Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 22, 29 May 1880 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KOMHPATICA

DR. E. STEVENSON,

LALA O KE KULA KAUKA

Ma Onaterio Canas, 1850.

KEEN OIHANA A ME KAHI NOHO

Ma ka kihi o na Alanai Hotelie a me Alak@a.

Honolalu, Mar 30, 1869 @@@ tf

 

OLELO HOOLAHA

KA BUKE KUHUKUHI

NO KA PAPA HELU

A MP.

NA MEA PILI KALEPA

O KE

AUPUNI HAWAII

A ME

ALAKAI KONA HCAKAI KAAHELE.

 

 

E lo@a no maioko o keia BUKE KUHIKUAI e hoolaha ia aku ana na wehewehe ana u kahi, ka oihana a me kahi noho o na kanaka mea oihana e noho ana ma keia mau mokupuni i na he kanaka Hawaii, a kaoaka o na aina e mai paha.

E hoike pu ia aku ana no hoi maloko o keia Buke ka papa inos piha o na mahiko, na mahina ai me na aina hanai holoholona, ko lakou kahoa, na agena, na mea lawelawe, na Hale leta, a me ke kaawale mai ke Kulanakauhale Alii mai.

Ka papa inoa o na moku maialo o ka Hae Hawaii a me kekahi mau mea waiwai e ae. 

O keia BUKE KUHIKUHI e hoowaiwai mai ana ia i ke kanaka mea oihana e like me na hoike ana iloko o ua Bike la ma na mea polo o ko keia aupuni.

Eia maloko o keia BUKE KUHIKUHI na hoakaka waiwai ana i ke kolana o na kanaka Kalepa, na kanaka paahana hana ike, na kanaka lawelawe weiwai paa, na kanaka lawelawe mahi, na loio. na mea malama Hotele, na poe kaahele, a me he mea la, e pau loa ana i ka hoike ia na kanaka mea oihana nia ko lakou mau kilana pakahi.

A e komo ana no hoi iloko oia Bike na kanaka mea o@hana a pau loa o na mokupuni a pau i hoonohonoho papa ia @oa  kela ta ona keia taona, a kauhale paha, a e hoike ana i ka inoa o na malihini i hoonohonoho pololei ia.

E hoike aku ana i na hoakaka piha ana no na mahiko, na mahi raiki, na mahina ai. me na nina hanai holoholona, ka inoa o na ona, na mea laweiawe a agena paha, ke kaawale o na mahiko mai ke Kilanakauhale Alii ak@ (Honolulu) a mai na kulanakauhale e ne paha, ka inoa o na alanui, a pela aku.

Kahi kipono i ka noho ia ma kela me keia mokupuni a me na lilo o ke kamahele, a e hoowaiwai oui ana keia Buke i ka malikini kaahele.

I ka wa e pau pono ai na hemahema o keia Buke, e komo aku ana ma na lima o na poe lawelawe oihana mahi ma na mokopuni a me ka poe i ake nui ia e loaa na hoolaha ana iwaena o lakou.

He mea hou loa kein Buke, a o na mea i joakaka ia maloko, he hiki ke hilinai ia.

He Buke keia no Hawaii nei, a he pono ke lawe nui ia.

E hookomo pu ana me kekahi mau olelo hoolaha. Ika no na Olelo Hoolaha:-no

Ka aoao hookahi, $20.00

Hapalua aoao, $13.00

Hapaha aoao, $7.50

Kimu kua@o ka Buke ke pan, $3.00.

GEORGE BOWSER, MEA HOOLAHA

941 6m 967  

 

 

 

CECIL BROWN.

LOIO A HEKOKUA MA KEKANAWAI

A HE AGENA no ka Hoolaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

Heiu 8. A lanai Kaahumanu. Honolulu. H.P.A. 2y

 

 

PAPA! PAPA!

-NO-

ALLEN & ROBINSON

_

UA WEHE AW NEI MAUA I

PA KUAI PAPA

-MA-

KA UWAPO O PAKAKA

_

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

Na Pili Hale Ulauia.

Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa hoonani Hale.

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena

NA KUI O NA ANO A PAU.

 

NA PANI PUKA a me

NA PANI PUKA ANIANI.

NA PANI PUKA a me 

NA OLEPELEPE

 

NA LAKO KIKILI HALE 

O NA ANO A PAU!

K KUAIIA MA KK

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

O keia Makeke.

ALLEN & ROINSON

Honolulu @ @ 1. 187@ @@@ @@

 

 

JNO. LOTA KAULUKOU

LOIO A HE KOKUA

Ua makaeka@ e kawelawe i na hihia a pau o k@la a me keia a@o iloke e na aka No@@@ @@@ a pau o keia Aepaoi Ua kiki no @@ kw ha@@ i ne p@@paia a pa@ e pele @oa i @@ o###a Lo@e me ka @@@. K @@@ no ai @@ H@@la K@@@@ poke a me Kono@@@@ @@ lei i kekehi @a@@@@ @02 @@

 

 

MOOLELO

-O KA-

Ahaolelo Kau Kanawai o 1880.

La Hana 20, Posian, Mei 25, 1880

Haiawai ka hale e like me ka mau.

NA PALIPALA HOOPII

Na Mr Mahoe mai Poia mai e noi ana e hoonoho ia i Kauka no ia apana. 2 E hoohina a oa poahao ma na alaoui o ko lakou mau apana iho. 3 E hoonoa ia ka mare ana o na pake i na wahine Hawaii; haawiia i ke Komite kupono.

Na Me Nawaji mai Hilo mau e noi ana e waiho in na dala auhai apana ma ko lakou mau alanui iho. 2 E heokaawale ia i pua dala no ka uwapo o Hilo; haawiis i ke Komite aina aupuni me hana hou.

HOIKE KOMITE.

Waiho mai o Mr Beka i ka hoike a ke Komite Wae no ka bila Kanawai a ke 'hi Martin e pili ana i ka hoopomopomo ana i a@ Aelike. Noi mai o Mr Hanuoa e apono i ka hoike a ke Komite: apono ia.

Noi mai o Mr kauiukou e haawi hou i manawa no i@ Komite e noonoo ai no ua bila la, a pono ia.

NA OLELO HOOHOLO A NA BILA.

Na Mr Glendon e noi ana i ka hale e koho i Komite,  eha lala no ka hoolohe ana i kekahi hoopii i waiho ia mai e kekahi mau keiki o ke Kila o Keoaeila no ko lakou hana kupono ole ia ma ia kila; aponoia. Eia na Komite: Glendoa, Wood, Nawabi, Kaulukoi.

Na Mr Wood e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoomaka kake i ka hana ana i alanui mai Mahukona a Kohala loko, a e hookaawale in i puu dala kuloko no ia aianui.

Ua pane ia ka haina e ke Kuhina Kalaiaina, a ua hoihoi hou ia ka oleo hoohole.

Na Me hanuna, e noi ana i Kauka no Hana, a i mau dala $2,000 no ke Kauka lapaau; waiho ia me ka bila haawina.

Na Mr Beka e noi ana i $5,ooo no ka hou hou ana mai o na hoa a keia hale e komo i ka Halealii hou ma kekahi ahaaina aui, a e hoolako pu mai na hoa me na lako ai o kela me keia ano; hoopanae lon ia.

No ku wa mau, ua heluhelu ia ka bila Kanawai e hoopomopomo ama i ka ohi ana i na auhau o ka p@e i pan malalo o na aelike; Na ke 'lii Maina. Haawiia i ke Komite hookolokolo.

Na Mr Kalun e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i oa lanu lapaau e haawi ia i na Kauka kaahele, in haawi ia aku paha ma ke ano hoopukapuka a ia haawi ia paha kekahi ano e ne. Ia pane ia ka haioa a oki pu ka oleo Hooholo.

Heluhela ia na ka wa moa ke Kanaeai e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai e malama i na Dala a pau o ka Halema I Moiwahine- Na Hon Kanlukou. He @@ou pane koi waihoia mai e ke 'Ni S@@ith a hoole loa ia ka bila. 

Na Hon Konuiakea he hoolaha Kanawai. A na heluheiuia no ka wa mia ka bila Kaniwai e hoole ana i ke ku@ ana i na Aina Aupuni. Waihoia malalo o na Rula.

NA HANA I PAU OLE.

Heluhelu alua o ke Kanawai Aibau sute malama o na waiwai o ka poe make. Hoopanee loa ta.

NA HANA O KA LA

Heluhelu akolu ana o keia mai Kanawai: 1 Ke Kanawai e hoopompomo ai i ka lawelawe ana i ka Oihana Loio @mia o na Aha Hookolokolo. Hooholo loa ia. 2 Ke Kanawai e hoopau ana i ka pauk u 924 o ke Kivila. Hooholo loa ia.

Ka Heluhelu alua ana o keia mau Kana wai: 1 Ka hooloi i ka pauku 780 o ke Kivila. Ma ke noi oa hoopinee ia a hora 1pm. 

Hora 1PM. - Halawai ka Hale.

Hapai hou ia ka noonoo i ka bila maluna ai. Waihoia ma ka pap: no ka hele o ka mea nana ka Bila. 2 Ke Kanawai e pili ana i na Lunamakaainana ana,

Ia hoopanee loa ia. 3 ka hoololi i ka pauku 384 o ke' Kivila. Hoonoa kai lawaia. Hoopanee loa ia.

4ke Kana wai e hooponopono ana ai i na Olelo Aelike mawaena. @ na Haku a me na Kauwa. Kauahaia e @akau poepoe a neluhelu akolu ma ka Poaha. Ma ke noi ua hoopanee ka Hale a hora 10 apopo.

LA HANA 21, POAKOLU, MEI. 26 1880

Hawawai ka hale e like me ka mau.

NA PALAPALA HOOPII.

Na Hon Kunui@@ea he noi na ko Kalihi poe e weheia i Alapui no lakou e hoomaka aoa ma ke hale kuai pake ma ke Alanui ma Ewa a holo iuka @@ ke awawa i $3,000 no ia Alanui. Wa@@@a i ke Komite hana hou.

Na Hon Lilik@@@ni i $4000 no ke Alanui o Pauoa. Wail@@a @ ke Komite hana hou.

Na Hon Mahoe e ikuia na makai o Puna i uku ma ka mahiea. Waihoia i ke Komite kapono. 2 E hanaia na Laikini o na Halekuai li@li e like me ka nui o ke koma waiwai. Oia hoi i na $100 ke kuma waiwai i wmua Dala @@ Laikini & co. Waihoia i ke Komite kupooo.

Na Hon Keaoaaoa e noi ana e hoonohoia pa mai Lepera ma ko lakou mau apana aole e hoouna i Kalawao. Waiho@@  ke Komite Oia.

Na Hon Kuapuu mai Kona Hema mai e noi ana  i mau aie Umi Miliona, a no kekahi hemahema. ua hooponopono ia. 

HOIKE KOMITE

Na H@@ Ex Preston ka hoike a ke Komite pai no ka hoike a ka Papa Hoonaauao, a ke panee in aku nei.

NA OLELO HOOHOLO

Na Hon Glendon he noi e kohoia i Komite wae e hele aku e pinau pono i na mea a pau @ hoohuoi ia nei no ka Hale kila a Keoneula a @e ka Hale Popale, a e hookaawale ia hoi i kai kapono no ia Konite e hele ai no ia hana. Aponoia.

Na Hon S. W. Kaai e noi ana i $100 no ke awa pa e o Hoopulea Kona Hema Hawaii. Waihoia me ka Bila Haawina.

Na Hon Wahine i $2,000 no ka hoomaemae aea i ka Hale Hookolokolo o Hilo. Wahoia ma ka Bila Haawina.

Na Hon Kalua he noi i $5,000 no ke Alanui o Waikipu e hoomaka ana ma ke kihi o ka Haiepale a Waikapa holo a hiki i kai o Maalaea. Waikapa me ka Bila Haawina.

Na Hoo Hanana he hoolaha kanawai e hoopau ai i ke kuai ana i na Aina Aupuni. Waihoia malalo o na Rula.

Na Hon Kunuiakea he hoolaha kanawai e papa ana i ke Kuhina Waiwai aole e haawi i uku no kekahi Luna Aupuni ma ka Aina e. Waihoia i ke Komite Kanawai.

Ne Hon Woos he hoolaha Kanawai hoololi i ka pauku 5275.30 o ke Kivila i hooponoponoie.

Na Hon Kaanaana he hoolaha Kanawai hoololi i ka pauka 2 Mokuna 53 o ke Karaima. Ma ke noi, ua hapaiia na hana o ka la. 

NA HANA O KA LA.

Heluheia alua ia keia mai Kaoawai malalo iko @ei.

1 ke Kauawai e hoala ai i ka Aha Kaapuni ma Kau Hawaii, Apaoa 3. Waihoia a hiki mai ka mea nuna ka bila.

(Noi mai ke Kuhina o na Aina e, e ae aku ka Hale e hoemakaia na hana o ke Ha le ma ka hora 1 o ka Poihi, Poalima, no ka nojo ana o ke Komite Waiwai e imi ma kona ban. Aponoi@.)

2 Ke kanawai e papa ana i ke Kuhina Kalaiaina aole e kuai i na aina Aupuni. Wa@hoi@ i ke Komite wai: Keau, Kunuiakea, Kakina, Nahaku, me ke Kuhina Kalaiaino.

3 Ke Kanaeai e hooponopono ai i ka ohi auhau ana wawaena o ka poe i paa malalo o na Aelike. Waihoia i ke Komite wai: Kaunamano, Loio Kuhina, Matina, Kamika, Pilipo

No@ ka Hon Giendon e hapania ka noonoo ana e ke Kanawai e hoololi ai i na pauku 1410,1411,1419,1420, a me 1421 a apnoia. Ma ke noi ia hoopanee ka Hale a hora 1 pm.

Hora 1 pm haiawai ka Hale.

Hapana ka noonoo ana o ka bila Kanawai maluna ae. Ia hoopanee loa ia ka bila no ka lalai mai o ka mea nana ua bila nei.

Hoopanee ia ka Hale a apopo hora 1pm.

 

 

NU HOU KULOKO.

O KE kumukuai o ka moku poino i kusala ia ai ma Wailuku i ka Poaha o ka pule i hala, he $1000 a oi.

-

MA Kein Poalua ae, 1 ane 1, e kuai ia'ku ana ma ke kadala akea, na lio, bipi a me na kaa a me na olikai pakahi a palua ma kahale lio o ka Hotele Hawaii

_

O NA loaa o ka Fe@ o ke Keena Heluhelu Buje O Honolulu nei. i malaa ia ma ka po Poaha o ka pule i hala. ma kahi o $2,400 a oi.

_

O Zibar Zinsky, oia ka inoa o ka haole hoike o na mea kupua kupanaha i hiki mai nei, a ma he ahiahi Poaono nei oia i hookuu ae ai i kana mau hana akeakamai ma ka Buffum's Halls.

_

E hoomanao, o keia Poakolu aku, aku oia ka la Hoike e ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawainhao ina ka luukini i ke kakahiako o ua la 'la, e hoomaka ana i ka hora 10. E maue mui mai.

_

O KELA jaile jaawi laau o ka Halemai Moiwahine, Mr. Toel, ua make aku la oia ma ka po o ke Sabati i hala, a ma ka Poa kahi nei i manele in aku ai kona kino lepo e kona ma@ hoahanau o ka Hui Malu.

_

NA HALE AUPUNI. - E like me ka olelo hooholo i hana ea e ka Ahaolelo no ka makaikai ana @ku i ko kakou mau hale aupuni ma ka Poaono i hala e ko kakou mau wahaolwlo, pela no i hooko ia ai; a e loaa i ko makou poe heluhelu kekahi hoike o ia makaikai ana @na kekahi kolamu o ka pepa o keia la.

-

I KE kau ana o kou papale i ka wa e ai ai, he hoemi ana ia i koi ulu ana ma ka loa, aka, e panee ana ma ka laula, wahi a Hume in Huaa. Ha ae la ka aka.

-

PAKIKA A HAKI. -Ma ka Poakahi i hala, oiai kekahi keonimana opiopio e koele wawae ana ma kapa o ke alanui Papu e kikike ana i ke alanui Moi, ia pakika iho la kona wawae ma ka hehi ana i kekahi ili manako i kiloi ia ma ke alahele, a haki iho la kona wawae ma kona hina ana.

-

KA HALE LII HOU.- Ke pii awiwi nwi ke kapili ia aua o ka Halealii Hoi, a ke pii pu ae nei me kkona nani kilakila; a iloko o ka wa pokole ma keia mua aku. e pau pono loa ai na hemahema a hoea mai kona nani ahiihi iwanea o kakou.

-

E LUU ANA I KA MAU. -I keia mau ia iho nei, oa maalo ae la imua o ni maka o ka lehulehu a o ka Papa Pai hoi, kekahi wahi lawaia kuapuu, me kahi hoe i ka lime a me ka upena, a mawaho mo o ka Baneko, he ike ana aku ke makoi i ka heheo ana iho a noho ana ilalo, eia ka i luo iho i ka mau o ke aho a Makalii, i ke ku ana ae, ua i-ka ia aku kona wae e na aui ale makani ma o a maanei a hiki i ka nalo ana ako mai ko makoi ike ana; eia ka he wahi konohiki no Me. Batani me Mr. Gini. Mamina wal ka oihana lawaia.

-

UA hoike ia aku i kekahi wa i bala. e holo mai ana ke Kabuli himeni Miss. Mere Kike i o kakoi nei, aka, i ka hoea ana mai o ka mokuahi o ka malama i hala, eole oia i bikimai; un hooia ia mai e hiki mai ana oia i ka moko@hi o keia maiama ae; a e hele pa mai ana me ia o Kenela Samuela C. Limaikaika ke keiki a Limaikaika i noho mai nei i Kerolina Hema iwaena o ke ehoeho o na paele e ao a hoouaauao ia lakou.

PAU I KE AHI. - Ma ka la IS o keia malame, ua paiu ae ia na aielo manamana o ke ani i ka hale o Mrs. Kaaimahui mamuli o ka pau ana o kekahi wabi pupupu hale pili kahiko i ke ahi. a nolaila mai ke kumo i pau au keua hale; o ke kumo o keia pau ahi. no ka waiho hemahema i na ahi-koe a loaa i na keiki liiliu. Ma ke kai malino o Koaa keia ahi.

-

KA LA 24 O MEI.- O keia Poakahi iho nei. oia ka La banau o ka Moiwahine o Beii@ania Nui, a oa malame ia kona ihiihi ma ke pani ia ana o na ipuka bana aupuni a me ka noho ole ana o ka Ahaolelo; na hoike mai no hoi na paku hae o ka aina a me na buini o na moku i ko lakou mau kakakahana waihooluu like ole no ka hoomanao ana i ka mea nona ka la; a ma ka po ana iho ua haawi ia he lealea Europa ma ka hale paukau e na hoa o kekahi o ko kaou mau puali paulu.

-

LELEI KA PALI.- Ma ka la 21 o kia malama, ua lele i ka pali o Kaohe (w) a make loa, ma Kapuna i Ookala, Hawaii. O ke komo o keia lele ana, i hele keia wahine i ke'kui opihi ma ua pali nei, a iaia e iho ana ma ke alanui kaula i hoopaa ia i kekahi kumu puhala, ua oku mai la ke kaula, a haule aku la oia ilalo iluna o na pohaku halo'alo'a a make loa iho la me ka mainoino o kona kino. Aloha wale ia kamahele lawaia a kamaaina hoi oia mau pali kahakai.

 

Nuhou o ko na Aina e.

Ua hopu ia mai nei ka mea nana i hoohalua ke ola o ka Emepera o Rusia e make, ma ke hoopahu ia ana o ke keena aina ma ka la 17 o Feberuari i hale. O i@eia kanaka, he kamana oia no ka halealii o ka Emepera i hiliuai ia no kona akamai, a oiai oiu e lawelawe ana malalo o ka Emerpera no ka hoomaemae ana i ka halealii a me kekahi mau hana e ae. ua imi oia me ke akamai e lawei ke oia o ka Emepera maloko o kana oihana e laweiawe ana; no ka mea, mamua ae o kona lawe ia ana i kamana no ka halealli, ua hui launa mua oia me ka poe manao kue i ka Emepera, a ua hooholo oia i kona manao ma ko lakou aoao; aka, i mea e hiki ai kana hana lima koko, ua hoala koke ae la ia i kana' hana he kamana, a no kona makaukau a me ke akamai ma ia hana, ua apo ia mai la oia e ko aupuni i kamana no ka halealii o ka Emepera; a iloko o kona manawa i noho ai imua o ke alo o ka Emepera, ua hakilo mau oia a imi nui hoi i kahi e hiki ai ke hooko ia kona manao kuko mua; nolaila, ua noonoo nui oia a hoolala akehele loa i kahi e make ai kona enemi; nol@ila, ia hookomo oia i ka mea hoopahu iwaena o na papa o ke keena aina me ka ike ole ia a keali no ka hopena ana i manao ai e hooko pono ia ana; aka mamuli o kekahi ulia pomaikai, ua hoakaulua ia ka Emepera a me kona ohana i ka hiki ana mai i ka papanina e like me ka maa mau ia lakou. a hoohala ia ka wa paina; aka, na ia kaulua ana, ua pahu ae la ka mea make i hoomakaukau ia e keia kanaka a okaoka liilii ae la na paia o ke keena aina a lilo pu ke ola o kekahi o na koa kiai, a pakele iho la ka  Emepera a me kona ohana a pau i ka make i hoomakaukau ia no lakou. O ka inoa o keia kanuka o Shervitch.

O leane Wiliamn Okedena, ka' pihi olali ki pololei o Enelani, nona na makehiki he 19, ua ao oia iaauu o kr ao holookoa e hookuku ki nololei i na mea a mau mea e ake ana e hookuku me ia, no ka he 500 iwilei iloko o kanaha ki ana. O kr akra o ka papa e ki ai. he eha kapuai, a be ewalu @niha ke akea o ke kiko poepoe eleele iwaena: a e heawi no hoi oia i ewalu ki ana mailoko ae o kanawaliu ka nui o ua ki ana no ka pili he $1,250 o ka aoao hookahi, me akahi kiaha gula nona ka waiwai io he $10,000. E haawi no ia $250 no na lilo kaahele o ka mea e ae ana e hookuku pu me ia; a i ole e hele mai no oia malalo o keia lilo hookahi ke kauoha ia aku oia e kona hoa hookuka malalo o ka uku: aelike ia e na aoao elua. Ia kapae aku nei ka ekalesia Moremona i na kaikamahine eono a Berigama Iana mailoko aku o ka ekaledia no ko lakoa hana ana i kekahi kumu hoopii no $1,000,000 i lawe kolohe in aky mai ia lokou, e na lunahooponopono waiwai o ka ekalesia. Ua kaioha aku ka ekalesia, e lawe mai i na pilikoko a me ne hooilina imu@ o lakoiu e mihi mai no ka lakou mea i hina ai.

Ia kaawe ae kekahi pike iaia iho maloko o kona kena ma Amerika, a mamua ao o kona kaawe ana a make, ua kakau moa iho oia i kekahi palapala ma ka lakoa olelo, a penei ke ano o ia palapala la:

@Malama ekolu, la 27, helu malama Pake (Mai 4) I kur makuakane a me kuu makuuhine: Un hele mau au i keia aina a uhauha aka i ka'i mai dala ma ke pakaukan piliwaiwai, aole he mea i loaa mai ia'u. Oiai au maanei, aole e hiki ia'u ke imi dala e ho@ aka ai i ka aioa. Ua loohia ia au i ka mai, nolaila, aole e loi@i ana ko'a mau la. O ko'a noho ana, hr ola maulrulr. I ko oukou wa e ike ai i keia lera. mai uwe waimaka oukou a hookaumaha ia no'u nei. Ke noi aku nei ai, e lawe oe i ka wahine a ko'u hoahaoau mua me ka hoomanao pu i ko'a mau coisini elua. E ike ia no ao he kupunakane kahu akua no kekahi o laua, a elawe oe i keia manao o'u ma keia mea me ka hoeha ole mai ia'u. Ke manaolana nei @@ ia Chow He ka'u wahine e malama a kokua aku ia oe. a i make like olua a elua, e mere no oia ke makenake, Ina aole e lawe ia keia mau kuhiauhi a hooloia, e lapo akono au ia oe mahope iho o kuu make ana. Aole mea e hiki ai ia'u ke hana no olua e ko'u mau makua ma keia ao. E nana aku olua i kela ao aku, no na pomaikai e hiki mai ana a loaa ia oloa mai ia'u mai.

"TONG GOOT LOON."

He 795,000 ka nui o ka poe ilihune maloko a Enelani.

O ka huina o na ola i make o na loina Bertania no ka hoeha ia mai ka 1875 a hiki i ka 1878, he 10,638.