Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 10, 11 March 1882 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI LOLE AAHU NUI O KA HONUA NEI.  Nu Ioka, Ladana Parisa.  O KA HUINA PUU WAIWAI, $3,000,000.  ARNOLD FITZGERALD, Peresidena.  A.M. MELLIS (MELEKI)  O KA HALEKUAI LOLE AAHU NUI.  OIA KA AGENA NO KA PAEAINA HAWAII.

            Ua hoomakaukau a ua hoopaa ka mea nona ka inoa malalo iho nei me ka Hui Nui i @ ae ia, e hoolawa i na makamaka o Hawaii nei a puni me na lako aahu i hana mua @ a paa, a ke kono aku nei i ka lehulehu e hele mai e nana a ike maka i na waiwai i loaa imua mai nei ma ka moku D.C. Murray- oia hoi na Lole Paina o na kane, a me na Aahu @ keia a me keia ano.

NA AAHU SEKOTIA -NA KUKA.  NA AAHU SEKOTIA-NA LELOWAWAE.  NA AAHU KUKA O KE ANO HOU LOA, HE MEA NUHOU.

            Na aahu no na kanaka makua a me na kamalii o kela a me keia ano, maikai loa, a he @ keia Kulanakauhale a me na apana mawaho aku.  He mau aahu no ka maemae a me LOA MALALO O NA MAKEPONO A PAU KE KUMUKUAI.  malalo o na halekuai @ a pau o keia Kulanakauhale.

            N.B. He mau aahu a me na ano waiwai e ae o kela a me keia ano, waiho nei no ke kuai aku me ka UKU HAAHAA LOA!       A.M. MELEKI.  Halekuai Lole Nui o ke Kaona, ma ka Halepohaku Nui o Burua Ma. Helu 104, Alanui Papu.                   Jan 18 t.

 

KUAI HOEMI NUI, KUAI HOEMI NUI.  MA KA HA EKUAI O CHARLES J. FISHEL!  KUHI O NA ALANUI PAPU ME HOTELE.

UA HIKI IA'U KE KUAI I KO'U MAU WAIWAI HOU A NANI I KO'U MAU MAKAMAKA ME KA EMI I OI AE MAMUA O KEKAHI MAU HALEKUAI E AE O HONOLULU NEI. 

EIA MA KO'U HALEKUAI He Heluna Nui o na Lako Aahu o na Kane a me na Kamaiki, NA KAMAA, PAPALE, PAPALE-KAPU, AKAHI NO A HOIKEIA MA HONOLULU NEI.

Eia ke kumukuai o kekahi mau Waiwai;

Pau Loio Huluhulu o na Kane, $10 wale no, a ma kekahi mau Halekuai e ae he $18 pahoehoe, $1 o ka I-a, palemai, he 50 keneta wale no.  Palule Kalakoa hou a nani me na Pulima elua me elua A-i kala, he $1.50 wale no.

 

E Kilohi Mua i Ko'u Mau Waiwai MAMUA O KE KILOHI ANA I KO HAI HALEKUAI.

 

NU HOU   NU HOU.  MA WAIWAI HOU LOA, NA PAIKINI O KEIA AU, E loaa no ma ka Halekuai o DILINAHAMA MA!  MA ALANUI PAPU, OIA NA WAIWAI MALALO IHO NEI;

Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala, Piki, Oo, Koilipi, Na Hamare Kamana o na aina a pau, Na Mea Hana o na Kamana, Poe Hemo Puna, na Amara a me na mea hana o ka Poe Akeakamai a pau.

Pena Aila, Vaniki a me na Palaki, Pauda, Poka a me na kukaepele, Palaki home Puna, Pulumi, Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papa Holoi Lole, na Ipuiti, na Pa palai, Na Makau Lawaia, no Aho Lawaia o na ano a pau, na Kaula o na ano a pau, na Pahi, O, a me na Puna.

A HE NUI AKU NO NA MEA I KOE, I KUPONO NO KA HOOHIWAHIWA ANA I NA HALE.  i hiki ole ia makou ke huai pau aku, aka, na oukou no e hele mai a e hoonuu iho.  O keia maluna ae, e loaa no ma la Halekuai o DILINAHAMA MA, Ma ka Helu 37, Alanui Papu.

 

KAKEI.

            UA NEE aku mana ko oukou mau Loio, mai ka pili pu ana me ke Keena Kuokoa a i ke Alanui Kaahumanu Helu 16, ma o mai o ka Baneko o Bihopa ma.

            Ua maluuhau mau mana e lawelawe i na hihia pau ma Honolulu me ko ua mokupuni.  E hooko ia na Palapala Kau, Hoolimalima a me he Moraki me ka eleu.  He Luna Hooiaio Palapala no hoi o W R Kakela.

 

ANA KAULIA, Loio a Kokua ma ke Kanawai.

            Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu.  E loaa no au ma Koolaupoko, Hoela, a me Honolulu i kekahi wa Hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe.

 

CECIL BROWN.  LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.  Helu 8. Alanui Kaahumanu.  Honolulu H.P.A. ty.

 

KALE KULIKA, Luna Hooiaio Palapala kuai, MOLAKI A ME NA PALAPALA OIA ANO.  Luna Hooiaio Palapala Aelike mawaena O na Haku a me na Kaawa.  Luna Haawi Palapala Mare. 

Ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.

 

            A HA hookolokolo Kiekie o ka Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o Puhipaka k o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.  Inea o ka Lunakanawai @  Judd.  Olelo kauoha o hoolaha aka no ka @ ana mai e kuai i Lunahooponopono Waiwai.

            Na ka @ a me ka waiho ana mai e ka palapala @ a J B H@ ma ka waiwai o Pahipaka k, e hoike mai ana o Pakipuka k no Honolulu, Oahu.  ua make kauoha ole ma Honolulu, Oahu,ma ka la 7 o Feberuari, 1881, a i hoi ana e lawaia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia J B H@.

            Ua kauohaia o ka P@, ka la 14 o Moraki, M H 18@, ma ka hora mai o kakahiaka, oia ka manawa i @ no ka hoolohe ana i ua mai la, inea o na Lunakawai ia ua ke Keena Hookolokolo o keia aka, ma Hoolaha  a ma ia manawa a me ia wahi @ e hele mai ai ua mea a pau i pili e hoike mai i ke keena, ina ke kumu oiaio ko lakou e ae @ ai ua nei ia.  A e keia olelo kauoha e hoolaha ia me ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke "Nupepa Kuokoa," he nupepa ma Hoolaha.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.  Feb. 21,1883

A FRANCIS JUDD.  Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie  A Rosa, Hope Kakauolelo.

 

            MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o K@ k no Kailua, Hilo, Hawaii make.  ua heluheluia a ua waihoia ka palapala a @ Puuiawa k, e noi ana e hoonohoia ia i lunahooponopono no ka waiwia o K@ k, o kailua, Hilo, Hawaii, i make.

            Nolaila, ma kauohoia na mea a pau ke pili,  o ka Poalima, oia ke la 24 o Moraki, 1883, ma ka hora 2 o ke ahiahi, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa a me kahi i kuhoia no ka hoolohe ana i ma noi ia, me na mea kue ke hoikeia.    F B LYMAN,  Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.  Hilo, Hawaii, Feb 14, 1883.

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina.  Ma ka waiwai o Apiipii k, no Ho@, Hilo, Hawaii, i make.  Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Joseph Nawahi, he lunahooponopono no na waiwai o Apiipii k, no Houonu, Hilo, Hawaii imake, e noi ana e a pueo ia kana hoike hope a e hooholoia ka waiwai i na @ a e hookuu la oia mai ka oihana Lunahooponopono no ia waiwai.

            Nolaila, ua kauohoia na mea a pau ke pili, o ka Poaono, oia ka la 25 o Maraki, 1882, i ka hora 9 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i na noi ia, me na mea kue ke hoikeia.                 F S LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Hawai, Feb. 6, 1882.     

 

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka waiwai o Kekulu w, he keiki no ole no Hilo, Hawaii.        

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Joseph Nawahi, ke Kahu Malama o na waiwai o Kekulu w he keiki no ole, e noi ana i haawiia ka mana iaia e kuai aku a e hoolilo aku i ka waiwai paa o ka mea no ole i hoike ia maluna.  Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau ke pilil, o ka Poaono, oia ka la 25 o Maraki, 1882, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia kahi me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoikeia.        F S LYMAN,  Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.  Hilo, Hawaii, Feb. 16, 1882.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

            Ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo i Luna Hooponopono no ka waiwai o P Kamakala i make Kohaia.  Ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa maialo, a o ka poe eia malalo o ka lakou hooponopono ana he mau aina no ka mea i make e hoike koke mai i ka mea nona ka inea malalo me ka hakaila ole.  O ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai o ka mea i make e hoike koke mai iloko o na mahina eono o hoole mau ia lakou.

H P WOOD,  Luna Hooponopono Waiwai no ka Waiwai o P Kamakala i make.  Kohala, Feb. 10, 1882.

 

MAKEMAKEIA.

            Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mai ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke.                      C BREWER & CO. ((Burua Ma.)

 

MRS. A. M. MELEKI, MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME Na Koloka, Holoku ano hou.

104 Alanui Papu, Kuea o Burua.  Honolulu, Ian. 15, 1881.

 

HALPAI HOU.

            No ke pai ana i na ano a pau i makemakeia e na kanaka, oia hoi:  NA PALAPALA, NA BALOTA, NA LIPINE I PAIIA ME NA HUA, NA PALAPALA KUHIKUHI HAAWINA, A ME NA OLELO HOOLAHA.

            O na ano Humuhumu Buke o kela a me keia ano, e humu ia me ka eleu a me ka maiau, ke hoounaia mai na kauoha ia Thos. G. Thrum, (Kalamu)  1029 6m  Ma Alanui Kalepa, Honolulu.

 

UA MAKEMAKE IA NA ILI BIPI, NA KIWI BIPI, NA IWI BIPI, 

            E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e  H. HACKFELD & Co.  Honolulu, Mei 22, 1880

 

E Nana, E Nana, A E IKE I KA MEKINI HOU, HE HIKI KE HANA MA NA AOAO ELUA.

 

O ka Mekini Humuhumu ST. JOHN, ST. JOHN, Oia wale no ka Mekini maikai a kupono i na Kanaka Hawaii, no ka mea.   AOLE E LOAA KEKAHI ULIA O KA MEKINI.

 

E HELE MA KA HALEKUAI MEA KANI O GEO F. WELLS. 

A e Kuai i keia ano Mekini Hou, a e loaa no ke GITA Makana wale.  O na Kauoha mai na Mokupuni e ae, e hoolawaia no ia me ka eleu.  GEO F. WELLS,  Helu 66 me 68 Alanui Papu                      1044 tf

 

NA ANOAI O HAMAKUA HAWAII.  E ka Nupepa Kuokoa e,  Aloha oe:-

            Pilikia ma ka pali o Waipio.

            Ma ka Poaono la 25 o Feb i hala, ua loaa i kekahi haole ma ka pali o Waipio he mau palapu o ka eha maiuoino oia @ua k@ ma i ka pali ua puka kona ono, a ua eha kekahi wahi e ae o kona kino.

            Me ka lono mai, o ke kumu o ka haule ana ma ka pali, ua ihu i ka wai hooma lole kino, a oia mea ka mea nana i hoopoina i kona noonoo maikai, a haule pu aku la i ka pali hao'ao'a o ua aina pali ku la, aole i maopopo ka inoa o ua haole la i ka mea e kakau nei, no ka kakou hiwahiwa.

            Kula olelo Beritania hou.

            Ma ka la 16 O Ian i ani aku la, ua hoala hou ia he kula Beritania ma Hamakua waena nei, o la loa keia o na kula haole ma keia apana, o kahi e ku nei ke ia kula, aia ma Kawela.

            He mea nae na ka manao e hauoli ai no keia kula, he 4 no pule o ka hoomaka ana iho nei o ke kumu i ke aoia kula oia hoi o Eli K Frank, ua ike koke ia ka makaukau o na haumana ma kekahi mau ike i hoomaamaa ia e ka lakou kumu.  A ianei iho nei ke Kahukula nui a ua hoike i ua kula nei.

            He mea haohao iaia ke ike ana iho i ka emoole o ka loaa ana o kekahi lihi o ka olelo Beritania i na kamalii, malalo o ke alakai ana a ke kumu iloko o na pule 4 wale no, nolaila he kula haole keia e ku nei ma ka hikina o keia apana.

            He hookahi kula Hawaii ma keia pana mawaena o nei mau kula haole, oia hoi malalo o ke alakai ana a T Samuela, nolaila ke olelo ae nei au e pii ana o Hamakua waena nei iluna ma keia hope aku mawaena o na opio no ka loaa ana o keia mau alakai ikaika ma ka olelo Beritania iwaena o keia apana.

            E like me ko ke kanaka malama pomo ana i ke dala mai ke keneta mai, a i na mea maluna ae, pela no auanei e loaa ai ka ike haole iwaena o na opio ke malama i na mea i ao ia.

            Ola hou Ziona.

            O keia inoa e kau ae nei maluna, he inoa a no kekahi luakini ma Hamakua waena nei, a o ke kolu o hoi ia o na betera.

            Eia ka mea nani, i keia wa ua ala nui  mai na mea a pau a ua hoopiha pono ia no noho a kokoke e hu iwaho, oiai ua 3 makahiki ae nei i hala, aole he pule ia malaila.

            Aka, i keia wa, ua hoomaka ia na hana a ka Haku a ua hoomaemae hou ia ka luakini. a ua nani a pela pu mai no hoi ka haiamu ana o na kanaka ma na hana a ka Haku, ma na la Sabati.

            Nolaila keia peni e puana ae nei, ola hou Ziona, oia hoi, ua pau ka wa moe ma na kauhale, a eia i ka hale o ke Akua kahi i hele ai.

            Nolaila, e ku e ka luahine a me ka ele makule, a me kamalii e hele i ka pule, aole mea keakea.

            Me ka welina i ka Lunahooponopono a me na Keiki Ulele hua Metala o kou mau kolamu.

            Thomas S K Nakanelua Jr.  Kapulena, Hamakua, Hawaii, Maraki 3, 1882.

 

            O ka luawai e eli ia nei ma Mililani ke eli ia nei i ke ao a me ka po i loaa koke ka wai ke kumu i hana ia ai pela.

 

            Ua opa pu ia a huli ka waha ilalo ke kahi waapa o Likelike oiai ka mea maluna i lawe aku ai i ka leta iluna o ka moku a mai poino ke ola.

 

            Ua lohe ia e hiki mai ana he papa pai hou no ko Lopakana ma ha'e pai, ke nui mai nei na papa pai hou o keia wa.

           

            Ke haawi nei makou i na mahalo mai kai i na makamaka e hoouna mau mai nei i na nuhou no ko kakou pepa.

 

            Ua hoi mai nei o D W Clark a eia ke lawelawe nei i kana oihana ma ka hale humuhumu o Johnson.

 

            O ka poe a pau e makemake ana e loaa ona mikini humuhumu lole maikai, e ia ka manawa ma ka hale humuhumu lole o Wm Johnson e loaa ai.  E nana ma ka olelo hoolaha e puka ana ma keia mua iho.

 

            Ua lono ia ae e holo aku ana ka mea hanohano C R Bishop no Kapalakiko ma ka mokuahi o keia Poakahi Iho.

 

            Ua holo aku ke Kiaaina Keoni Kamaki e hui pa me ka Moi ma Maui i ka Poalua nei ma ka Likelike.  Ua oluolu kupono oia.

 

            Ma ka Poakahi nei i hoau mua ia ai ka mokuahi Kapiolani o J H Black mahope o ka hoomaemae a me ka hana hou ia ana.

 

E HOOLOHE!

O D W AIWOHI wale no kai aeia e Kakauinoa no na Dala i Hookaaia mai ma ke Keena o ka Nupepa Kuokoa.

 

NU HOU KULOKO.

            Nui ka ino a me ka ua a puni o Kauai i kela pule aku nei, pela na lono e lohe ia mai nei.

           

            Ma no lono e hiki mau mai nei ma Honolulu nei ke holopono nei a ke holo nei imua na hana a pau ma Mahukona me Kohala.

 

            He kuaua ikaika kai haule iho ma Koolau i ka la Sabati nei a ua piha a hu na kahawai kekahi keia o na kuaua ikaika loa i ike ia ma keia wahi.

           

            Ua nee ae nei o Maunakea loio a me Maunakea ana aina ma ko laua keena ma alanui Kalepa.

 

            Ua make ma Koolauloa ae nei ke keiki 2 a Lane mahope o kona kaa ana-i ka mai fiva no kekahi mau pule.

 

            Eia ke hana hou ia nei kahi i poino o ka moku liu Ida Schanuer.

 

            O ka huina io o na waiwai Hawaii i hoouna ia no na makeke o Kapalakiko iloko o ka mahina o Feb he $75,006.83.

 

            O na hana kalepa ma na uapo iloko o ka pule i hala ua ano emi mai no ka hakalia loa o ke komo ana mai o na kopaa mai na mokupuni mai.

           

            He mau la malie keia a ke ike mau ia nei na auwaa kolo iwaho moana.

 

            Ma Kilauea hou i ka la Sabati nei i huli hoi mai ai na keiki puhi ohe. ma ka hoike a kekahi ia makou.  ua nui ka pilikia no kahi aahu, no ka mea aohe i lawe a mahuahua.

 

            Ua paa loa ae nei ka hale waapa o ka Moi e kukulu ia nei maloko o ke kai ma Ka kaako, he hale nui keia.

 

            Ua hoike ia ae he lono no ke ano e ke kuaua ma ka la Sabati penei ua lono la: Mawaena o ka hora 2 me 3 o ka auina la Sabati nei ua haule iho la na pakaua koikoi aohe o kana mai ma Puunui me ka ikaika, eia ka mea kupanaha, malalo mai o Waipiula e puehu ana no ka lepo a ma Puunui ua kahe ka wai o ke alanui.

 

            Piha po o o Iwalani i na ohua ma keia huli hoi ana mai nei.

 

            E eleu mai e na luna nupepa ke aneane nei e hala ka manawa no ka loaa ana o ke kii makana a nele hoi na poe heluhelu, pela i nele ai kekahi poe heluhelu i kela makahiki aku nei a noke mai i ka nuku a me ka i mai no makou ka hewa, e eleu, oia ka makou poloai.

 

            Puanuanu keia mau kakahiaka a me keia mau ahiahi wahi a na leo e pae mau nei i o makou nei.

 

            O ka hookuku kinipopo ma Kulaokahua i ka Poaono i hala mawaena o ka hui kinipopo o Honolulu a me ka hui Infants Nine ua lilo ka hanohano o ke kahua i ka hui mua, a o na mahalo mai na makaikai, ua hoohanohano ia maluna o ka hui elua.

                       

            Ma keia Poakahi iho e ku mai ai ka mokuahi lawe leta mai na panalaau mai no Kapalakiko, hoomakaukau ia na alani.

 

            Ma ke kakahiaka Poaha nei ua hopuia 2 mau mea pahi opiuma, o keia mau mea e noho nei, aohe o laua hanalima, ua manao i ko laua ola ma ke kuai aku i ka opiuma me ka poe puhi opiuma, o D Mahoe ka inoa he wahine kekahi, ua loaa pu ma ko laua wahi 2 tini opiuma me ka mea kau paono.      S K Kamaka.

 

            O keia kahua kahiko o ke Aupuni e waiho la ma ke alanui Papu ma kela aoao mai o ka hale kamana iho nei o Kewiki, ua lilo iho nei i ka hoolimalima ia e Philip Stein i kahua kaa, a ke hoomakaukau ia nei na hale no na kaa.

 

            Ke upu ia nei e ku mai ana ma ko kakou nei awa ka moku kaua Beritania Triumph, no keia kumu ke hoo nakaukau nei ko Honolulu nei hui kinipopo Cricket ma ka hoomaamaa ana, o haule tria auanei i na keiki o ke kai.

 

            Ke kahea ia aku nei na komite a pau i loaa na palapala komite ahaaina o Kahakaa ulana, e akoakoa ae ma ka helukula o Kaumakapili, i keia ahiahi Poalua ae, no ka mea, i ka pule 3 o keia mahina e pani ia ai ka puka, i loaa i na komite kukulu ahaaina he manawa e noonoo ai no na hoolilo ana e eleu mai i holo ka hana.

 

            Ua lohe mai makou ke hoala nei kekahi mau opio o ke kulanakauhale nei he ahahui malama dala ma ka hoiliili ana a piha kekahi huina dala, alaila waiho maka Banako, a hale he makahiki a mau makahiki paha a loaa ka puka alaiala hoohana ma kekahi hana, ke manao nei makou he hana maikai loa keia e hoala ia nei e keia mau opia, a he mea pono e hahai na  opio ma na meheu o keia poe.

 

            KA AIE UMI MILIONA.

Mr. Lunahooponopono.  Aloha oe,

            M ka Elele o mua aku nei ua ike au i na kumu noonoo i kakauia e T N Puuohau no kela mea keia mea, a o ka Aie Umi Miliona kekahi oia mau kumu noonoo a ia loea kalai manao, he mau kumu noonoo ia ana i lolii ai e lawelawe ia e keia kau Ahaolelo o 1882.  E Mr. Lunahooponopono, aole au e kamailio aku ana ma na mea a pau, a i hookahi wale iho no a'u kumu noonoo e kamailio ai, oia hoi ka aie umi miliona.

            O keia pau helu nui $10,000,000, ina oia e ili ana maluna o kekahi mea kino hookahi alaila e lilo ana oia i mea nui i waena o ke ao holookoa, a o kona inoa hanohano Ona Miliona, e lawe ana oia e ai, a e inu, a e aahu, aole no e pau ana i na me ka noeau na lawe ana, aka hoi, ina oia e lawe ana me ka noonoo pono ole no ka wa mahope, alala, aole no e o ana kona mau ohohina, a o ka nele no ka hopena, he mea oiaio keia, a i na au e helu ia mai ana, nona no ia makale, aole no'u.

            O ka hooho ana me na leo nui.  e ae ke Aupuni e Aie i umi miliona, me ka ike ole i ka rla, a hoomapopo ole i ke kahua kahi o ka oni paa, alaila he moeuhane palaualelo maopopoia.

            Pono paha au ke hoakaka i kahi mea, i na au e ahewa ia mai ana, me ia no ia.  O T N Puuohau, he apana aina maika koan he 50 eka ma kona apana ma Kohala Hawaii, oiai oia e noho ana ma ke taona o Honolulu a manao oia e kukulu i hale nani nona, imi oia i kahua, a loaa ma ka hoolimalima no 8 makahiki, pau pono na mea a pau, oia hoi keia, paaka palapala hoolimalima, pau i ka hooiaio ia, pau i ke kopeia, manao ko'u hoakanaka, ua pau ka pilikia, ua lawa, a noonoo oia, aohe e lawa ka hale nani, ua emi mai na dala loaa, nolaila hooholo hou kona manao, e hele e moraki i kona mau eka aina maikai ma  Kohala, Hawaii.

            Ua loaa na dala, oia hoi ka hapalua o ka waiwai o kona aina maikai, a i ka paa ana o ka hale, ua olelo oia i hale noho nona me kona ohana, a pela io no, a ua loaa no ia ia ka hana e loaa ai ona ai nona me kona ohana, a ua uhiia no ko lakou nele, a i ka hala ana o na malama eono, he wa ia no ka uku ana aku i ka uku panee, auhea ke dala, hala hou ua manawa, oia no pela no a pau ka manawa.

            Heaha ka hopena o kona aina?  me ko'u kanalua ole, aohe kona aina maikai ma Kohala, aia ia wai?  i ka mea dala nui, minamina, aloha wale, e nana i na olelo hoolaha o na aina i moraki ia o keia wa.

            Ua mau no ka noho ana o ko'u hoakanaka iloko o kona hale nani, a i ka pau ana o ka manawa, a oi ae ka haawi a ka mea hope?  E mau hou anei ke ku ana o ka hale nani ma kona kahua mua?  Aole, noonoo hou.

            E hoonee hou i ka hale, ae paha, e kuai i kela hale, e mau ana anei ke kumu kuai mua?  aole.

            He mau hoike oiaio loa keia a'u e kaao nei, a he hoike oiaio ka mea e kakau nei no ia mea, pela au i manao ai, e loaa ana ia oe e Hawaii mai o a o, he hopena awahua maopopo i na e ae aku ana kakou e kome mai ka umi miliona owaho na kakou e aie aku, ake manao nei au na ka poe i ike ole i keia hopena e ae ia mea, a o ka mea i ike, e hoole ana ia me ka oiaio, a i na e holo io ana, e kahe ana kona mau waimaka ilalo o ka papa hele o keia hale eehia 'kau kanawai', a owau nei, me ko'u ohana, aia pu ai iloko o ka ehaeha nou e Hawaii.

            Ina e loaa io mai ana ka umi miliona, he aha kana hana?  ke olelo ia mai nei, e loaa ana ia oe ke dala me na kuala mama i like ole me na kuala o keia mau ia, pela paha, ina e loaa mai ana ia oe ke dala, o kau wale no e hana ai, o kou moraki aku i kou wahi apana aina me ke aupuni, a hala ae ka manawa nou, me ke aupuni, heaha kou hopena Aohe ou wahi aina, aloha ino, manao paha aohe o oe wale ke hana ana ia manao, o kela pea paha a me keia pea, a hiki mai ka ke aupuni manawa me ko waho no kela umi miliona, heaha aku?  Auhea ke dala kumu paa, auhea ka puka?

            Eia iho ke kumupaa a me ka puka o na apana aina i loaa ole aku o ke dala me ke aupuni, e kaa ana anei kela puu hui helu nui, ke manao nei au me ko'u ikaika, ko'u noonoo, aole no e kaa ana, heaha aku?  O ka manawa kela ao ka hope o ka aelike me ko waho no kela umi miliona, pehea e kaa ai?  Na ka mea oi o ka noonoo, a me ka ike e hai mai i ka hopena, auwe! papapau he aa ko ka hale, walohia wale, he wa kela na ka hui aupuni, o kou kuokoa e Hawaii, aole ia me oe, ua ikapaka.

            O keia paha ka hopena maopopo no ka aie umi miliona.  E Hawaii imiloa, Maui o kama, Oahu o kuihewa, Kauai o mano, e pono kakou mai o a o e kauoha ikaika i ka kekoa mau lunamakaainana no keia kau ahaolelo, a haalele loa i ka umi miliona, a i aha ka hana naauao.

            Eia paha, e ai pakiko i kou waihona dala a e koe ana i koena dala i kela elua makahiki keia elua makahiki, a loaa he huina nui o na makahiki, alaila e puipui ana kou waihona dala, a he wa ia au e hoopukapuka ai i kou dala, a he wa ia au e hoopukapuka ai i kou dala iloko iho ou e Hawaii, alaila, o Hawaii no ka oi.

            Keia ka'u mau kahoaka i noonoo ai me ke akahele no keia kumu noonoo, mamua o ke koho ana o na lunamakaainana no ke kau ahaolelo.

            A ke kauoha nei au a me ko'u mau hoa makaainana o keia ehukai i ka makou lunamakaainana, mai ae i keia moeuhane.

            No kahi wa aku, Jno P KAUWALU.  Waialua, Oahu, Mar 6, 1882.