Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 51, 17 Kekemapa 1881 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
| This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
Ua oia ole i ka Moi ka hoooh aoa ia His Exellency W N ARMSTRONG i Kuhina Kalaiaina a@ interim (no ka manawa) ma kahio o His Ex H A P Carter i waihe mai.
Hawaii Iolani. Dek 14, 1881 1045 @
Ua oluolu i ka Moi ka hookele ana ia His Ex. W N ARMSTRONG i Peresidena poka Papa Oia. @ ka manawa, ma kah@ o H A P Carter i waiho mai.
Halealii Iolani. Dek 14 1881. 1045 @
Ma keia ia ua hookokuio o Naau (Chas. Williams) i Luna, nana e hopa a e hoopaa ma ka Pa Aupuni i na holohol@ hele hewa i loaa maluna o ka Aina Aupuni mawaena e Pa@ a me Makiki.
H A P CARTER, Kuhina Kalakaina.
Halealii Iolani, Dek 14 1881. 1045 @
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka poakolu ka ia 18 o Ianuari, M H 18@, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 o he awakea, e @lia aku ana ma ke @ akea ka Hoolimalima o keia apana aina o ke Aupuni e waiho ia ma KAPA@, HAMAKUA, HAWAII. Palena ma ka Hikina @ o Kama a me Benlamina, ma ke Komohana aina o Keehia, ma ka aoao mauka Alanui Aupuni a hiki aku i ka pa@ i kahakai, o kona ili 100 eka a oi a @ mai paha.
Manawa, 15 makahiki hoolimalima. @ koho $30 no ka makahiki e hookaa mua ia i keia a me keia makahiki.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Ka@iakia, Honolulu, Dek. 13, 1881. 1046 4@
Ma ka haule ana o ka ia 25 o keia mahina (La Karisimaka) ma ka Sabati, nolaila, e hoomanao ia ana ka Poaono, ka ia 24, be ia kulia a La Karisimaka e ka lehulehu, a e pa@lia @
@puka o na Hale Aupuni a pa@ ka Paeaina.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Dek, 6, 1881. 1045 3@
Ua hookokuia na keonimana malalo iho nei, i keia la, i mau Komisina no na Ala Liilii a me na Pono Wai, no ka Apana o Hanalei, Mokupuni o Kauai.
Samuel Uta, Edward Kaaloa, Daniel Niulohiki.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Nov. 29, 1881. 1045 3t
O ka Hoomaha Karisimaka o na Kula Aupuni ma ka Paeaina nei, e hoomaka ana mai ka Poalima ka la 23 o keia mahina a hiki i ka Poakahi ka la 9 o Ianuari, 1892, a ma ia la 9 o Iapuai e hoomaka hoa a@.
Ma ke Kauoha a ka Papa Hoonaauao,
W J KAMIEA, Kakauolelo.
Keena Hoonaauao, Dek, 2, 1881 1045 3t
KUAI O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu, ka ia 4 o Ianuari. 1882, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 o ke awakea, e kualia aku ana ma ke kodala ahea, eha apana aina kukulu hale.
Apana Helu 413, 414, 415 a me 416, e waiho la ma ka aoao mauka o ke alanui Kinau ma Kulaokahua. Dala Kuike, Uku koho, $600 no na apana eha.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Honolulu, Dek. 3, 1881. 1044 4t
KUAI O KA HOOLIMALMA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakoia, ka la 4 o Ianuari, 1882, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 o ke awakea, e kuaila aku ana ma ke kudala akea kela wahi a pau o ke Aupuni Hawaii e waiho la ma Kawa, kela iloko i-a a he aina a i ikeia ka inoa Kuwili Lako. He 10 makahiki hoolimalima. Uku koho, $345, e uku mua ia i kela a me keia hapaha makahiki.
No na mea i koe, e ninau ma ke Keena Aina o keia Keena.
H A P CARTER, Kuhia Kalaiaina.
Keena Kaiaina. Honolulu, Dek. 3, 1881. 1044 4t
Ua hookohuia o R W T Pur@is i kela la i Luna Alanui no ka Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Nov. 14, 1881. 1043 3t
HOOLAHA I KA POEHOLOMOKU.
Ma ka ia 1 o Ianuari, M. H. 1882 a mahope aku, e hoomalamalamaia ana mai ka Lae Komohana o Molokai, he Kukui Keokeo (Fresnel) nona ka Helu 4 o ka malamalama e hoike ana a puni ke Panana. O ke kiekie o ke Kukui mai ka iliwai o ke Kai he 50 kauai, a e ikeia no mai ka papahele o kekahi moku i ka wa malie ina he 11 mile ka mamao. Ua pena keokeo ia ka Puo'a. o ka hale o ke kukui, ulaula.
Penei ka waiho o keia mau Lae mai ka Panana (magnetie) ola Kukui:
1 Lae o Leahi, akau 80 kom
2 Lae o Makapuu, akau 60 kom
3 Lae o Mokapu akau 57 1/2 kom
4 Lae Akau Kom o Molokai, Akau 8 hik
5 Lae Akau Kom o Lanai, hem 56 hik
KEENA KALAIAINA,
Honolulu, H. I. Nov. 18, 1881
Hoolaha o na Hoololi i manao ia o ke Kumukanawai, e like me ka Hooholo ana o ke Kau Ahaolelo o 1880.
HE HOOLOHI
manaoia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la20 o Augate, M. H. 1864, i hoohoololoia a aponuia ma ka la 13 o Mei M. H. 1868 e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanwai.
E hoolokiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluleluia'i:
"Pauku 56. E ukuia ka Poekohoia e na makeainana no ka lakou hana e like me ka mea i oleloia ma ke Kanawai no loko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni, aole no nae e hoohuiia keia uku i ka makahiki i hooholoia'i ka olelo e hoonui i ka uku, aole hoi e kaulia kekahi Kanawai e hoomahuahua ana i ku uku o ka Poeikohoia mamua o na Dala Elima Haneri no kela me keia halawai ana o ka Abaolelo."
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana i ka la 9 o Iulai. M. H. 1889.
JAMES M. MONSARRAT.
Kakauolelo.
HOOLOLI
I manaoia no ka Pauku 61 o ke Kumukawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoolohia a ma keia ua hoololua ka Pauku 61 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai, ma ke kapae ana i na huaolelo "elima haneri" a e hookomo ana ma ia hakahaku "elua tausani" a me kapae ana i na huaolelo "elua haneri me kanalima" a e hookomo ana ma ia hakahaka "hookahi tausami" a penei e heluhelu ai i ua Pauku la:
"Pauku 61, Aole no e hohoia kekahi Lunamakaainana ina he pupule a he hupo paha. a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia aupuni i ekolu makahike, a o ka makahiki hope mamua iho o kona kohoia ana, a ke ole hoi o na waiwai paa hihia ole iloko o keia aupuni e like me elua tausani dala, a i ole ia, o kona loaa nae i kela makahiki keia makahiki aole i emi malalo o na dala hookahi tausani i loaa no loko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke Kanawai paha."
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hoeholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana, i ka la 9 o Augate, M. H. 1889.
J. M. MONSARRAT.
Kakauolelo.
1039 8ma.
Ma ke Kauoha.
Honolulu . Dekemaba 12, 1881.
I ka Mea Hanohano
H. A. P. CARTER.
Kuhina Kalaiaina.
Ma ka pane ana i kau ninau no ke ano o ka hoopiha ana i kahi koho elua i hoakakaia ma kekahi apana koho i kulike ai me ke Kanawai, ua loaa ia'u ka hanohano o ka hoike ana.
Ma na apana loho wale no i oi aku mamua o ka akahi Lanakanawai Apana. Luna Helu, a Luna Kula. maia mau apana wale no i hiki ke hoonohoia ka lua o ka Papa Nana.
O ka Pauku 6 o na Kanawai o 1868 aoao 16 kai hoakaka, o ka Lunakanawai Hoomalu a i ole ia o ka Lunakanawai Apana paha, Luna Auhau, a me ka Luna Helu, a ina i ko lakou wa e kaawale ai. o ai Agena i hookohuia e lakou na Hou o ka Papa Nana Koho.
Ma ka Pauku 782 o ke Kanawai Kivila, ua hoomana ia ke Kuhina Kalaiaina e hoakaka i wahi koho hou ma kela a me keia apana, a e hookohu oia i ka Papa nana koho mai loko ae o na "Lunakanawai, Luna Auhau, a me na Luna Kula" maloko o ka apana. Ua ikeia nae ka pilikia ma kahi e noho ana he hookahi "aie no Lunakanawai a me hookahi Luna Auhau iloko o ka apana. O laua kai hooliloia e ke Kanawai o 1868 i Papa nana koho no kahi koho mua. Ina e oi aku mamua o ekahi o keia mau Luna, i huiia me ka Luna Kula, alaila aole mea keakea i ka hoonoho ana i ka lua o na Papa nana koho. Aka ua maopopo ma kekahi mau apana aole loaa ia mau Luna. Ma ia wahi, i ko'u manao aole hiki ia oe ke hookohu aku he Papa nana koho no kahi koho elua.
Ua hiki i na hoa o ka Papa nana koho no kahi koho mua ke hookohu iho i mau Agena ma ko lakou wahi oiao lakou e kaawale ana, aka o ke kaawale ana i manaoia ma ke Kanawai oia ke kaawale ana no ka mai a kumu e ae paha i hiki ole ke pale ia. Ua hoopaaia lakou ma ke Kanawai e lawelawe i ka hana ma kahi koho. He mea hiki ole i ke Kuhina Kalaiaina ke hookohu aku ia poe hookahi e lawelawe i ka hana ma na wahi kaawale loa a elua i ka manawa hookahi. Aole no hoi e hiki i na Hoa o na Papa nana koho i hoakakaia ma ke Kanawai na lakou e lawe mai i na Balota ma kahi mua e haalee ia wahi a e lawe mai i na Balota ma kahi koho elua.
Na ke Kanawai i hoakaka na hoa o ka Papa nana koho ma kahi koho mua a aole mana o ke Kuhina maluna o lalou. Nolaila ina aole na Lunakanawai, na Luna Auhau, a me na Luna Kula, iloko o na apana, i kaawale ai mai na Luna i loaa mua ka oihana ma ke ano he Papa nana koho. kahi e hiki ai ke wae ia mai, ma ko'u noonoo, aole hiki ke hookohu ia ka Papa nana elua i kulike ai me ke kanawai. Ina i hana ia pela a he poe i hoomana ole ia e ke kanawai ka ka Pana nana koho no ka lawelawe ana, ala ila o na Balota i hookomo ia ma ia wahi ua ku ole no i ke kanawai, a i na e hoohalahaia ke koho ana, me he mea la e hoole ia'an e na Aha Kanawai.
Ua ike ia ma na wa i hala, he mea mau ka hoomaopopo ana i na wahi koho elua a me ka hookohu ana i ka poe i kulike ole mea ka ke kanawai i poe nana koho. He oiaio no he mea e oluolu loa ai ka poe koho ka hana pela, a o ka hoomaopopo ole ia'na o ia wahi he mea ia e pilikia ai lakou. Aka mahope o ka noonoo akahele ana, ua maopopo ia'u. o ka hana ana pela he mea ia i kue i ke kanawai a anoai paha mamuli oia e lilo ai ke koho ana o na Lunamakaainana no ka Ahaolelo i mea ole. E kono ia aku ana ka noonoo o keia Kau Ahaolelo a e nana i keia hemahema e pili ana i ke Kanawai no ke koho ana i na Lunamakaainana.
Me ka Mahalo, Kuu kauwa Hoolohe,
W. N. ARMSTRONG.
Loio Kuhina.
1046 3t.
HOOLAHA O KA HALE LAPAAU O KA PAPA OLA.
E weheia ana ka Hale Lapaau o ka Papa Ola ma Kikihale mai ka hora 9 a hiki i ka hora 11 o kakahiaka o kela a me keia la, malalo o ka lawelawe a hooponopono ana a Kauka Fitch (Pika), ma ka makalua o Kauka Emekona. Ua oluolu oia e halawai me na poe i loohia ia me na mai.
Honolulu. Nov. 2, 1881. (9) 1040 tf
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
1 HUHA.
No ka Makahiki, $2. Eona Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
POAONO, DEKEMABA 17, 1881.
KA ELELE A KE AUPUNI I KO NA AINA E.
Ua lona ia e hoouna ana ke Aupuni i ke Kuhina Kakaiaina i Potugala no ka hana'na i Kuikahi me ia Aupuni, a me ka hooponopono aua no ka holo ana mai o ko laila lahui ia nei me na ohana o lakpu. O keia Kuhina no hoi ke kanaka i maa i ka hoouna pinepine ia e ke Aupuni Hawali ma na hana o keia ano, a ua walea oia iloko o ia hana a imua hoi o kekahi mau aloalii kiekie o ko na aina e, he kauwa oia na ke Aupuni. ma kahi a ke Aupuni e kauoha ai ia ia e hele a hana, o kana hana ia. Iloko nae o keia mau la ua poo ae ka maeele o kahi Elele Po akolu a me ka Paeaina no ko laua lohe ana e hele ana keia kauwas a ke aupuni mamuli e ka hana i kau ia mai maluna ona, a ke ho ino nui nei me na olelo awahua. Heaha la ko laua manao a me ko laua makemake? I na ua hewa ka hana a ke Kuhina pono no e e hoahewa aku ma ka mea ana i hewa ai, aka aohe pono o ke keakea wale aku i kana hooko pano ana i na kauoha a lona aupuni. Ua noonoo ola keia mau pepa i ka laua mea i kamailio ai.
E OLA KA LAHUI E PONO AI
MA ka Poaono i hola ae nei ua hoike aku makou no kekahi mau kuma e keakea nei i ke ola pono ana o ko kakou nei lahui, a i keia pule e hoomau aku no makou i ke kalai ana maluna o ia kumumanao.
O na waiona kekahi o na kumu keakea ikaika loa i ke ole o ka lahui. Ua maopopo loa keia ke noonoo iho lakou no ka lehulehu wale o na 'lii a me na makaainana i make opiopio mamuli o ke ia mau kumu hookahi. O ka awa no hoi hekahi mea e keakea nei i ke ola maikai o ka lahui
O ka noho huikau o ko kakou poe opio ma ke ano launa hewa, mamua ae o ke oo pono ana o na kino, oia no hoi kekahi kumu e poino ai lakou mahope aku o ka loaa ana o ke kulana kanaka makua nele i ke keiki no ka hana ino i ke kino i ka wa opio, oia ka ilihune oikahi poe, aole nae pela na mea a pau.
O ka holomoku o ka manao o kanaka ma ka lealea kekahi mea e hoopoino nei i ke ola o ka lahui. Ua pono no ka lealea, ke akahele iho me ka pakiko, aka o ka huli loa malaila, he mea e ilihune ai, a he mea e pokole ai na la. O ka mikini i kuupau ia ma ka holo me ka hana ole, e hiki wawe auanei kona nahaha, a ia a ukakuu mai ka holo alaila pono.
O ka ulu ana o ka palaualelo kekahi mea a make ai ka lahui. O na lahui ulu ikaika, oia na lahui hana. Ina he ake ko kakou e ulu a mahuahua, he mea po no e hooulu i ka manao hana iwaena o na opio a puni ka aina.
Ua hoike ae makou i keia mau mea, aole no ka hoahewa ana, aka no ka pai pai a hoolana i ka manao o ko makou poe heluhelu e hookaawale aku na mea e make ai, a e hele ma ke alanui e ulu ai ka lahui. Ua moakaka loa ke ala o ke ola.
HOIKE A KO KA MOI KOMISINA O NA EEMOKU MAI NA AINA E MAI,
Ma ko kakou pepa kamau o keia la, e ikea al ka hoike a me na hoakaka ana a ko kakou Komisina i hoonaia ai ma na mea e pili ana i kekahi ninau ano nui, oia hoi ka Hoopae Limahana a me ka Hoolaupai. Ua loaa i ko kakou Komisina, aole wale o kona hookohu a me ka mana, aka, ua loaa pu me ia ka mea laka laha ole, he Alii, e hele pu me ia ma keia huakai ano nui.
Mamuli o ka makaikai a me ka maiau ana i ka hoike a ua Komisina nei o kakou, ua komo mai iloko o makou ka manao, aole wale o ka mahalo, aka, o@ wainohia kahi, ua lilo mua iaia ka noonoo ana no kona aina hanau, mamua ae o ka aihamu i na pono o kahi poe e ae. Aole oia i hoopilimeaai, aole hoi i ahewaia e hoopiha i ka aina aloha o kakou nei ma ka poe kupono ole -- ka poe e huki ai ia kakou ilalo i ka nalohia, - ka poe e hoomailo ai ia kakou i ko kakou kakaikahi ana, - ka poe hoi e komo mai ai e hoonaueve i ko kakou noho'na lanakila kuokoa.
Ia makou e kamailio ana me keia, aole ko kakou Komisina i hukiia me ka manao e hoopiha ia kakou me ka poe mai Inia mai. Ua maikai a ua holo oia ma na wahi a pau e loaa ai iaia na wahi a me na kumu e hiki ai ke hoike mai ia kakou, ilaila e hoohaliu ia ai ko kakou mau nanaina, aole wale no ka lawe ana mai i ma limahana, aka, no ka hoolaupai kekahi. O keia ninau, o ka lawe ana mai i ka poe mai Inia Hikina mai, he n nou ia i hoopihaia me na manao pihoihoi, a ua lilo no hoi he mea kalakalai nui ia i na Kau Ahaolelo i naue hope ae. He oiaio, o ko kakou makemake nui a me ka hune e noho nei i keia mau la, o ka hoopuipui ia o ko kakou kulana a me ka noho'na. Aka, ia kakou e aui ai ma keia mea, he mea kupono loa ia kakou ke apo aku i na noonoo a me na maiau akahele ana no na lahui hou e komo mai ana e hookamaaina a e luakaha pu ai me kakou. Aole he hana naauao na kakou ka poloai ana aku i kela a me keia lahui i kulike ole kahi naauao Karistiano uuku i loaa ia kakou; - Aole no hoi he hana maalahi a maalea ia kakou ka hookipa ana mai i ka poe aea wale e pae mai ana i ko kakou nei mau kapakai, no kamea, aia iloko o ko kakou mau paukiki ana e hana pela, e loaa mai ai ia kakou na hopena awahua a kakou e kuinakena ai i kahi la kikiao ino e hiki mai ana.
Ua hoakaka loihi ko kakou Komisina ma na mea e pili ana i ka lawe ana mai i ko Inia Hikina poe, a ua kulike kona mau wehewehe ana me ko makou manao i hoakaka ai mawaena o ko kakou mau kolaunu i kahi mau mahina i hala aku nei. O ka laweia mai o na Inia iwaena o ko kakou pohai, he hoonawaliwali ana ia ia kakou, a me he la, he hooheno ana mai iaa i ka wawahi ana i ko kakoa malino maluhia o ka noho'na kuokoa lanakila. Aole wale ma ke kumu hookahi, aka ma na kumu moakaka he lehu wale. Aole e loaa ia kakou ka maalahi o ka loaa ana mai o ka poe Inia, ke ole e hana kakou i kahi aelike me ke Aupani Imiperiela, (oia hoi o Beritania Nui;) a ina mahope iho o ka hana ana i ua aelike nei, alaila, e waiho hou ia aka ana i ke Aupuni Panalaau o Inia no ka hooponopono ana i na kanawai a me na rula o ka hoomalu ana ia lakou ke hele mai lakou iwaena o ko kakou pohai. Aole o keia wale, aka, e kenoia ana ko kakou Ahaolelo e hana i kahi mau kanawai e pili ana i ko lakou mau hoohanaia ana ko kakou Ahaolelo e hana i kahi mau kanawai e pili ana i ko lakou mau hoohanaia ana mawaena o kakou nei. A mahope iho o ka hooholo a me ka aponoia ana o ua mau kanawai nei, alaila, e waiho hou ia aku ana no ka hoomaopopo a me ka aponoia mai e ke Aupuni Oanalaau o Inia. Ina. ua kupono i ko lakou manao, ua hiki iho la; a ina aole, ua liko ko kakou noonoo a me ka hoomaopopo ana i mea ole.
Aole ia nei wale pau mai na alaalai. ei aku he manuunuu wale. Ina e holo pono ana na kanawai a kakou e hana ai me ko lakou manao, aiaila e hoouna pu mai ana ke aupuni o Beritania nui, a i ole ia ke aupuni panalaau o Inia i kahi Komisina e nana a e malama i na pono a me ua pomaikai o ua poe Inia nei, a e noho ana ua Komisina nei iwaena o kakou. me he la. ma ke ana he aupuni iloko o kahi aupuni a ma olelo namu hoi o na ao kahiko, he "imperiumen imperio." O ko kakou mau kanawai kuloko nei, me hela, e lilo ana lakou he mau leta make, ma ka hooko ana i na pohihihi a pau e ala mai ana mawaena o lakou, a mawaena paha o lakou a me kahi poe o kakou Aole e hike pono ke hookoia ko kakou mau kanawai maluna o lakou, ke ole e okomo pu ia mai na hookauhihi a me na hoohalahala kupono ole paha a ke Komisina i honohoia mai ai e malama a e kiai ia lakou. Ma keia mea i hauli ai makou e lilo ana ia i mea e hooheno ia mai ai ko kakou lanakila kuokoa, a e kono ia mai ai kakou e komo aku iloko o na hoopaapaa palena ole.
Aia ma ka hoike a Kauka Hilabalani, iaia i hoouna ia ai e ke Aupuni ma ke ano Komisina e lawe mai i ka poe o Inia, ua ho akaka loihi mai oia no kahi kina ano nui o ua poe Inia nei, a oia hoi ke komo a me ka aai ana iloko o ko kakou koko, ka mai Kolero. Ua hoopuukahuahuaia mae keia mea a Kauka Hilabarani i hoakaka ai ma kana hoike, aka i keia mau makahiki hope iho nei no, i hooia ai keia kumu a Hilabarani i hoi ke ai, oia hoi i ka wa i lawe ia ai kahi poe paahana o Inia i Fiji. Ua nana ia lakou e na kauka akamai ma Inia, a ua puana ia ao he o lakou mai, aka ia lakou hiki ai i Fiji, a e ekolu mahina mahope iho, ua hea mai ka mai a ua kupalu ia he lehulehu o lakou a me ka poe kamaaina kahi o ia paemoku.
Ano, aole kakou i lelehu loa e haianu nei, a o ka aihamu ana iho nei no hoi ia o ka hepeia ia kakou, a ina paha e okomo hou ia mai ana kahi mailo malihini maluna o kakou, heaha la auanei ko kakou hopena?
No ko makou manao, he hoike ano nui keia, a aole e hiki ke hoakaka pau ia kona io maoli, nolaila a keia pule ae e kamailio hou no makou.
NA ANOAI O KA UA UKIUKIU.
Ke oia mau nei ka nee mua ana o ka hana a ka Haku imua ma ka oihana Kula Sabati, a ke ikea maopopo ia aku ne ka hua o ia kumulaau, me o ko lakou hooholo lokahi ana e huli i Ogana hou no ko lakou Luakini o Pokela; a eia na Komite ke ulele mai nei iwaenakonu o Makawao ponoi, me na pepa loloa i hookaawaleia no ia hana; ua like lakou me na manu nunu a Noa i hookuu aku ai mai ka Halelana aku; a ke nana aku ia lakou eha, ua eleu maoli, a e hoi mai ana lakou i ka La Karisimaka me na lau oliva, i mea e akaka ai, ke holo nei ia apana hana a ka Haku imua.
Ma ke ahiahi Poaono, Nov. 26. ma ka hora 8 paha o ia po, he nui launa ole mai ka ua, me ka uwila a me ka hekili; nana aku oe, kauluwela ka honua i ka ua mea o ka uwila launa ole; a ma ia po no hoi. ua kahe hui mai la na oinaka wai he nui wale, a ua eliia kahi mau wahi o ka honua a poopoo loa. Na mea kanu a Mr. Tripp. ua ulaa pu ia. (a o ka hao a ka wai nui, aohe opala koe.) Ke olelo mai nei o Mrs. Hookaea a me na kamaaina a pau. aohe lua o keia wai, oia wale iho no, mai ko lakou noho ana ia Makawao a hiki i keia la.
Ka la 28 . Novemaba ma Makawao nei. - Aohe mau hana ano nui o ka la ma o makou nei, ala, he mau paina liilii me ka Hae Hawaii e welo ana ma na kahua paina.
Welina. F T HALEAKALA.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina. Ma ka hooponopono waiwai. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o LAUAHI k, o Waikiki, i make. Make keena, imua o ka Lunakanawai Nui Judd.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a Kapahu w, Luna Hooponopono Waiwai o ka waiwai o Lauahi k, no Waikiki, i make. e noi ana e aponoia na hoolilo he $98.85. a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $120.00, e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka Poalua, ka la 31 o Ianuari, 1882. ma ka hora uni o kakahiaka, inaea o ua Lunakanawai la, ma ke keena ma ka hale hookolokolo ma Honolulu oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau I pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kueana iloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii e paiia maloko o ka "Nupepa Kuokoa," he nupepa i pai a i hoolahaia ma Honolulu, i ekola pala mamua o ka manuwa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ka Hawaii Pae Aina. i keia la 13
Dekemaba, M H 1881. A FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A Rosa, Hope Kakauolelo. 1046 3t
AHA Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o MARY KAHEIAU o Honolulu i make. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike. hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Judd.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala moi a me ka papa hoike o Francis M Hatch, Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $13.50, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he ae noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kanohaia o ka Poalua, ka la 31 o Ianuari, 1882, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, a me ka papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili makaila, e hele mai e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae oleia ai ua noi la a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kanaka ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke "Kuokoa," he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekola puie mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakaula ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. i keia la 12 o
Dekemaba, M H 1881 A. FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakanawai Nui e ka Aha Kiekie
A Rosa, Hope Kakauolelo. 1046 3t
AHA Hookolekolo Kiekie o ka Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o WILLIAM HALL o Honolulu, i make. Ma ke keena, imua o ka Lunakanawai Judd. Kanoha'e hoolaka i ke noi e apono i na papa hoike hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai e ka palapala noi a me ka papa hoike o Edward Preston, lunahooponopono waiwai o ka waiwai o William Hall no Honolulu, i make, e noi ana e apoenoia na hooike he $1421.61. a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $1421.81. a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $1918.00, a e mai ana e nana a aponoia keia ma mea, a e kauohala e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mau i kukeana malaila, ia e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ka ano.
Ua kauahoia, a ka POALUA, ka la 17 o Ianuari, 1882, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o na Lunakanawai ia, ma ke Koena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ma manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia. a me na papa hoike i ke kumu, ina he kumu ia ko lakou, e ae ole ia ai na moi ia, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i aleloia. A o keia kauoha ma ka ole lo Hawaii a me ka olelo Emelani, e paha maloko o La Nupepa Kuahoa, a me "Saturday Press," ka mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekola pele mamua ae e ka manawa I oleloia no ka hoolahe ana.
Kakaaina ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, I keia la 16 o
Dekemaba, 1881. A FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A Rosa, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1014 3t
KA HOOPAU ANA I KE KUAI ANA O KA LOLE,
No ka Hoololi o na Hana,
Nolaila, ua Hooholo Au e Kuai aku i Ko'u mau Waiwai a pau!
NA LOLE A PAU,
NA LOLE O NA WAHINE,
NA LOLE O NA KANE.
A ME NA MEA HOONANI HALE HE NUI WALE.
Ua ake Au e koe ole kakahi Waiwai mamua o ka La Makahiki Hou: nolaila.
aohe wae ana aku o ke Kumukuai e lilo ai.
AIA KA PONO O KA PAU!
A. M. MELEKI.
E nana 1 Ka'u mau Kumukuai; a e ike Oukou 1 ka Oiaio o Ka'u mau Olelo. Eia:
Na Lakeke Nanahe i hoonaniia i na Lihilihi..............................................$1.75
" Lohe Hulu Kamelo Hauliali a Haliha no ka i-a..................................... 25
" " Hulahipa Eleele a panio............................................................... 30
" " Pukiki Nahenahe pua (A lole ke huiia)........................................ 2 00
" " Hulahalu hapa Sikika, no ka-i-a................................................... 25
" Kakini Wahine nani o na ano like ole (i kakini).................................... 30
" Palemai Kane Marino............................................................................. 60
Na Hainake Sikika nunui @........................................................................$ @
" Penikala maikai loa ma ke Kakiai........................................................... 25
" Pepa Kakau (i Keau) ma ke Ope............................................................. 25
" Pale Noho Liilii naui................................................................................ 2 50
" Kilika Papama no kaia............................................................................. 50
E haawi makanaia ka poe komo mai he Kii nani me ke Kumukuai ole. O ka poe Ku
ai a hiki i ka $5.00 a oi aku: e hoihoi hou ia he pa-umi keneia o ke DALA KU-
IKE WALE NO!
E HOOLILOIA AKU ANA KA HALEKUAI.
A. M. Mellis,
1043 tf Helu 104. Alanui Papu.
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o KALAAU k, no
Honolulu Mokupuni o Oahu; ma keia ke hoike nei au, o kuu
Palapala i kauoha ai i ko'u waiwai a pau no kuu wahine
mare no KAPEKA KALAAU, ke hoopau aku nei au i ka
mana o ia kauoha ana ua hoopau loa ia. KALAAU.
Kapauhi, Dek, 12, 1881. 1046 4t
HELE MAI HOOKAHI!
Hele Mai a Pau. Loa!
EI A KA NANI LA
- M A -
HALEALOHA!
Ku Halekuni Pohaku e ku nei aia
Monikahane, wa ka Huina o ua
Alanui Papu a me Hotele.
KE hoolako mau ia nei la Halekuai me na Lole nani o kela
a me keia ano, a me na mea hookinohiuohi i na paikini o na
wahine a me ko na kamalii, i ku i ka iini o kela a me keia
aina, a eia ua mau mea hoonuanua la:
Na Silika mae ole o kela a me keia ano o ka Aina Pua, na
Iole hapa silika o na ano he lehulehu wale, na lilina maoli o
pa ano a pau, na hapa lilina, na makalena aeae paheehee, na
nahenahe, na haia-a, na puu, na kalakoa, na alapia, na kalepa,
na iliwai, na huluhulu, na veleveta, na keokeo paina, na
leponale paina, na lipine, na lihilihi maoli a me na lihilihi
kuuwelu, na mea paa o na wahine, oia na muumuu komo loie
a me na muumuu moe po, na palekoki hu-a a me na palekoki
lihilihi nui, ua leia-i ailika o na ano a pau. na hainaka silika
nui a liilii Na Lole o na Kane; na lolewawae paina, kakimia,
huluhulu, na kuka loloa a ekekei o na ano a pau, na lole
paa o na kamaliiwahine a me na kekikane. Na papale wahine
o kela a me keia ano a me na ohu o luna, na papale keiki,
na papale kane. Na kanae wahine me ko na kamalii, na
kamaa kane. Na kakini wahine o na ano a pau a me na
kakini pua silika a ma ka aoao no na kaikamahine, na kekini o
na keikikane a me ko kanaka makua o na ano a pau. Na mamalu
silika nunui a liilii o na ano he lehulehu wale. Na pale holoi
wawae he nui wale eia maanei.
I mea e maopopo ai ia oukou e na hoa'luha, ua oluolu is ke
komo ana mai maloko o Halealoha, a e nana pono i ike pono
ke au nui a me ke au iki, a e loaa no ke kumukuai oluolu
O keia mau waiwai i haila oe la maluna. e hiki mau mai ana
ma kela a me keia ku ana mai o na mokuahi.
GOO KIM.
Honolulu , Oct. 11. 1881. 1039 6ms
HALEKUAI KAMAA BUTI
- A ME -
KAMAA HAAHAA!
No ka Mea nona ka Inoa malalo.
- MA KA -
HELU 114 ALANUI PAPU!
Ma Kela Aoao mai o ka Halelio Pantheon.
O ka loaa aua wai nei no ia o na waiwai o na Lede a me na
Keonimana, oia hoi na Kamaa Buti, na Kamaa Haahaa. Na
Kamaa o na keiki o kela a me keia ano. He nani pa kinohinohi,
he nu hou na ka M H 1881
O na kamaa i humuhumu maoli ia e a'u a me ku'u mau paahana,
he nani, he pia, he loihi ka manawa e komo ai mamua
o ko kekahi mau hale e ae. E wiki E au! ! Kia ka nani la.
O na Kamaa nahaehae, e humuhumuia no me ke Kumukuai
waipahe.
O na paahana o ka papa ekahi na paahana o kuu hale, aole
he mau paahana lolo.
O na kauoha mai na mokupuni a me ko ke kulanakauhale
nei, e hooloia no me ka hikiwawe loa.
E kipa mai e na makamaka. E hamama no ka ipuka o ko'u
hale ma na ahiahi a pau.
FRANK GERTZ.
1034 3ms
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA.
E MALAMA NO MAUA I KE DALA O
na kanaka maloko o ka Banako, penei:
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi 1 na dala $300 a emi
mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri akupanee
makahiki, mai ka la i ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona
oihana, he waihoia ke dala hoomoe i ekola malama a kou paha.
Aole ukupanee e helu ia no ka hakina e ke dala hookahi aole
no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu
aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike
mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakole ia
mamua o kona ahi ana, a o kana buke kekahi kelaweia mai.
Ma ke kikoo wale no ka mea dala e haawi ai kona, o
ka Buke kekahi ke lawe mai.
Ma ka ia mua o Sepatemaba I kela makahiki a i keia, e
houluula ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ka @paa
o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua
ke kumupaa a loaa i ka ukupanee
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hoohoio
pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i ma ia hana a pau.
851 tf BISHOP & CO
KAUKA EMEKONA.
MA ka ia mea o keia malama ae, oia o Novemaba 1. e
nee ana o KAUKA EMEKONA mai kona Keena Hana
ma ka Hale Laau o HOPAMANA a i kona wahi noho ma
Kaakopaa, huina o ke Alanui Kuki me ke Alanui Papu.
HORA HANA. - 9 a 11 o ke kakahiaka; 3 a 4 o ke ah@
E lloaa no ia ke kaheaia ma ka uwea telegarapa.
1038 3@
KALE NILEKONA.
KAUKA LAPAAU,
Keena ma ke hiki o alanui Papu me Hotele
HONOLULU .
O na mai o ka Maka,
Peoeiao a me ka Puu,
UA MAKAUKAU OIA MA K LAWELAWE ANA.
@ 1y
HOOLAHA A KA LUNA HOOPO
NOPONO WAIWAI.
Ua hookahuia ka mea nona ka inoa malalo e ka Aka Kiekie
i Luna hooponopono na ka Waiwai o S D Burrows o Honolulu
i make, Nolaila o ka poe i kueana i ka waiwai o ka mea i
make ma ia moraki a me kekahi ano e ae paha. e hoike ia
ke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo Hoko @
na eono, o hoole mau ia lakou, a o ka poe ia @ waiwai @
ka mea i make e hookoa koke mai me ke kaulua ole, ia
ALEN J CARTWRIGHT
Lunahooponopono o ka Waiwai o S D Burrows make
1042 4t
OLELO HOOLAHA.
EIA ma ko'u pa waiho Kaa Kikane ma ke
Alanui Kaiepa me Moiwahine he mau
Eke PAAKAI no ke Kuai ana. O ka poe
a pau e makemake ana e hoolako ia lakou
iho me na PAAKAI, e loaa no ma kela wahi
me ke Kumukuai Haahaa.
C P WARD, (Pepee.)
1041 3ms.
E. Cook Webb. M. D.
HOMEOPATIKA.
( @ aka o ka Halemai Homeopatika, ma
ka Mokupuni Ward's. N. Y.)
KEENA OIHANA, - Helu 60, Alanui
Papu. Makaukau mau e lawelawe i na poe
likia mai o na wahine a me na kamalii.
HORA HANA. - Mai kakahiaka a hora
10 am. - 2 a i ka 4 pm. 967 4m
OLELO HOOLAHA.
Maikai ka hoi kou Paa Lole?
Nohea la kahi i loaa ai ia oe?
No kahi o
ROBSON & SORRENSON,
ma Alanui Papu.
Keena o McINTYRE
1022 6m.
Halekuai Ili hou o
HUGH MACKAY
Ka mea hana Ili akamai o Hawaii nei.
Aia malaila na Ili o kela me keia ano i
hooluu ia me ka nani lua ole.
E uku no au i DALA KUIKE no ma @ a pau @
ILI MALOO A MAKA PAHA,
no ka auhau kiekie ke lawe ia wai i olu nei. E loaa no au ma
ko'u Hakekuai Hou o
WEHE KA @ LU
1
Ma Halenaloe. alanui Moiwahine. e huli pololei aia ka a u
ke \Alanui Kaahumanu
e ka'u ia e kauleo aku nei i na makamaka e naua mai@
nei. 1024 Iulai 13 tf
CHRISTIAN GERTZ
Mea Hana Buti
- ME -
NA KAMAA MAOLI!
Alanui Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson
KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU
Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,
Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwai
nani a paa o kana oihana, a ke
waiho ia aku nei no ke kuai
ana no na kumukuai
o ka manawa
HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI
Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa
no na Lede. Na uti, na Kamaa Haahaa
a me na ano kamaa a ae a pau
no na Keonimana.
NA BUTI & NA KAMAA HAAHAA.
A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU
NO NA KAMALII!
NA KAMAA O Na ANO HE NUI
O NA KAMAIKI OPIOPIO.
O meia mau mea a pau ua hanala no ke akamai oa a me ka
paa o na ano hou loa. a ke hooia la aku nei ia mau mea a like
me ka mea i olelo ia
E lawe ia no ma kauoha mai na Mokupuai me ka mai au ma
ka eleu. @42@