Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 16, 22 April 1882 — Page 3
This text was transcribed by: | Alana |
This work is dedicated to: | To my kumu from Papa Olelo Hawaii, Lehua |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
E NANA I KA NU HOU MAIKAI.
MA KA HALEKUAI O
CHARLES J.FISHEL !
KIHI O NA ALANUI PAPU ME HOTELE.
ME he Haawi Wale la kea no.
NO KELA MAU LA AKU HE KANAKOLU.
E kuai Hoopakika aku ana Au I na Lole Maikai a pou o Ko’u Halekuai. Oia hoi:
Na LOLE KOMO,
Na KAMAA BUTI,
Na KAMAA MAOLI,
Na PAPALE,
Na PAPALE KAPU,
A pela aku.
MA NA KUMUKUAI MAKEPONO LOA.
EIA AE NO HOI KE LAWEIA MAI NEI I KA MOANA MAI NU IOKA MAI,
HE 37 Pahu Lole,
A e holo aku ana no hoi au I Amerika I keia mokuahi aku. E kuai ai i
Na Lole Hou Maikai Loa !
Nolaila ka mea e kuai awiwila nei me ka manao ole ia o na lilo, I kaawale ai he wahi no
Na Lole Hou Maikai Loa !
A NO KO OUKOU WA E HELE MAI AI E KUAI,
E HELE MAI HOOKAHI, A E HELE MAI NO A PAU,
CHARLES J. FISHEL,
Kihi o na Alaoni Papu a me Hotele.
1064
NU HOU NU HOU
NA WAIWAI HOU LOA,
NA PAIKINI O KEIA AU,
E Loaa no ma ka Halekuai o
DILINAHAMA MA !
MA ALANUI PAPU,
OIA NA WAIWAI MALALO IHO NEI;
Na palau, kaa huliapalala, kopala, piki, Oo, koi, koilipi, Na Hamare kamana o na ano a pau, na mea hana a na kamana, poe hamo puna, na Amera a me na mea hana o ka poe akeakamai a pau.
Pena, aila, vaniki a me na palaki, pauda. Poka a me na kukaepele, palaki namo puna, pulumi, pukeke, kapu holoi lole a me na papa holoi lole, na ipuai, na pa palai, na makau lawaia, na aho lawaia o na ano a pau, oak aula o na ano a pau, na pahi, O, a me na Puna,
A HE NUI AKU NO NA MEA I KOE.
I KUPONO NO KA HOOHIWAHIWA ANA I NA HALE.
A hiki ole ia makou ke huai pau aku,aka,na oukou no e hele mai a e hoonuu iho. O keia maluna ae, e loaa no ma ka Halekuai o
DILINAHAMA MA,
MA KA HELU 37, Alanui Papu.
KU MAI
Ka Mokuahi “Anjer Head.”
$36,000 $36,000
Ma ke ku ana mai o keia mokuahi, ua loaa mai ia’u
HE MAU WAIWAI AAHU HOU.
Mai Na Ioka, Kapalakiko, a mai Ladana mai ma Panama ae.
NA LOLE AAHU WAHINE NANI LOA O NA ANO A PAU.
Na kilika, veleveta, na lole hinuhinu pakika, na kinohinohi lole, na pupu aniani hoonani, o na waihooluu I ke ole, a me na mea a pau e nani ai ke kilohi ana’ku a ka maka. Ua lawe ia mai keia mau waiwai, a I wae noiau ia hoi e MISS SACHS, kaikaina o MRS. A. A. MELELI, nana I kuai no ka hoolawa ana I na makemake a pau o na lede o keia paeaina.
A MAI KA
HUI INTERNATIONAL HOAHU AAHU KAULANA MAI,
Ua loaa loaa pu mai he mau aahu piha a nani a paa no hoi no na kanakamakua, na opio me na kamalii. He helu ekahi keia no na
Kumukuai Haahaa a Waipahe loa !
A I laweia mai no ka hoolawa ana I na anoi o ka poe a pau o keia paemoku. Hoike pu aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hoolaula hou ia ae na mahele o kona halekuai, ma ka hoolawa piha pono ana I na kamaa buti. Na kamaa haahaa, na kamaa k@kie. Na li-kakini, &c, &c, o na ano hou loa a nani no hoi; no na lede, na keonimana ua opio nohea o na aoao elua, a me na kamaiki a kakou.
Na’paikini hou! He ano kamaaa hou loa. A he nuhou, he oluolu a he nani kaukaiwa kona hiona, e molio pono ia ai a “kau ka nuku o ka manu I ka pua lehua,” no na iwa o ka aoao palupalu, oia no ke
KAMAA ILIAHI LEO LE’A.
E PONO E HOAO NA LEDE !!
Ua weheia keia mau waiwai a pau, a ua makaukau na kupakako akahai a oluolu e hoikeike aku I ka poe a pau e makemake ana e ike.
A. M. MELLIS, MELEKI.
Hale Hoa Aahu o Honolulu, 104 Alanui Papu, Huina o Burua. Apr. 12—tf
KALE KULIKA,
Luna Hooialo Palapala kuai,
MOLAKI A ME NA PALAPALA OIA ANO.
Luna Hooiale Palapala Aelike mawaena
O na Haku a mena Kauwa
Luna Haawi Palapala Mare.
Ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, no ko Hawaii Pae Aina
MAKEMAKEIA.
Ua makemake i aka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai I ko lakou mao ILI me makou, a e haawi no makou I ke KUMUKAUI KIEKIE LOA o ko kakou makeke
C BREWER & CO. (Burua Ma.)
Ua wehe ae nei maua I ka la 27 o Maraki, A.D. 1882. He mau Hawaii ponoi I hale teia no maua ma alanui nouana, kokoke I ka uwapo, Helu 11.
Nolaila, ke konoia aku nein a mea haoohano o ke kau ahaolelo A.D. 1882. E kipa, e ike ia kakou hookanaka.
E na keonimana puuwai like, mai Hawaii o keawe a ka aina o mano, e kipa I ko kakou hale I kapaia kaukaiwa: a o na kauoha a pau, e hookoia me ka elea.
S.H. MEEKAPU,
J.K. COOKE.
Apr. 1, 1882. 1061 1yr.
KUAI AINA A KA LUNA HOOKO KAUOHA.
Ma muli o ka aina kuai I aeia ma ka la 28 o Maraki, 1882 e ka Hon. A.F. Judd. Lunakanawai nui o ka aha kiekie. E noho ana ma ke ano he lunakanawai no ka aha hooponopono waiwai. E kuai ana ka mea nona ka inoa malalo iho ma ke kudalaia, ma ke alo o Aliiolani hale. Ma ka hora 12 o ke awakea, ma ka
POAKOLE, APERILA 26, 1882,
I kela man apana a pao eha e waiho ia ma ke alanui Moi, Honolulu. a he 15 wale no mau minute hiki ilaila mai ka hale leta mai, a sis kea lo o kela man apana aina ma kea lanai Moi, e kokoke ana ma ka aoao makai o kahi noho o Joseph Cooke I make. He maikai ke kuleana aina. E ikeia, oo na palapala a na aina a me na hoakaka ma ke Keena o JNO. E BARNARD, Kakauolelo kauoha o Susan Reynolds I make.
KUAI A KA ILAMUKU.
Mamuli o ka mana o kekahi palapala hoomalu I hoopuka ia e ka aha kiekie o ko Hawaii Paeaina no no ka pono o J P Mendonca ka mea hoopili kue ia kaaiahua mea hoopili ia e uku $298.50 no ka pomaikai o Meudonca, ua ohi aua kuai kudala aku ma ke akea I ka mea oi o ke koho ana ma ka poalua ka la 25 o Aperila o ka mh 1882 ma ka hora 12 o ke awakea ma ka alo iho o Aliiolani Hale I na pono a me na pomaikai o kaaiahua iloko o ka aina I hoike ia malalo:
E waiho la ma kamananui ma ka apana o Waialua penei: Palapala sila nui helu 271 nona na eka he 50 oi a emi he aina maikai I ka hanai holoholona ke ole nae e hookaa mua i aka hoopai na koina a me ko’u mau lilo. W C PARKE, Ilamuku Nui.
Honolulu, Maraki 22 1882. 1060 4t.
HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
Ua hookohu pono ia mai ka mea non aka inoa malalo iho nei, e ka mea hanohano A F Judd,ka lunakanawai nui o ka aha kiekie I lunahooponopono no ka waiwai o puhipaka k, I make ma Honolulu, Oahu. Ke hoike aku nei I na mea a pau, o ka poe a pau he mau koina ko lakou I ka waiwai o ka mea I make, a me ka poe ua ale mai, e hoike koke mai lakou I kuu loio ma Honolulu W L Holokahiki, a ia’u no hoi ma Lihue I Kauai, I hooialo kupono ia, iloko o na mahina eono mai keia wa aku, o hole loa ia. J B HANAIKE. Lunahooponopono waiwai no ka waiwai o puhipaka I make
Honolulu, Mar. 20, 1882. 1064 4t
HOOLAHA HOOKAPU AINA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia palapala, owau o ka mea non aka inoa malalo iho nei, ua ilo ia’u ma ka hoolimalima ka aina mahi kalo o ka hui mahiko o waihee, Maui. Nolaila, ke papa a ke hookapu aku nei au I na kapaka a pau, aole e uhuki I na kalo maluna o ua mau aina l, mai waihee, wahikuli a me waiehu; aole hoi e mahiai. A ua kapu pu hoi ke kii ana i na mea ulu a pau e ulu ana maluna o ua mau aina la, oia na la-i. a mau mea e ae. O ka mea a wau mea e kue ana I kela, e hoopii ia e like me na kanawai e kau nei. E lilo keia I olelo paa mai kona la aku e puka ai,
C B MAKEE,
Waihee, Maui, Mar. 18, 1882. 1060 4t
W. R. KAKELA.
UA NEE aku maua ko oukou mau loio mai ka pili pu ana me ke keena kuokoa a I ke Alanui Kaahumanu Helo 15, ma o mai o ka Baueko o Bihopa ma.
ua makaukau mau maua e lawelawe I na hihia a pau ma Honolulu a me ko na mokupuni. E hooko ia na palapala kuai, hoolimalima a me ka Moraki me ka eleu. He luna hooiaio palapala no hui o W R Kakela. 980 tf
HOOLAHA HOOKAPU AINA.
Ua papa loa ia na lio, Bipi Palahu a me ke ki manu ana aole hoi e hele wale aole hoi e ki ia maluna o na aina o Waianae-uka, waikakalaua, pouhala. Waipio a me namakuli ma Waianae, a ua hookouia o kahao e nanu I keia mau mea a e booko e like me ke kanawai. G H. JUDD.
1053 2m. H. E. WHITNEY.
HALEKUAI MA HANAKAPO.
E na lede maka palupalu a me na keonimana puukani o u alai ulu nei o hauola, a me kona mau eheu, ma ka akau a ma ka hema,-- E naue mai oukou ma ko’u Halekuai hoopahee, a e. wae no oukou iho, I na mea a ka manao e hoohihi ai. E kuai aku ana au I na waiwai a pau ma ke kumukuai Emi a Waipa-he hoi, ma ke Dala Kuike; anolaila, e na Makamaka aloha, e kipa mua mai oukou e ike ia’u, mamua o ko oukou kipa ana aku ma kahi e.
E loaa no au ma ka helu 155, ma Lahaina, Maui.
Lahaina, Jan. 10, 1882. 105 3 ms
E Nana, E Nana
A E IKE
I KA HEKILI HOU,
HE HIKI KE HANA HA NA AOAO ELUA.
O ka Mekini Humuhumu
ST. JOHN, ST. JOHN,
Oia wale no ka mekini maikai a kupono I na kanaka Hawaii, no ka mea,
AOLE E LOAA KEKAHI ULIA O KA MEKINI
E HELE MA KA
HALEKUAI MEA KANI O
GEO. F. WELLS.
A e kuai I keia ano mekini hou, a e loaa no ke GITA Makana wale. O na kauoha main a mokupuni e ae, e hoolawaia no ia me ka eleu.
GEO. F. WELLS,
Helu 66 me 68 Alanui papa 1044 tf
E HOOLOHE:
O D. W. AIWOHI wale no kai aeia e kakauinoa no na Daia I hookaa’a mai ma ke keena o ka NUPEPA KUOKOA.
NU HOU KULOKO.
Ua lohe ia ua waiho aku o W O Smith I kona kulana hope loio kuhina.
Eia I Honolulu nei o William H Dimond ke poo o ka hui kalea o William Dimond & Co.
O ka hoolimalima no 10 makahiki o na eka aina o ke aupuni he 1,200 ma ka apana o Hilo, ua kuai kudala ia ma ka poakolu o ka pule I hala a ua lilo ia J E Bush no 20000 dala a oi.
Ua lohe mai makou, no ka akelekele mau o ka lualani I kou wahi o ka poino. Malalo oia kumu I hoopau ia ai ka noho kapena’na o kona kapena mua.
Ma ka Poalima o ka pule I hala I hoomaha ai na kula aupuni a pau o Oahu nei a I ka Poakahi ka la 24 o keia pule ae e hoomaka hou ai ke kula ana.
Iwaena o na makamaka o Honoluu nei, o Mr. E C Maclarlane ka lunahooponopono o ka nupepa hoomakeaka Wasp, a me Mr E W Townsend o ka nupepa Mornings Call.
I keia la e malama ia ana he ahaaina nui ma ke kahua mai hepela ma kahakaaulana, no ka poe I loohia ia me ka mai hepela a me ka poe I hoomalu ia. He nui ka poe I kono ia ma keia ahaaina. Eia kekahi, ua noi ia mai makou e hoike aku, o ka dala 1.00 a kela a me keia makamaka I haawi ai aole mailoko ae o i aka uku ka no ka halihali ana, aka he auhau okea no koi a. eia hou, e makaukau ana na kaa no ka lawe ana I na ohua maanei mai o ka halewai.
I ka poalua nei ka loaa o ka wai o ka luawai e eli ia nei ma Makiki maluna o ka aina o ka moi, ua hai ia, ua oi ka ikaika o ka pii ana o ka wai o keia luawai iluna mainua o na luawai e ae I eli ia a puni ka aina I keia wa.
Ua ku aku ka mokuahi Ceylon I Hilo I ka Poakolu o ka pule I hala he 20 hora mai Honolulu aku nei, holo maoli.
Maluna o ka makuahi Lehua I ka Poalua nei I kau aku ai ka Moi I ukali ia e ke kiaaina Keoni Kamaki a me kekahi poe e ae no Molokai, ma keia la a I ole I ka la apopo e huli hoi mai ai.
Ma ka wanaao o ka poalua nei I ku mai’I ka mokuahi Iwalani mai Hawaii a me Maui mai, o kona huakai holo maoli no keia I ike ia no ka Manawa loihi loa ana e holoholo nei, eleu maoli no ka lawelawe ana a kona kapena hou.
Aloe paha I poina I ko makou poe makamaka, na hoahanau Rhodus I hookohu ano keonimana iho nei I Henolulu nei a I hoopaahao ia ai kekahi o laua no ke karaima I lihe ia e kakou a pau, I ka wa I huli hoi aku nei kekahi o laua a hiki I Kapalakiko hoomaka iho la oia I kona hana o ke apuka a ma ia hana ana pa hopu ia mai nei oia a hoopaa ia ma kahi paa ina Los Angelos.
O ka la kulaia o Kamehameha I. e haule ana I ka la Sabati, nolaila ua hoonolo na komite hooponopono o na hana o ka la, e hoomanao ia na lealea ma ka Poaono mai ka la 10 a me ka poakahi ka la 12, e malama ia an aka heihei miula, lelepa, kukini a pela aku. A hiki I ka poaono ka la 3 o Iune e pau ai ka hookomo ana o na lio ma ka papa heiehi.
He mea pono e lohe maopopo ko makou poe heluhelu I ka hana mau o na pake I ke kuai ana I na mea make, ma na la kudala a pau ma ke keena kudala o Adama, ua koho nui na pake I nap u, na pahi, na elau pu a pela aku a hoouna aku ma kela a me keia hui raiki a ko, kahi I noho ia e ko lakou mau makamaka, ua olelo ia o kekahi mau mahi raiki e noho mai nei I keia wa, he wahi hoahu o na mea kaua, nawai no e ole ka nui o na hana weliweli e lohe mau ia nei mawaena o keia mau hui mahi.
I ka poalua nei I ku mai ai ka mokuahi lawe leta mai Kapalakiko mai he 6 la me 13 hora, o ke kumu I kaulua loa ai a hala loa kona Manawa ku mau, oia no ka loihi loa o na eke leta mai Europa mai a hala na la 3 mahope iho o kona la holo, mawaena o na ohua I huli hoi mai, C R Bishop, C Spreckels me kana wahine, ke Kanikela Farani hou me kana wahine, G W Macfarlane, C E Macfarlane, Willman, W H Dimond, G C Williams me kana wahine, J Mott Smith, Harry W Auld, Oliver Stillman, J R Holt a he nui wale aku.
O ka poakahi a me ka poalua o keia pule, kekahi ia o na la laukanaka o ka hale leta a me ka uapo mokuahi, o na hiona like no keia I like me kela pule aku nei.
Ma ka poakolu o keia pule,hoao iho la kekahi kanaka o Kalehua kona inoa, no Molokai e lawe I ke ola o C W Clark ma kona home ma alanui Liliha.
Ua lohe makou makamaka no na hana I malama ia e pili ana no ka hana ana I palapala hoopii I ka Ahaolelo e noi ana e hookapu loa i aka hoopae a me ke kuai ana o na ano waiona a pau ma keia mau paeaina. E manao ia ana e hoouna ia ana keia mau palapala a puni na paemoku a e kakau inoa ia e kela a me keia mea main a makua a hiki I na keiki liilii ma na lima o na kahu a me kekahi mau mea kupono, ke kokua nei ke Kilohana I keia hana maikai.
NU HOU O KONA AINA E.
Iloko o keia mau la mai nei ua ike ia kekahi ino nui ma kekahi mau awa ku moku o Enelani, ua puhi mai la kekhai makani ikaika loa I kappa i aka typhoon kuehu ae la I ke kai me ka ikaika nui.
No ka ikaika loa o ka makani, ua pu mai la ke kai a uhi pu ia iho la na kahaone o ke kulanakauhale o Konawa a a e loa aku la me ka halana ana I na alanui.
Ewalu waapa lawaia I nahana a lilo I mea ole a o ka poino I oi ae mamua okeia oia no ka halana ia ana o kekahi hotele, piha na keena I ke kai a I kea no akakuu ana o ka pa ana o ka makani a me ka emi ana o ke kai, ua ike ia he 4 kapuai ka hohonu o ke kai ma na keena a pau.
Ma Blackpool, ua lilo iho la na pali uapo paa I mea ole, pii mai la ke kai I kokua pu ia me ka makani a kuehu mai la I na huna kai iluna o na kaupaku a me na pukaaniani o na hale hoahu ukana a lilo iho la na paa I hana ia e ka noonoo o ke kanaka I mea ole.
Walawalaki na kaa I ka ua mea o ka ikaika launa ole o ku makaui, owaowala na lio I ka ua mea o ka pi a me ka puiwa nui, poino ke ola o kekahi poe, I haule ia e na kaupaku a me na laau hale he nui wale e haule makawalu ana ma o a maanei, halana ia kekuhi alanui nui e ke kai a no ekolu la ke ku ana o ke kai no 6 kapuai.
Ua hoike ia he ka maoli no I ka manaonao a me ka weliweli na hiona hookalakupua a ke kai a me ka makani e ulupaa nei malana o keia mau kulanakauhale a awa ko moku.
Ma Irelani ka home I aloha ia e na kani Ailiki 'Irish man', malaila kahi I pa ikaika loa ai keia makani a me ka pii nui ana a ikaika o ke kai.
O ke kumu I ikaika loa ai malaila, oia no ka pii ka o na pali kahakai a ano kuhohonu.
O ka ikaika maoli o ka makani: a o koaa ikaika hoi e kuehu ana I ke kai me ka hookupikipikio ana, pa aku la I na pali me ka ikaika nui a na ia mea I hoopii ae I na hana kai me ka makani pu a kuehu aku la maluna o ka aina a me na hale, ua ano like me he mau nalu la e hai ana.
Ua hai mu! Ia oe la ma Irelani kahi ikaika loa o keia ino maanei e ike ai ko makou poe heluhelu I ka oiaio o na mea I hoike mua ia ae la.
Ma ke kulanakauhale o Pokatona, o na hale nunui hoahu ukana I uhi ia oluna me na pili hao, e like me ko ka hale hoahu ukana o ka hui laina mokuahi ma ka uapo mokuahi, he uuku loa hoi keia he mau kapuai ae mai ke kino o ka hale a no hookah minute a oi ma ia kulana, hapai ia aku la a I ka eha o na huina alanui, alaila haule iho la me ka halulu nui.
Ma ke kulanakauhale o Sico, ua hoo huli ia iho la kekahi moku kuna nui a pohopoho an aka iwilala iluna, he uapo I hanaia he hao wale no a I liki nui ia no ka paa he hapalua mile a oi ka loa, ua olelo ia ua like ka paapaaina o na apana hao me ke kani ana o na pu panapana he nui I ki ia ka wa hookahi.
Ma ke kulanakauhale ponoi o Irelani oia o Dubelina, malaila kahi I ike ia’I ka ikaika maoli o ka makani, ua olelo ia akahi wale no a ike ia keia ino nui iloko o na makahiki he nui I hala I ka wa e noho kaokoa ana ana kupuna.
Ua hoike ia ae ke hooikaika nei ke a’opani o Kiperu e kinai loa I ka laha’na o ka uhini ma kona mau palena, ua haawi ae ke aupau he 65.00 dala no ke tona hua o ka uhini no ka hoopoinu ana ia lakou.
Elua haneri tona iole lapika e hookomo mau ia nei I Ladana I kela a me pule mai Belegiuma mai.
O ka huina nui o ua wahine ma Enelani a me Wale I hookomo ia ma ka papa o ka poe inu waina he 10,000. O ka nui na kane he 27,878.
O Alegeria kekahi o na panalaau o Farani, ke hoali mau nei oia I na hana hoohaunaele I na Manawa a pau, a ua olelo ia mai kinohi mai no keia hana.
O ka nui o na kanaka o noho nei ma keia wahi he poe Italia me ka poe Sepania a ua ike mau ia he mau lahui oi keia o ka hoala I na hana hoohaunaele.
O Cicero, ka haiolelo kaulana o Roma ua hanau ia oia I ka AD 106 BC.
O ka hookauwa kuapaa ma Sepania, ua hoopau ia I ka AD 1820.
Ua hanau ia o Prof S B Morie ka mea nana I hana mu aka uwea olelo telegarapa I ka A D 1791.
O na palaoa I hoomoa ia iloko o ka lehu a I kapaia he palaoa lio oia ka ai I maa mau no na lio I ke au e noho alii’na o James I, aole hoi o ka oka.
PAKELE I KE AHI.
Ma ka la 12 o Apr nei, ua pakele mahunehune kekahi wahine o Kahilahilanui kona ino, mai pau loa I kea hi, penei ke ano. Ua kahu ke kane I ke ahi a aa. He ahi kupa ai. a a kea hi. Heleke kare no kekahi wahi hana e aku, ia Manawa hele aku nei ka wahine a ma kapuahi hiamoe ilalo, hele mai nei kekahi wahine e aku o kaliko kona inoa, a kamailio pu laua, ia laua e nanea ana I ke kamailio, ua a koke mai la kea hi I ka holoku, ike mai la o kaliko I ka a o kea hi. Olelo mai la oia ia wa, pau oe I kea hi, ia lohe ana, ala ae la oia iluna a hoomaka e uhae I ka lole, lele mai la o kaliko e kokua ia pilikia, ia hana ana a laua, ua wela like laua a I elua I kea hi, aka aohe nae he pilikia nui loa, nolaila mai hoolilo I ke kapuahi I wahi hiamoe.
P Kauhiakalani
MAKE
E ka nupepa kuokoa e Aloha oe:
E oluolu oe a me kou Lunahooponopono e hookomo I keia ma kahi e kaawale ana o kou mau kolamu, oia keia. Ma ka la Sabati Apr 9, ma Waipuku Kohala, ua make he kanaka malihini I hele auwana wale mai oia, aole oia I hai mai I kona inoa, aole hoi I kona aina ha nau, aole I kona ohana, I ka wa i ninau aku ai ke kamaaina ia ia, ua hiki oia ma ka hale o Lui ma ka aumoe o ka po p ka la I a ua malama o Lui iaia, a ao ae, aole oia I hele a ma ka poalua, loaa oia I ka mai, he lepo wai, o kona mai ia a hiki I kona la I make ai, ua palua a pakolu kona ninau ia, e hai mai I kona moa kona ohana, kona aina, aole oia I hoike mai, eia wale no kana I hai mai ai, mai Hilo mai oia I hele mai ai, aole nae I hoike mai I kona wahi o Hilo. Penei kona ano a me ka inoa a kakau ia ma kona lima akau, he kanaka ui oia a loihi hoi, ua oi paha mamua o 6 kapuai, ua haki kekahi niho o mua o ka aoao maluna, he wahi linalina malalo iho o ka maka hema, o na inoa e kau ana ma ka lima akau, penei ke kau ana:
Kepaa
Taina
Nuu
Zeo
O keia ka’u mau mea I ike pono, I ko’u hiki ana e nana I kona kino kupapau a e kanu hoi ia ia. Ua manao ao, malia paha he wahine kana, a he mau keiki paha, a he ohana e ae paha e ola nei, a ke manao nei paha lakou ke ola nei oia, nolaila wau e hoike nei ma kea no I ike ai lakou ua make oia. Aia paha mawaena o ka iwakalua kumalima a me ke kanakolu kona mau makahiki I kona wa I make aku la. Eia ka lua o ka make. Ma ka po no a ao ae o keia la 9 ma Niulii nei, make iho la o Kepea me ka hikiwawe, penei ke kumu. Ma ke ahiahi poaono, hele oia e kuai a kana mau hua kaka I na hale kuai pake a I kona hoi ana a kona hale, ku oia I kona wahi umeke ai, 2 a 3 paha miki poi I komo iloko ona, ike oia I ka mulea o ka puu, a wela mai ka opu, lawe oia I ua ai nei a ninini iloko o ka pa manu kaka a o ka nui loa mai la no ia o ka wela, a aumoe o kona make no ia, a ma ke ao ana ae, I nana ia aku ka pa manu kaka, 6 manu iloko o ua pa ala ua pau loa I ka make, ua huli like ko lakou mau alo iluna, ua make la ou no ka ai ana I kela poi I oinioi ia ai e Kepea, make pu me ke kino uhane, o ka manao wale ia, he Laumake.
Jos B Kaohi.
Niulii, Kohala, Apr 13 1883.
Aole no he lono I lohe ia mai main a kapakai o na aina e no ka waapa o ka moku Norval I nalowale ai.
Mai ko makou makamaka Beniamina Mainala, ua lohe mai makou he moolelo e pili ana no ka hoomahuka ia ana o kekahi wahine mai keawa mai o Kaanaalaea a nalowale loa a hiki I keia wa aole I lohe ia kona wahi I huna ia ai, penei: iloko ahu le nei o Maraki, hoomahuka ia mai la kekahi wahine mai ka hale hoahu ukana mai o Kamaalaea e kekahi wahine ua pee oia iloko o ka hle hoahu ukana. I keia wa ua lohe ke kane mare no keia holo mahuka o kana wahine, nolaila hele mai la oia me na makai e huli I ka hale hoahu ukana aka aole I loaa, eia nae ka mea I loaa ole ai, hoaahu ia iho la ua wahine nei I ka lole kane me na pono a pau, hookau ia iho la iluna o ka waapa a mai ka waapa aku iluna o Iwalani. I keia wa ke kiai paa ia nei ka uapo e na makai, eia nae ua hala aku la ua wahine nei. Ua hai ia mai no hoi eia paha I Honolulu nei kahi I noho ai ua wahine la, he kane puhi oh eke kane e noho pu nei.