Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 42, 15 October 1881 — Page 3
| This text was transcribed by: | Wendy Wichman |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
___________________________________________________________________________
Halepai Hou.
No ke pai ana i na ano a pau i makemakeia e na kanaka, oia hoi: NA PALAPALA, NA BALOTA, NA LIPINE I PAHA ME NA HUA, NA PALAPALA KUHIKUHI HAAWINA, A ME NA OLELO HOOLAHA.
O na ano Humuhumu Buke o kela a me keia ano, e humu ia me ka eleu a me ka maikai. ke hoounaia mai na kauoha ia. Thos. G. Thrum, (Kalamu) Ma Alanui Kalepa, Honolulu.
________________________________________________________
Na Kanaka o Hawaii Nei!
INA I MAKEMAKE OUKOU E KUAI I. Gita, Akodiana, Banjo, Ohe, Violina, Pahu Hookani Nunui a Liilii, HE PONO LOA IA OUKOU KE. HELE MAI I KA HALE KUAI O Geo. F. Wells, Helu 66 me 68 Alanui Papu. Ke malama nei no au i na Lako Halo o na ano a pau. Na Noho no $1.00. Na Moe Laau no $7.00. Na Punee nani loa no $15. A me na lako hale piha no ke $45. Ina i makemake oukou i na Mekini Humuhumu lole, e loaa no ia oukou ka Mekini Humuhumu Amerika ke kumukuai makepono me ka makana he pila Gita maikai a he kii nui paha.
Ua pai iho nei o Mr Wells he Buke kuhikuhi no ka Huila Humuhumu ma ka olelo Hawaii. A i keia wa, o ka poe e noho ana ma na wahi kuaaina, ua hiki ia lakou ke kuai i ka Huila Humuhumu me ka haawi manawalea ia aku o ka buke kuhikuhi, a mailoko aku o keia buke e ike ia i na loaa o ka humuhumu ana ana.
O na kumukuai o ko makou mau Mekini Humuhumu, mai ke 40, 45, 50, a hiki i ke $55.
Ina i makemake oukou i ka mekini loa me ke pakaukau akea a me ka huila kala, ua hiki no ia oukou ke hoouna mai ina ka leta ia. Geo F Wells ma Honolulu.
Me ka hookomo pu iho i ke $55, a nana no e hoouna aku we ka buke kuhikuhi me ka makana i hui ia. Na oukou no e hai mai i ka makana a oukou e makemake ai. E loaa no na Wati maikai no ka $7. Na wati kau hale mai $2.50, $3, $4. i ka $. Na kaula wati, no ka $1.00 wale no. Eia no hoi ma keia hale kuai na laau kii emi loa o ke kumukuai. Geo. F. Wells, Helu 66 me 68 Alanui Papu.
________________________________________________________
ALOHA! ALOHA!!
I o`u mau makamaka ponoi a me na makamaka o ke One Oiwi, e hoomanao i keia maluna ae. Oiai, ke hoike aku nei nu imua o oukou, ua hoonee ae nei au ko`u wahi hana mai ko`u kahua mua i kamaaina ia oukou, a ka Helu 70 Alanui Moiwahine, e pili pu ala me ko Hackfeld & Co. halekuai, malaila au e hoowakaukau nei e hana i na ano hana a pau e pili ana i ke Koa a me ke kapili ana i na kapuai hao o na lio me ka maikai a me ka maiau. A ke hoaialo aku nei au, o ka poe a pau e lawe mai ana i ka lakou mau hana ma ko`u hale hana. e ike no lakou ua kaulike ko lakou manao me ka`u mea i hana ai, a i oi aku ka emi mai kekahi mau hale hana e ae o ke kulanakauhale nei.
Aole au i lawe mai i na lima hana o ka papa elua, aka, o na lima hana o ka papa ekahi, a o lakou ka poe hana e lawelawe nei i na hana ma ua iaia a pau o ka`u oihana.
E hele mai hookahi, e hele mai no a pau. E hookoia no na hana me ka maikai, maiau a me ka holopono. E hele nui mai. G. West.
________________________________________________________
Ko Bihopa Ma.
Banako Malama Dala.
E Malama no maua i ke dala o na kanaka maloko o ka Banako, penei: loa hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka ia o ka lawe ana mai a hiki i ka ia o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina e ke dala hookahi aole no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu ia mamua o kona ohi ana, a o kaua buke kekahi kelawela mai.
Ma ka kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai kana, o ka Buke kekahi ke lawe mai.
Ma ka la mua o Sepatemaba i kela makahiki a i keia, e hoalualu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hookelo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau. BISHOP & Co.
_________________________________________________________
Dr. E. H. THACKER.
KAUKA HUKI NIHO
Aia kena keena hana ma Alanui Papu helu 104 1-2 maluna
Malaila oia e loaa ai, na poe a pau i hoohia ia me na niho eha. E loaa no oia mai ka hora 9 am a hiki i ka hora @ pm.
Ua loaa hou kekahi mea huki niho, a o ka poe e makemake ao, e huki ia ko lakou mau niho eha, e naue ne i keia hale, no ka uku kepono. Honolulu, Dec. 01, 1880.
_________________________________________________________
MRS. A. M. MELEKI,
MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME
Na Koloka, Holoku ano kou.
104 Alanui Papu, Kuea o Burua.
Honolulu, Jan. 18, 1881.
_________________________________________________________
MAKEMAKEIA:
Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke.
C BREWER & CO. (Burua Ma.) Honolulu, Sept 29, 1880.
_________________________________________________________
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na mea a pau ke nana mai i keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei au ma ke akea no keia mau apana aina ma Waikele, Ewa, i lilo mai ia'u ma ke kuai mai a K. Napahi k mai. ke hoolaha aku nei au i na pake nana i hoolimalima me Pao k no ua mau apana ala, he mana kuleana o lakou e kii i na mea ulu o luna o ia mau aina, ke ole lakou e hele mai e kamailio pu me a'u, no ka raiki e ulu ia maluna o kuu aina kuai, ma ka oiaio.
C KEKAUILI. Honolulu, Sept. 25, 1881.
________________________________________________________
HALEKUAI KAMAA BUTI
A ME
KAMAA HAAHAA !
No ka mea nona ke Inoa malalo. Ma ka Helu 114 Alanui Papu !
Ma keia aoao mai o ka Halelio Pantheon.
O ka loaa ano mai nei no ia o na waiwai o na Lede a me na Keouimana, oia hoi na Kamaa Buti, na Kamaa Haahaa. Na Kamaa o na keiki o keia ia me keia ano. He nani na kinohinohi, ke au hou no ka M H 1881.
O na kamaa i humuhumu maoli ia e a`e a me ko`u mau paahana, he nani, he paa, he kihi ka manawa e komo ai mamua o ko kekahi mau hale e ae. E wiki! E au! Eia ka nani ia.
O na Kamaa nahaehae, e humuhumuia no me ke Kumukuai waipahe.
O na paahana o ka papa ekahi na paahana o kuu hale, aole he mau paahana ioio.
O na kanaka mai na mokupuni a me ko ke kulanakauhale nei, e hookoia no me ka hikiwawe loa.
E kipa mai e na makamaka. E hamama no ke ipuka o ko`u hale ma ua ahiahi a pau.
FRANK GERTZ.
________________________________________________________
He Nni Anei Kou Makemake i na
Mekini Umuhumu Lole !
loa peia, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai o
Kakela & Kuke,
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano
Mekini a Wheeler a me Wilson
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai
o ka mea hookahi.
NA MEKINI A SINGER,
ma ke $50 pakahi, me ke ano
MEKINI a WILCOX me GIBBS,
ma ke $30 hiki i ke $50 ke kumukuai.
I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke k pono o keia mau Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.
______________________________________________________
Ua Wehe Hou Ae Nei
O
ALOPALEKA M. MELEKI !
I NA
WAIWAI HOU LOA
O NA ANO A PAU.
OIA HOI
Na Lihilihi, Na Mea Hoonani i hana maiauia, Na Lihilihi Kuuwelu, Na Kihei nunui, Na Lole o na wahine me na keiki
Na Pahoehoe, Silika, Nehe o na waihooluu a pau i kinohinohiia a kinohinohi ole ia, Na Mamalu Aulii o na Lede a me na Opio o ke kulanakauhale nei, Na Peahi, na Paleili o na Wahine a me na Kamalii, Na Kakini o na waihooluu like ole o na Kane a me na Wahine, Na Geradine, ua Puu o na hooluu like ole, e kohukohu ai no keia wahi.
Na Papale o na Wahine i kinohinohi ia, Na Papale o na ano a pau o na Kane, Na Lipine Silika, Veleveta, Pahoehoe, o na laula like ole, Na Pihi, na Mea Hoonani a me na Mea Kinohinohi, Na Paa Lole Auau o na Kane a me na Wahine,
A HE NUI AKU NO KOE,
Aka, na ko oukou mau Lunaikehale e kono e naue mai a ikemaka i na nani e waiho nei. E hoounaia no na Apana Lole Hoikeike ke kauohaia mai. E HELE mai Hookahi ! E Hele mai no a pau !!
A.M. MELEKI, Helu 104 Alanui Papu.
_____________________________________________________
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUMAHU HAWAII
"LIKELIKE,"
Kapena King.
Poalua, Sepatemabe 20, hora 4 pm…Kaapuni ia Hawaii
Poalua, Sepatemabe 27, hora 4 pm…Hilo
Poalua, Okatoba 1, hors 4 pm…Kaapuai ia Hawaii.
AOLE AIE NO NA UKU OHUA.
Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea ina he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae la ka lawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole la ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.
HE KUIKE KA UKU UKANA.
Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mea a. A e hookuia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia. A e malama la no me ka makaala na ukana, paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki
E hoailona ia me ka moakaka na Paku Rama a me Waina.
O ka poe no lakou oa ukana o kela ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakaula me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.
O na koana ao na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.
Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like, e pii Huna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai i ka uwapo, aia wale no a pau na ohua eepakeke i ka lale.
No ke ake nui e hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoololi no nei na ona a Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me maluna.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapaala.
Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mea mai ka uku moke. Aole e ili ka hewa no na paki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai. E hoookaaia ka uku ukana ka wa i noiia aku ai. WAILA MA.
____________________________________________________
HOOLAHA I KA POE I KULEANA
Ke hoolaha aku nei au i ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka Waiwai o SUSAN REYNOLDS o Honolulu i make, e hoike mai i ko lakou mau palapala me na hooiaio kupono i ka mea nona ka inoa malalo ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole mau ia aku lakou.
JNO. E BARNARD.
Kahu Malama Waiwai o Mrs Susan Reynolds i make
Honolulu, Sept 27, 1881.
__________________________________________________
HOOKAPU KAI LAWAIA.
Ke papaia aku nei ka poe a pau, ua hookapu loa ia ka hele ana e lawaia ma ke Kai Lawaia ma HALAWA no H.A. Kahanu a me Lui, i hoolimalimaia mai i ko makou Hai Ayan & Co. A ua hookohu aku makou i hope no makou oia o Maukealu, a o ka poe e kue ana i keia a kue aku i ko makou hope, he mana no iaia ke hoopai i ka mea i kue i keia hoolaha.
AYAN & Co.
Honolulu, Oct 6, 1881
___________________________________________________
WAAPA KUAI.
E ike ananei na kanaka a pau owau o ka mea nona ka inoa malalo mei, ke hai aku nei ao, e kuai ana au i kuu waapa me kona mau lako a paa, Elua hoe, hookahi pea kia O ka loa o ka waapa he 15 kapuai, o ka laula kokoke 6 kapoai, he waapa hoa loa, kupono no ka lawaia a me ka holo lealea ana O ke kumukuai $80. E loaa no au ma ka halekuai o Waterhouse ma ke Alanui Alii, e hele mai e na makamaka e hui me a`u a e kamailio pu hoi. Owau no ko oukou hou`loha oiaio,
H DAIMANA
__________________________________________________
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI
Ma ka la 8 o Sept. 1881, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka Hon. L McCully, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, I Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o J H Mahiai o Honolulu, Oahu, i make kauohe ole. Nolaila, o ka poe a pau a ka mea i make i aie aku ai, e waiho koke mai i ka lakou Bila me na hooiaio kupono iloko o na malama eono mai keia ia aku, o hoole mau loa ia. A o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai me ka hakalia ole. A pela me ka poe a pau e paa ana i kekahi mau waiwai o ka mea i make ma ko lakou mau lima, e hoihoi koke mai i ka mea nona ka inoa malalo nei.
Mrs. Kauihou Mahiai,
Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o J H Mahiai o Honolulu, Oahu, i make kauohe ole.
Honolulu, Sept. 13, 1881.
_____________________________________________________
HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Aha Kiekie, i Luna Hooko Kauoha a Luna Hooponopono o ka Waiwai o Thomas Meek o Honolulu, ke hoike aku nei i na kanaka a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e uku koke mai me ka hakalia ole i ka mea nona ka inoa malalo iho; a o ka poe hoi e paa nei he mau waiwai no ka mea i make ma ko lakou lima, e hoike koke ae i ka Luna Hooponopono me ke kali ole. O ka poe hoi he mau koi ka lakou no ka waiwai o ka mea i make, ke hoikeia aku nei e waiho mai i na hooiaio kupono i ka Luna Hooponopono iloko o na malama eono, o hoole mauia aku lakou.
H G Crabbe (Papai), Luna Hooko a Luna Hooponopono o ka Waiwai o Thomas Meek i make. Honolulu, Iulai 15, 1881.
____________________________________________________
HOOLAHA A NA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Oiai, ua hookohuia mai na mea, nona na inoa malalo iho e ka Lunakanawai Kiekie L McCully i mau Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o Kapolei w, o Kamoiliili, Honolulu, Oahu i make, a Kahu Malama no na Keiki oo ole a ka mea i make. Nolaila ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai iloko o na malama eono mai keia ia aku o hoole loa ia lakou, a o ka poe hoi a pau i aie mai i ka mea i make e hookaa mai lakou i na Lunahooponopono ma Kamoiliili.
Mrs. Mikahala Kaeo,
Samuel Kaeo.
Na Lunahooponopono o ka Waiwai o Kapolei w, i make, a Kahu Malama no na Keiki oo ole.
____________________________________________________
HOOLAHA HOOKAPU AINA
Ke papa aku nei au i ka poe a pau e hele wale ana a hehiku paha maluna e na aina i lilo i ka Hui Mahiko o Koloa. E hoopii ia no ma ke Kanawai ka poe a pau e kue ana i keia.
AD. Haneberg, Luna Nui
Koloa, Sept. 23, 1881
____________________________________________________
HOOLAHA HOOKAPU AINA.
E ike auanei na mea a pau ke nana mai i keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha nei ua ma ke akea, na kapu loa kuu mau apana aina e waiho nei ma Kaauhuhu, Uamakua, Hawaii. Apana 1--oia ka apana aina ma ka inoa o B Waihaawe k i make, ka apana aina a`u e noho nei a hala na makahiki he 20 a ai aku; a uo noho au ma ua apana aina la me ko`u kue ole ia, a ke hoike nei au ma ke akea, no`u ponoi ua apana aina la. Apana 2--he aina kuai no`u ponoi, nona na eka he 22 a oi ae a emi iho paha; he mau apana aina mahi laua a elua. Aole e hele wale na holoholona maluna o ua mau apana aina ia; o ka mea kue i na olelo o keia hoolaha, a loaa ia`u, a ma ka`u kauoha paha, e uku no ka ona nona ia holoholona a mau holoholona paha Elua Dala ($2.00) no ke poo; a ina he mau pomaikai e ae i-hana ino ia, e koi ia no ka uku e like me ka nui o ka poino.
Tomes Nakanelua
Maunaaniani Hale, Kaauhuhu, Hamakua,
Hawaii, Sepatemaba 21, 1881.
____________________________________________________
KAUKA EMEKONA.
Ua makaukau oia e lawelawe i na ano mai a pau o na kane wahine a me na kamalii, a i ka pale keiki no hoi.
E hele nui mai. He keiki Hawaii oiaio oia, he oluolu, a he pahee loa hoi ma ka olelo Hawaii.
Keena Hana. -- Ma ka Hale Kauka o Hopemana, ma Alanui Kalepa. A loaa no ia ma kona Home ma ke Kihi mauka o Alanui Kukui a me Papu, ma ka po.
___________________________________________________
Halekuai Ili hou o Hugh Mackay
Ka mea hana Ili akamai o Hawaii nei. Aia malaila na Ili o kela me keia ano i hooluu ia me ka nani lua ole.
E uku no au i Dala Kuike no na ano Ili a pau, ina Ili Maloo A Maka Paha, no ka auhau kiekie ke lawe ia mai i o`u nei. E loaa no au ina ko`u Halekuai Hou o Wehe Ka Olu!
Ma Halemahoe, Alanui Moiwahine, e huli pololei ana ke alo i ke Alanui Kaahumanu.
O ka`u ia e kauleo aku nei i na makamaka e none mai i o`u nei.
Iulai 13, 1881
____________________________________________________
CHRISTIAN GERTZ
Mea Hana Buti Me Na Kamaa Maoli!
Alanui Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson
Ke Hai Aku Nei Oia I Na Mea A Pau
Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,
Ilaila Oia i ohi hino mai nei i na waiwai nani o paa o kana oihana, a ke waiho ia aku nei no ke kuai ana no na kumukuai o ka manawa. He mau waiwai piha o na buti. Na kamaa haahaa a me na ano kamaa no na Lede. Na Buti, na Kamaa Haahaa a me na ano kamaa e ae a pau no na Keonimana.
Na Buti & Kamaa Haaha
A me na ano kamaa e ae a pau
No na kamalii! Na Kama O Na Ano He Nui. O Na Kamaiki Opiopio.
O keia mau mei a pau ua hanaia me ke akamai loa a me ka pau o na ano hou loa, a ke hanaia ia aku nei ia mau mea e like me me ka mea i olelo ia.
E lawe ia no na kauoha mai na Mokapuai me ka maiau me ka eleu.
__________________________________________________
LETA A KEKAHI OPIO MA NA AINA E.
Ua halawai mua ko`u mau nanaina me na hiona kuanea o na pohaku o ka Puka Gula. He mau hiona kuanea keia a ko`u nanaina i ike, a e uhi ana ka ohu me kona aahu pa u.
O keia na hiona i halawai mua me ko`u nanaina mamua o ko`u ike ana aku i ke kulanakauhale o Kapaiakiko a mahope iho @o keia, na ike aku au i ka papu ma ka aina ka mokupuni i kukulu ia a puni me na papu ka mokopuni k@o, a i ka mao pono ana ae o ka ohu, ua ike ia`ku ke kulanakauhale o Ka palakiko i kukulu ia maluna o na puu.
Ma ko`u hoomaopopo ana, me he mea la he kulanakauhale keia aole i pau pono i ka hana ia a i noho e ia e na kanaka, he mau hiona ka`u i ike aku ma na alanui ma ko`u hoomaopopo ana i keia mau hiona, ua haupu ae au i na hiona kuanea mai Maalaea a i Wailuku i ano like me keia mau hiona a`u e ike nei.
I ko makou pili ana ma ka uapo a hale ae la au i ko`u mau nanaioa ma o a maanei, he mea e ku`u hoowahawaha i na hiona o na uapo i like ole me na uapo o Honolulu, a e like no hoi me na hiohiona hoihoi ole o kekahi mau hale o Honolulu, pela no me kekahi mau hale o Kapalakiko nei, aka o ka hapanui nae o na hale o Kapalakiko, he nani, i ko`u hiki ana ma ka Palace Hotel a hoomaopopo pono au i na hiona o ke kulanakauhale, he nani na hiona a pau oiai eia au iwaena konu o ke kulanakauhale. a o na hiona a`u i hoike ae nei mamua o na hiona ia @ waho o ke kulanakauhale.
He nui na hua ai o Kapalakiko he nui na ano a he momona, aka, ua hoomanao ae au i na hua ai o ko`u aina hanau, aole o`u ike iki maanei.
WAK.
____________________________________________________
HE LETA I KA "PAE AINA."
E Ko Hawaii Pae Aina, Aloha oe:
Ua loaa iho nei ia`u iloko o kou mau kolama kekahi olelo nona ka inoa maluna "He Mihi Oiaio," e hoakaka ana, no kekahi keiki misionari i mihi imua o ke anaina ma kekahi halawai po ma Kawaiahao no keia kumu: "O ko makou mau makua, he poe aloha lakou i keia lahui; aka o makou, o ka lakou mau keiki, he poe hookae loa ia oukou na kanaka Hawaii."
He mea pohihihi kela ia`u, no ka mea, owau no kekahi ma ia mau halawai po a pau loa, aole no hoi au i lohe aku i kekahi keiki misionari e hoopuka ana i kekahi olelo mihi wahahee maoli e like me ka mea i oleloia maluna. Ma ko`u ike maopopo ana, aole loa he mea oiaio, ua hookae loa, a ua hookae iki paha ka poe keiki missionari i na kanaka Hawaii.
U hoike mai kekahi makamaka ia`u, @ iho no ka mea nona kekahi olelo mihi i hoolauwihia pela ma kou mau kolamu, a lilo i olelo hoino wale ia`u iho a me ko`u poe hoa. He mea kupaianaha ia`u a he mea weliweli hoi, o keia lawe wale ana i ko`u mau olelo piha aloha e hoolaulea ana i na aoao a pau kekahi i kekahi, a lilo ia mau olelo i mea e hoala ai i ka inaina a me ka ukiuki.
Ua hai wahahee aku no paha ia oe kekahi mea manao ino, a kuhihewa oe. Nolaila e oluolu oe e pai i na olelo oiaio a`u i hoopuku maoli ai.
Mahope iho o ko`u hahai ana i ka moolelo o ko Iehova mau hana lokomaikai launa ole i kona Iseraela ma Hawaii nei, a me ko keia hanauna haalele nui ana i na ano haipule o ko lakou poe makua, me kuu paipai ana hoi e mihi i na hewa, no ka mea ua hiki mai ka mana kupaianaha o ka Uhane Hemolele iwaena o kakou, ulaila ua hoopuka aku au me ke aloha pumehana a me na waimaka, i na olelo mihi, penei:
"Ua hoahewa iho nei au ia oukou, e na kanaka Hawaii, no ko oukou mau hewa i hoino maopopo aku ai i ko kakou Makua Lani lokomaikai. Aka, aole o oukou wale no ka poe i hewa; o makou kekahi na keiki o na Makua Misionari. he kuleana pu no me oukou maloko o ka Ichova Iseraela Hawaii. I ko makou nana ana aku i ko oukou hoolei wale ana aku ia oukou iho i ka make ma na hana haumia a ke kino, he mau hewa kekahi i maa ole ia makou, aole no makou i aloha pono aku, a i hoomanawanui aku ia oukou e noho ana ma na koena o ka wa naaupo. Ua hookipa makou i na manao manaka, me he la ua pau ko Iehova manao e h@ola i keia lahui ana i aloha nui oi. Ua hoomanawanui na Makua misionari me ke aloha mau aku ia oukou, aka o makou na keiki ua manaka a emi ke aloha, aole hoi makou i kaawale loa i na manao hoowahawaha aku i ka poe Hawaii e hele ino ana i na hana haumia. Nolaila he nui ko`u mihi no ka hapa o ko`u aloha, ke mihi nei au ia oukou. E kala kakou kekahi i kekahi."
Oia iho la no ke ano o ka`u mau olelo mihi. Aole au i hoopuka iki i ka huaolelo "hookoe." Aole loa i komo iki mai iloko o`u, aole hoi iloko o na keiki misionari e ae, aole hoi kekahi manao enemi i na kanaka Hawaii mai ka mua a i ka hope. O makou no na hoa`loha oiaio o na kanaka Hawaii i na wa a pau, eia ko makou hewa, o ka manaka a me ka hapa o ke aloha. Aole nae pela ko`u manao no ko`u poe hoa i ike mau ia e hooikaika ana no ka pono uhane a me ka pono kino o kanaka, e like me W H Raiki, Alapaki Kauka, H H Paleka, Mele Gerina, A O Polepe, a me na mea e ae he lehulehu. E like me na Makua, pela mau no ke aloha pumehana a ua poe keiki nei i na kanaka Hawaii. Ia`u iho nae, ua emi ko`u aloha i kekahi manawa, no ka manaka i ka ike ana aku i na hoahanau Hawaii e noho ake@ ana ma ka manuahi, a e haawi wale ana i na wahine kekahi i kekahi, a me na hewa nui e ae me ka hoopai ole mai o ka ekale@ia. He mihi io ko`u no ka pauaho o ke aloha. Na ka lokomaikai o ke Akua e hoomau i ke aloha pumehana iloko o`u, a iloko o ko`u poe hoa a pau, e hoomanawanui mau ai, a e hooikaika mau ai no ka pono o ko makou poe hoahanau Hawaii a hiki i ka hopena.
Na`u na S. E. Bihopa
________________________________________________________
NUHOU KULOKO
Ua hoomaka ka wili ana o ka mahiko o Kamaomae.
Ua lohe mai makou ke waiho nei ka Luna Leta me ka mai.
He mau la koaniani makani ole iho nei keia o Honolulu nei.
Ke liki nei ko Maui i ka maikai ona halekuai o ka ona miliona.
O ka inoa o ke alanui kaa mahu o Kilauea Kauai o Liliuokalani.
A hiki i keia la, ke pii mau nei ka maikai o ke ola kino o ke Kahu Aupuni.
He mau hiona hou ko ka hale leta i keia wa, ke hoomaemae ia nei o loko i keia mau la.
Ke pii hikiwawe nei na paia o ka hale uinihapa hou ma nae iho o ko makou Hale Pai.
Ua hopu ia kekahi mau pake ma Kapamoo no ke puhi opiuma, i ke ahiahi Poakahi aku nei, ua mahuka aku kekahi mau pake.
Ua puiwa ae he lio kauo kaa ma alanui Papu i keia mau la iho nei, aole nae ulia poino i loaa.
Uu loaa he ulia poino maluna o Lolena Anaru ma Makawao ma o kona haule ana mai luna iho o kona lio.
Mai ka leta mai a Hookano o ke kula hanai o Hilo, e huli hoi mai ana ke poo oia kula i keia mahina ae, mai Amerika mai.
Ua hoopai ia kekahi haole i keia kau kiure e noho nei he $2,000 no ka hoowalewale i ka wahine a kekahi haole.
Eia ke ku nei ma ko kakou awa he moku Beritania makaikai honua no Lambert, o Wanderer ka inou.
Ke ku nei ma ke awa o Kahului he mau moku mai Kapalakiko mai me na lako ukana no ka mahiko o Kamaomao a me na mahiko o Wailuku.
Ua hoala ke Kiaaina Kekaulike ma Hilo he halawai me na makaainana e hoohanohano ana i ka Moi Kalakaua, ke hoi mai a hiki aku i Hilo.
Eia iwaena o kakou he kauka hou, a ua wehe ae nei oia i kona hale oihana ma ke kihi o alanui Papu me Chaplain.
No ka pa makani ole i ka Poalua nei, he 3 mau moku kuna i kolo ia aku e na mokuahi holo ia la.
E hoouna mai e na makamaka i na palapala nuhou a me kekahi mau mea e ae ma ka inoa o ka kakou pepa.
He mau la hoohenehene ia keia o kekahi mau opio e hana nei ma na hana pono e kekahi mau makamaka.
Piha pono na lima o na keiki Hawaii hana kamau ma alanui Kalepa i ka hana Eia ka makou, imua e na opio Hawaii.
Na kekahi keiki puhi ohe o ke Aupuni e alakai na keiki puhi ohe o Keoneula ma ka la hoohiwahiwa i ke Alu ka Moi ke hoi mai, pela ka lono.
Ke hoea aku nei ma na kolamu o ka kakou pepa, he moolelo no na hiona mua o ka ike ana o kekahi keiki Hawaii i ka Puka Gula a me ke kulanakauhale o Kapalakiko.
Ke hana hou ia nei he paa lole hou no na keiki puhi ohe o ke Aupuni, a pela pu no hoi me na keiki e ao ia nei ma ke kuia o Keoneula, no ka la hoohiwahiwa i ka Moi.
Mai ka leta mai a Mahoe o Kilauea i Kauai, ua hoohui ia ma ka mare o G Parker me Miss Mary, e ka Rev M Wainwright, he papaaina kai panee ia ae, me na ono a ka haole.
He nui ka wela o ka la ma Kohela i keia mau la, a no ia wela, ua nelo kekahi mau kahawai i ka wai ole. A pela pu no hoi me Kauai.
He loio hou o Whiting kona inoa, eia oia ke lawelawe nei i ka oihana loio iwaena o kakou.
Ke hopuhopu ia nei na lio kauo kaa wiwi a me na ili kauo kaa popopo e na makai, he hana maikai keia.
I ke kulanakauhale iho nei ka Lunakanawai o Waialua i ka Poukolu nei a huli hoi no ma ia la.
I ke ahiahi Poeha nei i malama ai ka ekalesia pake i ka lakou lea ma ka luakiui o Kaukeano.
Mai a Kahoewaa o Papaikou, Hilo i lohe ia mai ai no ka pau ana o Kanohoinea k i ka mano oiai oia e lawaia ana.
Ua hoohiolo ia e ke olai kekahi mau hale ma ka lai malino e Ehu a ua pakele ka ola mai lilo o ka poe e noho ana, ma kela oiai o Sept 30.
O ka luakini Mokuaikaua ma Kailua i Kono, ua hoonakanaka ia e ke olai a o keka hi mau pa aina, ua hoohiolo ia.
He nui ke alalaua a me ke aweoweo e ku la ma Kaupo, nui na i-a i loaa mai i na kanaka, ola ka makapehu oia wahi.
Ua hoohikilele ia ko Hilo poe ma o na lono no ka make ana o ka Peresidena Gafila, ua hapa na hae me ka uhi ia ana o na hale oihana me ke kanikau.
Ua holo aku kekahi mau haole ma ka Likelike o ka Poalua o keia pule iho nei no Mahukona no ka hana ana i na uwea olelo mai Mahukona aku a hiki i na hui o Kona la loko, e eleu ana keia apana.
He keu ka hoi ka poe paahana Norewai a ka poe hoehu hoahaunaele, ma ka mahiko o Alekanedero a me Balawina ma Maui, ua hoole kahi poe o lakou aole e hana, a pela no hoi me kekahi mahiko ma Hilo, pela mai na lono.
Ma ka la 29 o Sept i hala i kii ia mai ai ke ola o kekahi pua i opuu ae a lawe ia aku la e ka make, mai ka poli aku o na makua ma Waiapuka Kohala akau, he 5 malama me 26 la kona hanu ana i na ea o keia noho ana, o H Kaikamahine na Kawelo.
No ka maikai ole o na ea o loko o ku hale koa a me ka hoomaemae pono ole ia o narumi, no ia kumu i hoihoi ia ai ke ao ana o na keiki puhi ohe ma na leo mele maloko o ke kuea ma ka Pu`lii, he mea pono e hoomaemae koke ia keia mau wahi o na ea maikai ole.
Ua laulaha ae he lono ma Honokaa Hawaii, no ka haule ana o kekahi pohaku nui ma ka pali e kokoke ana i kahi hoolele uka na o Honokaa a haule iloko o ke kai, na ke olai o ka mahina i haia i hoohanee i keia pohaku nui.
Ua loaa aku kekahi haole ma kona rumi moe i ka Poalua nei ua make, ua nana ia ke kumu o kona make ana e kauka Makipine me Hutchinson a ua ike ia ua make oia ma o kekahi mai ma kona puuwai, he haole kamaaina loa keia ma Honolulu nei o Palaika kona inoa.
Ma ka auina la Poakolu nei oiai ka makua Balawina e hele ana ma ke alanui Kalepa ua hookui ia mai la oia e kekahi k@a lawe ohua a hina iho la oia ilalo me ka loaa ana o kekahi eha ma kona lae, he mea pono i na kahu kaa lawe ohua e makaala loa i ka poe hele wawae palupalu e like me Balawina makua.
Mai ia L Kau mai o Kaupo, Maui i lobe mai makou, i ka wa ka e hoonaue ana ke olai, lohe aku la lakou i ka hanee ana mai o ka pali o Helani a me ka puu kaua o Kauahoa. Mai iaia mai no i lohe ia mai ai, ua aia mai na poe hiamoe iloko o ka palaka a i ka pono, mamuli o ka J K Kawaiaea lawelawe ana, he keiki oia no ke kula kahu napule o Honolulu.
________________________________________________________
Ke kono aku nei o Dilinahana Ma i kona mau makamaka Hawaii, e naue ae ma ko lakou halekuai a e hoolako ia oukou iho me na waiwai ano nau loa o kela a me keia ano, i emi iho ka auhau malalo o ka auhau e auhau ia nei ia oukou e kekahi mau halekuai. Eia ka makou, e naue ae e na makamaka malia o loaa io na waiwai me ke kumukuai haahaa. E naue ae a e ike maka.
________________________________________________________
Ma Waihee Maui i kela pule, make iho la o Nahalehau w i ke 67 o kona mau makahiki, ua hanau ia oia ma Holualoa Kona Hawaii i ka 1814, he eiwa a laua mau keiki me Kanealii, he ekolu uae e ola nei, he makuahine aloha i ka ohana, a he wahine i aloha i ka Haku, he ekolu wale no mau la i waiho ai ma kahi moe i ka mai fiva a o ka hala no ia. Me ka ohana i hoopiha ia i ke kaumaha ko makou u pu ana.
________________________________________________________
Ma Paauhau, hanau mai la na Mrs. Kauohomahoe he mau keiki mahoe, he maikai na ole.
Ma ia wahi no, pau ka hale o Esela Kauo i ka ahi, na ka laue kaikamahine no ke ahi i pau ai.
Me Puulioli Paauhau, pau hou ka hale o Kaaua i ke ahi, a pakele wale iho no ke ola.
Ma Paauhau no, ua olelo kekahi wahine oia o Pahupaina ia Mrs. Lyman, he i a make ka moi, aole make hanai i ka laue keiki, alole nae i hoolohe ia aku ia olelo naaupo. He mau ia,
S Kauhiohu, Paauhau Oct 6 1881.