo, a nana no e hoikeike i na palapala kuhikuhi. D. K. FYFE, Komisina Kuai o ka waiwai o W. L. Moehonua i make 1099 4t
Olelo Hoolaha
O ka poe a pau he mau bipi ko lakou e holo ana maluna o ka aina hanai holoholona o Kohala; (Kohala Ranch) i lilo ponoi no lakou a i hoolimalimaia paha, ke hoikeia aku nei a ke papa ia aku nei ka poe a pau e hoa ana i ko lakou mau holoholona maluna o na aina i oleloia, koe ka poakahi o kela a me keia pule, a o ka poe a pau e hookuli ana a hoa no i ko lakou mau bipi maluna o na aina i hoikeia maluna ma kekahi mau ia e ae, koe ka Poakahi e like me ka hoakaka maluna, ke ole e loaa aku ka palapala hoapono mai ia’u aku, e hoopiii ia no lakou e lik eme ke Kanawai. E hoolohe poloei i keia rula: JAS. WOODS, Luna Nui o Kohala Ranch.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai oJOHN PARKER, no Hilo, Hawaii i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Eliza, ke kaikamahine a ka mea i make, e noi ana e hoonohoia oia i lunahooponopono no na waiwai o JOHN PARKER, no Hilo, Hawaii, i make.
Nolaila, ua kauohaia na mea pau i pili, o ka POALIMA, oia ka la 19 o IANUARI, H.H. 1883, ma ka hora 10 A.M., ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hooloheana i ua noi la, me na mea kue ke hoikeia.
F.S. LYMAN, Lunakawawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Dek. 14, 1882 1099 3t
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o TITUS COAN, no Hilo, Hawaii, i make.
Ua waihoia mai imua o keia Aha he palapala i oleloia oia ka palapala kauoha hope loa a TITUS COAN i make, a ua waiho pu ia mai i keia la 14 o Dekemaba, M.H. 1882, ka palapala kauoha hope, a e hoonohoia laua i mau Luna Hooko, a Lunahooponopono Waiwai.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau ke pili, o ka POALIMA, oia ka la 23 o IANUARI, M.H. 1883, i ka hora 2 P.M., ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Dek. 14, 1882. 1099 3t
NA WAIWAI HOU!
Maluna mai o ka moku kalepa hao Glengaber,
Mai Livapulu Mai.
E loaa no ma ka halekuai o Diaz me Gonzalves, Helu 57 Alanui HOtele. Na waiwai Lole o kela a me keia ano, i humuhumu lima ia me ke maiau, a i humuhumu palanehe oleia i ka mikini ma MADEIRA,
He pomaikai nui keia no ka lehulehu ke kipa mai ma ko
MAUA HALEKUAI.
O na waiwai i konohinohiia he lehulehu wale ma ko maua halekuai, a he mea pono e kilohi akahele ia ko lakou waiwai io.
Eia na inoa a kekahi o keia mau ui:
Na noho huleihulei,
Na Kaula Wati Huluhio,
Na Pula o kela ano keia ano,
Na Pepa Kakau,
Na Puhi o na ano a pau,
Na Pahu waiho mea hana
o na wahine i kinohino hi
ia ma na io laau like ole.
He mau waiwai okoa
iho no kekahi i oi ae
ka nani a me ka
maikai i ko na mea
ihanaia ena Kepani,
Na Hainaka, Na
lako Hoonani Dala.
Et.c, Etc., Etc.
O keia mau waiwai a pau
e kuai ia me ke kumukuai haahaa wapahe.
Na kui o na ano a pau.
Diaz me Golzalves,
1088 tf Helu 37 Alanui Hotele.
S.B. Dole
He Loio ahe Luna Hooiaio Palapala.
E hiki no iaia ke lawelawe i na hihia o kela
a me keia ano imua o na Ahahookolokolo
a pau o keia aupuni.
KEENA HANA0 Ma Alanui Kaahumanu.
ANA AINA ! ANA AINA !!
Frank Pahia a me Samual M Kaaukai.
KEENA HANA – Aia ma Alanui Moi, kookke loa i ka Uwapo o Hooliliamanu. 1096 tf
MAKEMAKEIA
Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pua, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KEIKEI LOA o ko kakou Makeke.
C. BREWER & CO. (Burua Ma.)
NA HOOLAHA.
Olelo Hoolaha.
O ka poe a puu i aie ia James Richardson ma ka aoao o ka halekuai o Kohala, ma keia ke konoia aku nei lakou e hookaa koke ia Mr. Joaquin Zablan o Kohola oiai oia ka i hooanaia e haawi i na palapala hookaa no na dala i hookaaia, a ua hoomanaia no oia. 1100 4t THEO. H. DAVIS & CO.
Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Mokakupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina @@. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o Pu HAIKALA w, o _____ i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 28 o DEKEMABA, M. H., 1882, ua waihoia mai imua o ka Ahu, Kekahi Palapala, e olelo ana ua make o Pu HAIKALA w, ma Honolulu, me ka waihop ana iho ke palapala i oleloia, oia no kana palapala Kauoha Hope Loa, a o ua palapala Kauoha ia olelu ia aia ma ka lima o Keliiwahalo@ i keia @@@ me ka Palapala Hoolii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuia hoi ka Palapala Luna hooko no @@@ ua waihoia mai e Auahiwa a me Awanu.
Nolaila, ua kauohaia, o ka POAHA ua ke la 18 o IANUARI, M.H. 1883, ma ka hora 10 A.M., ma ka rumi hookolokolo o na ma Aliiolani Hale, ma Honolulu !!!! ka hora, e hooiaio ia ai ia Palapala @@@@ e hoolohe hoi no ia noi ana mai. a me ka @@ a pau i pili, e kue ana ia Palapala @@@ ka poopuka ana i ka Palapala Luna @@@.
A ua kauoha kou ia, e hoolaha no ia @@@ na pule ekolu iloko o ka PUPEPA KUOKOA he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Hoo@@@
A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na @@@ Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha i me na hooilina o ka mea make, ma @@@@ Mokupuni o Oahu, e hele mai e kue i keia Palapala Kauoha i ka wa i oleloia. A e kii @@ o Keliiwahalolo i oleloia e hele mai e hoike i ka Palapala Kauoha Hope i oleloia ma ka manawa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dekemaba 28, 1882.
BENJAMIN R. AUSTIN
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Keikie
Jno E Barnard
KUAI KUDALA AINA AUPUNI.
MA KA
POANO, IANUARI 6, M.H. 1883
MA KA HORA 12 o KE AWAKEA
Ma kona keena kudala, e kuai kudalanoi ana keia mau apana aina malalo iho @@la ma Honolulu, Oahu, penei:
Apana 1-Nona na lo’i kalo 4 ma @@@ koi nona na eka he 1 me 6-100
Apana 2-Nona na lo’i kalo 14 ma H@@@koi nona na eke he 2 31-100.
Apana 3-Nona na lo’i kalo 2 ma Ka@@@ la nona na eka he 2 3-100.
Apana 4-Nona ka lo’i kalo i ma ka@@@ la nona na eka he 17-100
No na mea i koe, e ninau ia
S.B. DOLE
A i ole ia E. P. A@@@@
Luna Kudala
Honolulu, Dek. 23, 1882.
Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o J. KAAUAKA k, o Kaneohe, i make, kauoha ole, laua o ka Lunakanawai Nui A. Francisc Judd. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana @@ e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana ma o ka palapala noi a Kahalepaakai w, no Honolulu, Oahu, e hoike mai ana, o J. KAAUAKA no Kaneohe, Oahu, ua make kauohe ale ma Honolulu, Oahu, ma ka la 10 o Dekemaba, M. H. 1882, me kona waiho pu ana mai i na wai@@ paa aa waiwai lewa, a e noi ana e haawiia @ Palapala Hookoku Lunahooponopono Waiwai ia Kahalepaakai w, ka mea noi.
Ua kauohaia, o ka POALUA, ka la o IANUARI, M.H. 1883, ma ka hora 10 o kakahiaka oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana ua noi la, imua o ua LUnakanawai la, ma ka Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu a ma ia manaawa a ma ia wahi no e hele mai na mea a pu, i pili e hoike mai i ke kumu, ma he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua oe la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ka NUPEPA KUOKOA, he nupepa ma Honolulu,
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. Dekemaba 21, 1882. A. FRANCIS JUDD. Ikea: Lunakanawai o ka Aha Keikie D. K. Fyfe, Hope Kakauolelo.
Olelo Hoolaha
O ka poe no lakou na inoa malalo, @@@ kemakeia lakou e hele kino ae i ke Keena k@@@ kauoleleo o ka Aha Kiekie, iloko o ka ma@@ haahaki mai keia la aku, no ka lawe ana @@@lakou mau Hookohu LUnahooponopono Waiwai a Kahu Malama Waiwai i hoopuka@@@ Aha Hooponopono Waiwai, e like m@@@ akaka ana malalo, a e waiho aku i na @@@ like me ke kauoha a ke Aha.
J.R. Mill, Lunahooponopono o ka waiwai W. Dart i make.
W.T. Rawlins, Lunahooponopono @@wai o W.J. Rawlins i make.
L.S. Kahoolei a me Kalaniku, na Lunahooponopono o ka waiwai o S. Pule i make.
John McKeague, Lunahooponopono o ka waiwai o M. Makalii i make.
Nuela a me H. White, na Lunahooponopono o ka waiwai o Maleka w. Kahi Lunahooponopono o ka waiwai O@@ i make.
J.P.Green, Lunahoooponopono o ka waiwai Hooaea i make.
J.P. Green, Lunahooponopono o ka waiwai Makanahelehele i make.
G. B. Kalaaukane, Lunahooponopono o waiwai o Kahauawali i make.
Mele Maikai w, Lunahooponopono o ka waiwai o D. Smith.
Hoaa Nakapalau w, Lunahooponopono o ka waiwai o Loke w, i make.
Alfred Doiron, Lunahooponopono o ka waiwai o J.J. Doiron i make.
Kahumuu w, Lonahooponopono o ka waiwai o Kauhi i make.
H.G. Crabbe, Lunahooponopono o ka waiwai o Thomas Meek i make.
Wm. H. Jarrett, Lunahooponopono i ka waiwai o William Jarrett i make.
W. Puaa, Lunahoooponopono o ka waiwai Kalo a me Kalaua i make.
Hon. A. Fornander, Lunahooponopono o waiwai o Lai i make.
Wm. Kahawaii Collins, Lunahooponopono ka waiwai o D. Poakahi i make.
J. Kua, Kahu Malama o na keiki ua ole o @ hau.
G. W. C. Jones, kahu Manala o na keiki ole o Jones.
J.W. Palauole, Kahu Malama o na keiki ole o Kahananui.
D. Uhalu, Kahu Malama o na keiki oo o ole Emele Kapali.
Kaluna w, Kahu Malama o wahinealii @ molio.
H.G. Crabbe, Kahu Malama o Lilly Crab, manaiki, Kahu Malama o Lahela w.
Kaneumi, Kahu Malama o na keiki a kale
D. Malo, Kahu Malama o Kalama.
D.K. FYFE
Hope Kakauole
Honolulu Dek. 18, 1882
Hoolaha Lunahooponopono waiw@@
E ike auanei na kanaka a pau ma k@@ owau o ka mea nona ka inoa malalo nei koho ia i Lunahooponopono Waiwai no Waiwai o D. Kauahi i make ma Kalaepoha Kona, Oahu. Ke hoolaha ia aku nei i na a pau loa he mau koina ko lakou i ka waiwai haiia maluna, e waiho koke mai i ko la@@ mau bila kupono maloko o kuu Keena Oi@@ ma Aliiolani Hale iloko o na malama e mai keia la aku, a i ole, e nele loa lakou.
na poe hoi he mau aie ko lakou ia D. Kanahaaia maluna, ke noi ia aku nei lakou e @ kaa koke mai. Ke kauoha pu ia aku nei poe a pau he mau koi ka lakou no ka ain Keuwiwi, nona ka Palapala Sila Nui H@2 3500 Kuleana Helu 3178, e waiho la ma @@ lihi, Oahu, a me ka aina o Ninau, nona ka lapala Hooko Helu 6113, e waiho la ma lua, Koolaupoko, Oahu, e waiho mai i ka ohana i ka Lunahooponopo Waiwai i @2 malalo nei. W.C. PARKE
Lunahooponopono Waiwai o D. K@@
Honolulu, Dek. 5, 1882. 1097 4t