Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 48, 29 November 1879 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E HOOMAUIA ANA

KA WEHE KAMAHAO ANA!

-O KA-

CALIFORNIA ONE PRICE BAZAAR,

Mellis a me Fishel na Ona, me na

LAKO LOLE HOU, LAKO LOLE HOU!

MA KO LAUA HALE KUAI HOU,

I KEIA LA,

I KEIA LA,

I KEIA LA,

-MA KE-

KIHI O ALANUI PAPU ME HOTELE!

 

PAPA! PAPA!

-NO-

ALLEN & ROBINSON

UA WEHE AE NEI MAUA I

PA KUAI PAPA

-MA-

KA UWAPO O PAKAKA

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

Na Pili Hale Ulaula.

Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale,

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

 

NA KUI O NA ANO A PAU.

 

NA PANI PUKA a me

NA PANI PUKA ANIANI.

NA PANI PUKA  a me

NA OLEPELEPE

 

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU!

 

E KUA@A MA KE

 

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

 

O keia Makeke.

ALLEN & ROBINSON

Honolulu, a@. 1, 187@          853 tf

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike.

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE!

-E LAA NA-

Ahinahina, Kalakoa,

Keokeo, Leponalo,

Pena, Aila, Aniani,

HA MEA PIULA!

KOPA, AILA HONUA,

AILA HOOMALOO

Kui Kakia, Pakeke,

Tabu, Kaula, Noho Lio,

Hulu Palaki, na Pulumi.

 

-A HE-

AGENA NO HOI NO NA MOKUPUNI O HAWAII NEI NO NA

Lainakini-nao,

Lainakini Maoli,

Palule Kalakoa,

Alapia, Kelepa, Kilika,

Na lole kupono i ka wawae,

Palule Huluhulu,

Na Lole Huluhulu,

Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipini, Lihilihi, &c.

 

LIPINE, LIHILIHI, &c.

-A ME NA-

Mikini Humuhumu MakeponoLoa!

-A HE-

MAU MEA AI KAHI

Ka Palaoa, Kopaa,

Raiki, Pia, Hoohu,

Paakai, Huaala,

Pia Kulina, &c.

A he Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNES.

 

Laau Kunu,

Laau Hoomaemae Koko,

Laau Hoopau Naio,

Penikila, Huaale,

A ME NA LAAU HAMO, A PELA'KU !

840 tf

 

UA HIKI MAI NEI

NA WAIWAI HOU LOA!

-MA-

KAHIKINA NUI!

Helu 62 Alanui Papu.

I WAE IA E S. MAGNIN.

E KUAI IA ANA ME KE

KUMUKUAI WAIPAHE LOA

 

Kahikina Nui, Alanui Papu.

            Na Huluhulu Moe ma ka $12 no ka paa. e kuai ia aku ana ma ka $9.           

            Na Lole Keokeo i kupono i ka 18 keneta o ka la, e kuai ia aku ana ma ka 15 keneta.

            Na Lole Leponalo i kupono no ka 15 keneta, e kuai ia aku ana ma ka 12 1-2 keneta.

            Na Kihei Moe Keokeo, ke kuai ia nei ma ke 35 keneta o ka la.

            Na Lole Wahine i kupono ma ke 50 keneta, e kuai ia aku no ma ke 30 keneta.

            Na Lole Iliwai maikai mai ka 75 keneta a hiki i ke dala hapaha no ka la.

            Na Kawele maikai loa i kupono no $9 o ke kakini, e kuai ia aku ma ka $4.

            100 Uhi Moe Nani i kupono no $10 pakahi, e kuai ia'ku ana no $4 pakahi.

            100 Uhi Bela Nani ma ka $5 pakahi. e kuai ia aku ana ma ka $2.50 pakahi.

            100 Uhi Moe Nani ma ka $4 pakahi, e kuai ia aku ma ka $2 pakahi.

            Na Veleveta Eleele Nani a me na Kilika o na waihooluu like ole he nui, a he emi loa ke kuai ana.

            Na Kakini maikai o na kane a me na wahine.

            Na Paa Lole o na kane me na kamalii, e kuai ia aku me ke emi, mai ka $12 a hiki i ka $20 ko na kane, a mai ka 8 a hiki i ka $12 ko na keiki; a no na keiki liilii mai ka elua a hiki i ka $6.

            Na Papale o na ano a pau, no na makua me na keiki.

            Na Kamaa o na ano a pau no na wahine me na kamalii, he emi loa ke kumukuai.

            Na Kalakoa Farani ma ka 12 1/2 keneta ka la. Na Kalakoa Amerika ma ka 10 keneta o ka la.

931 3m            S. MAGNIN.

He Mae Ole keia mau Kalekoa.

 

He pono i na Makamaka ke naue mai e ike maka.

            E hoea aku ana kekahi o keia mau waiwai ma Wailiku, a e kuai ia aku no malaila me na kumukuai waipahe.

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

-O KA-

MOKUMAHU HAWAII

 

"LIKELIKE,"

KAPENA. : : : REYNOLD.

Poalua, Nov. 23. hora 5 pm……………………….Hilo

Poalua, Dek. 3. hora 5 pm………….Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Dek. 9. hora 5 pm…………………………Hilo

Poalua, Dek. 16. hora 5 pm………...Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Dek. 23, hora 5 pm………..………………Hilo

Poalua, Dek. 30, hora 5 pm…………Kaapuni ia Hawaii

 

AOLE AIE NO NA UKU OHUA!

            Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea, ina he mau paiki, ukana a poolo hooili ko lakou e pono e hoailona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae ia ka lawe ana i na ukana, paiki a me p@olo i hoa ilona ole ia ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.

 

HE KUIKE KA UKU UKANA.

            Ma na ukana a pau a na makemake, e pono e uku mua ia. A e hookoia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia. A e malama ia no me ka makaala na ukana, paiki a me na p@olo, lio, pipi a me ka hoki.

 

E houilona ia me ka moakaka na Pahu

Rama a me Waina.

            O ka poe no lakou @a ukana o keia ano e pono e hoai@aia me ka moakaka, a i ole e kakauia me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.

            O n@ koina no na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko a ka malama hookahi.

            Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like, e pii iluna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai i ka uapo, ala wale no a pau ua ohua @pakeke i ka lele.

            No ke ake aai e hoopomaikaila ka lehulehu kaahele, ua hoololi ae nei na ona o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me malana.

 

Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.

            Aole keena e hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa ao na paiki, akana a p@olo paha, ke ole o kakaala ka loaa ana mai. E h@okaaia ka uku ukana ka wa e noiia aku ai.

WILDER & CO.

 

 

Hunahuna o ko na Aina e.

 

OMAMALU KAUA HOU.

            Ua pahola ae kekahi omamalu kaua hou ma Aferika Hema iwaena o na aoao kaua mau maia mau nahele, o ka la 8 iho nei o Nov. ma Ladana, a penei:

            Ua hahai aku ke Kenela Garnet Wokeley o na koa Pelekane i ka poe Zulu ma ka aina o Secoeni ma Aferika Hema, a ua hoolaha ae oia, e kaua aku ana ia lakou i na aole lakou e haawi pio mai imua ona.

            O na kanaka elima i kaulia mai nei ma ka amana ma Cabula no ka pepehi ana mai nei i ka Elele Beritania oia no ke Catwal o Cabula, ke poo nui maluna o ke kulanakauhale o Mola, elua mau Kenela, a me hookahi kanaka o ka ohana alii. Na keia poe i pepehi mai nei ka Elele Beritania, a oia ke kumu i piha loa'i na Pelekane i ka ukiuki, a hooholo iho e lawe ae i ka aina Afeganikana i panalaau no lakou mahope iho o ke pio ana ia lakou.

LULU LIMA ME NA MAKAAINANA.

            Ma ke kakahiaka o ka la 22 o Oct. aku nei, ua wawalo ae la na leo hauoli o na makaainana ma na pipa alanui o ke kulunakauhale o Kapalakiko, no ka hoea ana mai o ke Kenela kaulana Kalani i o lakou la mai na aina hikina mai.

            I kona hiki pono ana mai ma ke kahua hoolulu o na kaa, ua hookeke nui mai la @a kane, na wahine, a me na keiki me ke ake nui e hoolele aku i na hiona o ka mea kaulana Kalani iloko o na kii onohi o ko lakou mau maka.

            A oiai oia (Kalani) i hoike mai ai ia ia iho imua o na makaainana, ua lulumi nui aku lakou e lulu lima pu me ia me ka nui o ke aloha nona. Mai ka wa o ke kaa, i ku ai, a hiki i kona wa i haalele iho ai i kona kahua hoolulu, aole i mao ae ke apo lulu lima aloha ana a kona lima akau me na lima lehulehu o kona mau makaainana e noho ana maia kulanakauhale.

            He hoike ana keia i ka paulehia ana aku o na makaainana maluna o ko lakou Kenela kaulana. a pela no hoi oia i hoike aku ai i kona mau hiona aloha maluna o lakou e like me ka Makua maluna o na keiki. Ma ka nana ana i na hiona mawaena ona a me na makaainana, me he mea la ua hikii ia na manao aloha kekahi i kekahi. Mahope iho o ka hoohala ana malaila no kekahi manawa pokole, ua holo loa aku la oia no Sakalameto.

 

KI-PU IA IA IHO.

            O M. E. Norton he kamaaina no Nu loka, a ua hiki mai oia ma Kapalakiko i kekahi o na la iloko iho nei o ka malama o Oct. a ua noho ma kekahi Hotele ma Kapalakiko.

            Ua loaa aku oia i ka mea kiai o ka Hotele e waiho a make mai ana ma kona keena i noho ai, a e waiho pu ana no hoi ma kona aoao he pu, a ua puehu liilii aku kona lolo mao a maanei o ka moe.

            Ua manao wale ia ke kumu o kona pepehi ia ia iho, oia kona poho ana he $60.000 ma kekahi hana ma Kapalakiko.

            I kono make ana, ua loaa aku la no ma na pakeke o kona mau aahu he mau nota i hiki aku ka waiwai oiaio ma kahi o na tausani dala.

            Ma ka nana ana i na hiona o ka pulupulu a me ka huita e hooulu ia nei ma Amerika Huiia, ke oi ae nei ka mahuahua o ka huita mamua o ka pulupulu. O ka waiai io o ka huita i hooulu ia ma Amerika Huiia iloko o na mahina he 11 i hala aku nei e pau ana iloko iho nei o Mei, he $192,000,000, a o ko ka pulupulu he $159,000,000.

            He mau la mamua iho o ka la 11 o Oct. ua hiki mai ma Nu loka o Dr. N. C. Mac-Lean o Ladana me kana wahine; a oiai i ko laua kaawale ana aku mai ko laua keena i noho ai no kekahi manawa, ua komo kolohe ia iho la ua keena la. a wawahi ia iho la kekahi o ko laua mau pahu lole, a lawe kolohe ia aku la he mau bila dala no kekahi Baneko o Enelani no lakou ka waiwai io i hiki aku i ka @15,000. He poino nui kela, e ume ai ka ihu o ka ona nona ia.

 

HOOLE I KA MARE.

            Ua loaa mai kekahi moolelo no kekahi kaikamahine ui o Kapalakiao i hele aku ma Viriginia e mare i kana kane i hoopalau ai. I kona hiki ana ma Viriginia, ua ike oia ua komo kukonukonu aku kana kane hoopalau iloko o na poai o ka inu rama, a na ia kumu i mawehe ae ke aloha kane iloko o kona puuwai, a hoole aku i ka mea a laua i ae like ai. Ua hooholo mua nae ua kane la me na makua o ka wahine, na ua kane la e uku i ka wahine i $1,000 i kona wa e hiki aku ai ilaila, aka aole i hookoia ia mau olelo. Ua makemake nui ka wahine hoopalau e hoi aku ma Kapalakiko.

            Ua hoike aku ua kane la nana e uku na lilo a pau o ua wahine la o kona noho ana ma Viliginia; a ma ia mau olelo, ua kii aku ka mea hale a ua wahine la i noho ai i ke dala i ua kanemare la, aole nae ia i hooko koke i ka mea ana i olelo ai. A hala kekahi mau la, ua haawi aku la i $20.00. A hala he hora mahope iho, ua hooweliweli aku la ua kanaka la i ka mea hale me ka pu; aka mahope iho, ua hopu ia oia, ua hookolokolo ia a hoopai ia no $900.

            O Professor Colgrove a me Charles H. Williams ka mea malama kihapai o Woodward ma Kapalakiko, ua make mai nei, ma ka lele ana ma ka baluna, i ka hoomaka ana a ka baluna e pii, ua loohia ia iho la me kekahi makani ikaika, a na ia makani i lauwili iho i ka baluna a hihia ae la ka i-e kahi e noho ai o ke kanaka i na uwea telegarapa, a mokumoku ae la na kaula apau e paa'i ia me ka baluna a koe hookahi wale no kaula me ia kaula laua i hoomanawanui ai, a haule aku la i ke alanui, ua make koke iho la o Williams, a he hora mahope iho make loa aku la o Colgrove.

 

 

Leta mai a W. D. Alekanedero mai.

HELU 4.

Lanai, Okatoba 21, 1879.

            E KA LUNAHOOPONOPONO O KA NUPEPA KUOKOA. Aloha kaua :-

            Ma keia leta, ke manao nei au e kamailio uuku hou aku no no mea e pili ana i na kulana a me na hiona o Roma o ka wa kahiko, ka mea hoi a ka poe kaahele apau i hiki malaila e hala ole ai ka hele ana e makaikai. Aia iwaenakonu o ia kulanakauhale, kahi i akoakoa ai he lehulehu wale o na mea kahiko i manao nui ia e ka poe i hoomaopopo i ka moolelo o Roma, aka, e hai kakaikahi wale aku no nae au ia mau mea.

 

KE KAHUA KUAHU O IUPITA.

            O ka puu Capitoline oia ke kahua o ka papu O Roma kahiko, a malaila i ku ai ke kuahu kaulana o Iupita, kahi a ka luakini kahiko Ara Coeli e ku nei, a'u i hai mua aku ai i ka'u leta elua. Aia ma ka puu kiekiena o ua pali nei, he kula me na kauhale nani ma na aoao ekolu, he elua aoao no na hale mea kaulana, na kii pohaku o ka wa kahiko, a o ke kolu o na aoao, ka hale aupuni o Roma. Ma kahi aoao o ua puu nei he pali nihinihi, he 30 a 40 paha kapuai ke kiekie i keia wa, aka, mamua, he oi loa'e ke kiekie a palua paha. oia hoi ka pohaku i kapaia o ka "Jarpein Rock," a mailaila aku e hoolei ia'i ka poe lawehala iloko o na la kahiko.

 

KE AWAAWA KAULANA

            Ma ke komohana mai keia papu aku, he awawa loihi e moe hema-hikina ana, i piha me na koena kahiko, a malaila kahi i ku ai o ka "Roman Forum," kahi e akoakoa'i na kanaka, a me na hale hoomana liilii he lehulehu, a me kahi mau mea liilii he lehulehu, a me kahi mau hale mabala nani e ae, a e holo pololei ana a i ka hale "coloseum." Aia ma ka aoao hema i keia awawa kapuu o "Palatine," ua uhi paa ia me na koena o na hale alii o na Emepera, a ua eli ia mai nei kahi a o ia mau wahi a ua hoikeike ia. Ma kekahi wahi o ua awawa nei, e pii ana ke ala hemolele, malaila hoi i pii aku ai na huakai hauoli a hiki i ke kapitala mahope iho o ka lanakila ana. ke ku nei no ekolu pio ma ke kahua o keia ala hemolele, a hookahi o lakou he nea nui loa ia kakou. 'Ua kapaia o ka "Pio Titus," a ua kukuluia i ka A D 87, no ka hauoli ana i ka pio ano o Palesetine a me ka haule pio ana o Jerusalema. Ua kukulu ia mailoko mai o ka mabala nani keokeo, a aia maloko o ka pio, ua kahaia he mau kii elua o ke komo lanakila ana mai o Titus mahope iho o ke kaua. Ma kahi aoao e ike ana oe ia Titus maluna o kona kaa o ka lanakila e kauo ia ana e kekahi mau lio eha, i hoopuni ia e na luna ahaolelo a me na luna aupuni e paa ana me na koi a me na ihe, he mau hoailona hoi no ka mana o ko lakou kulana. A ma kekahi aoao, e ike ia aku no na koa, e paa mai ana me na waiwai nui i lawe pio ia ma Jerusalema, o ka pakaukau gula no na omoomo palaoa i hoolaaia na na kahuna, ole-puhi dala, a me ke kukui ihoiho, nona na lala ehiku o kahi hemolele, a e ukali mai ana na Iudaio i lawe pio ia mahope mai.

 

NA HALE ALII O NA EMEPERA.

            Ua paapu he wahi nui i na hale alii o na Emepera. Ua kanu ia ka lepo e uhi nei ia mau wahi i keia manawa me ka mala waina a me kauhale. Ua ike au i kekahi mau kauhale i eli ia mai nei, a he keu aku o ka mau o ka paa a me ka maikai. Aia ma kekahi aoao o ka Forum, e kokoke ana i ke kapitala, kahi o ka halepaahao kahiko o Roma, i kukuluia he mau makahiki eono haneri mamua'e o Kristo. He elua mau hale, maluna iho kahi o kahi, i oki ia iloko o ka pohaku. Aia maluna pono o ke keena maluna, he puka poepoe, a malaila e hoolei ia iho ai ka poe i ahewaia a haalele ia e make no ka pololi a me ke anu. Ua nui wale ka poe kaulana i make maloko o keia wahi. Mahope mai nei ua hanaia i mau alapii i hiki ai ke iho a makaikai ia lalo loa. Ua oleloia ua hoopaahao ia o Petero a me Paulo iloko o ke keena o lalo loa o keia hale paahao, a ilaila laua i papakema ai i na lunapaahao, a ua puai ano e mai la he punawai no ia hana malalo ae o ka papahele. O ke Kahunapule, ke kamaaina nana wau i hoomakaikai aku, ua hoikeike mai la ia'u i kekahi opaha iloko o ka pohaku a ua olelo mai i opaha ka i ke poo o Petero i ka wa a ka lunapaahao i uhau ai i ka pohaku.

            He mau kumu kupono loa kekahi no ke kanalua ana i ka oiaio @ ko Petero komo ana iloko o Roma, a ua hoike ia no hoi e na moolelo ua ike ia kela punawai mamua aku o kona manawa. Aole no paha i manaoia ua hoopaahao hou ia o Paulo no ka manawa elua mamua iho o kona pepehi ia ana malalo o Nero. Ua kukuluia he wahi halepule maluna'e o keia halepaahao no ka hoohanohano ana ia St. Joseph, i ka 1639.

Aole i pau.

 

He Nane.

            Penei ka nane : He 22 ka huina o na hua o kuu inoa, oia hoi, ua like ka hua 1, 15. like ka hua 2 4 11 16 18, like ka hua 6 21, like ka hua 7 10 20 22, like ka hua 9 14, like ka hua 3 8, like ka hua 12 17, a me ka likeole o ka hua 5 13 19.

            Ina hoi e hoololi hou ia'e penei : Hua 1 2, pili i na kanaka, na holoholona, a me na manu, ko'u 3 4 5 6 7, aia au i ka nahele loku o Pauaewa i ka naele o Alakai i ka lipo o Aipo i ka piko olu o Waialeale. 8 9 10, ke upu mai nei na lahuikanaka e loaa au ia lakou, ko'u 11 12 13, aia au iloko o ke kai maluna o ka aina a me na lewa, hua 14 15 16, e pau ana wau i ka ai ia e na holoholona, o ka 17 18 19 20 21 22, o ko'u hale ia e noho ai, o ko'u huina a pau loa, he mea kaulana a mahalo nui ia.

            Owai ko'u inoa ia oukou? Huli ia mai au, ina e loaa kuu inoa ia oukou. mahalo oukou ia'u, a i loaa ole au, alaila, e luakaha no au iwaena o na mauna a me na lau nahele o ka wao. J. W. H. ISAAC KIHE.

            Keaukukuiula, N. Kena, Nov. 21, 1879.

 

NU HOU KULOKO.

             E ALAWA'E makamaka i ka haiolelo ma ka aoao eha o keia pepa, a me na mea e pili ana ia Kenela Kalani ma kahi wahi e ae.

 

            UA ane kaumaha ko kakou pepa o keia pule i ka ukana, a ua hookaulua ia "ke ola kino" a me kekahi mau palapala na kekahi mau makamaka a keia pule ae.

 

            AOLE I LOAA MAI.- Ua loaa mai kau leta e W. B. Kane o Port Gamble, a ua kii pinepine aku au i na dala elua o ka Nupepa KUOKOA i ke kanaka au i hoouna mai ai, aole nae i haawi mai.                                                             S. AUKAI.

           

            MAMULI o ka nui loa o ka mai o kahi poe o ke kulanakauhale nei aole i ki pu aloha ia ma Puowaina i nehinei, aka makai o Ainahou, a aole no hoi i hookani ka poe puhi ohe ma ka Emma Kuea.

 

            I KA Poaha iho nei, ua malama ia ke anaina hoomaikai i kauoha ia e ka Peresidena o Amerika, maloko o ka luakini o Kaukeano, e Rev. S. C. Damon o Polelewa. Ua lehulehu ka poe i akoakoa ae, o ke Alii ka Hooilina Moi me ke Kuhina o ko na aina e kahi i naue ae. O ka makou i hai aku'i i kela pule o ka Poalima ka la i kuahaua ia, ua hewa ia, o ka Poaha ka pololei.

 

            LONO MAI NA MAKAMAKA.- Eia kau e J. H. Kuhinapule o Kaauhuhu, N. Kohala. Ua loaa mai he lono e like me kau. me ka mahalo i kou mikiala.

            - Ua mahalo ia kau e W. K. Makakoa, aka, ua loihi loa a piha e paha ka pepa.

            - Ua loaa mai ka D. W. Kaaialo o Waikiki waena, e hai mai ana i ka make ana o Mrs. Hana Ani i ka la 20 iho nei o keia mahina.

 

            KA FAIR MA WAIALUA.- Aole e poina ana ko makou poe makamaka i ke anaina hoikeike o na hana mikioi e wehe ia ana ma ka Halekula Hanai o Waialua, Oahu, ma keia Poaono ae la 6 o Dekemaba. Ua kukuluia keia hana no ka pomaikai o ia Kula Kaikamahine, a ke manao lana nei makou e hele nui ae ana na makamaka e ike a e lawelawe pu no hoi ma na kokua ana.

 

            HALAWAI MAKAAINANA.- O na Luna holo balota a pau o ka Apana o Wailuku. Ke kauoha ia aku nei lakou, e akoakoa pu ae ma ka la mua o Jan. 1880 ma ka luakini o Waihee, mamua ae o ka hora 3 o ka pm. Me ka makaukau mua i na kumuhana o ke Kau Ahaolelo 1880, e hiki mai ana, a ke nonoi pu ia aku nei hoi na kanaka kupono i ke koho , e hele nui ae ma ia la uniki o na moho a oukou, a e wae ae no oukou.iho, i mau koa io no kr kau hana nui ae, a hiki mai. Mahalo                                               MR. KANEALII.

 

            HOOKAHUA LUAKINI.- Iloko o kekahi o na pule i hala koke ae nei, ua halawai ka poe hoomana bihopa o keia kulanakauhale ma ke keena halawai o ko lakou luakini no ka malama ana he anaina inu ti ; a mahope iho o ka paina ana, ua hapai ia na noonoo ana no ka hoomakaukau ana he waihona e kukulu ai i luakini hou. Ua lulu koke ia no e lakou a ua loaa he wahi puu dala no ka hoomaka ana ia hana. E holo pono ka lakou mau hana maikai a pau ka makou e puana ae nei.

 

            EIA AKU A HOEA MAI.- I kekahi o na la o ka pule e hiki mai ana, malalo o ka hoohanohano ana a ke Alii ka Hooilina Moi, e wehe ana o Prof G. R. Wells i anaina hoikeike i na mea akamai, ku i ka  naauao a kupanaha no hoi, i ike ole ia ma Hawaii nei mamua'e. O keia ka mea i kaulana ma ka hoolele baluna ana, a makou i hai aku ai i kela pule. I na la mua o kela pule ae, e ho@laha ia aku ai ka wa a me kahi e hoikeike ia'i keia mea naauao nui wale. Ua hai ia mai ia makou, ke malama nei kana wahine, ma helu 135 alanui Moi. he mau hoikeike kilo no ke kulana o ke kanaka ma kona mau ano a pau ma ka haha ana i na puu a me na ano e ae o ke poo.

 

            Ua ike iho nei makou, maloko o kekahi nupepa o Sidane, i kopeia mailoko mai o kekahi pepa o kapaia 'Ke Ola mailoko mai o ka Make," i pai ia ma Ladana. i na wanana kaulana a kekahi makaula kilokilo oia o Professor C. A. Gr@mer, he kanaka i kaulana ma na mea o ka ike. E wanana ana oia i ka nui o ka make a me ka poino e kau mai ana maluna o ka honua, ka hooneoneo ia o Kina, a me kahi mau mea ano nui e ae he lehulehu iloko o na makahiki mai 1880 a i 1887, a ua kapa oia i kana wanana o " Ka Leo o na Hoku a o ka hopena o ke ku pololei ana o na hoku mawaena o ka La a me ka Honua," oia hoi na hoku Jupiter, Uranus, Neptune a me Saturn. He ano nui keia wanana, a ua noonoo nui ia e ka lehulehu o ka honua nei i keia mau la. He kupanaha a kamahao, e pai aku ana makou i keia mau la aku, aole no ka manaoio, aka, no kona kupaianaha.

 

            HE BUKE WAIWAI NUI.- Eia mawaena o kakou i keia mau la, he malihini, o George Bowser kona inoa, a ua hoomaka iho nei e hoomakaukau i na mea pili i keia paeaina no ke pai ana i Buke kuhikuhi e hoike ana i ke ano, ke kulana a me na mea a pau e pili ana i ka loaa a me ka waiwai o Hawaii nei. E hoike ana i ka oihana, kahi noho a me ka inoa o keia a me keia kanaka malama oihana mawaena o na haole me na kanaka maoli. E hoike ana kahi o na wili ko a mahi raiki a ano e ae, ka nui a me ko lakou mau haku. E hoike ana i kahi o na ano oihana nui a me ko lakou mau ona. E hoike pu ana no hoi i ke kulana o kela a me keia apana a puni ka aina, a me na ano hana i malama ia, a me he la, o ke ano nui o keia buke, oia no ka moolelo piha o na wahi noho ia e kanaka, na hana i hana ia, a me ke kulana a me ka inoa o na kanaka. He buke ano waiwai nui keia, a aole no paha e nele ka loaa mai o kahi pomaikai mai kana mau kuhikuhi a me na hoikeike ana. E hooikaika ana oia e kuai aku i kekahi o keia mau buke i na Hawaii i ike i ka olelo Beritania. Ke lana nei ko makou manao e holomua keia hana hooholomua a hoopomaikai.

 

            HE OIAIO.- Imua o kekahi ahahookolokolo, e noke ana na Loio o kahi me kahi aoao i ka liki, e kuhi ana na lima, e nui okalakala ana ko laua mau leo, a e kiki ana ka hou mahope o na kumu pepeino me ke ano wela inaina o ko laua mau helehelena. I ka pau ana o ka hookolokolo, kahaha iho la kekahi wahi kanaka kuaaina i ka ike ana aku i ua mau liona hae nei e u lululima ana, a he mau mino aka hauoli ke kau ana maluna o ko laua mau hiona, a ua hele iho la a waipahe na leo. Hele aku la ua wahi kuaaina nei a pane aku la : "Ea, kupanaha maoli olua, he manawa pokole aku nei, ua ike aku au ia olua ua hele a hae me na leo weliweli, me he la he mau tiga ua makaukau e haehae aku a haehae mai i na kino, a i keia wa, ke ike nei au ua mao ke kuaua o ka inaina, a he olu wale no." "E kahi hupo o kawaapae," wahi a na loio, "o makou o na loio, ua like me na upa, aole e oki ia makou iho, aka, o ka mea mawaena o makou ke moku - oia ko makou poe nana i hookauwa mai."

 

KO KOHALA MAU HOONANEA.

 

Ka Enegini uwila Malamalama.

KA NUPEPA KUOKOA ; Aloha oe :-

            Ke waiho hou aku nei au i na hana o ka Papa Himeni imi dala o ka Rain Kuahine no ko lakou Betela.

            Nov. 15. Ua wehe hou ia ma ka luakini o Kalahikiola lole. O na loaa, he 77 dala a oi iki, aole no i mahuahua loa ka poe i hiki mai.

            Nov. Ua wehe ia i Makapala, o na loaa ia po, he 66 dala a oi. Ku no i ka ii i ka papa holu i ka puuwai, ka leo o Miss. Juliana Walanika. I keia ahiahi, e wehe ana i Honomakau nei.

 

Ku i ka pu.

            Ma ka la 20 iho nei o Nov. ua ku o Kahiona i ka pu, a penei ka moolelo. O George Kaomea, oia ka mea naha ka pu, i ke ki manu oia a hoi mai, a hiki i ka hale inu kope, kii mai la kekahi kanaka e ae i ka pu, o Nakoholua ka inoa, ua piha mua ka pu i kela wa, aka, aole i kau ia ke kukaepele. I keia wa, hoala ae la oia i ke kanaka (kiko) iluna, a hookomo iho la i ke kukaepele, a kulai aku la oia me ka malie, pakika aku la a kimo ino, a kani aku la, aia hoi ke ku mai la o Kahiona mamua pono ia wa ku aku la oia ma kekahi aoao o ka opu, a hula ma ke kua, kokoke i ka iwi kuamoo. Ka kekahi hoi ua aumeume laua, ua kii ia ke Kauka Tisdale, wahi ana "aole i akaka ke ola."

            Ua hoopaa ia o Nakoholua, ka Hale Paahao. A o ka mea nana ka pu, aohe i hoopaa ia.

            I keia mau la, he maumaua mau ko makou Aha Apana Hookolokolo i na hihia, he laki nae ia o ka poe i loaa na palapala loio.

            I keia wa koke iho la no, kaupaona iho la au i kekahi wahi pai kalo, he 16 paona, ua lilo no ke dala hapaha, $1.25, mai a Uilama Kahawaiolaa mai.

 

Wi o Kohala ea.

            Ke noho kapena mau nei no Heti kekahi poe ona, a he wai no Rikemona ka kekahi ke olelo ae, hu no ka aka ke hoolohe aku.

            O ke aloha no ko na keiki o ka Papa Pai.

CHAS. H. PUULA.

Honomakau, N Kohala, Nov. 22, 1879.

 

He Mau Hana Hoohilahila.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:-

Aia ma ke kihi hema aku o Aliiolani Hale, ma Honolulu nei. ma ka aoao makai o ke Alanui Moi. ke noho nei he mau wahine opio kamehai. He mau wahine laua, a eia kahi mea kupanaha. Ua hoolilo laua ia laua iho i kane a i wahine. Penei kahi mau hana a neia mau hehena i ke au ia Wakea ke aupuni. I ke ao, malalo o ka moe laua e hiamoe ai, ua paku ia me ke kihei a paa, me ko laua mau kino olohelohe aohe kapa, a alohia aku a alohia mai, a pela laua e hana mau nei i ke ao a me ka po. A ua hai ae na makua i ka uli o ka ili i ke nahu ia, a welu ka ili o kahi i ka uwalu ia.

            Ke malama mau nei ka makuakane o kahi i na halawai pule, me ka hoao ana e hooaiai iaia iho imua o ka lehulehu, a ke hana ala no hoi ke kaikamahine i kana hana i kauhale, a loaa pono aku no i ka makuahine o kahi. Ua olelo ae kahi mau makua e ola ke kaikamahine ma ke kokua a ke Akua Mana i kanahiku makahiki.

            O ka inoa o keia mau kamehai e noho kane a wahine nei me ka lili i kahi me kahi imua o na makua a me kahi poe e ae, o Kauluanewa ka wahine, ke kaikamahine a ka haipule olewale, a o Konalapaie ke koa nui ke kane, oia ke kaikamahine a Pake Kahele. Ua male kahi i ke kane no ka Paeaina hana uwea, a o kekahi hoi no ka Paeaina hana Pu@.

            E hoike ae oe e ke KILOHANA i keia. E ola ka i kanahiku makahiki o ka hana ka keia, o ka uwe iloko o ka rumi ke nalo na maka o kahi, a hoike ae la, "aole e hemo ka maua pili a paa i ka halewai. Na ke kane hoi me ka wahine keia mea o ka pumehana o ke aloha, eia hoi keia he wahine a he wahine. Ke olelo paka mai nei ka uhane, a i ka manawa mahope, e haalele kekahi poe i ka man@oio, e malama ana i na uhane hoopunipuni, a me ke ao ana a na daimanio; e wahahee ana me ka hookamani, a @ hoaia ko lakou naau, (me ka hao wela).

Owau iho no,

JOHN KAUALOKU LIILII.

Honolulu, Nov. 24, 1879.