Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 44, 30 ʻOkakopa 1880 — Na Home Hawaii. [ARTICLE]

Na Home Hawaii.

[Kakau ia e Rep A. Mackmtosh.) *• O ka waihona o n« mea haooli a pao j loa, maloko o kakou iho ia mea " wahi a j kekahi i ka wa kahiko. E oi aku ko kakou i oluolu i kela mea a kakou i imi ai no kakoo j iho. mamua ae o ka oluolu o kekahi mea t j ae i ioaa ai ua inea la; nolaila. e pono i ko iahui kanaka e hoao me ko ltkoo iktikt i ) loaa mai ai ia lakou pakahi ka Homx xaikai; : no ka mea, me ke kanaiua ole, ioa e heit | inai kekahi Auela, a i oie ia. kokahi haolo, a kokulu i ka hale noho a hoopika me oa ( mea maikai, a e knai liloaku i ka hapaioa < o ka lahui ia mau mea 'loko o ka hale, o o | lilo oa hale Hi i met ltpo, a mtta hoi ma< moa o ka pto >nt o ot mthiot eluaj t inai i nakemake kekahi kopuna a i ole ka pili ko< j k«, o i olt m k« <ntktinoko e ot, o haowiia I mai.ia iakou ko kom* t i na hoi iokoa o koai

; liio alm i ka halt a ka Aoela i kukalu ai oo j iakoo. A o ktia, h« m«a oiaio aoie wale oo j mt ka poe Hawaii, aka hoi se ka poe kana- ī ika a paa ioa, i na paha he keokeo kon« ili. ;i na paka he ulaola, a ioa paba he eleele. i : I kekahi maa makahiki i haia ae, ua ku- | kuiuia oa haie &«ho he ooi loa, • kekahi | : haole lokomaikai iloko o ke kaianakadMle | i oui o Lr«dana ma Eneiani, «o ka poe ilihu- 1 ioe e makemake ana e noho iloko oia mao i • hale, aka, aola kekahi mea hookahi i make- , m&ke e ooho iioko, oa waiho ioihi keia maa | hale me ke oioheiohe, alaila, ua hoolimalima • | ia keia mau hale e ka poe waiwai i mau hale : | noho no lakou. Eia kekahi mea e ae. ku- ; | kulu aku la kekahi mea iokouiaikai eaea i I manawalea hoi i kekani Hotele maikai loa i |oo ka poe wahioe ilihuoe loa, e hiki no ia ■ ! lakou ke kuai lilo mii i na mea a pau, i ' mea hooluolu ia lakou me ka mikepono loa, < aka, aole i ae keia haole ia lakou e lawe pu | mai me lakou i na kaoe, oo ia mea; aoie la-1 kou iae e komo iloko o kela Hoteie. no ka ! mea, ua makemake lakou i na mea a pau, e j iike me ko lakou makemake ponoi. Nolai-; la o ko kakou Akua, he mea noiau loa ia, i ' ka wa ana i olelo aku al ike kaoaka mua ! ana i hana'i, "Me ka hou a kou maka eai i ai oe ika ai. " Ea, e kukakuka, a e noo- : noo kakou eka poe haole, ka poe maiihini; hoi a pau e noho ana ina ka ainu o Hawaii. j aia no ke ano e mawaena o kakou a me la- | kou, o kakou ka poe ikaika, o lakou ka poe nawaiiwaii, e mahuahua ana no kakou, aka, e emi iho auanei hoi lakou. Ano, he mea | pono i ka poe ikaika ke kokua i ka poe nawaiiwaii, aka nae, e hoomanao ana i ka olelo akamai kahiko, " Ke kokua mai nei ke Akua i na mea kokua ia iakou iho. " He mea moiaeiae lea keia mea, he kakai* kahi o ka poe Hawaii me n« home maikai ! No ke aha la keia ? Aia ma keia ninau he lehulehu nn haina. Mamua loa ua ao ole | ia ke kinaka maoli, e ake a e iini ika ho- j me maikai; aoie lakou i ike pooo i ke aoo o j keii Home, no ka mea.aoie iloko j oka iakou olelo ia huaolelo, o ka huaolelo j hale noAo, oia wale no ka mea i oielo ia aia i ka lakou oleio, nolaila, aole hiki ia lakau ke hoine pololei i ke ano o ka huaolelo Home: Aia iioko o ka hale noho, ka moena, ka mea 1 hapai ole ia iluna, e like me ka moe oka i poe r hoooaa\iao ia, aka, e halii ana ma ka | honua, a e ku ana na wahi noho, ka umeke, I ka ai apana aniani kilohi e pili ana ma ka paia o kahi haie, kahi kahi lauoho' kekahi mau apana ahi-koe, ke komo humuhumu a me kahi pahu waiho lole. Maloko o ka hale o na kanaka Hawaii, aole lakou i makeinake e komo nui ka makani iloko, nolaila ua hoopaa iakou i ka puka komo.a ine na puka nnkani, a ino loa ke ea maloko, a pilikia ka poe e noho ana, a e moe ana miloko: O keia ke ano o ka home o ka poe Hnwaii i keia manawa. Ma Honoiuiu nei ke kulanakauhale nui o Hawaii nei, ua hiki i na kanaka Ha- > uaii ke nana aku. ua puiii lakou ina home maikai o ka poe malihioi. O ka hale • na haole ka kumu hoohalike

no ke kaoaka Hawaii; aia no ke pakaukau i uhi ia i ka übi pakaukau, noho iho no ke kane ka wahine a ine na keiki ma na noho pakahi a ai. 1 na e ku keia hule mawaena 0 ke kulunakauhaie, aole hauua ke ea maioko; ma ka po, ke noho nei ka hnole nie kana ohana a puni ke pakaukau, a e heluhelu «ua paha, a paani i na paani kup»ono t ku no kona ipukukui mawaena o ke pakaukau, a ki« ola ae i kona maiamalama oliuoiino a puoi ka haie, aole e noho ka haote maluna o ka papahele o ka haie t like me ke kanaka waii. Ke hai nei au i keia mau mea. oo ka mea, oia ko'u manaoio, a ina e hoao ka poe Hawaii i loaa keia mau mea. alaila e loaa no ia lakou ka oluolu ka hauoli a me na mea maikai e ae no ka pono o ko lakou mau kino a me kolakou lahui. '• Aole o'u makemake i na mea nani a ka haole a me kana m«u mea oiuolu, " wahi • kekah! keikikane ia'u. Eia no ia'u kekahi lei, a oa na no e hoolawa mai i ko'u mau makemake a pau. £ pooo i ka poe Hawaiie hoao e hana no lakoa iho i keia maa pane oinoia; a ina e hiki ia kakou ka poe haoie ke ao aku ia lakou i loaa la iakoa keia mau mea. alaiia e hiki oo ia lakou ke paue mai ī kl oioau. Pehea la e hiki ai ke hoolawa ra a piha ba Lahui Hawaii ene oa hoaie onikaj} Ua ikt pono oo au. ua {ooa i kekahi pot Hawaii na hale noho maikii t nani ioa, aka aote lakoa i ike pooo.i ke tno maoii o ka huaolelo Ho*e, ke noho man nti loleoo Hoko o kekthi mau wtbi popopo hale liilii kthi e hiki ai ia lakot ke moo nt ka popohe* ! le; noitila, eia ka niaao e pooo «i ia kakoo 11 ninao, Pehea ta e liiki at ke hapai iluna j i ka poo Hawiii oai ka honoa ae t £ kipoka ako i ka aooto ho Wkot hanwm walt oo ko poo Hawaii, a e haawi it Ukos 1 koio naaoo. S boo)taika i 1000 ka aeo o

mahalo ia ai iakou, a loaa hoi ia iakou na : pomaikai, e like m« oa haole. Ke hana oui nei ke aupaoi oo ka poe Hawaii i keia maoawa; aka, he mea pono i ke ' aupuni ke hana i kekahi mea hou. oia hoi. £ hoomaka i ka Papa nioanioau, (Board of £zaminers) e moaainao ani i ka noiau; ka naauao, ke ano maikai a me na mea e ae, a ! e hoao hoi i na mea a pau e makemake ana I i kekahi oihana, aoie e hiki ia kakou ke he iu i oa mea maikai e hoolaia ai e keia hana. £ pono i na keiki a pau loa o keia manawa ke hele i na kuia oleio Beritania, a o keia ka mea eoi aku ka maikai mamua ae o na mea a pau; He oiaio no aole e pau ioa na keiki a pau i mau mea laweiawe i ka oihana a ke aupani, aka, jna e hpi|e iiekahi keiki ia ia iho imua o kona mau makaainana i' kona akamai, a inaikai kona noho ana. aiaila' aoie auanei e ole kona mahaioia, a e loaa no ia ia kekahi oihana. Ama keia wahi, he mea pono īa'u ke hai aku i kekahi manao e lilo i mea moiaeiae a moakaka lea i na j mea a pau. Aole au i makemake e hoahewa i kekahi mea uuku loa e pili ana ī na kula kaikamahine o keia Pae aina o Hawaii nei, aka, o keia ko'u manao, he mea pono i na kula k&ikamahine ke waiho aku i ka piano, , a uie ka humuhumu nani ana, a e ao la na haumana i ka hana palule.a me na lole e ne, a e holoi a aiana i na lole, e kuke a e inala- . ma pono i ka hale noho. O keia ka hoomaka j ana o ka Home. , He keu aku ke kakaikahi o na kaikama- i hine maoii i makemnke e mnre ia me na kei- • ki kane maoli! Heaha la ke kumu o keia? Eia paha, ke manao nei kekahi mau kuka- | mahine, ua oi aku iakou mamua o na kane, , ; no ka mea, e hiki no ia iakou ke hook&ni ; ii ka piano a pakake hoi ina na olelo mali* , hini. Ano ia mea, ua makau na kane ina , kaikamahine oia ano. lua e hookumu ke ; laupuoi i kekohi kula eao ai ī n* wahine i , ! lilo i mau kokoolua maikai no ha kane iiihu- ( I oe, aiaiia, he mea inaikai loa ia, ina nae, | 1 aole e hiki i, ke aupuni ke hana i kekahi j i mea e ae e hoolawa ai i na hom& maikai no I keia lahui. A mahope o ka pau ana oka , Ike aupuni hana ana i keia mea, alaila, he . mea pono i na mea e ae e hana e like me ka hiki no ka Lahui Hawaii. £ia p&ha kek&hi mea e hoolana ai i ka , ! manao ma keia inea. £ uku makann la ka j i mea e loaa ana ku hoine inaikai mamuli o , ! kona hooikaika ponoi. o o kekahi hana ku*. ! pono ike aupuni, e kau oia i kekahi karia-, wai koikoi io>, e koi ana i na kanaka Ha-. ! waii,e muiama pono i ko lakou mau hale j i noho mai na mea ino a pau. Aka, aole pa--1 ha e pau lou ana kekahi inau mea, e like me | ka baka a me ka pepa piiiwaiwai a pela aku, ' no ka mea, ke ike inaka nei l&kou i ua haole 1 e hana ana i keia mau mea. E pono ia kakou e hana e like me keia ; mau manao no ka manawa loihi, inamun o ka nalowale ana oko kukou manaelana. i na aole kakou e hooko i ko kakou nke an»; aoie e io:ta i na kauaka Hawaii na Home ' MAIKAI.