Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 47, 25 November 1882 — KA MOOLELO o Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA MOOLELO o Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA XXXII. Ka hoi ana 1 Nu loka —He mau ho OIA HOOLANA MANAO —KA MAKAI KIU A ME K.E KAUKA LAPAAU —KA Makai kiu ma ke ano okoa — HoAA KE KAUKA —U\UNA HOU ME KEAKA iLIKINI—KA HOANO E KUPAIANAHA LOA I IKE OLE IA MAMUA —KA "hoaloha helehelena eleele"— Ka PILI WAIWAI. I ka Makai Kiu i hiki aku ai i ka hale e noho ana no o Pakekona, a kamakamailio iho ia laua no kekahi manawa. Aka, no ka nui o na mea a ka Makai Kiu i hoike aku ai iaia no na mea e pili ana i kana hana, aole kakou e kamailio no ia mea. Oiai, ua hauoli loa ka ona nona ka hale i kaka Makai Kiu bana, a haawi makana aku la iaia i kekahi puu dala. Aka, ua kahaha loa ia nae o Pakeko-1 na i kona. lohe ana, aole oia e lawe i ka-' na mea i makana aku ai iaia no kona luhi, me kooa olelo pu iho, ua lawa kona mau luhi a pau i kona ukū makahiki ma ke ano makai. Mahope iho o keia mau kamailio, huli ae la ka Makai Kiu no Nu loka ka ihu. He oiaio ua hauoli loa oia mamuli o ka liolopono o kana mau hana, aka, no na mea nae e pili ana i ka nalowale kupaianaha ana o Adeline, aole loa e hiki iaia te weKewehe!" ' " v ~ - •

Nolaila, kaumaha mai la kona manao nona. Oiai, ua loaa ae nei iaia na hoike kupono e pili ana ia hana hookahi, a aole hoi e kanalua ana kona poe nana oia i hoomahuka aku i ka lawe ana i kona ola. Oiai, ua lilo kona mau manao kohokoho mua i mea ole, mamuli o kona ike ana, ua hoao maoli no e pepehi a make ia Hale Keleneka. A mamua ae hoi o keia mau mea a pau, ua hauoli loa kona puuwai i ka hoomanao ae. ke moe kuhihewa nei no o lonakana wahme a me Keaka Ilikini iloko o ko laua manao, ua make o Hale Keleneka. Aeia hoi kekahi kumu ana i hooiaio ai. No ka mea, aole oia i poina i na olelo ku i) a lonakana i olelo mai ai, eia no o Hale Kkleneka ke ola nei. Ua hai ia aku keia mau huaolelo imua ona, oiai oia e paa pio ana maloko 0 ka halepaahao, a iloko hoi oia wa, aole no paha i maopopo loa iaia kana mea 1 hai nui ai, ke ole oia e ike mua eia no ke ola nei. Nolaila, hooholo iho la oia i kona manao iho, ua alakai hewa ia o lonakana; no ka mea, o kona manaoio maoli oiai oia e kokua ana i na hana karaima a kana wahine, aole he pepehi kanaka kekahi i hanaia. I ka Makai Kiu i hiki iiku ai i Nu loka v hele pololei aku la oia a kekahi o na kauka kaulana ina ka oihana lapaau e pili ana i ka 1010 kaa. A hoikeike aku la i ko Hale Keleneka kulana, a ninau aku la ina he manaolaKa kekahi ona no kona ola a kona kulana mua, ina hoi oia e hele ana e ike iaia. Heaha la hoi ka hewa, wahi a ke kauka. A hea oe hele pu me a'u ? E lawe mai.no oei ka mea mai ianel Aole i loihi aku ka ke kauka pane ana no kana m&u ninau, no ka mea, he kauka waiwai oia, a he kiekie hoi kona uku. No ka mea, Ua manao oia e hana waie aku ana no oia ma ke ano aloha aku me ka uku ole, nolaiia aole oia i manao nui e hana. Ua hiki ia'u ke hoike aku ia oe i kekahi kauka akamai nana e Lnpaau iaia, a maiia o ae mai oia e hele pumeoee ike i ka mea mai, wahi a ke kauka. Cf&Msk*axei a&amm mammi 0n t wahi aka Makai Kiu me ka hopo ole. He ano kahamaha keU ninau a ka Makai Kiu i ke kauka.

j He kauk.l akaniai no wahi a ie | kauka. I E pono au e lawe i kekahi ona kai*Ika akamai loa e loaa ana ia'u. wahi a ka Maliai Kiu. Aia i hea ka mea i ioohia i ka maft Aia i lerese. - Kahaha, e ka hoaloha, aole e hira ia'u ke hele i lerese malalo iho o m dala he elima hanen ! Mino aka iho la ka Makai Kiu, a unuhi ae la i kekahi eke dab ae o kona pakeke. Helu iho la oia eiima bila ma ka baneri dab o ka mea hookahi, a waifiO iho la iiuna o ke pakaukau ma ka ao.io o ke kauka. a pane aku la i ke kaula* E ke kauka ke ae nei au i kau nai, a eia mai kou uku mamua o kou lans? lawe ana i keia hana. Me ke kahaha nui hooho ae la j|gj kauka: Aohe a'u noi i olelo aku nei; ua lehe hewa paha oe; eia wale no ka'u i oklo aku nei, aole e hiki ia'u ke hele ilaila malalo iho o elima haneri dala. Auhea oe ? o kaua ke hele pu, a ina 'ioi e lanakila oe ma kau hana, e uku hou no au ia oe i elima tausani dala ! Na keia olelo hope aka Makai KUi i kono aku i ka manao o ke kauka e hōoko i kana noi, a ninau aku la: E oluolu oe e ninau aku au i kou inoa? O Onila Maka ko'u inoa. He hiki anei ia oe ke hoike hou mai ia'u i ka moolelo o keia kanaka r®ai ? Ua hai aku nei au ia oe i na nfc»a a pau, koe wale iho no keia, ua lilo oia i enemi na ko hai manao pakaha. Aole e hiki ia'u ke hele pu me -Oe; a . ke la la aku. Ua hiki. Ika manawa hea oefe loaa mai ai iau ? ( Ika hora umi oke kakahiaka; i hiki ,ai ia'u ke hoi mai ika auina la. v Ia wa haalele iho la ka Makai Kiu iaia. / 4Nmka loaa haftā i^tf

elua, nolaila, hooholo hou .iho/ ia f oia e hele hou* e inii ia Keaka Iliku.i. I wahi hoi e holopono ai kana hana i manao ai, hooholo iho la oia e hoano e iaia iho ina ke ano okoa mai kona hui mua ana me ia. Aole oia i loihi i ka noonoo ana i kona kulana e hiki ai ke holopono kana hana. Ia wa hele aku la oia a loaa aku la o Keaka Ilikini iloko o kekahi o kona mau home mau oia hoi ka hale pili waiwaL E noho ana oia ma ke pakaukau pili waiwai, ia wa komo mai la kekahi kanaka helehelena eleele e like me kona. 0 ka malihini i komo mai ai iloko ua kahikoia oia me nā aahu nani, a i ka nana aku iaia ua like loa oia me kekahi Ilikini, a i ole he Tureke a Panioio paha, a i ole ua like no oia me Keaka Ilikini, he Hapa Ilikini. ī ka malihini i hookokoke aku ai i ke pakaukau, halawai mai la oia rae na maka o Keaka Ilikini, a kunou haahaa aku la iaia. 1 kona ike ana mai i ke kunou ana aku a ka malihini, ua kahaha loa ia o Keaka, aka, kunou aku la no nae oia imua ona. I keia wa e pili ino ana o Keaka no ka nui o kana dala. A noho mai la ka maiihini ma kona aoao, a Kiuna pu iho la me Keaka ma ke kamaiiio ana e piii ana no ke kemu a iakou e pila ana. I na wa a pou a ka malihiui e hea aku ai ia Keaka, e hea mau aku ana oia iaia ma kona inoa makua. Aka, mahope iho, ua inaina !oa ia o Keaka no ka maiihini, no kona kamaaina loa iaia, nolaila, lilo aku ia oia me ka iiio nui, oiai, mamua aku nana wale no ke eo. Ma kekahi kemu iho, oielo aku ia ka maiihini ia Keaka e pili iho maluna o kekahi pepa. A hooko aku la ka hapa Hikini 1 ke noi a kona hoa maiihini, a hele aku la oia a hawanawana aku la: Auhea oe e ka hoaioiia, ua oi aku kou kamaaina ia'u mamua o'u ia oe, noiaila he makemake ko'u e pani oei ko waha. Ia wa kulou aku h ua kanaka heiehelena eleele nei imua a kokoke i ka pepeiao o Keaka a pane aku ia me ka ieo haahaa: Ua kamaaina au boe e Keaka r nolaila, he makehewa waie no ia oe ka hooioana. la wa ioii ano eae la na heiehhiena oka Hapa liikini a hoike inai ia kona mau onohi uiaka i ka inaina.

I kema lohe ana i kona inoa, hoonunao iho !a ou, ua mao|wpo i ka maiihini kupaianaio, he Kapa Ilikini ia no Mokupunī LoihL * Kolailau aoie ob i pane akiL Aka, e kaii ana nae oia i manawa nona e pane aku ai la wa kauoha hou aku la ua malihini la iaia e pili hou aku. A pili hou aku la no hoi o Keaka, a eo mai h iaia. Ia wa nee aoao aku ta o Keaka me •ea manao e haalele i ka pepa &na» aka, haWanawana e aku la nae ka malihini bia. E noho iho, ua hoi hou mai iahoi ka; laki me oe. j A hoomaka hou iho ia ka haawi, a j Qffelo aku ia no keia ia Keaka e piii. He hooko waie noska Keaka, aeo hou ae ia no iaia. Pela ka hoomau ia ana o ka piii ana m- 1 ka eo mau iaia, ia \va manao iho ia iCeaka. o ka makamua ioa ia o ka ioaa ina iaia o ka pomaikai nul Aiaila |>ane mai la ka maiihini ma kona aoao: E heie, ua iawa iho ia. Ia wa ku ae ia o Keaka a heie aku ia i ka papa inu rama, a heie pu aku ia no hoi ka malihini. • % No ko ianei pipiii mau ma kona ao--10, ukjuki ioa iho ia oia Aka, ma ka nana aku aohe makema* iee o ka maiihini e kaawaie aku mai iaia iku, aka, ua hookahaha loa ia nae o Keaka iaia i pane aku ai penei: E ka hoaloha, he makemake ko'u e !iele pu mai oe me a'u. [Aole i pau.]