Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 51, 18 December 1880 — MOOLELO O NA LA O KA Huku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA.-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Huku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA.-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

M K AHŪA KAUA MA KOPENAHKGENA. k_T(X)MA(J aka 1« na «umoku i ke knua fl «oa Hoko e keia ia welawela, mai k? icTi 11 mai a hiki i ka hora 12 o ke awua.-.]*» n*e he hookahi o kem mau noan i i«. aka, e hoomahuahua pinepine k ini kn ikaika o na aoao elua īloko o kela I n;t keia hapaha hora. i | O nt koa Beritaota kuiknwa mnluna o >e:a mau «umoko. ua holo nku }:» lukou mnkna o na waapa nunui me ka munno e pii fla }iuo« o na aumoku Oeneinukn, nka. i io iakoa wa i kaalo pono ae ni tna k.« ;hku> o na eneeni, ua ki koke ia mui la lakuu I r,i poka pukuniahi he 30 a oi »ku i ka hooknhi. « Ui iike ke kainlulu m(' inau kapu one i lu heleloi h iioU>* o k a pihoio koke iho la n» w.iapn kaua \ •.» koa koik««r« iioko m sekona pukou? lou. i & oleio la uuloko o Kula u ko lakou k«b*k«lii. u» iniiWein«ke ih kekihi |)au laina k «uu o na pti 111 pukaa UuikiHi, r hoio aku i ka akau a me kn henia o I tjnioku Dent m.ika. a e l«vvo pio mai i U i:;o4u lana bauri a ine kn mokupuni o ILrsc». O keia mnu kuhikuhl, no!e i hooi ; mo iie m ahikai o keia inau niihele *»•>;*. No ka tnt-a, ui holo uku Ukou a i na moku lann batan. a hoomnka kw*r aku 1« no lakou e kaua aku i keia mau b:«r., • he haawi 4na aku hoi la i mannwa tsa enemi e \k* m.»i «ti i:i lakou. Ina aok -Ua • kt »ki>. aiai n, ao!e e hiki ! na ke 'ke mai i keia miu laiim waapn, %v ka mea, o na tausani o na pununiahi e xuau uei, o(a kn mea -nana e B : ini iloko u kfcitahi hitßmi-t"-;r a uo Wo lakou hOOko ole ann i kein Uj)|£ u lakou kekuhi ki m īioa māi t t»a h«*.7o*oi nku inai na bata* h «j»a n«iii a me ka papu lepo maluna o k« fcokjpuni o Amaga, a aole h<>i i emi iho ka o kn« mau koa (.ualalo o ka lioko b fc>;a mau sekona pokole, a ua f hoi tjp lako kaua he uui waJc a .. e u» |*oku»iahS liīlii iloko o ka hohonu, a ua welnwelo liHii hoi na waapn iloko o na sekona 0 na moku ma ka aoao hema o ka l«»na Imb a «nt lra Ameznna. ua kokok# loa keia tnaa moko ma Wa hope o n» aumo Heoeoiaka, ©e ke ki kupinai ana o na pokaoiahi iioko o kela a me keia manawa. 0 oa aiakai o keia mau moku, u i ike laua i 61 o lt*ia papa kuhiluln—n le e a£> la kekalu aiakai e hoopuka hou uki < kona mo» ia i«»ho«ui ke kalana mo« «•»! Hoko o ka l»ioa,—aki, o ktia mau aiAkai, u* pa!e laun 1 keia ts«u kuhikuhi t hoike ia aku ai, no--4r U k«ti nau Kajkni a ike arfk he kia o ko laua mau moku, » e ku ana 'aaa iloko 0 kekahi poioo nui, haawi koke ae la laoa I |rkwh%*a bo«loiu U heWuau me ke kaulahao iloku o ke k*i. koia ■ku la fc« A ? tf»io«a e ke a-u » komo maieko o ka laina ina ke kihi hema o «n aumoku Denemaka, a loaa ko«naa aaau «oao rlua i oa poka m\\ na aumoku Oenemaka mai a «ia*tari iana. a iloko o kekahi mau mi*

nu!#> p<>Uo!e, ua ku olohelohe iho ia keia inoku aohe kia, ua weluwelu n3 paleka*, a aole hoi 1 emi iho maUlo o ke tausani na I , pukapuka o.keia moku, a ua make kona ; Kapena mamuii o kekahi poka pukuni*hi i poka v pu akuinn k§r aoao dka moku atu ; ma kona opu, a e waiho mokaki ana konu mau koa.ma o a maanei me ka hiki oie ke ! : hoomaopopo ia. k 0 Keia la hooili kaua mawpena o na *oa.o ! ; elua, ua hiki ke koho ia ma ka nana ana aku, ; 1 J e kanaka ikaika e I hana ai ma L'ana hana kupono. O kekahi \ I kajhfla|f 4u| m eme keia ke ano, ua I |hi|i Ji;k£<blnoia/lai noa k«t pepehi wale I . ana i ke kanaka ma ke kahaa hookahe koko. | (He iāMima kie&ie loa ([k pepehi ana i ke ! i kanaU, aka, ua ae nae keia mau aupuni i 1 mea he pepehi kanaka ! He mea ku | i ka menemene ,ka ike »na aku ina koa e !hiliana rae ka !akou mau pahikaua ina | enemi, fi lele e ke poo mai ke kino ae, me I |ke kakaa ana maiuna oka oneki! He mea I ku i ka manaonao ka īke an« aku i na poe e j waiho eha ana me na pukapuka o ka eiau pu l fma ko lakou kino, a e hu ana ka naau me ' k*p koko mawaho oko inkou mau opu ! A ' he inea ku no hoi i ke aioha ka ike ana aku 1 i kou hoa'loha, ua ku mai la oia i kekahi , poka pukuniahi a iele aku ia kona kino a pa. jki lnlii ma kekahi aoao o ka moku, a e ku | nnn no na wawae maiuna o ka oneki o | moku ! O keia mau mea a pau i hai ia ae ; la, ua hoapono na aupuni kaua o Europa i keia niuu hana. Ua haalele ke kanaka i kona ola aia no i kom houie, a e puie ana kona ohana i ke Akua e hoopakeie ae liia maluna oia kahua weliweii; aka, ua olelo la keia inau hana ino a pau e na keiki puuwai Liona o Enelani— 4 O ka Leo o ke j£aua, he Kahiko Nani ia no ke Kanaka koa." Ma keia wahi o ko kakou moolelo, e waiho kakou i na moku kaua' e hana «Yia no i ka lakou mau hana, a e kamailio kakou ma keia wahi no ke kuUna o ka Haku Neleko* na iloko o keia kahua kaua, i kona paie ana aku i ka leo o k;i Alihikaua maloko o keka- | hi hne hoailona, a me kona hoolilo ana nku ina Kanawai ame na Kul:i i meu ole. Ua oleloia keia uhaki Kanawai nna a ka Haku Nelekona, he hewa kiekie loa ia nona e hoopau \>\ ai o kona inoa ma ka papa hanohano 0 nu Adimiirala īmoa o keka'hi Aha Hookoj iokolo Kaua Moana, no ka loaā ana ona popilikia i kekahi hapa o kein mau aumoku, | ika. o ke Aiii ka Moi o Enelani mahope iho ' '• k<i ioitH anu o ka lanakiia, ua hoapono oia |t keia uhaki k>ioavvai ana aka Haku Nele- ! kuua lioko o ka Hnie o na Haku, no ka iohe ia :hi i aku, noie na ka Alihikaua i aiakai ke j ia mau auenoku imua o ke kahua hoopanpaa i aupuni u»a Kopenahegena, A ehoomaopopo hoi ko nmkou poe heiuhelu i ka ieta koua kaulana a Nelekona, i konn wa ī noi aku ai 1 ka hnakiln i ke Keiki Alii Denemaka, ilo. | ko o kti enaena o ke ahi. Mahope iki iho o ka hor* 12 okeawaken, niii na aono elua iioko o ka enaena oke kaua, a ua lnki ke ike ia aku ke ahi e Iniapa ana ma ka waha o nn pukuniahi no kn nui o ka wela, e hihio ana na poka ma o a ma.inei, oleie lliiii ah'i na kia, na i-a a me m» rigini iloko o ke kai, a iioko o keia ma. na«va, e hoioholo hoomau ana ka Haku Neiekon i mnluna oka oneki me kona mnu Kapena eiua, 0 kekahi papa pu hoiookoa jj ki ia mai e n* moku Denemaka, iele polo- ; ioi mai ia ko iakou mau poka a kU aku ia he 50 koa m;;rina mainua oka it)u oka I moku, ua lele liilii Io» lakou ī o a ia nei me Ihe opala I*. 0 keiā pouio ana o keia mau koa nianna, ike mal la kn Haku Nelekona « ike nidkai lnwawa ana o keia Lutaneia, nolaiia, haaw; koke nni ia ota i ke kauoha, aoU lakou e ku hoo ilona, aka, e moe iho Inkou ihma oka oneki, » eki aku i tia enemi; i pakeie ai Ukou ina pukuniahi e kani mau nei. Oka iua o ka p<ipa pu holookoa i ki hou ia mai no ka iua 0 ka muu<ik\Va, iā k»kdu 4 ku ae la kekahi o la mau poka i ke ku'i ekoiu o ke kia waena o ka Elepani, a iele liilii ana ka Adimnraia o ua Nelekom nei ilokoo ke kai, hoii ae om a mmo aka ako ia » Keoela St»wnrt, me ke kuhiaoa aku ia Kapem Haki e kau hou ae i kona hae ma ke O ka poino o na koa maluna o keia mau aumoku, o ka poino o na wiapa kaua me ko lakou mau koa. o ka poioo o ka AūQeatona,e | noke ia nui la e na ūtari iana i ke kipoka, a rhe kt poino maue!e hoi o kela mau moko j 1 iii aū iluna ona Lae , ooe me ke kipoka ia j ana ro«i e na aumoku Denem«ka, kt« pakahi mai la iakou i na hte o ka pilikia malu- | ba o na kai kui. a ike aku la ka Haku Nele* I kona' i 14 piiikia o kela mau aumoko on«, mau hoa iloko oka popilikiw. NoUila, hrii ae la cfia a kuhl poloiei aku ia i •a anaoku

0 ka Alihikaua iwaho t ka nuku o ke Kaikuono. a pane aku la ioa Kapena » keia } mau hua olelo, •* O kela mau aumoku. " waihi b ua Nelekona nei. '• aole lakou i make* make ia ma la wahl! Ma keia wahi! A [ ianei kahi o ka hana i hoouna ia mai ai! i Akai i hooka keia Alihikana Wa?* ! wai i ka leo o ke aupuni. " Nana mai la ka Alihikaoa Haida Pa|ka ike kahua kaua o Kopenhbegena. aole nae e hiki pono īaia ke ike mai ī ke kulana I u na aumoku, a i ka hala aha o ka hora 12 o |ke awakea, ano akakuu iki mai U hoi ke ■ kani ana o pukoniahi, a pohi malie īa |aku la ka uwahi o ka piada i ka hema e ke* i kahi wahi makani koionahe loa. a ike maoI popo mai la ua Alihikaua nei i ka nui o na j hae pilikia e kau ana maluna ona nioku i nolaila, haawi koke ae la oia i ke kauoha i ekolu o kona mau numoku e holo aku e hoopuipui i ko Nelekona mau laina kaua, a } ia manawa ī haalele moku j ekolu la Sir Hfidl £aka* a hookouia mai la | iloko o ke kowa. , O keia mau manao'.ana ana okt Alihij kaua i hoouna mai ai i keia mnu moku, aole | mea e r mai ua pono k& Aljht- i knua ma keia mau hana. Ina ī ike aku oia ! 1 kela mau aumoku aia laknu iloko o keka- j hi kuiana pilikia loa. henha la kona kumu i 1 komo ole'ai e kokua? Ua hoowahawahn ānei oia i ke Aupuni o Enelnni ? He hookahi wale no kumu e hiki ai ke olelo ia. ua ; makau keia Alihikaua i ke komo ana iloko ; 0 ke tkhi. _ " ;■ •; ■ O ke 'aWikaika ole mai o ba makani, oia ke kumu nana e hoonawaliwali ana i ka holo o keia mau moku ekolu iloko o ke | kowa, no ka mea, īloko o ka hapalua hora i he hapaha mile waie no ko lakou kaawaie I hiai ke kulana mai o ka Alihikaua; a ina lakou e hoomnu ana me keia nei ko lakou ! holo, alaila, e po ana ka la hiki aku lakou j 1 ke kahua hookahe koko ma Kopenahegena. Nolaila, ma ka mana nui i loaa ia Sir H«ida Paka, he Alihikaua Nui no keia mau aumoku. wehe ae la oia i ni Buke Kanawai Kaua Moana mamua o kona alo, a , haawi koke aku la oia i ke kauoha i kona i Lutaneia huki hāe huki ne ikn hae hoailona Helu 39, no ke knhea ana aku i ka i Haku Neiekona iioko o ke kahua kaua e waihn aku i ka hakaka, a e puka koke mai me kona mau aumoku i ke kulana o ka Alihi- j kaua eku nei, n e hookolokolo īa oia no j kona hahai s ole ana i k-.na m;iu kuhikuhi, a me kona lawe ana ī liein mnu aumoku ilokookekahi pilikia nui. A iloko oia ma- i nawa i kau ia ae ai ua hae hoaiiona nei. a j pulelo ae ia ma ke kiamua o ka nioku kaun I Ladana„ no ke kaheaana aku i ke pukonaj kona Haku Nelekonn iiokoo ka enaena o ke | kahua kaua. • Aole i pi>u.