Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 48, 2 December 1882 — Page 1
This text was transcribed by: | Michelle Baie |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXI, HELU 48. POAONO, DEKEMABA 2, 1882. NA HELU A PAU 1096
NA HOOLAHA.
MAIKAI KA HOI KA PAPA
-- A ME –
KA LAAU O KOU HALE!
NO HEA LA?
KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA!
Nana aku no hoi ia la ohi ka Io o ka Laau o Makawao i ka ua mea hoi o ka nani.
Na PAPA! Na PAPA!!
-- A ME –
Na Pono Kukulu Hale o na Ano no a Pau.
AIA MA KE KIHI O NA ALANUI PAPU me MOIWAHINE, HONOLULU
Malaila e loaa ai e like me ka makemake no ke
KUMUKUAI MAKEPONO LOA
PAPA, PAPA, PAPA,
NA PAPA HULUHULU, NA PAPA MANOANOA,NA PAPA I KAHIIA, NA PAPA KEPA, PAPA HOLE KEOKEO, PAPA HOLE ULAULA.
Na Lauau, Na Laau,
NA KUA, NA KAOLA, NA AAHO, NA MOLINA, NA PEAPEA,
PINE HULUHULU, PINE I KAHIAA.
NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA! PILI ULAULA, PILI KEOKEO, PANI PUKA, PANI ANIANI, PANI PUKA ANIANI, PUKA OLEPELEPE.
PENA O NA ANO A PAU!
Hulu Pena mai ka liilii a ke nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate,
Na Lako o kela a me keia ano.
NA AMI PUKA HALE, NA AMI PUKA PA, ANIANI
PEPE HALE A ME NA LIHILIHI
E loaa no malaila.
PAAKAI HELU I, O KAKAAKO me PUULOA
No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumuuai Emi loa. O na Kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio. 905-tf
NA HOOLAHA.
W.O. SMITH,
LOIO! LOIO!
Helu 36 Alanui Kalepa, Honolulu.
W.R. KAKELA,
He Loio o he Kokua ma ke Kanawai. He Luna Hooiaio Palapala.
CECIL BROWN.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai. A he Agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.
Helu 8 Kaahumanu, Honolulu, H.P.A. @-ly
ASA KAULIA,
LOIO A KOKUA A MA KE KANAWAI
Ua makaukau au e lawelawe i na hihia a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma Koolaupoko, Heeia, a ma Honolulu i kekahiu wa E hookoia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me Kahikiwawe.
Jno. Lota Kaulukou,
LOIO A HE KOKUA.
Ua makaukau oia e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heeia Koolaupoko, a ma Honolulu nohoi i Kekahi manawa.
@-tf
C. C. COLEMAN,
Amara a he mea hana Mekina Kapili Kapuai hao lio.
A ME KA Hana ana Kaa Lio, etc., Hale Hana ma Alanui Alii,
@-tf E koke ka la i ke Alanui @
KALE KULIKA,
Luna hooiaio
PALAPALA KUAI, MOLAKI, A ME NA PALAPALA OIA ANO.
Luna Hooiaio Palapala Aelike mawaena o na Haku a me na Kauwa.
Luna Haawi Palapala Mare.
Ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me Kaahumanu,
kulanakaauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.
159-tf
Richard F. Bickerton,
[@]
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Keeena hana Helu 23 Alanui Kalepa,
Elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole.
E hele ana oia imua o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.
Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.
Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dale aku ma ka morakiana i na aina ma ka ukupaneehaahaa loa.
E hanaia na hana me ka hikiwawe a me ka uku haahaa.
George E. Sherman,
MEA HANA NOHO LIO
- A ME –
Na Lako a pau o na Pono Hololio.
Ua maa kahiko oia iloko o keia hana, a ua kamaaina i ko Hawaii nei noho ana; he oluolu na auhau ana. E hele mai i ikemaka.
AIA KONA HALE HANA MA ALANUI KULA,
Ma nae iho o ka Uwapo nui.
1096-@m
JAMES M. MONSARRAT,
[@]
Loio o he Kokua ma ke Kanawai.
Imua o na aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka hoaie dala ana.
A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA
Keena hana alanui Kalepa.
Jan. @ 1882 944-@
Joseph E. Wiseman,
LUNAHOOPONOPONO O NA WAIWAI PAA
- A ME –
Luna Imi Hana,
Helu 27 Alanui Kalepa, Honolulu
Luna Hoolimalima no na Rumi, na Hale, a me Luna Kuai me Hoolimalima o na Waiwai Paa ma na wahi a pau o ka Paemoku. Luna imi Hana no ka poe a pau i nele i ka hana ole ma na wahi a pau i makemakeia ma kekahi mokupuni o ka Paeaina.
N.B. – Na Palapala Hoolimalima e hanaia me ka eleu; e ohiia na Bila Aie a me na hana e ae a pau e pili ana i na hana Oihana Kalepa me ke eleu a me ka pololei. O na Unuhiolelo a me na Maheleolelo ana, e hookoia me ka maikai. O na kauoha a me na kamailio ano maloko o na leta no kekahi o na hana maluna ae, e hookoia me ka eleu loa.
1076-@y
KA NUPEPA KUOKOA ME KE AU OKOA.
[I HuHa]
No ka Makahiki……………………………………………………………. $2 00
Eono Mahina ……………………………………………………………… 1 00
Dala Kuike ka Rula.
POAONO, DEKEMABA 2, 1882
Paiia e Thos. G. Thrum. Ma ka halepai o ka nupepa Saturday “Press.”
KA MOOLELO O Onila Maka!
Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI!
A O KA MEA POHIHI O KA 1868
MOKUNA XXXIII.
KE NOI A KA MALIHINI – PUIWA O KEAKA – KA HUI ANA ILOKO O KA RUMI – KO KA MALIHINI HILINAI – PII KA HUHU O KEAKA – HOOWELIWELI KA HAPA ILIKINI – UNUHI I KA PU PANAPANA – HULI HE ALO A HE ALO – HU KA INAINA MAWAHO O KA PALENA KUPNO – KI O KEAKA – HE HOPENA KAMAHAO.
I ka malihini i pane aku ai ia Keaka e hele pu laua, ua olelo aku oia iaia me ka leo haahaa.
He wahi hana okoa ka’u o keia po, wahi a Keaka.
Aohe o’u makemake e pepa pu me oe, wahi a ka malihini.
A ihea la ka kau wahi e makemake nei ia’u e hele pu me oi? wahi a Keaka i nina aku ai.
He makemake au e kamailio pu me oe.
Owai oe?
Ina oe e hele mai pu me a’u, alaila, hoike aku au ia oe i ko’u inoa.
Apopo wau e halawai pu ai me oe.
Ina aole oe e hele pu ma a’u, alaila, e hai aku ana au i kou mau hoaloha, eia lakou ke pepa nei me ke keiki a kekahi Ilikini aeahaukae i hanau ia mai e kekahi wahine nika eleele.
Ua pane aku ka malihini i keia mau huaolelo me ka leo hawanawana moakaka loa.
Ia wa aa ae la kona mau maka me ka piha i ka inaina, a kohokoho wale ae la no hoi kona manao me ka nalu iho oloko o kona naau, a ninau iho laiaia iho:
Owai la hoi keia malihini helehelena eleele me he mea la, he kamaaina oia no ka ohana o kuu makuakane?
A me he mea la hoi he kanaka i like me kona ano e hele ana malalo o na waihooluu ano e.
Aka, hookahi nae mea i maopopo, oia hoi, ua ike iho la o Keaka Ilikini he mea makehewa wale na ka hoouluhua ana aku iaia, nolaila, pane aku la oi iaia:
Me he mea la ua oi aku kou kamaaina ia’u mamua o ko’u ike ia’u iho.
He oiaio, ua kamaaina au ia oe, nolaila, o kou pono wale no o ka ae mai e e hele ae kaua e kamailio pu.
Ua oleloia he kanaka ino o Keaka, a ua hauoli hoi oia i ke ano o kona noho’na ana e hana nei, a ua maopopo no hoi iaia ka hopena o kona kulana ina e waiho ia ae ana i ke akea.
Ke ae nei au e hele pu me oe, wahi a Keaka.
Ia laua i hiki aku ai iwaho o ke alanui hele, pane mai la ka malihini:
He pololi ko’u; e hele kaua e hookomo wahi ai.
I ka malihini i olelo mai ai pela, hoike aku la o Keaka i kekahi wahi ma alanui Broadway, aka pane huhu mai la nae ka malihini:
Aole o’u makemake nau e hai mai kahi e paina ai; no ka mea, o na kanaka o ko kaua waihooluu aole e pono ke komo iloko oia wahi, e manao ia mai auanei he mau lawehala kaua.
No keaha hoi, no ka mea, ua ikeia au e ko laila poe, a ina e ike ia mai au e hookipa ia ana kaua me ka oluolu, a hanai ia ana hoi kaua me ka ai maikai.
Aole, aole loa oe i ikeia e ko laila poe! wahi a ka malihini i pane pakike aku ai. Ina oe e ikeia e kolaila poe, aole loa oe e ae ia e komo iloko!
Oiai ua loihi loa ka Keaka lawelawe ana ma kana han i maa, nolaila ua poina oia i kona ano mua, a pane huhu aku la:
He makemake ka paha kou e hoouluhua ia’u?
Hele oe pela, aole o’u manao nui no kau mea e noonoo ai.
Ina pela, aole au e hele pu me oe i wahi a Keaka.
E hele mai oe.
Aole au e hele aku ana.
Ua lawa, e hui hou aku ana no kaua ma keia hope aku, a ma kahi hoi au e hele aku ai, e ike ana kela a n@ keia i kou kulana maoli.
Iloko oia wa, ua hiki ole ia Keaka ke pane mai, no ka mea, ua ku aku la oia i ke A’u – a ninau mai la:
Ua ike no nae paha oe i kahi kupono no kaua e ai ai?
Ae: ua ike au i kahi kupono no kaua e hele ai e paina, hoopaapaa, a hakaka paha e like me ko kaua makemake.
He makemake ko’u e ike i kau mau hana, nolaila e hele kaua, wahi a Keaka, a e ukali aku no hoi au mahope ou.
Oiai he nui wale na hale lealea o ka poe ino o ke kulanakauhale o Nu Ioka’ nolaila aoile i pohihihi ka malihini i ka lawe ana aku ia Keaka i kahi oia kau hale i ku ai.
Ia wa, lawe aku la oia i ka Hapa Ilikini a kekahi hotele a hale aina hoi i kamaaina i na ano lahui a pau o ke ao nei.
No ka mea, o ke ano o keia hale, ina e hanaia ana kekahi karaima pepehi kanaka maloko o kona mau paia, e hoao ana na mea a pau oloko e kokua i ka mea nana i pepehi.
Oiai, ua lehulehu wale ka poe i pepehiia maloko olaila, a i kela a me keia manawa a na hoike e hoike ai imua o ka aha koronero, e hoololi ana lakou i ka lakou mau olelo ike, a pake@ aku la ka mea hana hewa.
Ia Keaka i hoomaopopo iho ai, ike iho la oia o kekahi no ia o na hale i kamaaina iaia, o ka poe hoi e kipa mau ana malaila he mau hoaloha lakou @ one iloko o na hana karaima.
Nolaila, aole oia i kanalua i ke komo ana iloko, no ka mea, ua ike @hia ana kona kino e like me na mea e ae a pua oloko o ua hale la, me kona manaolana e loaaa ana iaia kekahi mau mea e pili ana no ko ka malihini kulana.
Komo like aku la laua iloko a hiki i ke pakaukau inu rama.
Aka, hele loa ae la nae o Keaka a ma kekahi aoao a kamailio pu iho la me ke kokua o ka mea nona ka hale.
Ua ike anei oe i kela kanaka? wahi a Keaka me ka leo hawanawana.
Aole au i ike iaia, wahi a kekahi. He aea haukae paha.
Ke hai mai nei anei oe ia’u i ka oiaio? i ninau hou aku ai o Keaka.
O ka oiaio ka’u e hai aku nei; aole loa au i ike iaia maloko nei mamaua, akahi wale no.
Ua kahaha loa ia o Keaka i kona lohe ana i keia mea, aka ua hauoli nae kona puuwai i kona lohe ana he malihini oia.
No ka mea, i na he malihini io oia, alaila, aia wale no ma ko Keaka aoao ka pono i na laua e hele ana i ke ino, alaila hoi o ka hakaka aku ka hopena.
Nolaila, manao iho la ka Ilikini aole oia he hoaloha, a o kona mau manao he mau manao ino.
E inu paha kaua? wahi a ka malihini.
Ae aku la no hoi o Keaka i kana noi, a noi aku la ua kanaka malihini nei i ka ona e lawe aku ia laua i kekahi rumi aina malu.
Ua makaukau no hoi ka Hapa Ilikini no keia noi, nolaila, aole oia i kue aku iaia.
O ka rumi i laweia aku ai ua mau kanaka la, aia no ia iluna o ka papahele elua mahope o ka hale, a he wahi kupono loa hoi no na hana karaima.
Iwaena o ua rumi la he pakaukau, nolaila, noho iho la laua ma kela a me keia aoao.
E haka pono ana hoi kela a me keia o laua kekahi i kekahi.
Mahope iho o kekahi manawa o ka laua noho kamailio ole ana, ninau aku la o Keaka:
Heaha kou makemake no’u?
He makemake ko’u e lawe aku ia’u ma kou malu; no ka mea ua halawai iho nei au me ke au a ka pakalaki, nolaila, he ake nui ko’u e loaa ona mau hoaloha kakaikahi nana e kokua mai ia’u ke hiki mai ka la o ka poino.
A heaha iho la kou pono o ka hele ana mai ia’u?
No ka mea, he hoaloha oe i kamaaina ia’u.
Nana inoino aku la o Keaka, a pane aku la:
Mai kamailio mai oe ia’u ma ke ano nane, no ka mea ina he manao kou e hai pololei mai oe.
O ka’u no hoi ia i hai aku nei ia oe, a ina paha i kamaaina iki oe me ke ala o na hoku o ka lani, ina ua maopopo ia oe ka’u mea i olelo aku nei.
Heaha ka na hoku o ka lani no na mea epili ana i ka kaua mau hana.
Aole paha oe i hele iki i Aigupita?
Aole.
Aole no paha oe i kuka pu me kekahi o na kilokilo helehelena eleele oia aina?
Aole; aole no hoi o’u makemake e kuka pu me lakou.
He poe kamahao kela.
I keia wa, manao iho la o Keaka ke hoapaapa ia nei oia e kekahi kanaka pupule, nolaila, pau ae la kona hopohopo an nona.
Ia wa nanao iho la kona lima mahope a unuhi ae la i kekahi pu panapana mailoko ae o kona pakeke.
Kulai mai la oia i ke kiko a waiho iho la iluna o ke pakaukau ma koina aoao.
Aole i pane mai ka malihini i keia wa a Keaka i unuhi ae ai i ka pu, aka, noho malie iho la no oia me ka oni ole.
Ke ike mai la no oe i keia wahi ilio hae uuku? wahi a Keaka.
Ae; wahi a ka malihini i pane aku ai me ka pihoihoi ole o kona manao.
Alaila e hooki oe i kau mau olelo ano ole o kani aku auanei a eha oe.
Ke ike maopopo aku nei au aole oe i launa mua me ka poe kilokilo – nolaila, aole o oe kekahi o ka poe “kilo hoku.”
Pela paha; aka e ki aku ana au i ko poo ina aole oe e hai mai i kou inoa a me kou manao no’u.
Ia Keaka i pane aku ai pela, hapai ae la oia i ka pu iluna a kau pololei aku la imua o ke poo o ka malihini.
Aka, aole nae oia i kulanalana a hopohopo.
Aka, akaaka aku la oia imua o Keaka a pane aku la:
E ka hupo nui, aole loa e hiki ia oe ke hoeha mai ia’u!
No keaha hoi?
No ka mea, he pale poka wau.
E ike auanei oe, aole au e hana hoopunipuni ana, wahi a Keaka.
Ki mai oe ina kou he makemake, a e kala aku no au ia oe no kau hana naaupo.
Ia wa pii ae la ka enaena o ka inaina o Keaka, a onioni ka io o kona mau papalina no ka piha i ka huhu.
Aka, aole nae i hoike mai kona hoa i kona ana hopohopo oiai ua pane hoohenehene aku la oia penei:
Heaha ko hoi kou mea ki ole mai?
He manao kou he hopohopo wau i ke ki aku?
Aohe o’u manao no ia; ki mai!
Ia wa oi loa ae la ko Keaka inaina.
Owai oe? wahi a Keaka.
Ua hai mua aku nei au ia oe.
E hai hou mai oe ia’u?
He hoaloha au i kamaaina ia oe.
Ua maopopo ia’u kou mau manao a me kau mau hana a pau loa.
E akahele o ki aku au ia oe!
Ua olelo mua aku nei au ia oe e ki mai; aole au e eha ia oe.
Aole ka’u he hoopunipuni.
Me he mea la he hoopunipuni, i na paha aole, ki mai hoi, malia o oluolu iho ko manao.
Ua pane ia aku keia mau olelo me ka moakaka a me ke ano henehene hoi i kona hoa.
Iloko oia wa, aole e hiki ia Keaka ke uumi hou iho i kona inaina, a lele aku la imua o kona hoa a kau aku la i ka pu mamua o kona poo a huki mai la i ke kiko.
[Aole i pau.]
HEMOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!
KA NANI LUA OLE O NA MOKU O KUAIHELANI
Ka mea nana! Hoo@
KUKULU O KAHIKI A O Ke Pukonakona
O NA LA I AU WALE AKU LA.
MAHELE III.
I nana aku ka hie aohe maalo kanaka o uka, ko inei pii aku la no ia a ku ana i ka puka o kauhale, ia wa holo mai la kekahi kiai o Leimakani a ninau mai la i ka malihini mai hea mai nei kou kakahiaka? Mai Molokai mai nei au; a heaha kau huakai wahi hou a kamaaina? He huakai imi kane na ka’u alii wahi a ka malihini. Imi i ke kane owai ke kane, wahi hou a kamaaina?
O na lii o Waipio nei, wahi hou a ka malihini. Ae, o ka’u alii la aohe ana wahine a e kali kaua a ala mai, alaila, hai aku no ie i kou manao i hele mai nei.
Ia laua no e hamumumu ana, puka mai ana o Leimakani a ike mai la i ka malihini a ninau mai la, heaha ka olua mea e kamilo nei? Ka, e kamailio @
o ka hiki ana mai nei; he malihini ea ae, he malihini: no hea mai, no Molokai. O hele ina lii a hai aku i kou makemake, a i ae mai na lii, alaila hoi hou mai oe ia nei; a ma ka nana aku no hoi a ua kanaka nei, he oi aku a ka nani o Leimakani, a puana ae la ia i keia mau lalani mele penei:
Kilikila i ka nani ka papa a Malio
I ka pahee wai ka ua me ke ala,
Paa pono ka hana a ka la i Maukele,
Akahi au a ike i ka nani o Heeia.
O ko ianei eleu aku la no ia a ku ana mawaho o ka heiau. Ia wa puka mai la o Keauka iwaho o ka heia a ninau mai la i ka malihini penei:
Heaha ka kou kakahiaka o ka hiki ana mai nei? Ka, i hoouna ia mai nei au e ke lii Leimakani e hele mai e hai aku i ko’u makemake ia olua; ae, heaha kou makemake? He kane na ka’u alli,
wahi a Moana. Owai ke kane, wahi a Keauka; o kekahi alii o Hawaii nei, wahi a Moana. Hoi aku i hope, wahi a Keauka, o ala mai auanei na kiai o na lii make oe.
Ia wa hoi aku nei ua wahi kaaka nei a hiki i na hale o hope, noho; aole no hoi i liu iho ko Keauka puka mai la no ia i waho a kukala hele aku la i na lii a pau o ka aina e akoakoa ma kahi o ke lii ai Aupuni, me ka hai pu aku he malihini imi alii; a i ka lohe ana o na mea a pau, ua emoole noho ana i ke alo a Leimakani, o ua au moana nei hoi a noho ana; ia wa, olelo mai la o Keauka penei: E na lii, ke aloha aku nei au ia oukou, eia la he malihini i hele mai nei i ka imi kane na kana hanai alii, a ua imi mai nei i kane me ka upu ana o kona manao e lilo kekahi o ka kakou mau pulapula alii iaia, a heaha la ko oukou manao; no ka mea, he imi alii no, a he lii no hoi ke loaa; i na no hoi he imi kanaka, he kanaka no hoi ke loaa; o ka olelo ka’u o ka lohe ka oukou.
Ia wa, ku mai la o Leimakani me kona nani nui a olelo mai la penei: Heaha hoi auanei ka olelo ana i koe , he lii no hoi paha kaua, a he lii no hoi ka lakou.
Ia wa, kii ia aku la o Lonokaiolohia ke lii opio, a hele mai la imua o lakou, a olelo ia aku la ka makemake o ka mea nana i kii mai. Eia ka’u alii, a i na i like kona manao me kou, alaila, nau keia alii kane; aka hoi i like ole alaila, o oe a me ko alii pau olua ia, u i kalua ia i ka umu. Ma ka nana aku a ua wahi au moana nei o ka oi loa aku ka hoi keia o ke kanaka ui. Kai no o kela aku la hoi ka oi, eia ka o Lonokaiohohia ka pakela loa aku.
Ia wa olelo aku la o Moana penei:
O ke kapu no hoi o kau alii, a o ke kapu no hoi o ka’u alii, noa, aohe mea aku i koe o ko laua ike wale no koe; eia wale no ka’u olelo i koe a o ka pau no ia, he nani ia ua loaa iho la no ko’u haku alii, oia no owau haele no maua i keia la; aole no hoi he olelo a na lii he ae wale no ka lakou la.
Ia wa olelo aku la o Lonokaiolohia penei: E hoi oe i keia manawa hoomakaukau, a ahiahi hiki aku au; ia lohe ana o ua wahi kanaka nei o ko i ala ku ae la no ia hoi ana.
I ka hoea ana aku o kamahele i kahi o kana hanai alii, e noho mai ana no kela me ka kau nui o kona manao o ka hoea aku o kana alii kane, eia nae o kana kauwa wale no ka i hoea aku i kauhale; a me na make huhu pane mai la kana ‘lii penei.
Auhea ka hoi ka waiwai o kau huakai o ka hele ana? Alia hoi la, wahi a kona kahu; ka, kai no ua lohe oe i kuu kahea aku? ae ua lohe no au a hiki i Hawaii, a ua loaa no hoi ko makemake; olelo aku nei no hoi au a maua pu no ke hele mai, olelo mai nei kela a ahiahi ia holo mai, eia la? Ina no hoi o kela alii i loaa aku nei ia;’u a e pili io ana me oi, ola ko’u mau iwi; aka i haalele ia oe o ko kaua hele no ia ia kahuna e hana aloha ai; ma keia mau olelo a kahi kahu hu ae la ka aka a na ailalo o ke lii i ka ianei haano’u.
Ia wa kauoha ae la keia i na kukini o ke lii e hele e kauhaua ia Molokai a puni e hoomakaukau i ka waiwai no ka puka mai o ke kane a ke lii a e hookupu no ma ia ahiahi; a he manawa ole no hoi ua puni o Molokai i na kukini m@: a e like me ka eleu o ka kukini, pela no ka eleu o na makaainana: a oi ahiahi aku, ua akoakoa mai la na mea a pau; a i ke kokoke ana aku o ka la e napoo o ko Lonokaiolohia manawa no ia i haalele aku ai ia Waipio no Molokai; lalau iho la ia i kona wahi waa lolo niu, a hele aku la i ka ili kai e like no me ko lakou maa mau, ai na eheu o ka poe @ iho ana i ka malamalama o ka la, o ka ianei manawa no ia ia pae aku ai i kaha @ a pii aku la a hoea i kauhale; ai ka @ ke kama’lii kane a kana hanai o kona wa koke no ia i pulama koke aku ai a komo ana iloko o ka hale, a i ka ike ana mai o kana hanai alii iaia nei, oia no kona manawa i hopu ae ai i keia mau hua mele penei:
Ua ike au i na pua hoomahie luna.
Me he la ua mai e noi ke kolohala.
Maanei e na hoa ke hookuu aku nei au i ka’u haiolelo ana me ka’u pule hookuu penei:
Noho ana Laka i ka ulu wehiwehi
Na aumakua mai ka paa i luna a ka paa i lalo.
Ia oe e Laka kumauna,
O Mailehaiwale,
O Mailepakaha,
O Mailekaluhea,
O Mailelaulii,
Na aumakua o uka e hoi eai ka hana
He hana na ke kua ia oukou a pau
Ia Pele ia Hiiaka
Na wahine noho makani e hoi
Elieli kapu elieli noa
Noho ana Kapo i ka uluwehiwehi
Ku ana i Maohelaia
Ohai ku i Maunaloa
Aloha mai Kaulanaula
Eia ka ula leo he waimaka
He mohai na’u ia oe ke akua-e
Eia ua mohai eia ua makani e ka Hiki e Lono
Pa mai ana i kuu maka
Malumalu kai o Kakae
Kulua na opua i uka-e
I uka kaua e Laka e noho ai-la
I ka nahele wale o Paliulu-e.
WILIAMA K. KAHOEWAA.
MA KA ONEKI O KA LIKELIKE.
Ma ke ahiahi o ka Poalua i hala, Nov. 14, ua haalele aku ka wahine alii aukai Likelike i ke kaona lai o Honolulu, no ka malu ulu o Lele. He lai malie wale no ia hele ana mai me ka makani maikai a hiki i ka hora 12 o ke aumoe leko ana ka enaka i ke awa o Lahaina.
Aohe i liuliu malaila, ua hoea no ke awa o Kamaalaea. E aheahe maikai ana ke kolonahe ana o ka makani kiu olaila, e halii mai ana o Waihee iluna, me he ao naulu la; no na minute pokole ke kali ana malaila a hoau hou aku la ka ihu no Makena, e waiho nani mai ana ke kuahiwi o Haleakala, a me ka home nani o Kapena Makee. Ua niau hou mai la ua Likelike nei no Mahukona; hora 12 leko hou ka enaka i ke awa, Nav. 15. E waiho maikai mai ana keia awa, he mau hale nunui ukana, he mau hale kuai lole, he nani na hiona o keia awa; aole i liuliu ke ku ana iho o ka moku, ua kani koke mai la ke oeoe o ka moku holo honua, he mau minute elima mahope iho ua kani hou ka elua o na oeoe oa o ka nee hou aku la no ia o ua moku kamahao la; i nana aku ka hana e nee ana kona mo@o hoonee me ka mama launa ole. He mau minute pokole ua nalowale aku la ma kela huli o ka aina, pau ka ikena a ka maka.
No na hora o ka liula, ua holo hou ka moku no Kawaihae, e huli kupono mai ana na mauna Hualalai me Maunakea, he mau minute ma laila ua m@o hou mai la no ke awa o Laupahoehoe hora @ a oi o ka wanaao kau pono ana i ka poe a e nee ana ka ua o ua Hilo nei. “Uliuli kai pali o Kahikinui e, kokolo mai ka ohu he ino.” Malaila i kau mai ai ka Hon. Nawahi. He mau hora malaila, ua nee hou aku la ka moku no Hilo kaona, a ma ka hora 12 ponoi Nov. 16, halulu ana ka heleuma i ka pue one; kau ana maluna o na waapa hai no ka uapo, e kuku mai ana na kanaka mai ke nui a ka liilii.
He oia mau no ke kulana o ke kaona ua hele nae na alanui a kelekele, i ko’u halo ana ma o a maanei, o na hale mua no a’u i ke ai i na makahiki pokole i hala ae nei. O kahi mea hou wale no a’u i ike ai oia ka hala malama Terephone, aia ma o mai o ka hale Hookolokolo, ua mahuahua na uea olelo maanei.
A mahope i na e loaa na mea hou e panee hou aku no.
D.W.A.