Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 48, 26 Nowemapa 1881 — Page 2
| This text was transcribed by: | Sandy White |
| This work is dedicated to: | Former Ladies of Moani Ke 'Ala o Ka Mailelauli'i |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
UA oluolu i ka Moi me ke kuka pu a me ka ae ana o Kona Aha Kukamalu, ka hoomanao
ana i Kona La Hanau Kanahakumamalima ma ka haa@i ana aku i na pomaikai kalahala Alii no ka poe nona na inoa malalo iho:
Kawiki, ma ka oluolu o ka Moi, ua hoihoi ia kona pono ki@ila.
Kawahaokaale, me ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.
W J Noa, ma ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.
J M Kaneakua, ma ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.
J B Silloway, ma ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.
O ka hoopai o R R Lavender e hoopaahaoia no ka manawa he eha makahiki no ke karaima ha lawe ola, ua oluolu i ka Moi ka hoemi ana mai i kona hoopai hoopaahao no elua makahiki.
O ka hoopai o M Mendoza e hoopaahaoia a pau ke ola no ke karaima he puhi hale, ua oluolu i ka Moi ka hoemi ana mai i kona hoopai hoopaahao no umi makahiki.
H. A. P. CARTER,
142 3: Kuhina Kalaiaina
UA oluolu i ka Moi ka hookohu ana ia Hi@ Ex. WILLIAM NEVISS AFMETROSO; i I@@O Kuhina ana kahi o H A P Carter waiho mai.
Halealii Iolani, Honolulu, Nov. 5, 1881 1042 3:
UA hookoluiai keia la o Mr. Louis Kahihau@@ i Agena Hoolelo Palapala Aelike o na Paahana no Koloa, Kauai.
H. A. P. CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov 7, 1881. 1041 3:
KEENA KALAIAINA.
Honolulu, H. I. Nov. 18, 1881
Ke hoikeia aku nei i ka lehulehu, ma ka la 1 a mahope aku paha o ia la o Ianuari, M. H. 1882, he
hoikeike kukui ma Molokai ma ke kihi komohana, he kukui a Fresnel o ka Helu 4 me kekahi Panaoa. O ke kiekie o keia kukui mai ka Iliwai o ke kai he 50 kapuai a e ikeia no e kekahi moku iloko o ka wa malie ina he 11 mile kona mamao mai keia kukui aku. Ua pena keokeo ia ka puo’a, he kukui ulaula. Malalo iho e ikeia ai na wahi e ikeia ai.
1-Lae Ahi N 80’ Kom.
2-Makapuu N 66’ “
3-Mokapu N 511/4’ “
4-Kihi Akau Komohana o Molokai N 8’ Hik.
5- Kihi Akau Komohana o Lanai S 56’ Hik.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA
AINA AUPUNI.
Ma ka POAKOLU ka la 30 o Novemaba ma ka hora 12 o ke awakea ma ke alo o Aliiolani Hale e kuaila ana ma ke kudala akea ka Hoolimalima o oa Aina Aupuni pakahi no UMI MAKAHIKI e waiho la ma WAIAHOLE, apana o Koolaupoko, mokupuni o Oahu.
1-Kela apana aina no ke Aupuni Hawaii i ikeia ma ka inoa
o APUU nona na eka 85-100.
2-KAANIU 29 73-100 eka.
3-KUAIOKUMU 7 28-100 eka.
4-KUMUPALI 34-100 eka
5-KUPAPAULAU 17-100 eka.
6-NAKAKELUA 59 40-100 eka.
7-POAHAMAI 1-3 31-100 eka.
O ke ano o na aina maluna a me kekahi mau ninau e ae ma ke Keena aina o keia Keena.
H. A. P. CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov 25, 1881. 1042 4:
Hoolaha o na Hoololi i manao ia o ke Kumukanawai, e like me ka Hooholo ana o ke Kau Ahaolelo o 1880.
J. M. MONSARATT, Kakauolelo.
HE HOOLOLI
I manaoia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehmeha V ma ka la 20 o Augate, M. H. 1864, i hoohooholoia a aponoia ma ka la 13 o Mei M. H. 1868 e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia’i:
“ Pauku 56. E ukuia ka Poekohoia e na makaainana no ka lakou hana e like me ka mea i oleloia ma ke Kanawai no loko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni, aole no nae e hoonuiia keia uku i ka makahiki i hooholoia’i ka olelo e hoonui i ka uku, aole hoi e kaulia kekahi Kanawai e hoomahuahua ana i ka uku o ka Poeikohoia mamua o na Dala Elima Haneri no kela me keia halawai ana o ka Ahaolelo.”
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana i ka la 9 o Iulai, M. H. 1880.
James M. MONSARRAT,
Kakauolelo.
HOOLOLI
I manaoia no ka Pauku 61 o ke Kumukawai i haawiia e ka Moi Kamehmeha V
mka ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololiia a ma keia ua hoololiia ka Pauku 61 ke Kumukanawai i haawiia e la Moi Kamehmeha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai, ma ke kapae ana i na huaolelo “elima haneri: a e hookomo ana ma ia hakahaka “elua tausani” a me kapae ana i na huaolelo “elua haneri me kanalima” a e hookomo ana ma ia hakahaka “hookahita tausani” a penei e heluhelu ai i ua Pauku la:
“Pauku 61. Aole no e kohoia kekahi Lunamakaainana ina he pupule a he hupo paha, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma kena aupuni i ekolu makahiki, a o ka makahiki hope mamua iho o kona kohoia ana, a ke ole hoi o na waiwai paa hihia ole iloko o keia aupuni e like me elua tausani dala, a i ole ia, o kona loaa nae i kela makahiki keia makahiki aole i emi malalo o na dala hookahi tausani i loaa no loko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke Kanawai paha.”
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana, i ka la 9 o Augate, M. H. 1880.
J. M. MONSARRAT,
Kakauolelo.
1039 8m@.
Ma ke Kauoha.
O ke Puakahi ka la 29 o NOVEMAPA nei, oia La i keia mai ai ke Kuokoa ana o Hawaii nei e na Aupuni Mai o @nelani a me @@@@ai e malamala ana ia la i la kekahi ao ke Aupuni,
a e paniia ana na @@eka o na hale oihana Aupuni a pau ma ka la.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Ua hook@@aia o R W T Perris i keia ka i Lana Alanai no
Ka Apana o Kawaihaa, Mokupuni o Kauai
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov 14, 1881. 1063 3:
UA oleola i ke Ahi ka Mai ka hookolu ana iho i keia mau loaa malalo iho.
Honorable ALBERT FRANCIS JUDD, i Lunakanawai Kiekie no ka Aha Kiekie a me ke Aupuni, ma kahi o Honorable C C Harris i make.
Honorable LAWRENCE McCULLY, i Kokua Mea, ma kahi o Honorable A F Judd i hookiekieia ae.
BENJAMIN HALE A@@@@@, i Kokua Ki@a, ma kahi o Honorable L McCully i hookiekieia ae.
Halealii Iolani, Nov 6, 1881. 1041 3:
KUAI KUDALA O NA LAIKINI AWA.
E kuaiia ana ma ke kudala akea ma ka POAHA la 1 o Dekemaba, 1881, na Laikini Awa malalo no ka loihi o ka manawa Ke HOOKAHI MAKAHIKI mai ka la 1 o Ianuari, , 1882.
OAHU.
Hononlulu 3
Koolaupoko 1
Koolauloa 1
MAUI.
Lahaina 2
Wailuku 2
Makawao 1
Molokai me Lanai 1
HAWAII.
Hilo 1
Kona Akau 1
Kona Hema 1
Hamakua 1
Kau 1
Puna 1
Kohala Akau 1
Kohala Hema 1
KAUAI.
Lihue 1
Koloa 1
Waimea 1
Hanalei 1
Kawaihau 1
O na Laikini o ka mokupuni o Oahu, e kuaiia ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka la i hoikeia maluna.
Ko na mokupuni e ae, e kuaiia ma kela a me keia apana e like me ka papa hoike maluna.
UKU KOHO.-No Honolulu. $500 no keia a me keia laikini; no Hilo, Lahina a me Wailuku, $300 no keia a me keia laikini; no na apana e ae, $100 no keia a me keia laikini.
MANAWA.- E uku mua ia he 25 pa keneta i ka wa e haule ai ka hamere, a e lilo no na dala i uku mua ia ke ole e hookaa la mai ka uku piha o ka laikini iloko o na la he 10 mai ka la i kuaila ai. H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov 7, 1881. 1041 3:
KEENA WAIWAI,
Honolulu, Oct. 28, 1881.
Ua hookohuia na mea nona na inoa malalo iho i mau hoa no ka Papa Hoopii Auhau o M H 1881.
OAHU.
Honolulu J O Carter, D Kahanu
Ewa & Waianae S Prrevier, S K Kuhano
Waialua S N Emerson, H N Kahulu, J F Anderson
Koolauloa J L Naili, J W Kamealoha
Koolaupoko M Rose, G Baranaba
MAUI.
Lahaina H Dickenson, J O Kawehe
Wailuku G Armstrong, W P Kahale
Makawao D Crowningburg, C K Kapule
Hana M Pico, J Gardner
Molokai & Lanai J W M Poohea, D Kailua
HAWAII.
Hilo C E Richardson, O T Shipman
Puna J N Kamoku, J M Kealawaa
Kau G W C Jones, J Kauhane
South Kona J Kuaimoku, J W Smith
North Kona H Cooper, C Kaiaiki, H Weeks
South Kohala J W Kuakini, W H Daniels, Z Paakiki
North Kohala Geo. F Holmes, T J Hayselden
Hamakua S F Chillingworth, D F Sanford
KAUAI.
Hanalei C Bertlemanu, Jas. M Gibson
Kawaihau W H Rice, D. Makaliu
Lihue E Lindermann, S Kalu
Koloa L Kahlbaum, S W Kauanoe
Waimea G B Rowell, F Bindt
Niihau J Kaika, J W Kaapuu
Kakauinoaia
J. S. WALKER, Kuhina Waiwai
HOOLAHA O KA HALE LAPAAU O
KA PAPA OLA.
E weheia ana ka Hale Lapaau o ka Papa Ola ma Kikihale mai ka hora 9 a hiki i ka hora 11 o kakahiaka o kela a me keia la, malalo o ka lawelawe a hooponopono ana a Kauka Fitch (Pika), ma ka makalua o Kauka Emekona. Ua oluolu oia e halawai me na poe i loohia ia me na mai.
Honolulu, Nov. 2, 1881. (9) 1040 tf
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
POAONO, NOVEMABA 26, 1881.
NA AUHAU.
U hihia na auhau o ka apana nei o Kona, Oahu, mamuli o ka pono ole o na hana a ka luna helu, ua hoopii loa ia ka heluna o kekahi mau waiwai iluna, a oi mamua o ka heluna kupono, ua lohe ia no hoi ua he lu palua ia kekahi mau mea. O ka rula i lawe ia mai e ka lunahelu no ke koho ana i na waiwai o keia apana, aole i maopopo, ua ake paha e hoonui i na loaa a me ka waiwai, aka nae, he mea ulu ka waiwai ma ke koho wale ana. Aole hiki i ko kakou poe luna helu ke koho wale aku i ka waiwai mamuli o ko lakou manao wale iho no. O ke ano io maoli o ka waiwai iloko o ka wa i helu ia, aole ia he mea loaa ma ke ko ho wale.
O ka poe i mau i ka lawelawe ana mawae na o na hana hoowaiwai o ka aina, a i ike pono hoi i na rula nana e hooholo na kumu kuai o ka waiwai, a o ka poe no hoi ia lakou na noonoo ano kaulike me ka ewaewa ole, o lakou kai kupono no na oihana luna helu, a aole o ka poe hoopilimeaai.
O ka pono ole o na auhau, he mea ia e ino ai ka noho ana o ka lahui, ma kekahi mau aina e no hoi, ua ulu mai na poino nui no ke aupuni mamuli o ka lawewale hemahema ia o na auhau, a o na auhau pono ole no hoi ka pohaku kahi i ili ai a nahaha kahi mau aupuni, no ke hewa o ka hana ana. No ka pono a me ka maluhia o ko kakou uei aupuni, ke ake nei makou e ku i ka po lolei a me ke kaulike ka hana ana o ko kakou nei mau auhau, mai ka helu ana, ka ohi ana a me ka hoolilo ana o ua mau auhau nei.
He nui ka poe e hoohalahala nei e keia apana imua o ka Papa Hoopii Auhau no ka pono ole ka helu ana. He mea pono i ko makou poe makamaka ke hele koke i ka luna auhau e ninau no ko lakou heluna, a i na ua hewa e hoopii koke mamua ao ka la 30 o keia mahina, no ka mea, i na e hala ia 3 la, aole hiki ke hoopii ma ia hope.
KA HANOHANO ALII.
E KALA mai ko makou poe makamaka heluhelu ke kamailio iki makou no kekahi
mau mea e pili ana mawaena o ke kulana hanohano o na alii a me kakou na makaainana. Na kekahi mau mea i ike maka ia i ka la hanau o ka Moi, ma ka ike alii ana iloko o Aliiolani Hale, i hoala mai i ka manao e kamailio ma keia mea. Ma ia la ua hele ae kekahi mau mea e ike alii me ke ano kupono ole o ka aahu. Aohe a makou olelo no ka hapanui o ia lehulehu i hele ae ma ia la, ua ku i ka mahalo ia ko lakou mau kulana, a me ka lakou mau hana a pau. Aka, ua hele ae kekahi mea, a mau mea kakaikahi paha, me na aahu pelapela a ano kapulu e hoike ia lakou iho imua o ke Alii ma ka la i oleloia.
He mea kiekie a he hanohano ke kulana o na alii. O ka Moi ke poo o ka lahui; he ihiihi kona kulana; nolaila; aohe pono ke kanaka ke hele wale aku imua o ke aloalii me ka noonoo ole iaia iho, a me ka hooponopono ole iaia iho a maemae, me kahi aahu kupono no ia anaina hanohano. Aole o ke silika, a me ke paina, a me na aahu kumukuai kiekie ka mea e kupono ai. O na wahi aahu e pili nei no i ko kakou mau kino, aku i maemae e pono ai, aohe lepo, aohe weluwelu, aohe kapulu-oia ka makou e noi nei. I ike mai na maka o na alii i ko lakou poe makaainana, ua maemae a ua maikai. E noonoo pono kakou a e hooponopono ia kakou iho mamua o ka hele ana imua o ka poe kiekie o ka aina.
Eia kekahi, ma kou aoao makaainana ke kono mai nei na noonoo pono a pau o ke kanaka ia oe malama pono ia oe iho me ke kapulu ole i kou kino iho. Heaha oe? He kanaka oe, he mea noonoo, aohe he holoholona. Na oa hiohiona a pau o ke kanaka maikai e koi nei ia oe e hookanaka a e ku iluna imua o na poe kiekie a me ka poe o kou kulana iho me he kanaka maikai la i ike pono i ka malama maikai ana i kou kino iho. A ua
hauoli makou i l@a ike ana pela no ka hapa nui o ka lehulehu i hele ae ia la. No na hemahema iki i koe keia mau wahi oleloao a makou e kamau nei.
HOOHALAHALA KA PAE AINA.
ME he mea la, ma ka nana ana i ka manao pepa o ka Pae Aina o kela Poaono, ua oluolu ole ia pepa no ke kamailio ole o ke KUOKOA maluna o ke kumuhana i hapaiia e ua Pae Aina nei he mau pule i hala ae nei, oia hoi no ka olelo hooholo a kekahi poe Kiure e pili ana mawaena o kekahi makai a me kekahi haole. Aole no e hiki ia makou ke hapai i na kumuhana a pau i kamailio ia e ka “Pae Aina,” no ka mea, he okoa ko makou kuleana i kona. Aole hiki ia makou ke kamailio me ka hilinai ma na mea i lono wale ia, a koho wale ia e like me @ka ka “Pae Aina” e hana nei. Ke i nei ia pepa “ma ke koko o kekahi poe lehulehu ua hookuu ia ka mea lawehala no ka mea he ili keokeo kona.” Ina he oiaio keia “manao koho" a ka “Pae Aina,” alaila ua hewa maoli ia poe kiure, a aole makou kanalua i ka hoahewa aku. Aku na ka “Pae Aina” no i olelo mai he manao koho wale keia; aole mea ke KUOKOA i ka hoahewa ana ia hai mamuli o na manao koho wale.
Ke i hou mai nei kela pepa, “aole i hoike ke KUOKOA i keia hihia ma ke akea, no ke kumu i akaka ole.” Pela io no paha; aole io no i ike ka Pae Aina i ke kumu o ko makou
kamailio ole ma ia kumuhana; ina i ike mua ia pepa, ina paha ua loaa kona kahua e hoahewa ai, a i ole, ina no paha ua ike oia he kumu kupono no ko makou i pane ole ai. Eia nae ka mea hilu loa, ma ka lalani hookahi malalo iho puana hou ae la ua Pae Aina nei, “o kekahi o na kiure, he makamaka no ia no ka Luna Hooponopono o ke KUOKOA, no ia mea, hoike ole ai i nua o ka lehulehu.” Ea, pau ole no hoi na lauwili ana a keia pepa! Ma ka puana mua “aohe i akaka na kumu o ka makou kamailio ole ana,” a ma ka puana alua hoi, he punahele no makou kekahi o na kiure a oia ka ke kumu o ko makou kamailio ole ana! Ea, nawai la auanei e haha poeleele nei ka no’a i ahuw ale? Na ke KUOKOA anei; na ka mea kalai manao me ke akahele ma na mea i ike maopopo ia, a i lohe pono ia? A na ke Pae Aina paha, e like me kana e kalei nei me ka i ana he olelo i “kohoia,” a e olelo ana he mea “akaka ole iaia ke kumu,” a me kana ni iau i hoopili pu ia me kana haina ponoi, ana i ninau iho ai penei: “No ke aha la? No kona haole ana anei? Aole i ike iki ma kou.” Ea, na ka mea “ike ole” paha e haha poeleele. Ua ike pono o KUOKOA i ke kumu o kona hamau, aka, “aole ike iki ka “Pae Aina,” wahi no a kona waha ponoi. Ea, haha hoe ia aku ka noa, malia o loaa aku i kapua.
Ma ka ninau hope loa a ka Pae Aina, e ninau ana penei: “No na kanaka Hawaii maoli wale no anei na hoopai o na hihia i ano like me kela, aole no ka haole kekahi?” Na na moolelo o ko kakou mau aha hookolokolo e hoike mai i k pane oiaio. Na ka papa inoa no hoi o na lawehala e paa nei maloko o ka hale paahao ma Kuwa e pane. Aia maloko o ia hale paahao e noho nei i keia wa he 62 lawehala Pake, he 25 haole o na lahui e ae, a he 71 Hawaii maoli. Ke huiia na poe o na aina e e noho paahao nei, ua oi ae ka huina i ko Hawaii maoli. A ina e hoomaopopo iho kakou i ka oi nui o ka heluna kanaka Hawaii maoli mamua o na lahui e ae e noho nei ina ka aina, alaila lawe mai i ka averika o ka poe i hoopaiia, ua oi loa ka nui o na haole i hoopaiia i ko na Hawaii. Me keia e waiho aku ana makou i na manao hehena a ia pepa, oiai ua pae oia i kapua. Ua lalau.
NA HANA PONO.
Ua hoopiha hauoli ia makou no na nuhou o na hana pono ma Waipio, Hawaii, ma ka hoomaopopo ana i na lono i loaa mai, ua ala io ko laila poe mai loko ae o ka noho ana palaka, ua huli hoi kekahi poe auwana, ua piha na halepule a ua piha hauoli na kanaka, pela no, no ka mea, ma kahi e ulu ai ka pono, ua like ia wahi me ka aina i hoomau ia e na kahawai, e ulu ana na mea kanu, e uliuli ana ka aina, a e mahuahua ana na hua maikai. O ka pono no ka paakai a me ka malamalama o ka aina, a oia no ke ola a me ka maluhia.
Ua lohe iki no hoi makou, ua ala mai na hana maikai ma Waialua, pela no hoi ma Haiku, Maui, ina he olelo keia mau lono, he pomaikai ia no na mea a pau, ke kono aku nei makou i na makamaka e hoike mai i na he mau mea hou o keia, i hiki ke hoolaha ia aku no na mea a pau, o ka oiaio ka makou makemake, aole o ka olelo wale.
Ma Honolulu nei ua hoomau ia no na ha lawai hui a hiki i keia wa, aole nae he nui loa ka poe i hele mai, ua lohe nae makou ua huli hou kekahi poe, o ka hoa nui o keia mau hana i makemake ia, o ka ulu a hoopalahalaha aku a puni ka aina, ina pela e piha hauoli ana ka aina mai o a o.
Ke haawi nei ke KUOKOA i na mahalo ia John A. Palmer, no kona haawa manawalea ana mai i kekahi o kana mau pahu wai-momona (soda water).
Lohi mau hoi ka puka ana o ka Paeaina wahi a kekahi o ko makou luna, malia paha ua ike na wahi ulele hua i ka hoolaha ma ke Kuokoa no ka emi o na pela moe o kahi o C E Williams, nolaila ua hoolako laua me kekahi o ua mau pela moe emi nei i wahi no laua e hiolani ai ke kaawale iki ae o Anapu mai ke keena ae, wahi a ka lua, kunou mai la ka mua me na nanaina uluhua no ka mea ke hele loa aku la e kani ka hora 4 a loaa ole na puu amaama o ka makeke, hu ae la ka aka a ka poe e ku koke ana no na hana ohumu a keia mau lana.
OLELO HOOLAHA.
O ka poe a pau i makemake e hoouna aku i mau ukana a i ole i mau dala paha i ko lakou poe makamaka i loohia ia me ka pilikia ma ke kahua Lepera, ke hoike ia aku nei ka lono, e waiho ae ia mau mea ma ka lima o Mr. Hanale Walakahauki, me ke kuni pono ia a paa ka maka mawaho, a nana no e hoouna pololei aku ia mau mea ma ke kahua Lepera; a nana no hoi e haawi i mau Bila Kikoo no na dala e hoouna ia ana i kekahi mea e noho ana malaila.
R. W. MEYER.
Agena o ka Papa Ola no ka mokupuni o Molokai.
Kalae, Molokai, Nov. 17, 1881. n 23 1m
OLELO HOOLAHA.
OWAU o J W Pakiko, no Kakaako, ke kahea aku nei au i na Pake nana i kuai ke kumulaau Kiawe e ku nei ma Kakaako, e kii mai e oki i ua kumulaau nei. Ina aole e kii mai a pau na la he 31, alaila, e pili hou la'u keia laau. Ina e kii mai, e hele pu mai me na dala elua ($2.00), no ka lilo i ka hoolaha a me ka uku o ke ku loihi ana o kela kumulaau iloko o na mahina elima. No ka oiaio o keia, ke kakau nei au i ko'u inoa, J W PAKIKO,
Kakaako, Nov. 21, 1881 1043 4t
HOOLAHA A NA LUNA HOOPONO PONO WAIWAI.
MA ka Waiwai o D Kaleialii k, o Hamakua, Hawaii, i make. Ua hoonohoia mai maua e F S Luman, Lunakanawai o ka Aha Kaapuni Apana Eloku ma Hilo, i Luna Hooponopono no ka waiwai o ua D Kaleialii la i make. Ke kahea aku nei maua, o ka poe a pau a ka mea make i aie aku ai, e hoike koke mai imua o maua iloko na mahina ekolu, mai keia la aku o ka hoolahaia ana ma ka nupepa, o pale ia lakou.
ELIKAPEKA,
J KAAUKAI.
Kaala, Hamakua, Hawaii, Nov. 14, 1881. 1043 3t
KUAI O KA WAIWAI PAA.
Ma ke kauoha o J C Cluney a me J Manuel, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke kudala akea ma ke Keena Kudala ke hiki aku i ka hora 12 awakea o ka
POAONO, LA 26 O NOVEMABA, 1881,
na apana aina waiwai paa malalo iho:
1-Ili Aina o Pahao waiho la ma Waikele, Ewa, Oahu, no na na apana elua. Apana 1, he 12 53-100 eka. Apana 2, he 1 84-100 eka, Palapala Sila Nui 5663, Ua anaia na palena. He hookahi hapalua, he aina Laiki. No 10 makahiki hoolimalima, e hoomaka ana mai ka la 1 o Iune, 1879, no $50 hoolimalima o ka makahiki.
2-Aina ma Punaalana, Nuuanu, Honoluolu. He elua apana aina, he aina kula a he hookahi eka aina Kalo. He 7 eka a me 524 anana kuea, Palapala Sila Nui 7148 ia Moa. He 10 makahiki hoolimalima o keia aina ia Pala, mai ka la 1 o Mei, 1878 no $35 hoolimalima o ka makhiki.
AINA HALE.-Ma ka aoao komohana o ke alanui Kalepa a me Alanui Alakea nona ka ili 147 anana kuea me Kiua Hale noho, Hale Kuke a me Hale Kaa, me na Pono Wai.
Palapala a me na lilo i ka mea kuai.
E. P. ADAMS,
1041 4t Luna Kudala.
MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Waipa k, no Hilo, Hawaii i make. Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala o Lee Loy, ka lunahooponopono no na waiwai o Waipa k, no Hilo, Hawaii i make, e noi ana e aponoia kana hike hope a e hooholoia ka waiwai i na hooilina, a e hookuu iaia mai ka oihana Lunahooponopono. Nolaila, ua kauohaia o ka Poakahi, ola ka la 19 o Dekemaba, 1881, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nei la, me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eloku.
Hilo, Hawaii, Novemaba 7, 1881. 1042 3t
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eloku o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o K H Umiamaka k, no Maulili, Hilo, Hawaii, i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Wahau ka wahine mare a K H Umiamaka k, no Maulili, Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e hoonohoia o E Kekoa i lunahooponopono no na waiwai o ka mea i make. Nolaila, na kauoha ia i ka poe a pau i pili, o ka Poakahi, oia ka la 19 @o Dekemaba, 1881, ma ka hora 10 o kakahiaka ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, ola ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Hilo, Hawaii, Novemaba 7, 1881. 1042 3t
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ko waiwai o H@@@T A. KAHAKU i make. Olelo kauoha e koho i mau Lunahooponopono no ke kuai ana i kekahi mau waiwai pau.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala @@i a me no hoike a Robert Hoopili Baker a me John T. Baker, na Lunahooponopono i hookohuia no ka waiwai o H@@@T A. KAHAKU i make, o noi ana e kuai@@ kekahi mau waiwai paa o
ka mea i make e waiho la ma Kalia, Waikiki, Oahu, a e noi ana i kekahi kumu no ka ae ole la e kuai.
Ua kauohaia o ka poe a pau i pili i ua waiwai nei o hoike mai ia lakou ma keia Aha i ka POALUA ka la 6 o DEKEMABA, 1881, ma ka hora 10 o kakahiaka ma Honolulu, malaila a ma ia wahi e hoikeia ai na kumu e ae ole ia na noi la. A na kauoha
hou ia, e pe@a keia olelo hookaha @oo @ pale mamua o ka la e hoolohoia ai na noi ia ma ka "Nupepa Kuokoa," he nupepa i pa@a a hoopakaia ma Honolulu.
Kekauha ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Nov. 14, 1881.
A FRANCIS JUDD.
i@@@: Lunakanawai Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakaaolelo 1043 3t
KA
NUPEPA KUOKOA
NO
1882.
Ma ka malama o Ianuari, e komo aku ai ke
KUOKOA
iloko o ka IWAKALUAKUMAMaKAHI o kona mau makahiki. He makahiki hou keia a he ano nui, pela no hoi pahola aku ai ke
KUOKOA
i na waiwai kilakila ano hou imua o kona poe heluhelu he lehulehu wale
E HOOPUKAIA ANA O
UNCLE TOM'S CABIN,
He Moolelo Walohia keia no ke Au o ka noho ana Kauwa Kuapaa ma Amerika Hui, i kakauia e MRS. H. B. STOWE, kekahi wahine kaulana i ke kakau moolelo.
No ke kaulana o keia moolelo, ua unuhi ia mai ka olelo Enelani aku a iloko o na olelo okoa o ka Honua nei he IWAKALUA, a ua kaulana loa ma Europa a puni. Akahi no a unuhiia iloko o ka olelo o ko kakou aina makuahine.
E PUKA ANA NO HOI KA MOOLELO
HOLOOKOA O
George Washington,
Oia o KEOKI WASINETONA, ke Alihikaua kaulana a Peresidena mua loa o Amerika Hui, ka mea i kapaia
KA MAKUA O KONA LAHUI,
E pau pu ana me kana mau kaua weliweli.
A E HOOPUKA PU IA ANA NO
HOI KEKAHI KAAO KAULANA
O HAWAII PONOI, O
KEANINIULAOKALANI.
He moolelo kaulana keia, a he nanea no ke Kau a me ka Hooilo.
O KA MAKANA A KE
KUOKOA
NO KEIA MAKAHIKI AE,
OIA NO KE KII O
KA OHANA ALII O BERITANIA NUI,
He Umikumamalima poe okoa iloko o ke ia kii nui, i hooleleia iloko o na waihooluu like ole he umikumamaono. He nani maoli ka nana ana, a he kahiko hanohano no na Home Hawaii.
MAKEMAKE KE
KUOKOA
E hoolako i kona poe heluhelu a pau loa me keia makana waiwai loa. E loaa wale
ana keia makana waiwai i na Mea a pau e lawe ana i ke
KUOKOA
NO 1882,
ME KA HOOKAA MUA I NA
Dala Elua
O ka Pepa, mamua ae o ka
La 31 O Maraki,
NA KA HIKI MUA KA LOAA MUA.
E hooikaika ana ka
KUOKOA
No kekahi mau Helu Manao e Pili ana i ke
OLA KINO
O ka lahui, no ka pomaikai o kona poe heluhelu o ka Makahiki hou.
A ina he mea hiki, e puka hou no
kahi mau helu o
"KE KANAWAI."
AOLE E NELE NA MEA HOU O NA AINA E,
A ME KA MOOLELO PIHA O KE
Ke Kau Ahaolelo o 1882.
E hoomakaukau mua na Luna me ka lakou mau Kauoha. A ina o ka Poe makemake e LAWE PAKAHI ma ke KEENA, e kauoha mai ma ka leta, me ka hooili pu mai i ke DALA.
AOLE E LOAA KA PEPA I KA POE E NOHO AIE ANA.
OLELO HOOLAHA
NO ka mea, ua pau ka hoolimalima o Kimo Pelekane ma maluna o ka aina o Waipio, Ewa, Oahu. Nolaila ke kauohaia aku nei ua poe mea LIO a holoholona a ae paha a pau, e lawe koke aku i na holoholona mai ka aina aku, iloko a na la he IWAKALUA, o hopuia no ke komohewa. A. F. JUDD
Kahu Malama Waiwai no Ai@@e @
Honolulu, Nov. 12, 1881 1041 4t
HALEPAI HOU.
No ke pai ana i na ano a pau i makema keia e na kanaka, oia hoi:
NA PALAPALA, NA BALOTA,
NA LIPINE I PAIIA ME NA HUA,
NA PALAPALA KUHIKUHI HAAWINA.
A ME NA OLELO HOOLAHA
O na ano Humuhumu Buke o kela a me keia ano, e humu ia me ka eleu a me ka maiau, ke hoounaia mai na kauoha ia
Thos. G. Thru@
(Kalamu)
1029 6m Ma Alanui Kalepa, Honolulu.
KALE KULIKA,
Luna Hooiaio Palapala Luai,
MOLAKI A ME NA PALAPALA OIA ANO
Luna Hooiaio Palapala Aelike mawaena
O na Haku a me na Kauwa.
Luna Haawi Palapala Mare.
Me ke kini o ke alanui Moiwahine me Kaah@@@@@, kulana kauhale o Honolulu ko Hawaii Pae Aina. 906 tf
C. C. COLEMAN
Amara a he mea hana Mekini
Kapili kapuai hao lio.
A MEKA
Hana ana i na Kaa Lio &c. Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke
905 Ia i ke Alanui Papu. 11
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA.
E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei.
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 @ @@ mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee ma kahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona @@@ ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a kou paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina e ke dala hookahi @@@ no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke buke e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu ia ma mua o kona ohi ana, a o kana buke kekahi kelawela mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai kaua o ka Buke kekahi ke lawe mai.
Ma ka la mua o Sepatemaba i keia makhiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kimupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a kou, a mahuahua ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.
861 tf BISHOP & CO
MRS. A. M. MELEKI,
MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME
Na Koloka, Holoku ana hou.
104 Alanui Papa, Kuea o Burua.
Honolulu, Ian 15, 1881 999 1y
MAKEMAKEIA
Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke
C BREWER & CO. (Burua Ma)
Honolulu, Sept. 29, 1880 6 11.
HOOLAHA HOOKO MORAKI
Ke hoike aku nei ka mea nona ka mua malalo mamuli o ka mana o kekahi palapala moraki i hanaia a haawiia mai me kou lima e William Jarrett a me Hannah Kaoo Jarrett, @h@ naia i ka LA 14 o MARAKI, 1865, a i hoopaaia ma ka buke la aoao 191, na manao au e hooko aku i ka mana o ua palapala moraki ia ma o na kumu aelike i hooko ole@@, a e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma ka Rumi Kudala a E P A@@@@ ma Honolulu ko hiki aku i ka
POAONO, LA 17 O DEKEMABA, 1881
ma ka hora 12 o ke awakea, o na wahi a pau i hoikeia ma @@ palapala maraki nei penei
O kela apana aina a pau e waiho la ma Honolulu a iho akaka piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 3-465 ia Hannah Kaoo nona na anana kuea he 742, a me kela wahi moali ai@@ uuku e pili pu ala me ka aina i hoikeia maluna i haawiia no Wm. Jarrett e Kamehmeha IV,
PAUL JARETT
Kakela a me Haki, Loio.
Nov. 14, 1881 101@ 4t
KUAI O KA HOOLIMALIMA
Ua kauohaia mai au e ke Kahu Malama Waiw@ o Irne H Ii, e kuai aku ma ke kudala akea ma ae alo o Aliiolani Hale, ma ka
POAONO, KA LA 3 O DEKEMABA, 1881.
ma ka hora 12 o ke awakea, ka hoolimalima o ke Ahupuaa o Waipio, Ewa, Oahu mauka iho o ke alanui o Waianae no ka loihi he 6 makahiki, e hoomaka ana mai ka la 1 o Ianuari, 1882. E uku mua ia i kela a me keia hapaha makahiki. O keia wahi maluna he 16000 eka.
No manawa hookahi no, a ma ia manawa ao hoi e kuai ia ai ka hoolimalima o na Loko I@a kaulana o "Eo" a me "Hanaloa."
No na mea i koe a me ke ano e haiia no i ka @ @
kedala ia ai. E P. ADAMU
1042 3t Luna Kudala
HALEKUAI KAMAA BUTI
A ME
KAMAA HAAHAA!
No ka Mea nona ka Inoa malalo.
MA KA
HELU 114 ALANUI PAPU!
Ma Keia Aoao mai o ka Halelio Punuiheoa
O ka loaa ana mai nei no ia o na waiwai o na Le@e a me na Keonimana, oia hoi na Kamaa Butti, na Kamaa Haahaa. Na Kamaa o na keiki o kela a me keia ano. He nani na ki@@h@ no@i, ke na @@@ no ka M H 1881.
O na kamaa i humuhumu maoli ia e a'u a me ko'u mau paa hana he nani, he paa, he loihi ka manawa e komo @ mamua e ko kekahi mau hale e ae. E wiki "E au!" Eia ka nani ia.
O na Kamaa nahaehae, e humuhumuia no me ke Kumukua, waipahe.
O na paahana o ka pepa ekahi na paahana o kou hale, aole he mau paahana lolo.
O na kauoha mai na mokupuni a me ko ke kulanakauhale nei, e hookoia no me ka hikiwawe loa.
E kipa mai e na makamaka. E hamama no ka ipuka o ko'u hale ma na ahiahi a pau.
FRANK GERTZ.
1034 @@@