Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 3, 21 Ianuali 1882 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kaui Sai-dudoit |
| This work is dedicated to: | Timoteo Haalilio |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA HUI
LOLE AAHU NUI O KA HONUA NEI.
--------
Nu Ioka, Ladana, Parisa.
-------
O KA HUINA PUU WAIWAI,
$3,000,000.
ARNOLD FITZGERALD, Peresidena.
A.M. MELLIS, (MELEKI)
O KA
HALEKUAI LOLE AAHU NUI, OIA KA AGENA NO KA PAEAINA HAWAII.
Ua hoomakaukau a ua hoopaa ka mea nona ka inoa malalo iho nei me ka Hui Nui i oleloia ae la, e hoolawa i na makamaka o Hawaii nei a puni me na lako aahu i hana mua ia a paa, a ke kono aku nei i ka lehulehu e hele mai e nana a ike maka i na waiwai i loaa mua mai nei ma ka moku D.C. Murray--oia hoi na Lole Paina o na kane, a me na Aahu o kela a me keia ano.
NA AAHU SEKOTIA--NA KUKA.
NA AAHU SEKOTIA--NA LOLEWAWAE.
NA AAHU KUKA O KE ANO HOU LOA, HE MEA NUHOU.
Na aahu no na kanaka makua a me na kamalii o kela a me keia ano, maikai loa, a he ano hou. Ua hanaia keia mau aahu a pau no ka manao nui ia e hoolawa i na mea a pau no keia Kulanakauhale a me na apana mawaho aku. He mau aahu no ka maemae a me ka nani, a ua kii pololei ia aku a loaa mai ka hale hana lole mai; A HE MAKEPONO LOA MALALO O NA MAKEPONO A PAU KE KUMUKUAI, malalo o na halekuai e ae a pau o keia Kulanakauhale.
N.B. he mau aahu a me na ano waiwai e ae o kela a me keia ano, ke waiho nei no ke kuai aku me ka
Uku Haahaa Loa!
A.M. MELEKI.
Halekuai Lole Nui o ke Kaona, ma ka Halepohaku Nui o Burua Ma.}
Helu 104. Alanui Papu. } Jan18 tf
-----------------------------
NU HOU, NU HOU.
NA WAIWAI HOU LOA.
NA PAIKINI O KEIA AU,
E Loaa no ma ka Halekuai o
DILINAHAMA MA!
MA ALANUI PAPU,
---------
OIA NA WAIWAI MALALO IHO NEI;
Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala, Piki, Oo, Koi, Koilipi, Na Hamare Kamana o na ano a pau, Na Mea Hana a na Kamana, Poe Hamo Puna, na Amara a me na mea hana o ka Poe Akeaakamai a pau.
Pena, Aila, Vaniki a me na Palaki, Pauda, Poka a me na Kukaepele, Palaki hamo Puna, Pulumi, Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papa Holoi Lole, na Ipu ti, na Pa Palai, Na Makau Lawaia, na Aho Lawaia o na ano a pau, na Kaula o na ano a pau, na Pahi, O, a me na Puna,
A HE NUI AKU NO NA MEA I KOE,
I KUPONO NO KA HOOHIWAHIWA ANA I NA HALE.
I hiki ole ia makou ke huai pau aku, aka, na oukou no e hele mai a e hoonuu iho. O keia maluna ae, e loaa no ma ka Halekuai o
DILINAHAMA MA,
1036 3ms Ma ka Helu 37, Alanui Papu.
----------------------------------
$6,000 $6,000
KA WEHE KAOKOA ANA O
NA WAIWAI AIWAIWA O KA NANI
HE NUI WALE!
---------
NA LOLE O NA KANE, MAI NU IOKA, PILADELEPIA
A ME EUROPA MAI.
HE WAIOLU NA KUMUKUAI,
A HE KAULIKE KA PANAI ANA
-----------------
Ke kono aku nei aa i ka lehulehu, e makaikai mai i kua mau Waiwai Nani o Europa me Amerika iho, oiai o ka oi keia o ke ku o ko ahua, a i wae pono ia ma keia kaona. He oi loa aku ka haahaa o kaʻu kumukuai, no na Lole ana Silika hou maoli. E ao o on a ia mai oukou. E naue e ikemaka no oukou iho, i koʻu mau Waiwai Maemae he nui wale. He manaka okoa no hoi i ka helu papa aku.
NA LOLE HOU O LOKO MAI A KE KUAI HOOPAKI!
Ke kono hou aku nei no au, e nau akahele i kou mau Waiwai me na Kumukuai. Aohe olelo ana no ka hoikeike wale no. E hookoia aku no na kauoha mai a pau.
CHAS. J. FISHEL.
C.O.P. BAZAR.
1001 tf Kihi o na Alanui Papu me Hotele.
---------------------------
KKELA a me HAKI.
UA NEE aku maua ko oukou mau Loio mai ka pili pu ana me ke Koena Kuokoa a i ke Alanui Kaahumanu Helu 15, ma o mai o ka Baneko ma.
Ua makaukau mau maua e lawelwe i na hihia a pau ma Honolulu a me ko na mokupuni. E hooko ia na Palapala Kau, Hoolimalima a me ka Moraki me ka eleu. He Lana Hooiaio Palapala no hoi o W.R. Kakela. 850 tf.
-------------------------
ASA KAULIA,
Loio a Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma Koolaupoko, Heeia, a ma Honolulu i kekahi wa Hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe.
------------------------
OLELO HOOLAHA.
E ike na mea a pau owau o ka mea nona ka inoa malalo. Ua ike au i na hoolaha a kuu kanamare a Ahiona pake o Honokaa, Kona hema H, o ka la 1 o Dekemaba, e olelo ana no kuu haalele kumu ole iaia, ke hoike aia nei au me ka oiai, aole pololei oia hoolaha ana, aka eia ka oiaio. O ka eka kela o koʻu haalele ana iaia no kana mau hana ino iaʻu, oia keia. Ua pepehi o ia iaʻu a pahi i koʻu mau kapa i ke ahi, a ua holo wau me kahi muumuu wale no. A ua ao la hoi e ke kanawai keia pake, aole ana oia i lohe. Mai hoolohe i keia.
Owau iho no. Mrs. NAHINU AHIONA
----------------------
JOHN RUSSELL
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
Alaneui Kalepa. Helu 32, kihi o Alanui Papa.
Honolulu, H.I. 1002 1 yr
---------------------
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.
Helu 8. Alanui Kaahumanu. Honolulu, H.P.A. ty.
-------------------
E. Cook Webb, M.D.
HOMEOPATIKA.
Kanaka o ka Halemai Homeopatika, ma ka Mokupuni Wardʻs, N.Y.)
KEENA OIHANA.--Helu 60, Alanui Papu. Makaukau mau e lawelawe i na pilikia mai o na wahine a me na kamalii.
HORA HANA.--Mai kakahiaka a hora 10 am.--2 a i ka 4 pm. 967 4m
---------------------
S.B. DOLE.
HE LOIO A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
E hiki no iaia ke lawelawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia aupuni.
Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikiai. Honolulu, Oahu. Iulai 10, 1880. 971 tf.
--------------------
JAMES M. MONSARRAT.
[MAUNAKEA.]
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU o keia Aupuni. E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana in a palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai. Hoolimalima a me ka hoaie dala ana.
A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Keena hana helu O alanui Kaahumanu.
Jan. 3, 1880. 944 1y
----------------------------
UA MAKEMAKE IA
NA ILI BIPI, NA KIWI BIPI, NA IWI BIPI,
E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e
H. Hackfeld & Co.
Honolulu, Mei 22, 1880. 964 1y
---------------------------
He Nui Anei Kou Makemake i na
MEKINI HUMUHUMU LOLE!
Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai o
KAKELA & KUKE.
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano
MEKINI a WHEEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.
NA MEINI A SINGER,
ma ke $50 pakahi, me ke ano
MEKINI a WILCOX me GIBBS,
ma ke $30 hiki i ke $50 ke kumukuai.
mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke k
pono o keia mau Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho
628 tf
-----------------
E Nana, E Nana,
---A E IKE--
I KA MEKINI HOU,
HE HIKI KE HANA ME NA AOAO KELA.
---------
O ka Mekini Humuhunu
ST. JOHN, ST. JOHN,
Oia wale no ka Mekini maikai a kupono i na Kanaka Hawaii, no ka mea,
AOLE E LOAA KEKAHI ULIA O NA MEKINI.
-------
E HELE MA KA
HALEKUAI MEA KANI O
CEO. F. WELLS
A e Kuai i keia ano Mekini Hou, a e loaa no ke GITA Makana wale.
O na Kauoha mai na Mokupuni e ae, e hoolawaia no ia me ka eleu.
GEO. F. WELLS,
Helu 66 me 68 Alanui Papu 1044 tf
---------------------
PAPA! PAPA!
---NO---
ALLEN & ROBINSON
-----
WU WEHE AE NEI MAUA I
PA KUAI PAPA
---MA---
KA UWAPO O PAKAKA
-------
Na Papa Ulaula o na ano a pau
Na Papa Paina o na ano a pau.
Na Pili Hale Ulaula.
Na Pili Hale Keokeo.
Na Pepa Hoonani Hale.
Na Pepa Molina.
Na Pena a me na Aila Pena!
NA KUI O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA a me NA PANI PUKA ANIANI.
NA PANI PUKA a me NA OLEPELEPE.
---------
NA LAKO KUKULU HALE
O NA ANO A PAU!
E KUAIIA MA KE
KE KUMUKUAI HAAHAA LOA
O keia Makeke.
ALLEN & ROBINSON
Honolulu, Ian. 1, 1876. 683 tf
------------------------
HOOLAHA HOOKAPU AINA.
O maua na mea mnona na inoa malalo, ka papa a ke hookapu loa aku nei maua i ka hookuu wale ana o na holoholona a me ka hele wale ana o na kanaka maluna o ka aina o maua i ikeia ma ka inoa o AWALUA, ma Kohala Akau, Hawaii. E hoopii ia no ma ke Kanawai ka poe e kue ana i keia, e ko maua hope oia o Wahine.
PAAHAO k.
1951 3t* KAHELE w.
-------------------
HOOLAHA PA AUPUNI.
E kuai kudalaia ana 3 lio, ma ka Pa Aupuni o Kahalahou, ke hiki aku i ka la 28 o Ianuari, hoea 12 o ke awakea Poaono. Lio k ulaula ak KV, he wawae keokeo, 2 kamaa hao mamua hema, hao ano e. Lio k keokeo kuka ewalu ak e3. Lio k eleele, hema 1, ak. K. Lio w. ulaula, hema hao ano w. Lio w keokeo makapaa ak @@ Lio ka ulaula hapala ke kuai. Lio k ano ahimahiau hao ano e. 1 lio e kudalaia ana ma ka la 26 o Ianuari, hora 12 awakea Poalua. Lio k paakea ak. 7P. Lio hou mai no kahi mea. Lio k ulaula ak. he Y maluna a he CC malalo me kela -- (kaha) mawaena. Lio k kalekea laekea aole kani. Lio k puakea la ekea Iki, 1 wawae keokeo, maluma o ke kaa ke kani hema O@@@. Lio k ulaula, hemo o--. Lio k keokeo kukaenalo 1 kamaa hao, hemo kao ano e.
A.H. KAAUKUU,
Loaa Pa Aupuni o Koholaloa.
Koholaloa, Ian. 19, 1882. 1081 1y.
--------------------
HALEKUAI MA KANAKAPO.
--------
E na Lede maka palupalu a me na Keonimana puukani o ua Lai Ulu nei o Hauola, a me kona mau eheu, ma ka Akau a ma ka Hema,---E naue mai oukou ma koʻu Halekuai Hoopahee, a e wae no oukou iho, in a mea a ka manao e hoohihi ai. E kuai aku ana au i na Waiwai a paa ma ke Kumukuai Ema a Waipa-he hoi, ma ke Dala Kuika; a nolaila, e na Makamaka aloha, e kipa mua mai oukou e ike iaʻu, mamua o ko oukou kipa ana aku ma kahi e.
E loaa no au ma ka Helu 155, ma Lahaina, Maui. C. ATONG.
Lahaina, Ian. 10, 1882. 1051 3ms
-----------------------
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
Ke hoikeia aku nei e like me kekahi mana kuai i hanaia ma kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 31 o Maraki 1880, i kakauia ma ka la 31 o Maraki 1880, i kakauia e Robert M. Briggs a me Eugenia Briggs o Honolulu, mokupuni o Oahu, ia A.J. Cartwright o ia wahi hookahi no, a i hoopaa ia hoi ma ke Keena Hoouna Aina, Buke 62 Aoao 491, 492 a me 498, a no ka manawa a me ke ano i hana ia ma ua palapala moraki nei, na aina a me na pono a pau i hoikeia ma ua palapala moraki nei a i hoakaka piha ia, a no ka hala ana o ka manawa i aeia ma ke Kanawai, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea no ka pau ana o ka manawa.
O ka waiwai i hoikeia ma ua palapala moraki nei aia no ke waiho la ma Kaluahine, Honolulu, Oahu, e kokoke ana ma kahi o E.S. Cunha, nona na ili eka he 88-100. A.J. CARTWRIGHT.
Kikila Baraunu, Loio no ka Moraki.
Kakauia ma Honolulu, Ian. 11, 1882. 1051 4t
---------------
MAKEMAKEIA.
-------
Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke.
C BREWER & CO. (Burua Ma.)
-----------------------------
HELE MAI HOOKAHI!
Hele Mai a Pau Loa!
EI A KA NANI LA
---M A ---
HALEALOHA!
Ka Halekuai Pohaku e ku nei ma Monikahaae, ma ka Huina o na Alanui Papu a me Hotele.
------
KE hoolako mau ia nei ia Halekuai me na Lole nani o kela a me keia ano, a me na mea hookinohinohi i na paikini o na wahine a me ko na kamalii, i ku i ka iini o kela a me keia aina, a eia ua mau mea hoonuanua la:
Na Silika mae ole o kela a me keia ano o ka Aina Pua, na lole hapa silika o na no he lehulehu wale, na lilina maoli o na ano a pau, na hapa liliua, na makalena aeae paheehee, na nahonahe, na halu-a, na puu, na kalakoa, na alapia, na kalepa, na iliwai, na huluhulu, na veleveta, na keokeo paina, na leponalo paina, na lipine, na lihilihi maoli a me na lihilihi kuwelu, na mea paa o na wahine, oia na muumuu komo lole a me na muumuu moe po, na palekoki hu-a a-me na palekoki lihilihi nui, na leia-i silika o na ano a pau, na hainaka silika nui a liilii. Na Lole o na Kane: na lolewawae paina, kakimia, huluhulu, na kuka loloa a ekekei o na ano a pau, na lole paa o na kamaliiwahine a me na keikikane. Na papale wahine o kela a me keia ano a me na ohu o luna, na papale keiki, na papale kane. Na kamaa wahine me ko na kamalii, na kamaa kane. Na kakini whaine o na ano a pau a me na kakini pua silika ma ka aoao no na kaikamahine, na kakini o na keikikane a me ko kanaka makua o na ano a pau. Na mamalu silika nunui a liilii o na ano he lehulehu wale. Na pale holoi wawae he nui wale eia maanei.
I mea e maopopo ai ia oukou e na hoaʻloha, ua oluolu ia ke komo ana mai maloko o Halealoha, a e nana pono i ike pono ke au nui a me ke au iki, a e loaa no me ke kumukuai oluolu. O keia mau waiwai i halia oe la maluna, e hiki mau mai ana ma kela a me keia ku ana mai o na mokuahi.
GOO KIM.
Honolulu, Oct. 11, 1881. 1039 6ms
--------------------------
HALEPAI HOU.
No ke pai ana i na ano a pau i makemakeia e na kanaka, oia hoi:
NA PALAPALA, NA BALOTA, NA LIPINE I PAIIA ME NA HUA, NA PALAPALA KUHIKUHI HAAWINA, A ME NA OLELO HOOLAHA.
O na ano Humuhumu Buke o kela a me keia ano, e humu ia me ka eleu a me ka maiau, ke hoounaia mai na kauoha ia
Thos. G. Thrum,
(Kolamu)
1029 6m Ma Alanui Kalepa, Honolulu.
----------------------
C.C. Coleman
Amara a he mea hana Mekini
Kapili kapuai hao lio.
---a me ka---
Hana ana i na Kaa Lio &c.
Hale hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alanui Papu.
905 tf
----------------------
NU HOU KULOKO.
-----------
E hui hou ana ka ahahui o na kumukula ma ka Poaha o keia pule ae.
-----------
Ua hookaulua hou ia ka moolelo o ka ahahui o Hawaii hikina a keia pule ae.
-----------
Ua laulaha ae he lano, e kukulu ana he mau haole ekolu i hale Banako hou ma Honolulu nei.
-----------
Ma ka auina la Poakahi nei i ku mai ai ka mokuahi Australia mai na panalaau mai o ka hrma.
-----------
Nui ka ua a me ka makani ma ka apana o Kohala akau, i keia mau pule iho nei, no ekolu pule.
-----------
Ua lohe wale ia ua ae mai o Keo Kaaka i kona inoa e holo balota ana no Honolulu nei no keia kau iho. Ua ike ia keia kanaka he makamaka oiaio no Hawaii.
-----------
Ua waiho aku o J.A. Nahaku i kona holo balota ana no Lahaina e holo balota ana oia i Honolulu nei.
-----------
No ka ino loa o ke awa o Laupahoehoe i kela pule aku nei, aole i hooleiia na ukana o ka Likelike no ia awa.
-----------
Ua hoopaiia mai nei ma Honokaa Hamakua Hawaii he 3 mau mea puhi okolehao, he kanaka a me 2 pake.
-----------
Ua oki mai nei kekahi paahana o ka makiko o Waiakea i kona puu, ua loaa aku oia ma kekahi maloko e waiho ana ua make.
-----------
Ua hoopiiia o J.W. Lunning no ka hoohiki wahahee, i ka Poaha iho nei ka noho ana o ka aha no ka noonoo ana no keia hihia.
-----------
He mau mile pokole koe, alaila, hiki loa aku ke alanui e eli ia la ma Kohala i ka hui o Niulii; ka palena pau o na hui makiko.
-----------
Ua hopu iho la kekahi mau kanaka i kekahi pake ma Hamakua i kekahi po, a lawe ia aku la he $100, ua imi ia ua mau mea kolohe la a ua loaa.
-----------
Ua waiho mai o Wini opio i kona inoa mai ka inoa hui o Wini a me Lopikana o ka hale kuai buke, a ua hoomau ia aku ka lawelawe ana o ka hana ma ka inoa o Lopikana.
-----------
E malama ia ana he ahaaina ma ke kahua o ak mai hepela o Kahakaaulana ke maopopo ka manawa, no ka poe i loaa i ka mai, no na kokua a me na hoomalu o kela makahiki aku nei.
-----------
Ua make ma Lahaina, Ian. 9 o Willie ke keikikane a R. Newton me Mary Newtoni ka 11 mahina me 7 la, aloha ino ia opuu pua i mohala ae, a mae koke. Me na makua ko makou aloha walohia.
-----------
Mai ia Kapololu mai o Waipio, ua ulupa iho la ka makani i ka raiki o Waipio a mokahi ilalo, a halana pu ia mai la e ka wai he nui ka ino i ka mahina o Dec iho nei, he mau tausani ke poho wahi a ke kupakako.
-----------
Mawaena o na ohua i kau aku ma ka mokuahi laweleta no Kaleponi i ka po Poakahi nei, ka Puuku o ka Moi a me kana wahine, he wa loihi laua e kaawale ai a huli hoi mai, o H.E. Wini kai hookohu ia i hope Puuku.
-----------
Ua powa ia he pake, iaia e hoi ana mai Honokaa no Waipio Hamakua Hawaii, a ua hao la na dala he 76, ua hopu ia na mea i manao ia na laua i powa keia pake. Pela mai ka leta a kekahi makamaka i hiki mai i o makou nei.
-----------
Ua lohe mai makou mai ia J. Kalana mai o Hilo, ua make loa kekahi sela o ke kuna Liholiho, o Moakini ka inoa, ma ke awa o Kamaili Puna H, i poi ia ka waapa e ka nalu, oiai lakou e hooili ana i ka ukana, ma ka Poaono la 7 o Ian nei.
-----------
Ua lohe mai makou, ma ka halawai i malama ia i kela pule aku nei ma ka hale paikau e ka poe e manao nei e holo lunamakaainana, ua ulu ae na hoopaapaa mawaena o keia poe a me na makaainana, akahi no paha kau koho a makou i ike ai a lohe ai hoi i na hana ana e e like me keia.
-----------
Ua make ma ka Poaono o ka pule i hala o Mr. Lewis ma Haukipila, a ma ka auina la Sabati iho i manele, na ukali pu ka hui opiopio o Kaukeano, Kawaiahao me Kaumakapili a me kana poe pake me kekahi poe makamaka pu on a. he kakauolelo keia na kekahi hui opiopio o Amerika, a ua lana kona manao e hapai i kana hana ma Honolulu nei aka make e oia i ka 25 o kona mau makahiki, ua holo keia haole ma Suria ma Asia, a loaa i ka mai fiva, a paa loa keia mai iloko o kona ake=mama, a hoi hou no Amerika a mai laila mai no Hawaii nei a make iho la.
-----------
Ua lawe ae kekahi keiki hapahaole he 12 dala iloko o ka lolewawae o ka pake, ma ke kahawai o Pualele ma Kohala ma ke ano kolohe, a holo aku la ua kolohe nei, aole i mamao aku, ua loaa koke aku la i na pake ua hookolokolo ia e ko laila aha, ua ku i ka hewa, eia oia i Kawa kahi i paa ai.
-----------
E na hoa a pau o ka ahahui Pooala, ke kauoha ia aku nei oukou a pau e akoakoa mai ma ko kakou hale halawai mau i keia ahiahi Poaono Jam 21, in a aia ma na kuaaina, e ala, e ku, a e hoi mai, no ka mea, ei ae ka la a hiki mai, i hookahi manao, ka hana a papahi i ka have o ka lanakila, e like me oe i na kau i hala aku la.
-----------
Ua hoike mai kekahi makamaka i kona manao he pono ke akahele loa ka hoopuka ana i na moolelo kahiko o kakou, e like me ko Keanini e puka nei, o komo auanei na olelo me na manao i kupono ole i ka manao maemae o ka lehulehu, a ua kuhikuhiia mai kekahi mau kina o ka helu mua iho nei o kela moolelo, he oiaio no ia, a aole no makou e ae ana i kekahi mea kupono ole oia ano e puka ma ke Kuokoa. Ua waiho makou i ke kope o Keanianiulaokalani ma ka lima o kekahi makamaka i hilinai ia e makou no ka ike i ka nana pono ana i na mea o keia ano, a ua hoapono mai oia me ka mahalo i ka moolelo. Eia ka uanei ua haule wale ko makou hilinai ana. E nana ponoi ana makou a in a he pono ole loa, e waiho ia ana. A ma he mea hiki ke kalai hou ia ma na wahi kina i kupono ka heluhelu ana, e aho paha ia.
-------------------
E MAKAALA NOU E HAWAII.
--------
Ma na ouli o ke Kau Ahaolelo e kokoke aku nei kakou e komo, he mea pono ke koho noonoo naauao kakou. Eia na leo kupinai ke kalahea mai nei ma o, a ma o o kakou, eia ka mea kupono, a aia ka mea kupono. A pehea la kakou e ike lea ai i ka mea kupono? O na kumuhana hea na mea e ake ia aku nei na kakou e hana?
Ke onouia mai nei ka Aie Miliona e noonoo hou ia i keia kau ae. A pehea kakou e Hawaii i keia; e hookipa mai anei kakou i nahesa nihoawa e moe iloko o kou poli? Nui na mea e ninau iho ai no keia kumu noonoo. O ke aupuni hea ke ae mai ana i kana mau miliona e aie ia aku? Ina paha he aupuni, a he Hui paha, a he kanaka hookahi paha, heaha ka hoopaa aku ma ka aoao o Hawaii no ia aie ana? Noonoo ia iho, eia iho no i ko wahi e noho la.
Ma owai la e hookoia ai keia aie aku, oia hoi, ka lima nana e ohi mai ia aie ma ka inoa o ke Aupuni? Ma o ke ALii anei ka lima nana e ohi mai? Owai ke aa e hana i Hoopaa nona? Aohe kuleana e hoopaa ia ai na Aina Lei Alii, ua kapu loa ia.
Ina aole ae la na ka lima ALii e ohi mai ia aie miliona, alaila, ma owai la hou aku e ohi mai ai i ua puu miliona la? Malia paha, na kekahi Papa. Mawaena o ka poe hea na lala o keia Papa e koho ia ai? He mea nui keia ma ka nana aku, a me ka noonoo iho. Aia keia Papa iwaena o na Hawaii, a me kekahi waha maalea, e hoopili an aiaia iho he hoaʻloha no na kanaka Hawaii; a e lawa anei i ua Papa la ka hoopaa mai i ke Aupuni in a he Umi Miliona Dala ka huina aie? E hoole ana kakou, aole e lawa.
A ina hoi iwaena o na poe waiwai o kakou ka hooko ana o keia aie, he oiaio anei e ae mai ana lakou? Aole, aole loa. Ua paa ko lakou lima i ka lakou iho, aole lakou makemake i keia hana.
Nolaila, ke nonoi aku nei au ia oukou e na io a me na iwi Hawaii Ponoi, e kinai ikaika i ka manawa e hoea hou mai ai keia kupua ino, e hookokoke loa ia ai ka hoopau koke ia ana o ko kakou Hawaii aloha.
E makaala nou iho e Honolulu, a e wae a e koho nou iho i mau kiai makaala no ko kakou apana iloko o keia kau. Mai puni wale a koho aku i kahi poe ake Lunamakaainana e holo hele nei iloko o keia paa keia paa o ka poe holo balota; ke kau nei na lima i ka hoohiki i kela, a i ka hoohiki i keia , he mea ino ia.
Maluna o keia kahua o ka aie miliona, eia iho no ka makuakane a me ka makuahine o ka aie miliona o ke Kau 1880, o Kipikona laua o Lilikalani. Ua hanau ka laua keiki, a ua laukoa ae nei, oia o Lahilahi. Ke hahai pu aku la no hoi ma ia koana o F. Pahia, J. Keau a me Keoni Kalama. Ma na lono i maalo ae, ua wini aku lakou nei imua o ke Alii e kokua i ko lakou mau inoa ma ka ke ʻLii paa balota e hooikaika ai.
A heaha ko kakou noonoo iho e ka apana makua o Honolulu? E na luna hooikaika o na paa balota a Kipikona ma, e nana i keia kumu noonoo, na lakou e hookomo aku ia Hawaii a me kona poe maluna iho i ka poino.
Ina he aloha kou e Honolulu i kou aina, aloha hoi i kou lahui, alaila, e waiho malie aku no kakou ia mau inoa; oia kaʻu e poloai aku nei me ka leo aloha kuio no ko kakou aina, a no kakou na io Hawaii Ponoi. Ina ua komo ko lakou mau inoa iloko o kela paa keia paa balota, e kaha malie iho no, o ka pau ae la no ia.
Ia oukou hoi e na apana koho e ae, e kokua pu ma ka aoao e kue aku ana i keia kumu noonoo, a e hoouna mai no kakou i poe e makaala ana no na kumu e pomaikai ai kakou, hiki mai auanei ka hopena o na hana o keia ano, a mihi kakou iloko o ka lapuwale. O kaʻu pule, e loaa ia Hawaii iloko o keia Kau na makamaka maikai; e pale ia na mea ino mai luna aku o Hawaii.
HAWAII PONOI.
Honolulu, Ian. 14, 1882.