Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 20, 14 May 1881 — Page 2
| This text was transcribed by: | Virginia (gini) Pinto |
| This work is dedicated to: | Dorothy Nott |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
Ma ke Kauoha.
HOOLAHA NO NA KULA AUPUNI, me ka olelo Hawaii, a ma ka olelo Haole o ka apana o Honolulu, Oahu.
Oiai, ke ano maha iki mai nei ka mai hepela ma keia apana, Ua manao ka Papa Hoonaauao he mea hiki ke wehe hou ia na kula; a na keia, ke kauoha ia'ku nei na kumu kula aupuni a pau o ka apana o Honolulu, e wehe i ko lakou mau kula, a e hoomaka i ke kula ana, i keia Poakolu ae, la 18 o Mei, i ka hora 9 o kakahiaka, e like me ke ano mau. A e makaala na kumu i ke ano o ke ola kino o ko lakou mau haumana.
W JAS KAMIKA,
Kakauolelo Papa Hoonaauao.
Oihana Hoonaauao, Mei 12, 1881. 1015 2t.
KUAI HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu Iune 15, ma ke ako o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ma ke ka dala akea na hoolimalima o na aina Aupuni malaio iho.
1 – O kela mahele a apana aina i ike ia o Moaula, e waiho la ma ka apana o Kau, Hawaii. Kumukuai, $150 a pii aku no ka makahiki, no ka hoolimalima he 25 makahiki, e hookaa ana i ka uka hapa makahiki.
2 – O kela mahele a apana aina e waiho la ma ka apana o Koolaupoko, Oahu, a i hoakaka ia penei: Hoomaka ana ma ke kihi hoohana hema o ka hale hookalokalo e pili i ke alanui aupuni, holo 63 kupuai i ke komohana hikina ma ka palena o ka aina o ka hale hookolokelo, alaila, holo pololei i ke komohana akau, 70 kaupai, alaila, holo he 60 kapuai i ke komohana hema a hiki i ke alanui aupuni, alaila, holo 70 kapuai i ka hikina hema ma ke alanui a hiki i kahi i hoomaka ai. Kumukuai, $30 a pili aka o ka makahiki no ka hoolimalima 5 makahiki, hookaa ana i ka aku i ka pau ana o ka makahiki.
3 – Ka aina o Kaiwiki a me ke koena o ka aina a Wailea, e waiho ia ma Hilo, Hawaii. Kumukuai, $900 a pii aku o ka makahiki no ka hoolimalima he 25 makahiki, e aku ana i kela me keia hapa makahiki.
4 – Kela apana aina 40 kapuai ka loa, 50 kapuai ka laula, ma ke alanui Nuuanu, e ku ia nei e ka hale i ike ia o ka hale hana hau kahiko, a loaa no na hoakaka a me ke kii ma keia Koena.
Kumukuai, $350 a pii aku o ka makahiki no ka hoolimalima he 25 makahiki, e uku ana i kela me keia hapa makahiki, a na ka mea hoolimalima e kukulu iloko o eono malama mai ka la o ka hoolimalima ana, i hale pohaku nona ke kumukuai aole malalo iho o $6,000 a ka mea hoolimalima e kukulu ai, a waiho iho i ke aupuni i ka pau ana o kona manawa hoolimalima. A ma ia wa hookahi no hoi e lawe ia aku ka hale maluna iho o ka aina, el lawe ia aku iloko o na la he Iwakalua.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Honolulu, Mei 12, 1881 1015 2t.
UA hookohu ia aku o Mr J W Girvin o ka Papa Hoonaauao, i Luna Kula no ka apana o Wailuku, mokupuni o Maui, ma kahi o Henry A Kinney i make.
W JAS KAMIKA,
Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao.
Keena Hoonaauao, Mei 3, 1881. 1014 3t
__
Na Pauku o ke Kanawai Kivila e pili ana i ka O ana.
Pauku 309. E hoonoho ke Kuhina Kalaiaina, mamuli o ke kuhikuhi ana o ka Papa Ola, i kekahi kanaka kupono i Luna olima ma kela Moku Kiaaina keia Moku Kiaaina o ke Aupuni, a e loaa i ua Luna la ka uku i hookaawale ia nana e ka Ahaolelo, i kela manawa keia manawa, a e hiki no i ke Kuhina Kalaiaina e hoopau aku i ua Luna la ke manao oia pela.
Pauku 310. E koho kela luna keia luna olima, i ekolu wahi kupono ma kela Apana kula keia Apana kula maloko o kona moku, no ka hana ana i ka olima; a e hoolaha aku oia i kela manawa keia manawa i kona manawa e hiki aku ai ma ua mau wahi la, e olima i na mea a pau i hele mai imua ona, na mea hoi i olima oleia mamua; a i kona manawa hoi e hele hou ai malaila, e nana i ka pala a me ka pala ole o na lima o ka poe ana i o ai.
Pauku 311. Na ka makuakane a makuahine paha o ke keiki, maloko o na malama eono, mahope iho o kona hanau ana; a ina ua make, a mai, a ua hele ma kahi e aku paha, ka makuakane me ka makuahine, alaila, na ke kahu, kahu hanai, a mea nana e malama paha i ke keiki, e lawe aku iaia i ka luna olima e o ia, maloko o ua malama eono mahope o kona hanau ana, a i ole ia, ma ka manawa e hiki mua ai ke lawe.
Pauku 312. Ma ka walu o na la mahope iho o ka olima ana o kekahi keiki, e lawe hou ka makuakane, makuahine, kahu, a mea nana e malama paha, i ua keiki la imua o ka luna, i hiki iaia ke nana a maopopo ke ko a me ko ole o kana hana.
Pauku 313. Ina ua maopopo i ka luna ua ko ka olima ana, alaila, e haawi aku oia i ka makuakane, makuahine, a mea e ae paha nana e malama i ke keiki, me ka uku ole, i palapala hoike no ka olima ana, a e kakau hoi oia maloko o ka buke hoomanao ana e malama ai no ia mea.
Pauku 314. Ina ma kekahi manawa ua manao ka luna olima, aole i makaukau ke kino o ke keiki i laweia mai imua ona e olima ai ia manawa, alaila e hiki no iaia ke hoopanee aku i ka o ana a i kekahi manawa mahope, a olelo aku oia i na makua, a i ka mea nana e malama paha, e lawe mai i ke keiki ma kekahi manawa hou e o ia.
Pauku 315. E hele na luna ma na wahi a lakou i koho ai no ka hana, ma kela hapalua keia hapalua makahiki, a i na manawa e ae ke kauohaia aku e ke Kuhina Kalaiaina, a e ka Papa Ola.
Pauku 316. O ka makua, o ke kahu, a mea e ae paha, nana e malama i ke keiki, i hana ole e like me ka olelo o ke kanawai e pili ana i ka olima, e hoopaiia oia ma ka uku hoopai i elima dala; a na ka mea nana i hoike mai ka hapalua o ia dala.
Pauku 317. E malama na luna olima i buke pololei no ka lakou mau hana, a e hooili aku aku lakou pakahi i ka palapala hoike i ke Kuhina Kalaiaina, i kela makahiki keia makahiki.
H. A. P. CARTER.
992-tf Kuhina Kalaiaina.
Wai. Wai.
O ka poe no lakou na Uku Wai i piu i Ianuari 1, a e waiho uku ole nei a hiki i ka la 31 o Mei, e oki ia ko lakou mau pono wai me ka hoolaha hou ole ia aku.
G. D. FREETH
1014 4t Luna Oihana Wai.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
KOMITE HOOPONOPONO.
SAMUELA KAAIKAULA.
HEZEKIA AEA.
_
POAONO. MEI 14, 1881
_
HE mea e hauoli like ai ko makou poe heluhelu a pau ke lohe ke emi io nei ka mai hepela ma Oahu, a ma ka nana ana e aneane ana e pau keia pilikia. Aka, ke kau leo aku nei makou i na makamaka ma na apana a pau kahi i komo ole ia e ka mai, mai hoohemahema oukou. E hoomakaukau mua oukou me ka mea pale kupono no ka mai, oia ka o ana. Mai palaka oukou; mai hoomaha oukou a loaa ka o pono ia.
Ua mahalo ia ke Kauka o ka Papa Ola no kona hoomakaukau ana he poe o ma Honolulu nei. Ke o nei o Kauka Makalu ma kona hale a pela no o Kauka Hofemana. A ke o nei kekahi poe haole puuawai lokomaikai ma na kauhale. Ano ka wa e pakele ai ka poe i koe, e hele ae imua o ka poe o i loaa ke pale kupono no keia mai weliweli.
-
KE KUHINA NUI IHO NEI O BERITANIA.
-
O KEKAHI o na lono ano nui i loaa mai iloko o keia pule, oia ka make o ka Haku Beaconsfield. O kekahi keia o na haole kaulana loa, aole ma Europa wale aka ma ka honoa a puni. He kuhina nui oia no ke aupuni o Beritania mamua iho nei o Gladstone ka mea e noho Kuhina Nui nei i keia wa. Ua hanau ia o Beaconsfield ma Ladana i ka makahiki 1805, a ma ka la 19 o Aperila iho nei oia i make aku la iloko o ka 76 o kona mau makahiki. O kekahi keia o na kanaka kaulana o ka honua i pii ae mai ke kulana haahaa a kau i kahi kiekie, mamuli o kona hooikaika ana nona iho i pakui pu ia mai me na haawina o ka noonoo akamai iloko ona. He haole maalea oia a me ke akamai ma ka hooko ana i kona makemake ma na hana pili aupuni. A ua manao ia no hoi e kekahi poe e hoi hou ana no oia a iluna o kona kulana kiekie moa, aka oa oki e ia kana hana.
-
NA HUI HANA.
-
Ua mahalo ia na paipai ana o ka Elele o ka lo 4 iho nei o keia malama, no ka hooikaika ana ia kakou Hawaii ma ka hana, ina he hooikaika io ana keia ia kakou no ka hoala ana i na hana lima a mahuahua ka poe lawe hana iwaena o ka lahui. "Ua pane mai oia me he makua la," wahi ana, "e pane ana i na Hawaii." Ma kau wani nae, ua like ole ko makou manao me ko ka Elele. Me he mea la, ma ka noonoo o ka Elele, o ka hoohui o na Hawaii ia lakou iho iloko o na hui lawe hana, oia ka mea e pono ai a e loaa ai na "kumu manaolana no na pomaikai mau." Alia kakou e wikiwiki i ka ae koke i keia manao. Ua hoao no na Hawaii e kukulu i na hui no ka hana lokahi ana mawaena o lakou iho, a ua ku a pinepine nae lakou i na hihia a me na poino, a pau ke aho, a helelei wale no hoi ka hui. Aohe hua; aohe holo moa; aohe pomaikai, aka he poho ka i ike ia.
Ua lono wale ia mai Hawaii a hiki i Kauai no kekahi mau hui hana o na kanaka Hawaii, he mau makahiki i hala hope ae nei, i kukulu ia. Ua olelo ia, he lehulehu wale ka poe i kuai lilo aku i ka lakou mau waiwai ponoi, na holoholona, na hale a me na aina, a hookomo ia ke dala iloko o kekahi hui me ka manao e nui loa ana ka pomaikai. He neo nae ka mea i loaa mai, nui loa ke poho.
Eia hou no, aole paha i poina i ko makou poe heluhelu, na hui kalepa a Kanepuu ma a me Kaunamanao ma iloko o na makahiki i hala ae nei. He nui wale o kakou Hawaii i komo iloko o ia mau hui, a aole i puka, aka ua poho. A oia no paha ke kumu i pau wale ai ia mau hui. He hui e ku nei ma Kahana, Koolau o Oahu nei, aole nae i ike pono ia ka pomaikai ma hui. He mau makahiki ke ku ana o keia hui, aka auhea ka hua ? Aohe paha lakou i hana, ua hoohui wale no, a ua nele nae i ka manao hana, oia ke kumu o ka nele.
Ua kuhikuhi ko kakou makamaka ka Elele i na hui mahiai o na Pake, me he mea la ma kona noonoo, o ko lakou hoohui ana ke kumu o ko lakou holo mua. He oiaio no o ka hana hui o ka poe manao hana, he mea ia e hikiwawae ai ka hana; aka, aole oia ke kumu io maoli o ka pomaikai o na Pake e hana nei. He manao hana ko ka Pake, he lealea i ka hana, a oia ke kumu o kona ike mau i ka hua o kona luhi. Ina e ku hana iho ka Hawaii e like me ka Pak aole e nele kona pomaikai. A maanei, ua hauoli makou ke hoike aku. aole no i nele ka io ponoi o ka lahui Hawaii i kahi poe mikiala mau i ka hana. Ina e lehulehu lakou pomaikai maoli ka lahui. E nana i na Hawaii ponoi e mahi Iniki nei ma Waimea i Kauai, a ma Kailua ae nei no hoi o Oahu; e kanu ana i kela kau a i keia kau@ohi mau ana i ka hua o ka aina. O lakou nui keonimana oiaio o ka aina. He kulana hanohano ko lakou i oi ae i ko kekahi hapa o ka poe e komo nei i na kau ahaolelo. O ko makou ake i nui loa ia poe iloko o ka lahui. Ua maikai no na paipai ana a ka Elele no ka hoohui iloko o na hana, aka mai monao kakou o ka hui ka mea e holo ai ka hana, a e waiwai ai no hoi, ke ole ka "manao hana" iloko o kanaka. O keia makee hana uo ka pono o ka hana, me ka hopo ole i ka luhi, oia ka mea nui.
_
KA AHAHUI EUANELIO.
_
Ua hooholoia i ka M. H. 1880 iho nei o ka Polua mua o lune 1881, oia ka la e halawai hou ai ka Ahahui Euauelio o ko Hawaii Pae Aina, ma Honolulu nei.
Aka, ua kau mai ka lima hahau o ke Akua, a ua loohia keia kaona i ka mea puupuu liilii, (small pox). Aole no hoi i pau ka aai ana a ua mai weliweli nei. A i ka nana aku aole no e pau wawe ana e pono ai ka holo ana mai o na lala o ka Ahanui mai na mokupuni e ae mai, no ka manawa i oleloia. A nolaila e haule ana paha ka halawai o keia makahiki.
Aka, ke paipai ia'ku nei na Kahu Ekalesia a pau, a me na Komite Hoike no na Aha mokupuni, e hooili koke mai i ko lakou mau Hoike makahiki a me na Papa Helu Ekalesia i ke Kakauleta o ka Papa Hawaii, ai hiki ke hoomakaukauia ka Hoike makahiki a ka Papa. A o na dala kokua i ke aupuni o ka Haku, e hooili mai i ka Puuku. Hon. E. O. Hall. A. O. FORBES.
Kakau Leta o ka Papa Hawaii.
_
TOM FOX, KA MOHO HAKOKO.
_
O Tom Fox, ka moho hakoko a me ke kulakulai o na kapakai o ka Pakipika, ua hanau ia oia i Iulai 8, 1849 ma Rikemona, Canada, nona ke kiekie 6 kapuai l@niha, nona ke kaumaha o na paona 185.
Ma ka la 8 o Iune, 1877, oa hakoko oia me Home Lane o Nu loka ka moho kaulana o Amerika ma ke kulakulai, a ua hoopioia oia e Lane, no ka manawa 1 hora me 10 minute o ka hakoko ana; aka, i Iulai 3 oia makahiki no, hoonahoa hou aku la oia@ hakoko hou me Lane, no ka inoa, ku moho o na kapakai o ka Pakipika, a ua loaa iaia ka lanakila ma na hina pololei ana elua o kona hoa moho hakoko iloko o 1 hora me 40 minute.
Ma ka la 5 o Maraki o ka makahiki 1879, ua hakoko aku o Tom Fox me Tom Dolan kekahi o na moho kulakulai kaulana, no ka manawa he elua hora, a aole mea hookahi o laua i lanakila; aka, ua aa hou aku n@ me oia e hakoko hou me ia, aole nae oia i na hou mai. Ke hele nei o Fox i ka hikina o Amerika e hakoko ai me D@ a me McMahon.
_
KA PERESIDENA LINEKONA OLELO
HOOLOLO.
_
I ka wa e noho ana o Aberahama Linekona i Peresidena no Amerika Huipuia, ua ulu ae he kuee puni hanohano mawaena o kekahi mau haole i ka mea e lilo ai ka luna leta nui o kekahi hale leta. He lehulehu wale na leta noi a keia mau haole i waiho aku ai imua o Linekona -- he lehulehu wale na palapala mahalo no palapala hoopii i hoouna ia aku, a o ka ninau, ma o ko wai aoao ia e hooko ia ai; aole he hiki iaia ke hoapono aku i kekahi a hoonele hoi i kekahi, no ka mea, ua like ko laua hooikaika ana.
No kona pilihua loa no keia mea, nolaila olelo aku la oia i kani kakauolelo, "i mea e hoopau koke ia ai keia kuee a mau hoopii hoi imua o'u, e kii aku oe i mau kaupaona a e kaupaona mai oe i na ieta hoopii a pau a keia mau haole, a o ka mea e oi ana na pao na o na leta hoopii, oia ka'u e hookohu aku ai i luna leta nui;" ma keia hana ana, ua ua ike ia he 3/4 paona ke kaumaha o kekahi puolo palapala hoopii imua o ko kekahi, nolaila, ua haawi aku la o Linekona i kana olelo hooholo e hookohu aku ana i ka mea i oi o ua paona o na palapala hoopii imua o ko kekahi.
_
HAMILETONA KE KANAKA MAMA
I KA LELE
_
O. G. W. Hamiletona kekahi o na kanaka kaulana a mama no hoi ma ka lele ana; ua hanau ia oia ma kekahi apana aina o Nu loka i ka makahiki 1855, nona ke kiekie 5 kapua i me 8 iniha.
Ua hiki ia Hamiletona ke lele ma ke kupahu ana, me 22 paona kaumaha i panai ia aku i kona kaumaha ponoi iho, he 14 kapuai me 8 iniha.
Ua hookulu lele o Hamiletona me Emerick ka moho kaulana o Nu loka, i ka makahiki 1878, Augate 8, a ua eo aku la iaia ma kona lele ana he 14 kapuai me 3-4 iniha. la makahiki no, i ka la 6 o Sept., ua hookuku lele oia me Jack Dean ka moho mama o Mikikana no ka lele kupahu hookahi ana, a ua oe aku la no iaia ma kona lele ana 14 kapuai me 2 3/4 iniha; kona kokoolua, 13 kapuai me 10 3/4 iniha.
Ua hookuku hou no oia iloko oia makahiki hookahi me kekahi poe mama e ae, i ka la 19 o Sept., a ua lele oia he 14 kapuai me 5 iniha, aka, ua hina nae oia ilalo, nolaila, ua nele oia i ka lanakila ma keia hookuku ana; ua mahalo ia nae oia no ka mama ma keia lele ana.
I ka makahiki 1879, Iune 27, ua hookuku oia me ka moho kaulana o Iowa, me kona haawi aku i hookahi kapuai ke kowa mawaena ona a me kona kokoolua, a ua lilo ka lanakila iaia ma kona oi ana aku imua o kona hoa paio.
I ka la 3 o Okatoba. oia makahiki no ua hookuku hou oia me kekahi poe mama i ka lele a ua lele oia he 14 kapuai me 6 miha a nana no ke eo.
Ke lawe nei o Hamiletona i ka inoa ka moho o ke ao holookoa, ma ka haule ana o ka mama o na moho kaulana loa o Amarika a me Enelani iaia Ua holo aku oia i Enelani a hookuku me ko laila moho kaulana i ka mama i ka lele, aka. ua haule ino me kona mama. ma ke kupahu ana o Hamiletona a lele me hookahi wawae a eo aku la iaia.
Ke waiho hemama nei ka Hamiletona hookuku i ke ao holookoa i ka mea e aa aku ana e hookuku me ia ma ka iele ana.
_
NA PERESIDENA O AMERIKA.
_
I ka pule i hala, oa hoolaha aku makou i na Peresidena o Amerika Huipuia, mai ka Peresidena mua oia Repubalika a hiki ia Gafila a me ka nui o ko lakou mau makahiki pakahi i lilo ai i alakai no ia aupuni, a me ka loihi o kela a me keia i noho hookele ai no ia lahui, aka, ua haohao paha ko makou poe heluhelu no ka hoike ole ia i ka makahiki o kela a me keia o lakou i koho ia ai i Peresidena. O keia malalo iho ka manawa no kela a me keia pakahi o lakou:
Wasinetona, koho ia i Peresidena i Aperila 30 1789; Ioane Adams, 1797; Jefferson, 1801; Madison, 1809; Monroe 1817; John Q Adams, 1825; Jackson, 1829; Van Buren, 1837; Harrison, 1841; Tyler 1841; Polk, 1845: Taylor, 1849; Fillmore, 1849; Pierce, 1853; Buchanan, 1857; Linekona, 1861; Johnson, 1865; Grant, 1869; Hayes, 1877; Gafila 1881.
_
KE KAUMAHA O KA PUNIU KANAKA.
_
O ke kaumaha o ka puniu o ke kanaka, i hoike ia e kekahi anatomia kaulana, he 1, - 362 gerama ko ke kane, 1,219 gerama ko ka wahine. O ka like ole o ka averiga kaumaha mawaena 'o ka puniu o ke kane i ko ka wahine, he 143 huna, oia hoi he 10.50 hapa haneri. Ua oi aku ke kaumaha o ka puniu o ke kanaka imua o ko na holoholona a pau koe aku ka elepani nona na huna 4,500 a me ko ke kohola nui nona na huna 2,500 O ke kaumaha o ka puniu o ke keko nui loa aole loa i hapakolu aku, o ke kaumaha o ko ke kanaka puniu. He 500 kanaka i kaupaona ia ke kaumaha o na puniu a me na wahine he 347 e keia kanaka ma kana mau mea ana he nui wale.
_
Ua haohao na kamaaina o ka la hamau leo o Ewa, i ka hiki ana aku o ke kauoha mai Honolulu aka nei, e papa ikaika loa ana i ka hemo ana o na hale kuai oia wahi i ka la Sabati. Ke olelo nei na keiki kupa o ua lepo ula la, he mea hou loa keia ia lakou o ka ike ana, aole mai kinohi mai. He mea maopopo ua wehe hamama mau ia na ipuka o na hale kuai ma ia apana i na Sabati a pau no ka wa loihi, a aole loa i makaala na lima o ke aupuni malaila e malama i ke maluhia o ke Sabati.
_
Ke hoala ia nei he hale Pai Palapala hou, no Wini me Robikana ma, aia ma ke kua iho o ko laua Hale Kuai Buke kahi e kukulu ia nei, a pela pu no hoi me Karamu, ke hoala nei oia i hale oia ano like hookahi nona iho. Ke holomua nei ka Oihana Pai iloko o ka aina, a ano ka wa e Hawaii e lawe nui ai i ka nupepa.
_
AHA Hookolokolo Kiekie O ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o KEKAHUNA o Honolulu i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai McCully, olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho aua mai o ka palapa la noi a Paa, ka wahine mare a Kekahuna e hoike mai ana o kekahuna k, no Honolulu, ua make kauoha ole ma Honolulu, ma ka la 19 Aperila, m h 1881, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia William R Caitle.
Ua Kauohaia, o ka Poakolu ka la 1 o Iune 1881, hora 10 oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolaha la ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ka Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kukauia ma Honolulu, ko Hawaii paeaina, Ia 6, 1881.
Kakela a me Haki na loio o ka mea noi L McCULLY.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A ROSA, Hope Kakauolelo. 1015 3t
_
A HA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o GEORGE A BRIDGES a me MARIA BRIDGES, o Honolulu. i make, ma ke keena Imua o ka Lunakanawai McCully. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i ai hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a H Bingham Lunahooponopono o ka waiwai o George A Bridges a me Maria Bridges no Honolulu, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $270.24, a e hoike ana i na mea i loaa mai iaia he $345.35, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano Lunahooponopono.
Ua kauoha ia o ka Poakolu ka Ia 15 o Iune 1881, ma ka hora 10 am. imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ia noi. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii. e pai ia maloko o ka Saturday Press me ke Kuokoa, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, i keia la 12 Mei M.H. 1881.
L McCULLY.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A Rosa, Hope Kakauolelo. 1015 3t.
_
M A ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawali Paeaina. Ma ka waiwai o Kailikole w, no Kalepolepo Kula, Maui, i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Palanole k. e noi ana e hoonoho ia i Lunahooponopono ku i ka wa no ka waiwai o Kailikole w, no Kalepolepo, Kula, Maui, i make Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakahi oia ka la @ Iune 1881, ma ka hora 8 am. ma ka hale hookolokolo ma Wailuku. oia ka la a me kahi i koho ia e hoolohe i na noi la, a me na mea kue, ke hoiki ia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni apana 2, H P A
Lahaina Mei 3, 1881 1015 3t
_
HOOLAHA KEAKEA.
_
No ka mea, na make aku nei o Hiki k, i noho ma Waipilopilo, Kapalama, mokupuni o Oahu, ekolu makahiki mamua aku nei, a ma kona make ana, na noho no wau maluna o kona aina, ola kela apana aina ma Waipilopilo i olelo ia. Kuleana 1979. ma ke ano, he aloa la no'u, nolaila, ke kauohaia aku nei wau i na mea a pau, e ike oukou, no’u wale no keia aina, no ka mea, owau ka wahine mare a na Hiki nei, aole hooilina e ae.
MOA w,
Honolulu, Mei 12, 1881 1015 3T
_
OLELO HOOLAHA
O ka poe a pau e hele wale ana a lawe paha i kekahi mea ulu a mau mea e paha malona o na aina o Kipu, Kapukahi, Haiko, a me Kalapaki, ma ka mokupuni o Kauai, e hoopii ia no ma ke kanawai.
W H RICE
1013 4t.
_
KUAI A NA KOMISINA.
Mamali o kekahi olelo hookolo i hoopaka ia e ka Lunakanawai Kiekie Hon C C Harris, o ka Aha Kiekie ma ka la 6 o Ianuari 1 188@, e hoomana ana ia'u e kuai aku ma ke kedala akea, i na waiwai pau a pau o Charles Kanaina i make, e kuai aku no au ma ka
POAKAHI, KA LA 6 O IUNE 1881.
Ma ke alo o Aliolani Hale, ma ka hora 12 awakea, i na pena, ka pomaikai a me ke kuleana o C Kanaina i make, loko o ke Ahupuaa o Waipio, mokupuni o Hawaii, nona na aka kana raiki 966, a he 155 eka i paa i ke kana ia.
He mau eka 1,540 ma kahiwai, na loko Ia a me na aina kula &c, & no kakou ka huina pau o na eka 5,506, i paa iloko e ka hoolimalima, a e pau ana i Dekemaba 31, 1891, no $800 ka hoolimalima o ka makahiki, e hookaa ana ma ke kuike i kela a me keia hapa makahiki, a ma a ka poe i hoolimalima e aku i na auhea a pau o ka aina.
Ua pakui pu ia aku me keia maluna ae, he mau loi kalo i kapa la Loi Koele o Umi, nona ka 5-8-10 eka, e kuai pu la aku ana me ke Ahupuaa, aka, aole nae keia i hoolimalima ia.
A ma ia manawa hookahi no a ma kahi maluna ae, e kuai ia aku ana ai pono, ka pomaikai a me ke kuleana o C Kanaina i make, iloko o keia mau waiwai pea e waiho la ma Kipahulu, Maui, e komo pa ana o Wailamoa Hikina, ana ka ili 47-51 eka.
O ke Ahupuaa o Alaenui, nona ka ili 173-43 eka. O ka welau maluna o Alaenui, nona ka ili aneane 1,500 eka he aina wahie@uui.
Hoakaka. –O ke Ahapuaa o Waipio, he mau aina mahi raiki maikai loa ia iloko o ka paeaina nei, a pela pu no hoi me ka pono kai lawaia.
O Wailamoa Hikina a me ka aoao malalo o Alaenui, he aina mahiko, a ke ku nei ka hale wili malaila, o keia kekahi aina maikai.
He kuike ke kumukuai, a o na palapala, no ka mea koho na lilo. E ike la no na kii o keia mau aina me na hoakaka ma ke Keena o W C PARKE, Komisina.
Honolulu, Mei 9, 1881 1016 4t
_
OLELO HOOLAHA.
Owau o ka mea noua ka inoa malalo nei. Ke papa la aku nei na kanaka a pau, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholoua o kela a me keia ano maluna o kua aina a waiho la ma Papaaloa, Hilo, Hawaii. O ka mea e kue i keia e hoopii no wau ma ke kanawai.
E F KUA
Kaiwilahilahi, Mei 3, 1881. 1015 4t
_
LA O KAMEHAMEHA !
_
KA HEIHEI NUI LOA ANA
- MA -
KAPIOLANI PAKA
IUNE 11, 1881.
O na Keonimana malalo iho. o lakou na
Komite o na hana o ka La:
C. E. WILLIAMS. ROBERT LISHMAN,
KAPENA A. M. TRIPP, J. H. BLACK,
H. WEBB.
C. E. WILLIAMS Lunahoomalu a me Puuku.
J. E. WISEMAN - - - Kakauolelo.
KE poloai aku nei makou i ka lehulehu e nana ana i ka Papa Kuhikuhi o na lealea o ka La Kulaia o ka NA I AUPUNI KAMEHAMEHA, e malama ia ana ma Kapiolani Paka i ka la 11 ae nei o Iune, e puka aku nei i keia la; e malama ia ana na lealea me ka maikai loa i ike ole ia mamua i na kau heihei i hala. Ke hoomakaukau nei na Komite o na Lealea o ka La, i na hana ano hou a me ka hoomaiau ana a alaneo i ke kahua; a o keia kekahi o na heihei kilakila loa e malama ia ana i oi aku imua o kona mau mua, me ka hoolawa ia o kela a me keia i na wahi kupono e luakaha ai a hauoli i na lealea me ka uiha ole.
Ke manaolana nei na Komite, e loaa ana ia lakou na poe hookomo mai i ko lakou mau lio he lehulehu wale i kulike i ko lakou makemake iho, no kekahi o na lealea o ka la kulaia, a e komo pu mai ana ka lehulehu e hapai like i ka hoohiluhilu ana i na lealoa o ka la. e poino ole ai i na ikoi o na puuwai o kela a me keia ke hoomauao ae no ka la 11 o Iune. Nolaila, e wiki. e au, ano ka manawa e hoike ia ai na Ewe Lio holo o Hawaii, imi ia ke Kukini mama nana e loh@ na pa me he eheu manu la, a o ko-ke hoi i ke kahua loa me he puhi la ka pakelo.
PAPA KUHIKUHI HANA:
_
EKE A KA HOOILINA MOI.
Heihei holo, no na lio a pau i hanau ia iloko o keia Aupuni. Hookahi mile, 2 eo ana iloko o 3 holo ana, kaumaha like ole na hololio.
EKE A KA MOI.
Heihei holo Elua mile ka loihi. Noa i na lio a pau.
EKA A NA KAMA ALIIWAHINE.
Heihei kaa holo kiau, uo na lio a pau i hanau ia iloko o keia Aupuni. Hookahi mile; 2 eo ana iloko o 3 holo ana.
EKE A KA MOIWAHINE.
Heihei holo, hookahi mile; no na lio a pau i hanau ia iloko o keia Aupuni.
EKE A KAMEHAMEHA.
Heihei kaa holo kiau, hookahi mile; 3 eo ana iloko o 5 holo ana. Noa i na lio a pau.
EKE O KAPIOLANI PAKA.
Heihei holo. hookai mile; noa i na lio a pau malalo o 3 makahiki, e lawe na hololio i na kaumaha kaulike.
HEIHEI LIO KEA holo kiau, noa i na lio kea a pau. 2 eo ana iloko o 3 holo ana.
EKE A KA LEHULEHU.
Heihei kaa kiau, hookahi mile; 2 eo ana iloko o 3 holo ana, noa i na lio a pau.
EKE A LUNALILO.
Heihei holo, hookahi mile, no na lio a pau.
EKE O OAHU.
Heihei miula, no na miula a pau, hookahi mile kaumaha like ole ko na hololio.
EKE O HONOLULU.
Heihei holo, hapalua mile, no na lio a pau, e lawe kela a me keia lio i 100 paona.
EKE A NA KAMALII.
Heihei holo, no na lio keiki a pau aole maluna aku o 13 1/2 kikoo lima ke kiekie, hookahi mile, e lawe kela a me keia lio i hololio nona iho.
EKE LEALEA.
Heihei hoki, noa i na mea a pau, na ka hololio o kekahi hoki e holo ka hoki o kekahi. Na ka hoki hope loa ke eo.
EKE A NA LEDE.
Heihei Lele Pa. Hookahi mile, noa i na lio a pau, no na lio wale no i hanau ia ma keia Aupuni, kaumaha like ole na hololio, eha pa e lele ai.
E komo na lio a pau i hanau ia ma Hawaii nei, ma na heihei a pau o ka la, a o na lio mai na aina e mai. e komo wale no lakou ma na heihei i "Noa i na mea a paa."
Ma na heihei a pau, ekolu mau lio e hookomo ia, a elua o lakou e holo.
Ma ka Poaono, ka la 28 o Mei, hora 6 pm. o ke ahiahi, e pani ia ai ka puka no na lio hookomo mai. E waiho ia na inoa o na lio e hookomo ia ana i ka heihei ma kahi o C E Williams (Mika Uilama) ma Alanui Papu.
E hoike ia aku ana na Makana o kela a me keia heihei, ke ika ia ka lawa o na haawina i lulu ia ma keia mua iho.
He eono wale no mau keena i koe no na lio ma ke kahua o Kapiolani Paka. O ka poe e ako ana no ko lakou mau lio e kukulu ai i ka la 11 o Iune. e hoiki koke ae ia C. E. Williams i keia wa.
AOLE e ae ia na Lio e kakele wale ma ke Kahua Heihei, koe wale no na Lio i hookomo ia no ka heihei a i loaa ka apono ia e ke komite. E ae ia no ka poe mea Lio no ka hoomaamaa ana, ke waiho ia ae ko lakou mau inoa ma ke Keena o C E Williams.
1014 tf
Ma ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupuni @ KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke aiea, o ka Hawaii Paeaina, Moi: Ia William C. Parke, Esquire, i @ku o ke Aupuni a me kona Hope-Aloha. Ke ka@ maanei, ae kii aku la Kameahaiku, o Waimea, Kauai, @ kue, e hoike mai oia ma ka pane ana mai ma ia palapala iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka ho@ @ ia, e hele mai oia imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke Kau o Aperila i olelo ia e malama ia ana ma ke Keena @ma ka Puakahi, ka la 4 o Aperila ma ka hora 10 am e hoike mai i ke kumu mamuli o ke noi a S Aukai ka mea @ i ae ole ia ai kana hoohalahala no kana nei e @ nei.
E paa pu oe i keia palapala me ka hoike piha ana @ mea i hana ia e oe no keia hihia.
Ikea. Hon Charles C Harris, Lunakanawai Nui e @ Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i keia la 9 o Maraki 1881.
(Kakau Inoaia) A ROSA, Hope Kakauolelo
Aole na olelo o keia palapala i hooko ia ma ka @ Kamehaiku w. ma kahi i oleloia maluna ae, @ aku ola ia Waimea he eiwa makahiki ae nei i hala, a i keia wahi e noho nei i keia manawa aole i ke ia.
(Kakau Inoai.) W C PARKE, @
Honolulu, Oahu, ss.
Ke hoike aku nei au me ka oiaio, o na olelo maluna ai ma no ke kope oiaio a pololei o ka palapala hoopii i hoopuka a ma ka hihia Oki Mare o 8 Aukai k, kue ia Kameha@ me ka hoike a ka Ilamuku i oleloia, a mamuli o na kumu hoike a ka Ilamuku, na kauoha ka Aha i keia hihia ma ke Kaa o Aperila iho nei 1881, e hoomau ia aku a hiki i ke @ la lai ae nei e hiki mai ana 1881, a no ia mea, e pai ia @ keia palapala hoopii e like me ka mea i hoakaka ia ma na @lo maluna ae no ka hoike ana ma ke Kau o Iulai.
No ka oiaio o keia, ke kau nei au i ko'u pulima i keia la o Mei 1881. JNO E BARNARD
1014 6t Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
A HA Hoo@ l@ K@ o ko Hawaii @ hoop@a@w@. Ma ka @. D Poh@kahi o Waialua, Oahu i @a@ ka@ ka Lunakauawai McCully Ma ka helu@ mai o ka palapala noi a Kahawai@ C@ e hoike mai @ o Pa@a Poh@k@h@ @ W@ make Kauoh@ ole @ Waialua, ma k@ @ a e nei ana e haawi@ i@ k@ palapala @ kahu waiwai @ no ke keiki @ ua Daniela P@h@kahi i mak@
Ua ka@aia o ka Poakolu, @ hora 10 am eia la, oia kahi @ hoolohe ana i ua noi la, imua o @ Keena ma la Hal@ Hookolok@ i@ ma@awa@ m@ i@ w@hi no e h@ mai ai @ e hoike mai i k@ kumo, ina he kumu oi@i, @ ia ai ua u@. A @ keia olelo k@uoha @ olelo Hawaii @ pule ma ka Nup@pa Ku@ ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina. @
Kakela a me Haki, na loio no Kahawaii @
L McCully, Luna kanawai o @ A K.
Ikea: A Rosa.
1013 @t Hope Kakauolelo o ka A@.
_
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
KE hoolaha ia aku nei ma keia. oiai mamuli o kekahi @ kuai i hoikeia waloko o kekahi palapala moraki ka ia 12 o Iune, 1877, a i kakau kope ia @ ka huk@ 470, mawaena o 11 Kep@honi o ka @cao mua @ Geo@ Williams o ka aoao elua, a mainuli o ka uhai ia ana o @ mu aelike o ua m@raki nei. @olaila, e kukala ia ana k@ mo@aki ia, ma ka @umi ku@ala o E P Adam@ ma @ ma ka la 21 o Mei, 1881. ma ka @ora 12 awakea.
He wahi pa hale maikai loa keia, @ia ma K@ lu@e pili aua i ke kahawai. @ona @a makani @ me ka wai huihui o ka m@liwai. Aia na palen@ pala kuai, ma k@ buke 12, aoao 257, no Wa@ ka eka. Kupono no ka poe o ia wahi.
Honolulu, la 21 o Aperila, 1881.
GEO @ WILLIAMS
Kakela a me Haki na Loio @
_
HOOLAHA HOOKO MORAKI
MA keia ke hoolahaia aku nei, mamuli o @ i hoikeia ma ka moraki, i kakauia i ka la @ Okatoba 18@ hanaia e Kahoaka a me Henry Chamberlain @ hala, mokupuni o Hawaii. ia Sa@ St@ no, a i hoopa@ia ma ka buke 63, ma na aoao 171, 172 @ a no ka uhaki ia ana o na olelo a@like o ke moraki @ nolaila, o na pono, na pomaikai a me ke Kulana @ moraki i hoikeia, e kua@a aku ma ke ku@a@ iho o ka hal@ ana o ka manawa i aeia e ke ha@awai @ uhaki ia ana o na olelo aelike e like me ka mea i h@
O ka aina i hoikeia ma ka moraki, aia ma @a apana @ kawao, mokupuni o Maui kahi i waiho ai, a ua @ ia ma ka Palapala Sll@ Nui Helu 2885, @ona ka @ 33 @
SAM'L STAIN@
Kikila Baraunu, Loio o ka moraki.
Kakauia ma Honolulu, Aperila 23, 1881. 1012 4t
_
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau ma kela. Ua kapu loa ke Ahupuaa o Puelelu e waiho la ma Kona, mokupuni o M@ ke papa la nei na mea holoholona a p@u, aole e @ ko lakou mau holoholona ma ua Ahupuaa la o Puel@ia
A ke hookohu pu nei au ia Kaalele a me Hau, o @ mea mana e hooko i na mea a pau e pili ana i @ ke kanawai. ABR FORNA@
Lahaina. Apr 30 1871. @
_
HOOLAHA A NA LUNAHOOPONO
PONO WAIWAI.
O na mea nona na inoa malalo iho, ua hooko@ mau lunahooponopono o ka waiwai o Aberahama K@ make, no Kau, mokupuui o Hawaii, ke hoike aku nei i ka @ a pau he mau koi@a ko lakou i ka waiwai i olelo ia, @ mai imua o maua me na hooiaio kupono iloko @ n@ eo@ mai keia la aku, o hool@ mau loa ia aku lakou @ poe i a@e i ka waiwai i olelo ia, e hookaa koke m@i ia
Charles N Spencer, ma Kau, a i ole ia
Pamahoa Kalauli ma Honolulu, Oahu.
Na lunahooponopono o ka waiwai o Aberahama K@
Honolulu, Mei 3, 1881 101@
_
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA!
E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako penei:
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $2.00 a emi mai paha, alaila, e uku i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana. ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu maluna a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi. aole no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ka la mua o Sepatemaba i keia makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e haipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.
851 tf BISHOP & Co.
851 tf BISHOP & Co.
_
C. C. Coleman.
Amara a he Mea Hana Mekini
Kapili Kapuai Hao Lio
A ME KA
Hana ana i na Kaa Lio, & c.,
Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alenui Papa
905 tf
_
I NA KANAKA O HAWAII NEI!
INA I MAKEMAKE
OUKOU E KUAI I
GITA, AKODIANA, BANJO, OHE, VIOLINA, PAHU hookani Nunui a Liilii,
HE PONO LOA IA OUKOU KE
HELE MAI I KA HALEKI’ AI O
GEO. F. WELLS,
HELU 66 me ALANUI PAPU.
Ke malama nei no au i na Lako Hale o na ano a pau.
Na Noho no $1.00
Na Moe Laau no $7.00
Na Punee nani loa no $15
A me na ka lako hale puha no ke $45.
Ina i makemake oukou i na Mekini Humuhumu lole, e loaa no ia oukou ka
MEKENI HUMUKUMU AMERIKA
O ke kumukuai makepono, me ka makana he pila Gita maikai a he kii nui paha.
Ua pau uho nei o Mr. Wells he Buke kunikuhi no ka Huila Humuhumu ma ka olelo Hawaii. A i keia wa, o ka poe pe nojo ana ma na wahi kauaina, ua hiki ia lakou ke kuai i ka Huila Humuhumu me ka haawi manawalea ia aku o ka Buke kuhikuhi, a mailoko aku o keia buke e ike ai i na loina o ka humuhumu ana.
O na kumukuai o ko makou mau Mekini Humuhumu, mai ke 40, 45, 50, a hiki I ke $55.
i na i akemake oukou i ka Mekini maikai loa me ke pakaukau akea a me ka huila kala, ua hiki no ia oukou ke hoouna mai ma ka leta ia
GEO. F. WELLS ma HONOLULU.
Me ka hookomo pu iho I ke $55. A nan no e hoouna aku me ka buke kuhikuhi a me ka makana i hai ia. Na oukou no e hau mau u ka makana a oukou e makemake ai.
E loaa no na WATI maikai no ka $7.
Na WWATI kau hale mai $2.50, $3. $4. A hiki i ka $5.
Na KAULA WATI no ka $1.00 wale no.
Kia no hou ma keia hale na Laau kil emi loa o ke kumukuai
GEO. F. WELLS,
Helu 66 me 68 Alauni Papu. 972 3m