Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 50, 11 Kekemapa 1880 — Page 1
This text was transcribed by: | Carlton Pang |
This work is dedicated to: | Helen Chung |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKU XIX. HELU 501 POANO, DEKEMABA 11, 1880. {NO HELU A PAU 993.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
NA OLELO HOOLAHA -O na Olelo Heolaha ke lu laina kakau lima. he Hookahi Dala no ka puka mua ana . elua puka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00
NA KANIKAU A ME NA MELE: He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1 00 no 10 lalani.
HOOLAHA MAU. E hoomanao na makamaku u e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia @ kekahi pule ae.
K@hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka i kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke @e e hookaa mua ia mai ka uku.
E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa
MOOLELO O NA LA
--O KA---
Haku Visakauna Nelekona
KE DUKE O BERONETI.
---
KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA--A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.
------
KE KAHUA KAUA MA KOPENAHEGENA.
HOOLANA iho la na aumoku Beritania @ keia kulanu he 2 mile mai ke kihi @u mai o na aumoku Denemaka ma @ p@. no ka mea, o keia wahi hou aku @ lakou e homo aku ai, he ano haiki loa @ nuku o ke awa e hiki aku ai i na ene@. @ aole noi i ana ia ka@ hohonu o ka @mo @ku malalo o ke alakai ana a ke @ni pailata. A e like me ke ano mau o @a aumoku Pelekane, aole lakou e hilinai ma na kuhikuhi pailata o kekahi au @u@, uka, ua lawe ae no lakou mai loko@ @ ua kanaka hoa a me ke akamai i @u puilala no lakou, e like me ka Ha@u Nelekona i pailata mai ai i na aum@u mai ke Kakela mai o Koronebuga, @ @ imua ona kahakai o Kopenahegena.
Ma ka hura 9 ponoi o ua po nei, ua @na malie iho la na aumoku me ka makaukau ma ko lakou mau lama kaua no @kakahiaka o ka la apopo, a ia manu@ ka H@ku Nelekona i kahen ae ai i na @i pukuhi o na aumoku, u hui ae la @ela a ma keia maluna o kona moku kaua Eiepani, no kekahi manau nui ona e @ai aku ana imua o lakou. No ka mea, o ka Nelekona hana mau keia mamua o @ ma nonuka ana i kekahi kaua. o kona @e aku i kekahi papa kuhikuhi i hui@ mua ia aku nei i ka pule i hala, nolaila, ma keia wahi, ku mai la ke kakauolelo a Nelekona, a heluhelu koke mai ia @ na Kanawai a me na Rula o kona mau aumoku mamua o ku lakou hui ana a@u me na enemi, a e heluhelu ia keia @ Rula me ka akahele penei:
Kula Ekahi.---Ma ka la apopo, he elua mahele o no aumoku kaua e komo ana iloko o ke ahi, malalo o ke alakai ana a Vice-Adimarala Haku Nelekona, ka Alihikaua o keia mau aumoku, a me Rear-Adimarala Kamaki Gariv@, kokua A@ana malalo o na kauoha a ka Ha@o Nelekona.
Rula Elua.---Ua makemake ia na alakai pukahi o kela a me keia moku, e hahai ma kona mahele ponoi, a aole hoi e oi aku ke kaawale o kekahi muku a i kekahi mamua u ka hapalua kaulahao.
Rula Ekolu---Aole e ae ia kekahi alakai e ki aku i hookahi pukuuiahi no ka manawa mua loa mamua u ke kuu ana o ka heleuwm o kona moku ma kahi he 50 iwilei ka loihi mai na enemi mai i na e hiki, a aole hoi e hoahewa ia kekahi alakai ma na Rula o keia kuhikuhi, ina ua lawe ae oia i kona moku a hookui pu aka me ka enemi.
Rula Eha---Ua makemake ia na alakai pakahi e kau i na heleuma ma na hoailona A,B, C, a pela aku, aole hoi ma na kowa hakahaka e ku pololei ana i na pa pohaku o Kopenahegena.
Rula Elima---Ua makemake ia na koa kuikawa e kau maluna o na waapa nui i ha manawa e hoomaka ia ai o keia kaua, e holo aku i ke kihi akau a me ka hema a lawe pio mai i na batati lana a me ka mokupuni o Amaga.
Rula Eono---I ka manawa e hoomaka ia ai o ke kaua, e hoolana na aumoku kipoka pahu i ka makani, a e kipoka aku i na batari a me na aumoku liilii maloko o ke Kaikuono, i ka manawa e haawi ia mai ai o kekahi hae hoailona.
Rula Ehiku---Aole e ae ia kekahi alakai mahope iho o ka hoomaka ana o ke kaua e hoopuka hou mai i kona moku iwaho, aia wale no a kau mai i kekahi hae hoailona no ke kokua ina ua pilikia oia imua o na enemi.
O keia mau Rula i heluhelu ia aki ai imua o na alakai, oia no na Rula o na aumoku o Nelekona i hoouka ai me na aumoku Farani ma ke kahua kaua o ka Naile. Ua waiho aku oia i na kuhikuhi ponoi a kekahi o na Adimarala hiena o Enelani, a ua lawe mai oia i kona mau manao koa, a oia ka@a papa kuhikuhi o ka la hooili kaua. No ka mea, o ke kanaka e like me Nelekona ke ano, ua lawe inui oia i kona mau enemi a me ka waha o na pukuniahi i ipo aloha ia nana. Ina i kokoke oia ma ka aoao o na enemi, aole e moe ana kona po; aka, e lawe aku ana oia i kona moku a hiki imua o ka maka o na enemi. O keia mau Rula i hai ia aku ai imua o lakou, ua hoomaopopo lakou no ia manawa pokole wale no, aka, i ka manawa i hoomaka ai o keia kaua ana, ua pihoihoi na alakai pakahi o kela a me keia moku, nolaila, ua loaa ka poino ia lakou i ko lakou wa i hahai ole ai i keia mau Rula.
I ka pau ana o keia halawai kaua moana, na hookuu aku la ka Haku Nelekona i na alakai me ka hoomaopopo ia o keai papa kuhikuhi; a hoouna hou aku la ua Nelekona nei i kana aikane aloha Kapena Haki, e komo a e ana i ka hohonu o ka wai ma kahi kokoke loa i na aumoku Denemaka. Nolaila, ua kau koke aku la o Kapena Haki iluna o ka waapa a holo aku la iloko o ke Kowa Moi, a ma kahi kokoke loa ma ka hope o na aumoku Denemaka, ua ike aku la lakou i ka uwiuwiki liilii mai o ke kuikui, nolaila, hoohuli koke ae la ke Kapena i kona waapa, a holo pololei aku la no na aumoku. Ma ka hora l l o ua po nei, pili aku la o Kapena Hai ma ka aoao o ka Elepani, a ahi aku la ia Nelekona i ka hohonu o ka wai o ke Kowa Moi, a ma keiu wahi, ua lilo o Kapena Haki oia ke pailata no ke alakai ana i keia mau aumoku i ka la apopo.
O keia papap kuhikuhi malalo iho, e hoike ana ia i ka inoa o na aumoku Denemaka e lana nei mai ke kihi akau a hiki i ke kihi hema, no ke pale ana i na k@hakai o Kopenahegena, a he mau moku hoi keia ma ka papa ekahi o na moku kaua o na aupuni o ka akau, a oia keia mau moku malalo iho nei penei:
NA MOKU KAUA
Danegoroga---Komodoa Olifeta Fisa, Alihikaua o na aumoku, 62 pu, 515 koa.
Taregorona---74 pu, 540 koa
Denemaka---74 pu, 470 koa
Mars---48pu, 320 koa
Elephanten---48 pu, 300 koa
Proverten---56 pu, 515 koa
Wagner---48 pu, 361 koa
Rensburg---20 pu, 216 koa
Nyburg---20 pu, 209 koa
Jutland---48 pu, 396 koa
Suersishen---20 pu, 117 koa
Crooburs---22 pu, 196 koa
Hajen---20 pu, 155 koa
Elwen---6 pu, 80 koa
Grenier---24 pu, 120 koa
Aggestans---20 pu, 213 koa
Zealanad---74 pu,529 koa
Charl Amelia---26 pu, 225 koa
Sohesten---18 pu, 126 koa
Holstein---60 pu, 400 koa
Indorforethen---64 pu, 390 koa
Hielpern---20 pu, 265 koa.
Ma ke kakahiaka o kekahi la ae, ua pohu mai la ka malamalama o ka la 2 o Aper la, ka la hoi a na aumoku Beritania i man@olana ai e loaa ana ka haaohano o ka lanakila, mai ko lakou noho loihi ana maloko o ke Kaikapu o ka Bolatika malalo o na alakai loliahili a ka Alihikaua Sir Haida, me hokahi wahi
makani kolonahe loa e pa ana iloko o ke Kaikuono, kau ae la ka hae huailona a ka Haku Nelekona, a ia manawa na aumoku i hiu like ae ai i n@ heleuma, a panee malie aku la lakou iluna o ka ilikai me na mahele elua e like me keia ke ano.
[MAP]
E like me ka hoike maloko o no Rula o keia mau aumoku, e malama kela a me keia alakai pakahi i ke kowa o kona moku, aole nue i hooko pono ia keia kauoha. No ka mea, oiai ka makani e pa ana me ke kolonahe loa, a he a-u ikaika hoi e pale ana i ka akau, na keia mau mea i hoonawaliwali aku i ka holo o keia mau aumoku.
O ka Edega, oia ka moku mua loa o ka mahele o Nelekona, a ua hookohu aku ke pailata Kapena Haki ia Lutanela Alekanedero Barile, i kokua pailata noke alakai ana i ka moku mua loa. Mahope aku o keia moku ka Agemona, me ka hahai ana i kela moku mamua ona, aka, i ka manawa i kaalo ae ai mamua o kekahi lae one papau, ua ano aheahe loa mai la ka makani, a hiki ole iaia ke hoopii i kaalo ai oia maluna o keia lae one, nolaila, kuu iho la kona mau heleuma iloko e ke kai he eono anana ka hohonu, i ole ai oia e ko ia aku e ke u-u iluna o kahi papau. O ka Polep@uasa, oia ka moku mahope aku o ka Agemona, aka, no ke kuu ana o kona heleuma, ua lawe ae la keia moku i kona kulana mahope o ka Edega, i ukali ia e ka Jsisa, a puka laelae aku la keia mau moku me ka pili kia ole. O ka Belona, oia ka moku mahope aku ona, a no ke ano hawawa o ka Lutunela huoholo moku, ua puka ae la oia ma ka aoao maluna @k@, kau koke aku la nae kona ihu iluna o na wahi papau, a he 450 iwilei ka, loihi mai ka moku hope mai o ka laina o na aumoku Denemaka. O ka Rusela, oia ka moku mahope aku ona, a no kona pili kokoke loa mahope o keia moku, ua hikiwawe ole o@ ke @ ili koke ae iluna. A no i kumu, ua kau koke aku la ka ihu o keia moku i kula, me kona laau-ihu mahope ponoi o ka hope o ka Belona.
O ka Elepani, oia ka moku mahope aku o ka Rusela, a e lawe ana keia moku i ka Alihikaua Haku Nelekona, a nona hoi ka hae Admarala kiekia e welo ana ma ke kiawaena o ka Elepani. O ke kaawale mai ka moku hope i puka aku la ma kela aoao a i ka moku o Nelekona, he hapaha mile a oi ke kaawale. No ka ili ana o keia mau moku elua iluna o ke one, ua haawi ae la ua Nelekona nei i ke kauoha, a hoopii koke ia ae la ka ihu o ka Elepani iluna, a ia manawa oia i haalo ae ai ma ka aoao hema o na moku i ili. O na moku mai i koe o ka mahele mua, ua hahai aku la lakou mahope o ka Elepani.
He mau minute pokole i hala ae o ka hora 10. ua kokoke loa aku la ua aumoku i puka mua aku mamua o ka Elepani, a ia manawa lakou i ki ia mai ai e na pukuniahi he 600 a oi mai na aumoku Denemaka aoai, a hihio wale ae la ao na poka i ke lewa, me na wahi kia kakaikahi i haihai aku iloko o ke kai. Ma ka hora I I ponoi, kaalo ae la ka moku Elepani me na aumoku mahope mai ona, a kuu like iho la ka heleuma o na moku ma ka a io mawaho o na moku Denemaka, a @a manawa i kukala akea ia ai ke kaua iloko o ka hookahe koko ma ka lili o na aupuni elue no ko laua mau inoa.
E like me ka mea i hoike mua ia aku, he 15 wine no moku i kaua ai me na aumoku Denemaka mai loko mai o ka heluna he 36. O na aumoku liilii ki poka pahu, e noke ana lakou i ke kipoka i na papu lepo maluna o ka mokupuni o Amaga, a me na batari lana mamua o na pa pohaku o Kopenahegena.
Ua hiki mai kakou i kahi e hooko ia o ka makemake no ke kahua kaua o Kopenahegena, a e waiho kakou ia lakou e noke ana i ke ki aku a ki mai. He mea mau ma na aina ma ka Akau o ka poepoe honua, he hikiwawe loa ka pouli ma ia mau wahi iloko o na kahua kaua nui. E manao anei kakou, o ka ikaika o keia mau aumoku e hakaka nei, aole ia he mea a pouii ai o ka malamalama o ka la? Ua pouli ka lewa! Ua pouli ka moana! A ua hiki ole ke ike ia aku na kahakai o Kopenahegena no ka pouli i ka uwahi; a iloko o kela a ma keia manawa e oawa like ai o ka ahi ma ka waha o na pukuniahi, ua holo aku ka malamalama ikaika o ka pauda e like me ka uwila, a loaa na aumoku o ka Alihikaua Sir Haida Paka he eono mile ke kaawale. O na aumoku kaua e like @ne keia ke ano e lawe ana i mau tausani o na koa, a i mau tausani o na pukuniahi, ua like ke kani ana me na hekili ikaika e olokaa ia ana i ka lewa, a iloko o kela a me keia manawa e kani pa-tausani ai o na pukuniahi, ua holo aku ka haalulu o ka honua iluna o ka aina o Suedena e like me kehahi olai ikaika nana e hoonaueue ana ia aupuni. O ka mau o ke kupinai pinepine o ka leo weliweli o na mea kani, na ia mea i paila ae i ka moana e like me kekahi ipuhao wai wela maluna o ke ahi, a pii ae la kona mahu ikaika i ka lewa, a punohu pono iho la maluna o na aumoku iloko o ka enaena, a i ka piha pono ana o na makalua i ka wela o keia hooili kaua, hanini mai la na pakaua kilihune mai ka lani mai, no ka hoomaalili ana i ka wela o keia mau aumoku iloko o ka hookahe koko.
Iloko o ka enaena o ka pauda a me ka malamalama o ke ahi ma ka waha o na pukuniahi, e holoholo ana ka Haku Nelekona imua a i hope o kona moku, a no kekahi manawa, alawa lihi aku la oia i na aumoku o ka Alihikaua ma kahi mamao, a ike aku oia i na moku ona i ili ai iluna o na lae one, me na hae o ka pilikia e kau mai ana ma ko lakou mau kia, na keia mau mea i hoehaeha mai i kona manao, no ka mea, aohe he moku ikaika hou aku i koe ma kona aoao e hiki ai ke hoouna aku i kahi o keia pilikia, nolaila, hoomau aku la oia i ka holoholo ana maluna o ka oneki, a e hoike ana o Kenela Stewart i kona ano iloko o keia la welawela penei:
"I ka manawa i hoomaka ia ai o keia kaua me ka ikaika, ike aku la au i ka Haku Nelekona e holoholo ana imua a i hope o ka oneki me Kapena Haki, a no kekahi manawa, ku iki iho la oia ma ke kia waena, me ka nana aku i na aumoku Denemaka mawaho o ka palekai o ka moku me ke ano koa. O kekahi poka pukuniahi i puka mai ka palekai mai o ka moku, a hala lihi ae la ma kona kua, a ku aku la i ke kia waena, me ka lele liilii ana o na apana ma o a maanei, huli mai la oia ia'u a pane mai la me ka mino aka ana i keia mau olelo---' e Kenela Stewart,' wahi ana, ' he wahi hana wela loa keia ke po keia la ia kakou.' Huli aku la no oia hele aku la he mau kapuai, a huli hou mai la imua o kona mau Kapena, a pane mai la ia'u me ka leo nahenahe me ke kuhi ana o kona lima hema---'e hoailona aku iaia, aole au e hohe ana ina he mau iausaoi o ko'u mau enemi."
O keia mau olelo a Nelekona imua o Kenela Stewart, he mau huaolelo nui ia na keia Kenela e kilohi ai i ke ano o keia kanaka. No ka mea, aole ona mau manao pupuahulu a me ka pihoihoi imua o ka enemi. He hikiwae kona manao i ka hele ana aku imua o na enemi, a he waipahe loa hoi kona ano a me kana mau kamailio ana iloko o ke ahi.
O na kanaka iloko o ke kulanakauhale o Kopenahegena, aia lakou iluna o na kaupoku kiekie e nana aoa i na aumoku iloko o ka enaena, e maki hele ana no koa iloko o ke kulanakauhale, a o ke Keiki Alii hoi ka Hooilina Aloi o Denemaka, aia oia iluna o na pa pohaku o Kopenahegena me kona mau ukali kahi i nana ai i kona mau aumoku, e paa ana ke Keiki Alii i kekahi ohenana, a kau pololei aku la oia i na moku Pelekane i poino, a kuhihewa iho la oia, no ka ikaika a me ke koa o kona mau koa. huli ae la ke Keiki Alii a pane aku ia Kenela Lineholomo, "aha!" wahi ana, "no ka manawa hope loa, i haulehia ai keia mau aumoku Pelekane imua o ka ikaika o ko'o mau aumoku." Aole i pau.
He Inoa no Kaonohialaokalani.
------
O Hoolanawai o ka hinu o au auna 'lii
O Kuhihewa o na maka Kualii
O Kualii ka pua maka o Lupekapu
Nona ka hinu i manini kahe i ke one
I kukonukonu a kawa ka momona
A kawau ke one i ka hinu alii
O lakou i hui a kahi hookahi
Akoakoa, Laukanaka ka huakai
E Kalani uhane aku o ke kahakai
Kiai o ke one o Kauahuli
Kupa kamaaina o Kahaloa.
Aloha wale ka noho'na o ke kahakai
E Kalani, e Kekumaieelukona
E Kaulu o ka Omamaka Ulukapu
O ka Omamaka makamaka o Uia
O na makamaka o Kaumaka
Ke 'lii kaha ka lua i Keololani
No lakon ka hinu i lawalu ia
I auia a paa i ka niau,
I hoolana i ke kai o Hauola
Nana ka lau niu o Kawehewehe
Ka'malumalu hau o Apua [inoa la
[Apuakeahau, o Kaonohi ke 'lii nona ka
A naiwa ke kula o Kalaeloa
Puiwa Kalae ua owala i ke la
Wewe i ka mauu makuakua
Aohe hoa o ka hikioe
Hoopaa ia o kuapa
Pa ka ia i ke kaele loli
O Kaonohi ke 'lii nona ka inoa.
O kulu kahe waimaka o pihee
O ka nakolo waimaka i ka awihimaka
I ke iniki laumaka onohi eleele
Ilaila ka hiona waimaka o ka Haku
Kahi i kapa aku ai i ko keiki
O kulukulu hana waimaka kiolani
O kaioa waimaka a pau ke aho [Kalani
Pau ka umi i ka hanu ana o ka uwe la e
E ke kalawa wai o Lupe
Poe kapipi wai o Halemano
Kini auau wai o Koloakini
Kini poe alii nona ia waimaka
Kini waimaka o ka uka Lihue wale
No laua ka leo i Mahanalua
Hiolo lua ka waimaka o ke 'lii
I pae ma Koolau hele i Kona
Pae ana i ka lai awaken
I kulu ia i ke aluna ahiahi
O kahi leo paha ia e pae nei
E welo nei i ke kai o Apua
Kiona waimaka aku 'la ia kahakai
Kawa aku 'la i ka waimaka o ke 'lii
Nana ka Molokai a Kamaua
Nana o Maui kahiko o Kaalaneo
Ulu Oahu ka moku o Kanalau
Ulu e ulu ka launiu o Kahaloa
Oia wai la a ka liula
Ke poho uahi mai ka loa, ka laula
No Kaonohi keia inoa ke ula nei
Ula hihi aloha ka uka o Puna
Maalo i ke ahi puulena a ka wahine
Aa ka lua, kolii i ka pahoehoe
Ani e ke ahi, oni o Kilauea
Mani ka papa o Apua lohi mau kele
Hoenaena i ka papa kaunu lehua
Kahunoa kanahele a ka liu e
Lu ka maka e haa ana iloko o pula
Pau ko hano ana e ka nana
Hala iho nei hoi ka ike a nei kanaka
Ia wai ka puana o nei pua
O Kaonohiulaokalani no he inoa
Owela ka lani ua kau la ke ao
He ao ua, he kai aweawe
He aweawe ka uhu ala o Makalii
He kai no Makalii, o nana ka malama
O ka malama i ke kai o ka ululena
O ka lena o Waolena, nana Ahukini
O Ahukini-o-Laa kona maka ka hoku
O ka hoku welolani ia, o Kaweloaikanaka
O ke kanaka i ka wai o Hakookoo
He koo wai no ka wai o Wailua
He koo no ka makani ka opua ia
Ka ia huna i ka wai o Halalii
Laila no kanaka alualu ahi
Me ka poe wahahee la i Waimea.
Hoi i Mana ka wai hoopunipuni
He kahe wale alapahi a ka liula
Palau wale no ka aina ko
Ke helu wale ana no ia ka helu
Hoolono wai olono heaha kana
He iki wale no ka aina ike
Ike ia ae la ia mea nani na ke 'lii,
E hai ke 'lii nona neia inoa
O Lono, o ke 'lii oluna o ka moku
Kaahui kupu o Ewa he 'lii
O Kihapiilani na kuu alii
Ka hoolaha pohuli maia o ka ea
Ke kaeaea o ka uhi lono honua
O ka oaoa makaku i ka lani
O ka maia ha nui, ha loloa
Haloloa ka maia nei nui he 'lii
Hanaui ii ka maia ulahea
Puka mai ka maia haahaa
Elua, ekolu, eka maia
Hualau he moa, he maia ai na ke 'li
Ke a nei ke ahi iluna o ka moku
O ko wahi maia i kakahiaka
O kahaka maia i Piiholo la homai
Homai naia nei e ai
Na Kaonohi ke 'lii o Kahiki
Ke 'lii hoi nona neia inoa.
MAIKAI KA HOI KAPAPA
---A ME---
KALAAU O KOU HALEI
NO HEA LA!
KAI NO HOI NO KAHI O
WAILA MA I
Nana aku no hi ia la
Ohi ka lo o ka Laau o Kakawao
I ka ua mea hoi o ka nani o
Na PAPA! Na PAPA!!
---A ME---
NA PONO KUKULU HALE
O NA ANO NO A PAU
------
Aia ma ke kihi o na
ALANUI PAPU me MOIWAHINE,
HONOLULU
MALAILA E LOAA AI
E LIKE me ka MAKEMAKE
KUMUKUAI MAKEPONO LOA
------
PAPA, PAPA, PAPA,
Na Papa Huluhulu,
Na Papa Manoanoa,
Na Papa i kahiia
Na Papa Kepa,
Papa Hole Keokeo
Papa Hole Ulaula.
------
NA LAAU, NA LAAU
Na Kua,
Na Kaola,
Na Aaho,
Na Molina
Na Peapea
Pine Huluhulu
Pine i kahiia
NA Papa a ine iia Lanu Ulaula!
Pili ulaula,
Pili Keokeo,
Pani Puka,
Pani Puka Aniani,
Ipuka Aniani,
Puka Olepelepe.
------
PENA O NA ANO A PAU
Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,
Aila Pena,
Aila Hoomaloo,
Waniti, Pate.
NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!
Na Ami Puka Hale.
Na Ami Puka Pa.
ANIANI!
Pepa Hale a me na Lihilihi
E LOAA NO MALAILA.
PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA
No ke Dala Kaike, eloaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, o loaa aka no ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E kipa ani ikaika, e ike i ka niaio. 905tf