Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 4, 22 Ianuali 1881 — KO LIMAIKAIKA MANAO. [ARTICLE]

KO LIMAIKAIKA MANAO.

Oiai ua hoopuka ia ma ku Hawaii Paeaina o ka la 15 o Januari he ieta na Wilikoki, kekahi kanaka opio i iawe ia i Europa no ka hoonaauao ana, a ma ia leta ke hoopuka nei oia i na olelo hooio no ke kuiana kiekie 0 Moreno, ua manao au he mea pono ia'u ke noi aku i ka poe heluhelu e hoolohe īki mai 1 ka'u olelo no keia wa. Ma Wasinetona au he mau la pokole mahope iho o ka hiki ana ae o ka lono ua hoonoho ia o Moreno ma ka oihana aupuni. (Ja hai ia mai au ena iuna aupuni o iaila ua kamaaioa lakou īa Moreno no oa makahiki he nui, a he kaoaka kuewa ia; a o kana hana ma ia wahi, oia no lea lawelawe ana ma na hana e hoea ae ana imua ona, ina paha he pono a ina he hewa, i mea e loaa ai kona ola; a ina no aole i hoike ae o Mr, Comly a mea eae pkha i kona ano, ua ike mua no iakou. ia'u i hiki ai ma Nu loka, ua hai mai ke KanikeU Itaiia ia'u aole i hoike ae o Moreno ia ia iho ma ke ano he Ilalia; a o ua Kanikela ltalia nei, aole no oia i makemake ia Moreoo e hele mai i kona Keena. Oiai ua oieio o Moreoo ua lawelawe pu oia me ka "Ahahui oo ke paieana i na hana hoomainoino i kamalii," ua ninau aku au tka Luna nui nona. Hai mai keia ua ike no ia laia, aka aole oia i makemake e Uwelawe pu me ia. Ua hai mai ia'u na kanaka e pili ana i na nupepa, he .kanaka kupono loa o Moreno no ka hoopunipuni ana i ka tahui Hawaii. la'u i hiki ai i Kapalikiko ua haiawai au me Gyras W. Field, oia ke kanaka i kauiaua a pani ka honua nei no ka hoomoe ana i na uwea olelo malalo o oa moana. Ua oiaaa ako ao ia ia ioa ua ike oia ia Moreno. Paoe mai ia oia: "Ae, oa ike ! kahiko au īaia, a ke maoao oei au he kanaIka ino oia. He hana in'o i iawelawe ai me i it. Ua maa oia i ka hoala mau ana ina nooooo ano ole oo na uwea telegar«pa. Ua apuka oia i ko*a waiwai * hiki ī ka 52500. He aaalea oia, a e hoopunipuni mau ana oia | nona iho īmua o kaoaka, me he mea la ot* kekahi o ka p »e maimi. n Ke manao aei ao he mea pono i na kanaka Hawaii ke lawe t na olelo ao % Mr Field, h« kanaka akama: loa ota 9 a me ko Waaiaetooa poe, mamua oka hoolohe ana la WiJskoki, ka mea i noho miu maanei, a .aole oo hoi oia ī ike i na hana maalea oke ao nei. He lehulehu wale na kanaka maa« ' iea ma na aina e, e imi seī i ko lakou olama ; ka hoopuoipuni aaa me ka hoowalewale aoa I I ka poo ano like me Wihkoki. He iwakaI iua makahiki ko*o «o am No loko a icaa« jka ike e hiki &l kt hoomaopopo i ke ®no o 1 kaoaka, a he mea mioaaii» &o't* ke hoike

i Oiai u» oieio o Moreoo ua lawelawe pu ; oia me ka "Ahahui oo ke paieana i na hana 1 hoomaiooino i kamalii," ua ninau aku au | i ka Luna nui nona. Hai mai keia oa ike! no ia laia, aka aole oia i makemake e lawe- | iawe pu me ia. Ua hai mai ia'u na kanaka | e pili ana i na nupepa, he .kanaka kupono loa o Moreno no ka hoopunipuni ana i ka lahui Hawaii. la'u i hiki ai i Kapalikiko ua haiawai au me Gyras W. Field, oia ke kanaka i kauiaua a puui ka honua nei no ka hoomoe ana i na uwea olelo malalo o na moana. Ua oiaaa ako ao ia ia ina ua ike oia ia Moreno. Paoe mai ia oia: "Ae t ua ike kahiko au īaia, a ke maoao oei ao he kanaka ino oia. He hana ka*o i iawelawe ai me ii. Ua maa oia i ka hoaia mau ana i na 000000 ano ole oo na owea telegarapa. Ua apuka oia i ko*a waiwai * hiki ī ka $2500. He mailea oia, a e hoopunipuni mau ana oia nooa iho īmua o kaoaka, me he mea la ota kekahi o ka p »e maimi. n Ke manao aei ao he mea pooo i na kanaka Hawaii ke lawe t na olelo ao % Mr Fieid, h« kanaka akama: loa ota 9 a me ko Wasinetooa poe, mamua o ka hoolohe ana la WiJskoki, ka mea i noho miu maanei, a .aole oo hoi oia ī ike i na hana maalea o ke ao nei. He lehulehu wale na kanaka toaa« ' iea ma na aina e, e imi nei i ko lakou olama ; ka hoopaoiponi aaa me ka hoowalewale aoa 1 1 ka poo ano like me Wihkoki. He iwaka--1 iua makohiki ko*o «o «m No loko a ioaa j ka ike e hiki «I ke hoomaopopo i ke ®no o i kaoako, a he meo miooaii» no*o ke hoike

r ! aku, he oui loa ke daia a'u ī uku aku no ke\ia ike. Ia Moneno e noho ana maaeei, <; ; aole i ike maopopo ia kona ano. He mau ; | palapala ma kona iima a me na nupepa e - hoomaikai ana !a ia. lua ua kuhihewa ke- - kahi poe maanei no kona ano, aole ia he ; mea kapanaha. O kela kanaka akamai loa, . 0 Mr. Field, oia no kek*hi i kuhihewa no ko | Moreno ano. A pehea, e haohaoanei kakou,; ina ua kuhihewa kelahi poe he lehulehu j maanei raa ia mea hookahi? He mau ma-; nao maikai no ke4'ahi a Moreno, a me na \ noonoo kupoao. laa i hiki ia ia ke hooko • īa mau manao, ina no ua ioaa he mau pono., Aka, aa ike pinepine ia. i kahi wa ua hoopuka ia na.manao maikai e ka poe kolohe ioa. a ua hana ia no hoi kahi mau hana maikai loa o keia honuaeka poe lapuwaie. Aia nae ma ka hopena ka poīno. E iawe mni ana lakou he ino no ka poe e noho pu ana a e hann pu ana me lakou, O ka poe a pau i heiuheiu i na v moolelo, ua ike lakou o na iahui ano iike me ko Hawaii kai hoopunipuni nui ia e na haole ī ao i a a akamai ma na aoao kekee ma na ama nui. Ke hai aku nei au, o kekahi ona mea kamahao o ka honua tnai kinohi mai a hiki 1 keia wa, oia no ka hana pouo ana'ku o na haoie i na kanaka maoli ma keia Paemoku. O makou ka poe i hanauia ma keia aina, he aloha nui ko inakou no ka lahui Hawaii, a ua lahui nei i hoomaopopo ole ai. A aoie no paha makou i manao e hoomaopopo ia mai ana. Aka e hana aku ana no makou i ka pono, no ka mea, ua kauoha ia mai keia ia makou mai na makua mai. A ke maoao nei makou e hooi aku mamua 0 keia. Ke manao nei makou ina he mea hiki, e hooia i ka iahui Hawaii me ka nana oie i kana keakea iaia iho. Ua hoopuni ia ka lahui me na mea e hoopoino ai, a ka lahui hoi i ike oie ai nona iho. Aole makou e kaii ana a hiki i ka wa e noi ia inai ai o kokua i keia lahui; aku e iawelawe ana no makou e kokua, ina no me ke noi ole ia inai. Ua noi aku ko makou poe makua i na'Lii kahiko, e haawi i aina no na makaainana. Ua ae na'lii, a ua io»a i kela u me keia he home nona iho. (Ja hana q Kamehemeha 111., i kekahi ona hana hanohano ioa i ikea ae iwaena ona Moi o keia honua. Ua haa* wi oia mamuii o kona makemake iho, i kona mau aina no ka pomnikai o na muknainuna. Ua kokua ko makou nmi makua i keia hana, aua hooko ia. Ua noho ona ko Hawaii nialuna o na ainu mai Ihwaii a hiki i Niihau. Ina ua neHe kekahi poe; nowai la ka hewa ? Kelohe nei au ua huahewaia makou i keknhi wa. Ae, ua hemuhema no ka hana ana 1 kahi wa, aua kuhihewa. Aka. ke manao nei au, ua maikai o ioko o makou. E iike meka loihi oko mako \ lohe ana ina ieo hamau mai na ilina mni oko makou poe makua, ka poe i hoopau ī ka iakou hana a e hoomaha nei i ka luhi, pein no e pono ai o ioko o makou. Ua laahin ia makou keia aio» a pau. Aia mahope iho oka iuakini o Kawaiahao he wahi ilma, he wahi i aioha nui ia e a'u mainua ae o na wahi e ae • pau o keia honua. mokou e heie hewa nui ana ke maiama pono makou i na hoomanao ana no ia poe, Ua ike au, inae mau ke emi ann o ka lahoi Hawaii, e hiki mai ana h» manawa e pono ai ke ioaa aku ia inkou na malama maikai ana a ka makua e haawi ai i kana poe keiki uuku. E loaa ana i ka lahni ma. o makou la, ka poe ī hanau ia maanei. a me ka poe e hana pu ana me makou, he puuhonua e pono nt oukou no na maoawa a pau. E hoahewa m*i aoa no paha kekahi poe aiakai o ka lahui ia makou, ae hoinomai no kekahi poe me na hana kuee, a e huhu no paha kahi poe. Aka, he mea ole ia ia makou. E hana aku no makoo ika pono mamoli o ka malamalama ī loaa mai la mukou, | a aole ma ka maiamalama ia iakoo la. He | nui na kumu keakea e hoouoi ana me na ; hnna a ka Moi. na niea a ka hhui i ike oie ai. Ua maopopo ia*u, o Kona makemake o ke alakai pololei, a he pono e hilinai lakou enaiuna ona. E hana pa kakoo e pono ai. W. N. Limaikaika.