Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 39, 25 September 1880 — KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA: [ARTICLE]
KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA:
MOKUNA XXV. fKA nalo ana aku o ke kino wailua mai ke alo aku o ka Moi Beriana, alaila, lohe ia aku la he leo kanikau kumakena inai ke ka'hua hoomouna mai o na puali kaua o ka Moi, a hohola ae la ia ieo hoanoano eehia maiuna o ka laula o ke kula palahalaha a na puali kaua e luakaha ana; pela i hoomau ia ai ia leo a hiki 1 ka wehe ana mai o na pawa o ke o kekahi la ae. 1 keia wa a ka !\loi aoo e lohe nei i keia leo kanikau, ua lohe pu ke koa kiai eku ana mawaho o kona hale lole, a nalu iho la oia iloko iho ona. He leo kela no ka Ewaewaiki! He leo hanehane ! E kaulona mai ana i ka hopena weliweli e kau mai ana malnna o Beriana, a i ole, o ke 'lii Mukada ma ka hooili kaua oka la apopo. Malia ua hoike ae la ka uha« ne o na kupuna ia laua. O ke 'lii Mukada kekahi i lohe i keia leo kanikau, aka, aole ke kino wailua i kipa imua ona i ka po a hoaiai aku i kekahi mea nona. Mahope iho o ka hala ana aku o ke kmo wailua mai ke alo aku o Beriana, aole oia i
pane leo a oni ne hoi mai kahi ana e hiolani ana no kekahi wa loihi; aka, i ka aui ana ae oia kipona eehia, owaka ae la kona mau maka, a leha ae la a puni ka hale lole me ka pihoihoi nui, me he' la, he mea ano nui i loaa īaia īloko o ka hihio, a puana ae la: He hihio anei na'u a i ole, ua ike maoli anei au i ka uhane o kuu mau makua? E Erina e ? He mea anei e loaa ai ia oe ka lanakila a me ka maluhia ina au e make ana ! Aole oe e hihio ana ano, e Beriana o Tokamona, i pa-e iho ai kekahi leo kalakala i kona pepeiao. Heaha keia? wahi a 6eriana, iaia i kaikai ae ai i kona poo mai ka uiuna ae. Owai kela leo. 0 kou enemi au i hoino loa ai, e ka Moi Beriana, wahi a ka leo. la wa i nanao mai ai kekahi lima kakauha i ka puu o ka Moi aoo, a huila ae la ka anapa o ka pahi e paa ana ma kona lima. Mai pane hou ae, a mai kahea aku i kou poe kanaka Delakasiana, e Beriana o Tokamona, i pane mai ai ka mea nona ka leo me ke kalukala; o lumai koke aku auanei au i ka maka o keia pahi iloko o kou puuwai! Aole au i hopohopo nou e ka powa noho nahele, i pane aeai o Beriana me ka nanahe, iaia i leha ae ai i kona enemi. Aole au i weliweli n» ka make i keia hora ; a heaha j kau huakai i hele mai nei? J 1 ka halawai pu ana o na lena ike o ka Moi Beriana me ko- ke 'lii Powa, pane iho la kona enemi: | Heaha ka'u i hele mai nei, e Beriana ! 1 heie mai nei au e hooko i ka hopena o ko'u inaina. E make koke oe ano ma ka poho o kuu iima. Ua auhau au ia'u iho i ka aahu 0 kou mau puali kaua i wae ia, i wahi e hiki i kou kahua hoomoana a loaa oe. la'u e hoopio ai i kou kukui a koh ae i ka uiki o kou ola ana me ka upa koli kuikui, alaila, e hiki aku no au imua o Mukada ma kona hale lole, a lawe mai i ka lei gu!a;.a na na 'lii Oenemaka e papahi iho maluna o laua i ka la apopo, a pela aunnei e hekau iho ai ka lanakila kilakila maluna o ko laua mau poohiwi, a o ka welo haaheo ana hoi ia o ka hae maluna o na eueu o ka Akau. E ka iima koko lapuwale, wahi a Beriana, ka pakaha wale o ko makou nei aina, aole loa oe e ike i na kanaka o ka Akau e lanakila ana maluna o Irelani. Ke hoike | aku nei au me ka wiwo ole imua ou, aole au 1 makau no ka make; no ka mea, ud hoike ia mai ia'u, e lanakila ana ko'u mau puali kaua i ka la apopo. Mamua o ko'u o-u ana ae i ka mu-o o kou ola, wahi a ke 'lii Powa i pane iho ai ia Beriana, oiai no oia e hoomau ana i ka puliki i ka puu o ka Moi aoo, me ka paa ana i ka pahi ma kekahi lima ona, olelo iho la oia: E lohe oe i ko'u auamo ana me ka ehaeha nui i na olelo hoino a me ka hookae au i kau mai ai maluna o'u. E ike mua hoi oe, na keia mau lima ponoi no ī kumakaia aku i kou hoahanau o Mahone ma na kiekiena o Tiparere. Ua maopopo ia'u ua make kuu hoahanau a'u i aloha nui ai iloko o ka lima o kona mau enemi lima koko, wahi a Beriana; aka mamuli o kona make ana, e ukali mau ana ka hopena mainōino maluna o ka poe nana oia i kumakaia. Nolaila. aia la ihea kona mau enemi i keia la, e holke mai ia'u e ka powa lima eleele. O kona enemi, oia no ia imua o kou ala ano, wahi a ke 'lii PoWa, me ka maka hulili o ka inaina wela. Mai manao kuhihewa, ua pau loa kona mau enemi i ka nalohia. fna au i ike mua he lima kou i kokua pt> i ka powa ana i kuu hoahanau aloha, wahi a Beriana, alaila, ina la ua hooneoneo mua aku au i kou pakaua iinua o kou mau maka ponoi iloko o na makahiki i kaa hope aku nei, a aole loa e mau ka a ana o kou kukui a hiki i keia la au e kaena nei me ka haakei. Aka na na lani e kau i ka hopena maInna ou. Noloila, heaha aku koe ? E lohe hou oe e Beriana, me kou hoahanau aloha Mahone kana kamaiki opio i k.i wa a'u i lawe ai i kona ola ma ke ala mauna. E ka ilia kawau, wahi a Beriana; nolaila, hoomake pu aku la oe i ua opio la la wa; a hoopoholo aku la i kona kino kupapau iloko o ka moanawai. Aole au i hoomaka i ke kamaiki, i pane mai ai ke 'lii Powa, me ka nanaina hoopalaimaka. Ua malama laahia au i ua opio la no ke kau ana o kona lima e hoopai ia oe. Pehea ? i ninau aku ai o Beriana me ka manao ole ae no kona kulana kupilikii ia wa, oiai, ua hoopiha ia oia me ka uilani hoihoi no ka hopena o ka opio. E hoomau aku i kou kamailio ana e ka uhane lapu o ka po, a e hoike mai ia'u no ke keiki a ko*u hoahanau. A wahi a ke 'lii Powa i hoomau aku ai i ke kamailio ana, oiai ia makou i lalau ai i kou hoahanau mailoko aku o kahi a makou e pee ana, ua ku aku la au a hakoko pu me
ia a pepehi iho 'la au laia a make, oiai ko'u mau kanaka e iuku ana i ukaii. Waiho ?ho la ke kino make o ka mikunkane o ua opio la ma kuu mau kapuai, a e kela hele ana ua opio la iluna o ka mauu. Lawe aku la au ī ke keiki, a waiho aku la iaia ma ka lima o kekahi wahine i kaili ia mai e makou mai kuaaina. Papa aku ia au iua wahine la me ke kauoha aku laia e hoohiki mai oia me ka.oiaio loa, aoie oia e hoomakili iki i ka mea huna o kona hanau ia ana oiai au e ola ana, aiu wale no a hapai aku na anela la'u iloko o keia honua nani. Auhea la ua opio la i keia wa, e ke kanaka puuwai eleele ? Pane mai la ke 'lii Powa, e kamailio malie kaua e Beriana me ka hawanawana, no ka mea, eia koke no ke kiai mawaho. Ua ninau mai oe aia la ihea keia opio? Eia oia maanei ihe oe e Beriana, a ua makaukau kona ola e lawe ia iloko o kuu lima. E ke diabolo ino, wahi a Beriana, aole au e hooiaio i kau. E hooiaio oe e pono ai me ka hilinai ana i ka'u e hoike nei, wahi a ke 'lii Powa, a e ho&e aku no au i na hooia kupono imua ou. Ua hanni ia kela opio ma ke awawa o Glen Mama malalo o ko'u malu. Na'u i ao aku iaia i ka oniu ana.i ka pahikaua a me ka laau ihe i like akn me na koa hopo ole iloko o ka aina nei, a ua ao aku au iaia; o oe e Beriana he mea pakaha walēii ko'u mau pono hoomalu maluna o kaaina, a he mana hiki iaia e kue aku ia oe i na wa a pau. Ade i pau.