Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 37, 11 Kepakemapa 1880 — Untitled [ARTICLE]

{Kakau imnok* £imiwī.) No KA XANA 0 KA Moi. ! oaea e akaka ai ka o»ak> § ka taaaao ua %aupale«>a ia ka niaoa o ka Moi, pono ia kakou e ninau no Koaa mana maluna o ka makaainana. I ka wa ia Kamehameha 1. t ma ka hoaoielo •• ha«io % H lawe ia ka\%ia* o ke kanaka. 1 keia wa aa ke kanft*Jtaa . ianakiia ke kanaka maiana o koaa ktiWP». \ Oia no ke'ln o kona aina. Aaiev \ w»lt i ka \ * ka aina o ka e!emakule llihune loa. H»k» uo ka mea aina k« aua i kooa ( apaoa aina ponoi. He mea ole. ina he nut

ko ka Moī maieeoiake oo oa ap*na aioa la He mea oie »r.* aia keia apkna atn* ma«r*c~ vra koua oko k* Ikloi iiim. ila b lm«: i wale fkO t li'.o ai •• apana aina nei. a. toa « |me o'e k* makaaioaoa : ko ka Moi komokul ai. hiki oo ke hoak* aku. A ina e hoole 1 aka ka makaam*o , t aoie e koai ne'e no * Moi. Aole peU ika wa kahiko. NolaiU, »oa maopopo ma ke aao o ke aupum i keta ! wa, oa loaa i na kanakm oa pomaikai A ma kekahi aeo, me he mea ia. ua oi aku ks maoa oke kanaka nuluoa o kona aim (Dtooi r o ko ka Moi inana maione o oa Aioa Lei Ali;, tio ka me«. he hiki ble ī ka Moi ke kuai aku īns "Aina Moi." Ua hoohaiki ke kanawai i Kona raana malaib. | Aka, i mea e maopopo ai i ko ke supum e jmeko oa kinawtt mana» eaina i kew»: Ina i i mākemake ke aupunp f kau wahi o ko ke kaoaka apana aina. a o kona aina a paa pa* ha, i alanui, a i iaa-waī oo ka wai piuia paha, hiki no i ke aupuni ke lawe, oiai, ina ua makemake oie ua kanaka nei e iilo kon.i aioa. He mea ole kona ae ana. a o kona ae o(e ana paha. E haawi ana Se aupUni iaia i ke kumukwai kupono, aka nae, aole e hiki iaia ke aua, no ka mea, no ka poinaikai 0 ka lehulehu keia lawe ana i ka aina. E like rae ko ka Moi hiki ole ke lawe i ko kanaka aina, pelu no hoi Kona hiki ole ke lawe iko kaoaka puaa, a ilio paha. He hiki no nae i ke Kmiawal ke lawe. ina ua hoopii la oia no ka aie imua o kekahi Aha Hookolokolo i» ua hoopaiia oia, a ua hoomaluia kona waiwai. Ma na hoopii karaimn a pau, ua hoopiiia kd mea ī manaoia ua hana i ka hewa ma ka inoa o ka Moi, ma Kona inoa i lawelawe ai ke aupuni. Hiki ole nae ka Moi ke hoopii ponoi aku i ke kanaka, no kekahi hewa nui, ano kekahi hewa liilli paha. Aole hoi e hiki iaia ke hookuu aku i ke kanaka a hoopau wale paha ika hoopii. Ua "haawi ke kanawai i ka mana hoopii i ka Loio Kuhina ame na Aha Hookolokolo. Mu na Aupuni Kepuhalika, ua hoopiiia na lawehala " ma ka inoa o ka lehulehu," no ka mea, aole Moi ma ia mau ano aupuni, aka, aole na ka lehulehu ponoi e hoopii, na na Loio Aupuni e hoopii malalo o ke kanawai. Ma Pelekane, o na manuwa, na papn, na pu. na lako kaua a pau, na hale a me na waiwai e aē a pau o ke aupuni. ua kapa ia "no ka Moi." Ua olelo mau ia na •• ke Karaunu " keia mau waiwai, a ina he waiwai lewu, e kuni ia no me ka hoailona o ka Moiwahine he makao ka ihe. Aka aole i hiki ika Moi o-Peleka-ne ka mea maluna o na makaainana he kanaha miliona, ke kuai aku i hookahi pu, a hookahi lio paha oka oihana kaua ! Pela no ma Hawaii nei malalo o na kanawai. 1 ia mai paha, pehea hoi ka pauku 34 o ke Kumukanawai ? uO ka Moi. oia ke Alii Nui maluna o na 'Lii a me na kanakrf a pau. Nona no ke Aupuni." Eia no ka ke Kumukanawai kahiko i hooholoia e na'Lii i ka la 8 o Okatoba M H 1840, keia manao, e nana 1 ka aoao 5 oia buke, a penei na olelo: • Na Pono o ke Alii Nui. " Eia hoi ko k@ aiii nui wahi. Oia ka mea maluna o na kanaka a pau, a me na'lii a pau. Nona no ke aupuni, laia na koa, a me ni mea kaaa o ke aupuni, na pu, na pakaua, o me na inea kaua a pau. a pela aku." Ma ke Kumukanawai oka M. H. 1852. pauku 24, penei ka olelo. "O ke Alii Nui ka Luna Kiekie hooko o keia aupuni, a e kapaia oia oka Moi. Pauku 36. 11 oka Moi. oia ke Alii nui maluna o na'Lii a me na kanaka a pau. Nona no ke Aupuni." Nolaila ua maopopo ua hoolahaia keia mau oielo kalai aupuni i mea e akaka ai ke kulana o ka Moi raa kona ano Alii Nui malunn ona kannka a pau. IVa wa kahiko he kiekie na'Lii. Nui ko lakou waiwai, nui ko lakou mana. I ka wa e ola ana o Kamehameha I, ia Kaahumanu no " ke oia a me ka make,' ka hewa a me ka pono." Aole e hiki ke hoole ia ka mana koikoi a Kalanimoku a me Kuakini ma, ma ia wa. Pela no i ka \va o Kaui. keaouli. He nui ka mana o na'Lii. Na lakou a me ka Moi e kuka pu a e hooholo i na kanawai. Aka, ika wa mahope mai, ua komo na maknaīnana iloko o ka mana kau kanawai ma o ko lakou Poeikohoia, a noho akoakoa na'Lii ma ko lakou Hale Alii ua hooinaoia no ka olelo ana " o ka Moi, oia no ke Alii nui maluna ona kanaka. Nona no ke aupuni"—i mea e maopopo ai, pela io no kona kulana. 0a maheleheleia kamana; No na makaainaoa kahi, no na 'lii kahi, a o ka Moi ko Jakou Alii Nui. He mea no hoi ke noonoo ako, nohea mai keia inoa Moil Aole ī ikeia keia inoa ms na kanawai o 1840, me he mea la ua hakuia keia inoa i mea e akaka ai ke kulana o ke Alii Nui maluna o na'lii. < Nolaila, o ka olelo, ' Nona no ke aupuni, ua like me ka olelo 'ma Kona inoa ke aupuni."