Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 38, 23 September 1882 — HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI! KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI A O KE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!

KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI A O KE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA.

lf MAHELE'II ia pau ana no o keia mau oielo a Keaukai ko Keaumiki pea mai |a ia pii ana ika pali 11 hoea atn i ka welau pali, hele niai la keia i ka aina; o holo oka tele bele ana keia i Hamakua lun* nei, a pau o Hamakua heie aoa keia iluna o Hilo, he mea ole na pali o Hilo i ko ianei raama, a hoea ana keia iluna o Kukuilauania nuna aoa la Waiakea, e oni ana o Leleiwi me he ihu waa la i ka makani, ke kaukoe la no keih, oia hele ko ia nei a hoea ana i Waiiuku aia malaila ko ia nei wahi i hoohoka ia ai e Piliāmoo, oia kekahi ona kupua kahiko o ia kahawai, huii ana keia i ke alanui, aole nae he loaa, oiai ua huna ia iho la e ke kino alualu o keia kamaeu a paa ke aianui, noiaiia ku nana iho la keia i kahi e hiki ai, no ka.mea ua pania ia iho la kahawai paa loa, a ma k® ia n«i uaoa aku me he mea la no he pahoehoe, ka hele o ka unahi a oia no ka apana pohaku la ka hakumakuma, a o ku huelo hoi hf? mea aao iike me ke kumkukui ka hele a pakalua, aka, ke owala mai la no nae ua hueio nei e hahnu nni maiuna o ianei īa mnnawa hoomaopopo iho 1« keia he kupua ka keia mea nui; ia manawa nae a fca huelo e kokoke mai nei e hahau ihe maluna o koinei wahi puniu poo, ia manawa, kahea aela keia me ka ieo nui. £ku e keehīa, ia | mnnawa koke no, iohe koke la kula keia leo I kahea a Keaumiki i na pea kapu o Kuaihela- | ui, a n»nahe »ku la ua leo nei i na pepeiao o Kahuli, ia manawa, puiwa ae la kona hinj moe, a hoomuka maila oia e puhi mai i ka ! makani o kona waha * hto ae la ka mak«n | o kona waha i puhi mai ai i kikno makani : nui a naueue ae la ka Uwi, a holo pololei | maila kona welau i Hawaii nei; a he manawa ole onini ana k;\ makani maluna mai o Piikea a na kona ikaika no i ulupa iho i Ua kino aluaiu oua moo nei ame kona hoelo kalakala, a hapai pu ia ae la ke kino ® u;» moo nei a paki la iho la iluna •ka pahoehoe n weiuwelu liiiu a n!| w a ikaika no oke ia makam i kuehu ae i kumu pah a liio iho la i mea ole; ia manawa ike pono ioa aku la keia i ke alanui a o ko ianei hoomaki aku la no ia e hele a pii ana i ka pali i kalamo'i waie ia noeia nei i ka poio hoea ana i Paieie , komo aku la i ka iae ohia loloa o Panewii a hoea i waho o Kukulu, huli ke aio i kai, ko ia nei miki avu U noia a hoea ana i kai n Haena, komoaku la he wahi uluhala, a hehi ana keia i ka iiiilī Alaalamanu. I nana iho aunei ka hana e ahu aa« oit mau iliiii nei ko ianei obi iho (a no ia & pattj ku ae la no keia hoi ana. I keia wa ane e hoi ana. aole i kupono ka la i ke kau, oo kat mea ua mama loa kana hoi ana a o konai wahi wale uo ia i kaulua iki ai i ke akeake» ia e ka moo. 0 k» i»n«i hoi mij la ao ia i fcomo i Pan«*w», hina •ko l« hei* i ln hobooo mai o ka awa k*u luo; ko ianei hookolo «ko !n oo īa s lom, lalan ako la no īa ma ke ii o ba hoki mai la no ia • hemo mai la oo hoi me k« kuaia i pia ai o ko iaoei oariti po ae la oo is me na pohaka pe-a maī la na beu> hoi ana. 1 heloa «aleia mai ao ia wahi hoea ami keia i Piikea. aohe i iao k iho ia wahi, pii ana keia ma kela aoao. g 0 ianei kiao ako la oo ia pii aos ilooa o Huheoi ke kaokoe wale la oo keia a«ai ka wai o Hooolii, p.i maaoei oka oiti mai la no ia. welo kihei o ke aeloa. aohe faoa olelo. Oi hele bo iaoti ama o ako o Kolaimaoo, haUwa: akn li ia me kekahi kanaka oj, « Loaokaeho; o ba haoa > keia k<naba oka hoomakaalii ika huakai bele me la awa, aokila a> kali keia palaoalelo oka hoi ako o Keaomiki oe ba Kea<,lßiki «■« aku. oa kn au la kala e lawe i hinaihiMp«ta

hi, tfca, i kona laaoā aoa oie kaaiahele bi aio a be aio, ua !i!« ka Nmki'a oia ko Kea amiki aoao oi*i oa hopa i)m« ako ta o Kea amiki • kioia M*ko !a lUlo o kapaibi ana ke loa. Ike aka ia keīa oa make oia, ko ae U ao kei'a hoi ana a eiike me ka mama o in eoakani, pela oo ka oui o ko iaoei niama, a mm keia koakai p«lt«(«ki oae a Keaomiki, hilawai hoo aka !a ia me Waipooalei keka< hi ni o » mau la, a oo kooa ike ana m«i 11 Keaamiki be kaoaka ai, aoiaiia hoao mai la aia e ooi mai iko Keaamiki iokomaikai i kaae oaaa, aka he mea ole ioa īa Keanmiki ookila aa hoka ka manao o keia ai oohea K« akihi wale ia no keia o ka hale ia a haia 0 Hilo, heie aoa keia iiooa o Hamakua; oii kakae wale oo ko īaoei a ua kokoke akn oe hoi i ka lal kapa !aaa, ibe ana keia i ka pai • Koaekea. He maoawa oie ao hoi ka «oa keia ika poka oka heiau. Ike mai !a ke ka heiao poe a eleo like mai ia iakoo; a kuu ka nae o ke kamaheie, hoopooopor.« ūo hoi na mea hana; mim<i oo hoi ka awa a paa, hoka no hoi a maikai, ia maoawa oieio ako ia o Ke«uka i oa mea a pau peoei, Eia ka'o kauoiu ia oukou, ke hoomaka nei «u i ka'u hana i haawi ia mai e oukou a ne ia hnna keia awa a kakou i hoomakaukau iho oei me keia m«u iliili; a eia ka'o oleie ia oukou, ina i kahee m ka awa ika -pu alaila uhi «u i kapa; akuau i ka puie a 1 ku ke opu ma ko'u «oao hema, alaili ioan ia kakoo; a ina ma aoao akau ke opu € ku ai>i|a hi» aku »»o »u la oukou aohe e !oaa aiaiia wuiho aku au na oukou e iuua na kamaaina; noiaih e haaiau ka Uu, aohe waiaau, aohe kunu, aohe holohoio, aohe hiamoe, e nana i kn'u a me na aouli e ka lani. A pau keia inau oleio a Keaukai hoomaka iho la om i ka pule penei: E ku e Lono e Kinnloa Homai he inant Homai he ike Amamn ua noa. Kuu kuu'na maau E ai. He maiihim kau Aeko, He malihini owai Anoa. 0 ke kipa ana mai o ka makamaka Pakui ka honua no Wahinekapu Amama A ka haia pa i ke kuai la Elieii kapu eiieli noa Amama. A pau keia pula ana weheia ae la ke ki hei, a i ka nana ia ana iho i ka opu awa, ui ku ke opu ma ka aoao akau, ia manawi olelo aku la o Keauka penei: Aohe e ioai īa kakou no ka mea ua ike pu ae ia kakoi i na kahoaka oka'u hana; ooiaila ke waih( aku nei »u ika hana im oukoo; aohe a'» mea I koe e hana aku ai. Nolaila e aii kakou ma na hana i ko », ua hoio ke akua A pau ka Keauka mau oielo- ia manawi ku mai Ia o Olop-ina iiuha a olelo mai le penei: Ena makua o'u na iii ai aina t me na kahun», na kiio a me na kuhikuh puuone, he kaumaha ko'o me ka mokumo kuahua oka naau, no ka «nea o kuu ka ikoeke nme kuu kaikamahine ke keiki a makou ka'u mea i manao ai i alii no ki aina. ua auhee iho nei iakou mai iuna aku nei o ka aina me k«i mnopopo ®ie; nolaili ua nui loa ko'u kaumaha. No ka mea ; oie i maopopo ia'u ka mnnno e kou kaikoeke he heie pah» no ka pono aole paha; noiaiia he mea ponoia oukou ke nana mai i ke an« 0 ka huakai a kuu kaikoeke me kuu kaikud< hine. A pau keia olelo m Oiopana, ia ma< nawa hakanu like iho 1% n» mea a pau me k» hoike like mai o ko iakou uiau onohi ike 1 nB kuiu waimaka a pahe* «e !• ma ko i»i. kou mau papaliua, a aohe mea i hiki ke kamaiiio mai. Aka o Keauka ma, aohe o laua wahi mei a maka'u iho no k* me« ua ike no laua ao ie no e piiikia «na k B laua keiki a peia ne ka !aua hunona wahine. Nolaiia aole i nj. lihua. M.a keia wahi o ko kakou mooielo ke hai aku nei ka mea kakau, ua hauhili k« ike e na aumakua, no ka inea ua uhi pu i« ka īke o keia poe kahuna e ka mana o Hoonanaikapaakaua ka hoa noho o Keaniniuiaokalp. i»i e noho ia ika lewanuu. Noiaiia ua hoi ka ike o keia poe kahooa a loko o ka puniu, E hoi hou ae kakou e nana ia Leimakani ka hanai a Kaholoholouka ma. Aka e kaia mai ia'u ma keia wahi. No ka mea ua hoouna aku au i ke kope •ka mooieio o keia keiki aka oa poioa au i kekahi o kaoa mau oleio. Oiai na !a kaoākamakua o Leimakani, oa iaweae !a no o Luukia ia Leimikani ma ke ano pio. (Aole i pao.)