Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 35, 28 August 1880 — O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

01 Af ka moku o na kamahele ekolu e ka- ; lewa oei iwaho o ke awa o Yurmoath, ua ike īa mai ia ka bae Adimarala o Horatio | Neiekona, oa kuu ia maluna o kekahi i*a, e ' hoike ana aia oia maiuna o keia moku. No- j laila, ua makaukau ae ia o uka iioko 011 ; maoawa, ma ke kauoha a kk Adimarala kie-1 kie £»ri Spencer, no ka hookipa ana aku i j ke koa kaulana o ke kahua kaua pouliuii o ■ ka Naiie, ka mea nana i kau aku na Rula ' ma na ale o ke Kaiwaenahonua, ke pukona- j kona hoi nana i kaiehu akn i na moku Fa-; r*ni ma ke Kaikoono o Abokia a me' kana j mau huakai wiwo ole ma na kahakai hema o Europa, a imua hoi o na okana aina lehu* lebu no ke kookoa o Italia. Na keia mau hana a Nelekena i pahola ae iwaena o na aupuni kaua moana o Europa me ke kahaha, ka iilo ana o ke knhua kaua o ka Naile ma ka papa ekahi o na moolelo kau« moana o ko Enelani mau aumoku ahi, iloko o na makahiki ehiku o ke kaua huliamahi mua loa o ke aupuni Farani. I keia nanawa. ua kuu ka lubi, ua pau ke kaua, a ua loaa ka laoakila a me ka hanohano. a eiaoia imua o kona aina makuahioe i keia ia, mai kona haaleie ana ia Enelani no ke Kaiwaenahonua ma ka la 9 o Apenla, 1798, a hiki hou oia i Eneiani i ka la 6 o Novemaba, 1800. Oiai na mea a pau ua hookomo aku l'a ka moku o na kamaheie a kuu iho la ka heleuma iloko o ke awa, a ia manawa i pili mai ai kekahi waapa maialo o kekahi aiiikoa, a ia manawa i iho aku ai o Nelekona a me kona mau hoaloha elua, kau aku la lakou Huna o ka waapa, a holo pololei aku ia no ka uwapo alii, a īloko o na minute pokole, pili aku la ka waapa o na kamahele. a haawi ae ia na kanaka he mau tausani i na leo huro he lehulehu wale. Pii aku la na kamahele ekolu iluna o ka uwapo, aia hoi na koa e ku laina ana ma na ao&o, kau aku ia lakou maluna o kekahi kaa i hoouna ia mai no kona hanohano, a i ko l&kou manawa i kaalo ae ai ma ke poo o na puali koa, ua kani koke mai la ke mele lahui kaulana o Eneiani—" E Ola ka Mo? i ke Akua " —a ia manawa i wehe ae ai ka Adimarala kaulana ī kona papale mahiole, kunou aku la oia imua o lakou, a holo pololei aku la ke kaa o na k nnahele me ka ukaii! ia e kekahi mau punii kaua iio. a me na ka- i naka he lehulehu wale e huro hauoli ana i ka mea nona ka lanakila kaulana i lohe ia iloko o kekahi mau la loihi i haia ae. Holo pololei aku la ke kaa o na kamahele a hiki ma Kesatera, Ladana, a ia manawa 1 puka mai ai ka Huku Meia o ke kulanakauhaie Aiii, kunou mai la imua o Nelekona, a : haawi mai la oia i na hoomaikai ana, ma ka hapa o ke Aupuni Pelekane no kana mau huakai lanakila iloko o ke Kaiwaeoahonua. O na puali koa e ku ana me ka makaukau, ua hoike mai ia lakou i na paikau hookaha* kaha ana imua o ka Adimara!a kaulana, a ua hoomau aku iakou ī na kani papa like ana o na pu a hiki i ka oapoo ana o ka la- [ ka pau ana o na hoomaikai mai ke kulanakauhale mai o Ladana, ma ka hora 4 o ke ahiahi, ua huli hoi loa aku ia na kamahele ekoiu ma ke ala, a mamua o ko lakou puka ioa *na aku mawaho o ke kulanakauh«ie, pa waiho iho ia o Nelekona i kona mau hoaloha ma kekahi hotele, a hoi loa aku ia oia i kon* wahi kulanakauhale uuku - ma Bonehama Tope, a hui aku la oia me | kona mau makua, na kaikuaana, na kaikua-; hine, a me kaoa wahioe, bui ae ia lakou ilo ! ko o ka hauoli a me ka oluoiu. j Ma kekahi ia ae, oia ka U 7 o Nofemaba | aa puka ae la kekahi hoakai o na aiiimoku ; o ka noana inalalo o ke aiakaī ana a ka Hai ku Meia, hui pu ako la • Neiekoua maloko [ o keia hoakai, me kona mao hoaloha, a kai I poiolei ako la ka huakai hookahakaha iloko j o Sana Paulo, a haawiae la lakoo i kekah» i i poie hoaiohaloha i ke Akoa, ma ka i»oa o k* I kea hoio moaaa kaulana o ke ao aei. I f ka pan ana o keia mao hooa, oa kao ! atra la ka A4imarala me na akali maluna o : oa kaa, me ka ukali la e kekahi oiahele 1 kaoalio, hoio ako k lakea a htki m* iaepa.! onka. oa ioaa mai ia na hoomaikai aaa i ka ' koa kaoia&a. Ma Ladaoa, aa !•*• akn ka ! Haku Meia ta Nekkoaa no ka hooiauna! ana imQa o ke aloalii ma Oaileholo. lioko o | kaia lihi i toaa mii ai' na hoomaikai la! Nekkm mt> Keoki (1(. ouii, ma ka!

h«ī mai U oii i bekabi h«io!eio pokole e pi!i ana oo ke k#haa kaa« o ka Niile. O k& Moi. kooa mau Kobioa a rae ka oha.na alii» Uvre mai la ka Haku Meia i kekmhi pahi kaua guh i kinohinohi ia me na pohaka dai. mana, me ka wa-hi ia hoi e kekahi veleveta makamae loa, waiho raai la oia ia mea ia Nelekona he makana kiekie loa mai ka lahui Pelekane aku, a e hoike ana kekahi apana lole silika i keia mau huaolelo malalo iho, peoei: O keia pahikaaa gula dairoaoa, aa haawi manawalea ia aku e ke kulanakauhale o ; Ladana i ka Rt. Hon. Sir Horat\o Nelekona % , ka Naita Hanohano o ka Bath, a Kear*Adi. I marala o ko ka Moi Beritania mau aumoku i kaua alii malalo o ka hae ulaula, no kana j huakai lanakila i hoouka ia ai me na I aumoku kaua Farani ma ka nuku muliwai o { ka Naile, Augate 1, 17?5." | Oiai ka Adimarala kaulana eku nei imQa | o ke aloaln, wehe ae la oia i kekahi apana pepa i hoomakoukau la, kunou aku la oia | imua o ke anaina, a hai pokole aku la oia > 1 ka moolelo o kona mau aumoku, penei: |" l ke Alii i aloha nui ia a rae ka oluolu Keoki 111., Moi o Pelekane. " 0 ka Memonala a Sir Horatio Nelekona, kekahi o na Adimarala iwaena o Kou mau aumoku kaua alii. *' lloko o ka manawa i hoomaka ia ai o keia kaua huliamahi, ua lona i Kau kauwa na hoouka kaua nui ana elima, me na aumoku o na enemi, penei: * k Ma ka la 13 a me 14 o Maraki, 1795; ma ka la 13 o lulai, 1795; ma ka la 14 o Feberuari, 1797; ma ka la 1 o Augate, 1798 f ke kahua kaua kaulana o ka Naile. '• Noloko no o keia kaua huliamahi ana —he ekolu kaua ana me na aumoku liiliihe eiima kaua ana imua o na papu; he ehiku kaua ana iluna o na waapn ma na lae kahakai; ke oki ana i na awa ku moku; ke puhi ana i kekahi mau moku i ke ahi; a me ka lawe ana he ekolu mau kuhnakauhale nui Maluna o keia mau inea a pau, ua lawe maj au i ke kulanakauhale nui o Roma ma ka ikaika o Kou mau aumoku a'u e alakai nei, aole hoi me kekahi koko o Kou lahui. 11 Noloko no o keia kaua ana, ua kokua īa au me na aumoku ikaika ehiku, he eono mau moku nialalo iho, he eha mau moku lii. lii loa, a he 11 waapa powa o na ano like ole, he 3,000 koa, a he 30 mau alii kiekie. Maluna o keia mau mea a pau, ua iawe pio mai au he ehiku mau moku ikaika Farani mai ke kahua kaua mai o ka Naile, a ua puhi ia hoi ike «hi na moku kalepa iike ole aole i emi mai malalo o ke kanalima. a ua I kue aku hoi Kau kauwa nei i na enemi aole e eini mai maUlo o akahi haneri a me iwakalua manaw» ! " A noloko hoi o keia mau huakai a Kau knuwa, um eha ia ("naka pua) kona maka akau, a haule aku kona lima bema (rauu. muu), a hoeha ia hoi kona kino me na pa> lapa ake kaua. Maluna o keia mau huakai hoeha a me na palapu a Kau kauwa, —no Kou hanohano, Kou kuokoa a me kd maiu* hia o Kou lnoa Ihiihi. ! " E Ola ka Moi i ke Akua. " Ovyau o Kau kauwa haahaa ame ka hoolohe. " Horatio Nelekona. " Ladana, Nov 7, 1880. i Aole i pau.