Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 4, 22 Ianuali 1881 — KE KANAWAI. [ARTICLE]

KE KANAWAI.

HELU 4. Estate by Ci etesv. (1.) o ke ano o keia kulean» mn ka aina, (Curt«9y) oii ke kuieana o ke knne inßTe, om ka make ana «> k*na wahfne. maluna o ka waiwai paa o kana wahine, »n.i he keiki k* laas. (2.) Ua hoakaka pokoleia keia ma ka hapa hope 0 fea Pauka 1296 o ke Kanawaī Penei n* olele: " ioa he keiki oo ole ka faoa tna ke kanawa», aiaiU. e inau no ka ,matamm ana o ke kaoe i k* waiwai paa. aia a oo ke keiki, aorta keiki paha t ahila, tlī aku ka waiwai iaia. a ia lakoo paha. M (3.) Ma ke kaoawai kahiko o Pelekaoe, he aaaa ko ke kane a pao kona ola ; ma ko kahou Kanawai, aia a oo ke keiki pau ka maoa o ka makoakane ma ka waiwai pta o ka makaahine. (4.) Eia na mea nui e loaa ai i ke kane maYe ke» ano kaleaaa. «4 Ka Mare ana. 2 Ka loaa pono a«a i ka wahme la aina Uoko o ka wa mate. 3 Kn haoau ola ana o kt keiki, oiai e ola ana ka wahme. 4 Ka oake ana o ka wahiiie mare, (5.y Aia a mareta ke kane me ka wahiae ma oa «iio a paa a ke kaoawai i kahikuhi

ai. !em oa oki ka.mare ao ka hovra oka wahme, a)iiU he mioi ko ke kan« mare m» ka aina o t*na wihiae oiii laaa e oU «'na : . ioa i m*ke ka wabtne, ili ka aina i na h#oUina. e like me ke kanawa»; ma hoi e make ■ ke kaue, «a |aa ioaa reaoa. K iwna ik* • Pauko 1331, o ke K*nawii Ktvi!ji. » me k* hihi* a Kn*aka t? Amai m* ke K;i« o Okatoba ISS<). Ua olelo oae ka Paoku 1331. in« he keiki ka laaa, e oiaaa oo ke kan« mare a paa ko* iaa ol* ke ao® k*ha- ,, Ak«, ma kek aao [k«ho, hiktttaiat» kc ai a hoohlo ako » na i !(»a o ka ami e like me kooa makemake. | (6.) mea miopopo loa ma Ue kuleana I ma ke ano lee $imple ko ka «rahioo roare na | ka atns, 'oaa no i kana kane ke kuieaoa ano I Cyrt<?sy, mahop*» o ki nuke ana o ka «ahi* | ne, »«a us hnnau 'ke ketki. Aka, ma keka|hi manai«ji.,u3 haoh'o i* ka waiwai, »ua I hooiliia pahi ma keknhi ano e, i mea e !o»a ' o-e ai i kr kane num» i wnhi koleana roa ka aina tna ka make ant o kana nahioe. I kekah; v?a. tn« ua ikeia he kane'uhaoha, ona mau paha ka kekahi wahine, ala>la. e hana ka makuakaoe ī kona palapaU kauoha ma ke ano akamai. i mea e ba» o!e ai i ke kaoe mare t kau wahi mana malana o ka waiwnro kana wmhine. (7*4 Ina he ama ko ka wahine me kooa mau ho hanau pu, aoie nae komo maoli ka raa ka aina oiai oia e oia ana, loaa no nae i kana kane ke kuieana ma ke aoo Curtesy. (8.) Ina he Maiama Waiwai ka wahine, a no hai ka mana maoli o ka aina, «laila, aohe he curtcsy kana knne, ke inake kana wahine. (9.) (na i hanau make ke keiki. a īna paha make ka makuahme. a n* ke Kaoka e hoohemo mai ke keiki me ke ola, aole he curtesy ko ke knne 4 (10.) Ina he waiwai eae ko kekeiki, ao>e ia he mea e lean ole ai ike kane kona ano curiesy. (11) O kein kuieana o ke kane mare, ua hiki e hoomaiu ia a kuai ia i me'a e hook*a aku ai i na aie a ke kane. (12.) Ma ka make ana o ka wahine.ua hooinaka koke ke kane inaee i kona kuieana curtesy, me ka nonoi ole aku i ka Aha. Ke Dower. (13.) 0 ke Dower, ka mea a ke kanawai i hooholoai maik>ko ae n ka aina o ke kane mare no ka hanai ana i ka wahinekane m«ke a me kana keiki, Ua kapaia keia he"Dower." Aole iakaka lo.i ka ininawa i hookumuia ai keia meo he Dower, aka ma Pelekane i ike mua ia ni. n ua kaulana keia mea ma ka nohonlii ana o flenry 111. Ua olelo o Lord Bacon. •» Ekolu inea a ke Kanawai i aloha nui ai. " Ke ola, ka Lanakila, n me Dower.'* (14.) Ua nui m hooikaika ann n na Loio akamai ma ko lakou kakau ana i na palapa* U hoolilo a hooili nina, i nele ai na wahine i ko lakou Dower; a ma ke au o William IV ma Peleknne, ua hooholoia he kanawai e hoomaopopo ana I keia ku ! eana. \la ka nui o na Apana ma Amer>ka Muipuia, ua hooholo ia he kannw.n e ana i keia pono no na wahine. Ma Hawo» i./ ' ? nawai no o w ano. E nana. mai ka Pauku 1299 o ke Kanawai Kiviia a hiki i ka Pauku 1312. (15.) O kn pololei \o\, ua piii wale no keia hoHolelo Dowfr i kn waiwai pia, aka, ma ko kiikou nei kamwai, ua huopiliia ma k» waiw.ii lewa keknhi. Ua ktip;it» iwaenn o ka pue Hawaii kr Dower penei : "Ka hapa kolu oka wahine." He nui ka pohihihi no ke ano o hapa-kolu,- a o hooikaika ana ka Mea Knkau e hoopau i keia pohihihi, a e kapaia ka inoa haole o *Dower M i keia kuleana, a ua makemakeia na poe heluhelu e paan iau keia huaolelo. Pene» ke j.eia »na ma oMo Hawaii 4 Dawa.' T aka e hoomau aku ana k) huaoielo, , 'Dower." NIiNAU KANAWAI 7 Ina he ra(apaia hr»oiilo aina i ke A«ipttni Hawaii—hookomo »nei ka huaolelo hooiilina ? Hnna. Huokomo ina huaoMo hope,—hope ma k» o'hana. no ka mea. he aina kel» i hooMo ia mai »ka hui noi, ia Aupuni Hawaii. Eia ka poiolei : - I k«* Kuhina Kalaiaina a me kona mau h«pe ma ka oihana. a me | kona «aihona. no ka pouo o ke Aupuni Ha- | waii."—Mea Kakau. 0 Ina i hooiiloia ka aina m H ■ me kona miu hooilin», oiai e ku ana kekahi laaau. Pehea, he kuleana ano anei ko H ma ka aina. Haina. He kul-ana wa oU wale no, e like ka loihi oka manawa me ke ola

j ana o ka laaa. | Pololei : "No kt mea, he met akaki loa j e make ana ka laaa i kekahi inanawa aka. | _Mea Kakau. J 10 Ina i hoolilo ia k» aina ia Ha me kolna »n«u hooiiina, a hik» » ka hot ana mai • Imū Homa mai. Pehea» he fe« simp!« »ne» jko H ? Aole no. nka, ms» nae e huna «na ; na lepo o Koma iaia» olaii», he knleana fee | simp(e pono foa ko H, oiai aole oia e hiki e i hoi hoa inai. \ «'lna i make coG me ka hoi ole mai, be ! fce simplc ko H —Hēa Kakao. I 11 He palapala hoolilo ia Ka ®e kooa maa hooilma. oiai e ooho kane ofe ana o M, Hesha ke kuleana o K ma ka aioa ? Haioa. i He kuieana no ka mana<vra wale no, a inart ; kane o M pao no. Aka hot, tna piha e maf ke m»a ana o M me ka mare kane o!e, • e ola ana no o K, he fee stmple naopopo ko K ika a»n3. 4 -Aole pololei keia, K hoao hou."—Mea Kakaa, O keia n« haina a ko*« noonoo i hooholo ai. «nalalo o na nioau a nie oa hookaka aoa i a ka Mei Kakau Kanawai, i haawiia ma ka Helo He koho keia, aka, e >: ahato ia ka mea l kakau a mao afeo, oo na hemahe* i ma i kolika ole me oa haina 10 a »0 keia. Jos K Kaau. I Kaneohe, bn. 14, ISSI.