Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 39, 27 September 1879 — Page 4

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Greg Meboe
This work is dedicated to:  In memory of Kiera Meboe 1967-1989

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUHA.

No ka Makahiki, $2.   Eono Mawina, $1.

I@aia Kuike ka Rula.

 

POAONO. SEPATEMABA, 27, 1879

OLELO HOOLAHA.

 

            Ma neia hope ako, e hooili la mai na dala kukoa no ka Luakini o Waiohinu nei, ia Rev. J. Kauhane waie no. aole i kekahi mea e ae, no ka mea. aola Agena waiwai e ae o Ekalesia. I lohe na mea a pao.

            Ua lilo o Rev. J Ka@hane i k@hu no keia Ekalesia a eia no ke noho nei. Ma Keaiwa nae kekahi hapalua o kona manawa e like me ma@.            MA KE KAUOHA

Wai@ Kau. Sept. 6, 1879.      929 tf.

 

AHA KULA SABATI.

 

            E halawai ana ka Aka Kula Sabati o ka mokupuni Oahu nei ma Kaneohe. ke hiki aku i ka la 14 o Okatoba ae nei.

Nolaila, ke kahea ia 'ku nei na Kahu Kula Sabati a pau o Oahu nei. e akoakoa io ae ma kahi a me ka manawi i olelo ia maluna.

            E hoike hui ana na Ku@ Sabati o Hauula me Kahana ma Hauula ma ka la 11 o Okatoba. E hoike hui ana na Kula Sabati o Waikane, a me Waimanolo ma Kaneohe i ka la 15 o Okatoba.           M. KAUEA.

Kahu Kula Sabati Nui.

 

HOOLAHA EUANELIO.

           E halawai ana ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina ma ka Luakini o Haili, Hilo, i ka Poaha elua o Oct. la 9 M. H. 1879, hora 9 A. M. O ka halawai ma Kalapana, ua hoopanee loa ia.

            Nolaila, ke kono ia aku nei na kahu a me na ekalesia k@hu ole e koho pono iho i mau elele no lakou a hoouna mai i ka Aha. Ma Ke Kauoha.            J. N. KAMOKU, Kakauolelo.

Puula. Puna, Sepatemaba 5, 1879.

928 4t

 

KA AHAHUI EUANELIO. A ME KA AHAHUI KULA SABATI O KAUAI.

 

            E halawai ana keia mau Ahahui elua ma Lihue Kauai, ke hiki aku i ka 8 o Oct. hora 10 A. M. oia ka Poakolu.

            Nolaila, ke kahea nui ia aku nei na kahu Ekalesia me ko lakou mau Elele. na Kahu Kula Sabati hoi me na Elele o lakou. e akoakoa mai a pau loa iloko o ka manawa, a me kahi i hoike ia ae la maluna.

J. B. HANAIKE, Lunahoomalu.

Lihue Augate 29, 1879. 927 4t

 

            O ka himeni malalo iho, ua unuhi ia mai loko ae o ka olelo Enelani e kekahi Kahunapule Amerika, o Rev. R. Manning Chipman kona inoa. He haole ia i ke ole i kokakou nei aina, a aole no hoi i ao i ka olelo Hawaii. O ka buke Hawaii hookahi ana i ike ai he Kauohahou. Me ia buke wale no, a me ka mea ole nana e ao, ua imi oia i ka olelo Hawaii, a ua unuhi i keia himeni, he himeni kaulana keia ma ka olelo Enelani, a ua unuhi ia e Laiana Makua ma ko kakou olelo makuahine, a ola no ka himeni maloko o ko kakou buke himeni. Ua unuhi ae o Chimpman i keia himeni iloko o na olelo he umikumamakolu o ka honua nei. Aole no he pololei keia unuhi ana ma ka olelo Hawaii ; aka, ke hoolaha nei makou e like me kana i hana ai. i ike ko makou poe heluhelu i ka hoomanawanui o kekahi poe ma na hana o ia ano.

            He haole aloha o Mr. Chipman ia kakou a me ko kakou mau hana pono. Mai loko mai o kona ekalesia i hele mai ai o Wilikoki makua me kana wahine a noho ia Hawaii nei. Ua kamaaina oia i na kumu kahiko o kakou, oia pu no hoi kekahi iloko o ka Ahaekalesia nana i poni o Paleka makua mamua ae o kona holo ana mai i keia paeaina.

            Iloko o 1836 ua halawai oia me kekahi kanaka o Iosepa Kamahiai kona inoa, a ua hoihoi pu aku oia ia Iosepa me ia a hiki i kona hale me ka hookipa maikai ana iaia no ia po. Nolaila, ke ike nei kakou, aole kakou i nele i na makamaka maikai nana e hookipa aolha ma ka aina malihini.

            Ua lohe mai makou i keia mau mea maluna ae, mai loko ae o kekahi palapala i loaa mai ia Rev. S. C. Damon Kahu o ka ekalesia o Polelewa, a ma kona lokomaikai ua ae ia makou e heluhelu.

 

E PILI AU POE.

 

E pili au i'oe,

            E ko'u Akua;

I na keia au

            Ma he kea,

E hoolea au pe,—

            ' E pili au i'oe,

E ko'u Akua. '

 

He aea no wau,

            A i ka po,

Penei ka moe na'u

            Pohaku no,

No'u wae ma ko'u moe,—

            ' E pili au i'oe,

E ko'u Akua. '

 

Keia alapii

            Io lohlii,

A pau loa oi

            Makana nei;

Kau anela he poe,—

            E pili au i'oe

E ko'u Akua. '

 

I ala ana wau,

            Ua ao ka po,

Na u pohaku ka'u

            Betela ko,

Ma ka'u @ini nae.—

            ' E pili au i'oe,

E ke Akua. '

Keia aluna

            I kela ao,

E pii au ana la

            Me oli no;

E hoolea owau,—

            ' E pili au i'oe,

E ke Akua. '

 

Haawina Kula Sabati.

 

HELU 2. SABATI OCT. 12, 1879.

 

KUMUHANA.

 

Ke ano o na haailona. Pauku Baibala.

 

Heb 9; 1—12.

 

HE mau oihana no hoi ka ka berita mua, no ka hoomana ana a me kahi hoano ma ka honua.

            2 No ka mea ua hana ia no he halelewa ; o ka mua kahi i waiho ia'i ka piukukui, a me ka papa. a me ka be@ena hoike ; ua kapaia ia o kahi hoano.

            3 A mahope o ka palelua, ka halelewa i kapaia ka hoano loa.

            4 Malaila ke kapuahi gula, a me ka pahuberita i uhiia i ke guia a puni, kahi i waihoia'i ka ipu gula o ka mane, a me ko Aarona kookoo. ka mea i opuu ae, a me na papa kanawai ;

            5 A maluna iho ona na keruhima nani e hoomalumalu ana i ka noho aloha, aole hiki ia makou ke olelo maopopo loa i keia mau mea, ano.

            6 A hoomakaukauia pela ua mau mea la, ua komo mau na kahuna i ka halelewa mua e hooko ana i na oihana.

            7 Aka. iloko o ka lua i komo ai ke kahuna nui wale no. pakahi wale no ke komo ana i ka makahiki. aole me ke koko ole, ka mea ana i kaumaha aku ia nona iho, a no na hewa hoi o na kanaka.

            8 Ma ia mea i hoakaka mai ai ka Uhane Hemolele. aole i wehia kahi e komo ai i ka hoano loa, i ka wa i ku ai ka halelewa mua ;

            9 He aka no ia a hiki i keia manawa, kahi i kaumaha ia aku ai na alana a me na mohai. na mea i hiki ole ke hoomaopopo loa i ka pono ma ka naau o ka mea nana ia oihana ;

            10 Na oihana ma ke kino, ma ka mea ai, a me ka mea inu, a me kela holoi ana. a me keia holoi ana, i kauohaia mai a hiki i ka manawa e hooponopono hou ia ai.

            11 Aka, i ka hiki ana mai o Kristo, o ke kahuna nui no ka pono e hiki mai ana, ma ka halelewa nui ae, hemolele loa. aole i hana ia e na lima, aole ia no keia ao.

            12 Hoekahi wale no kona komo ana iloko o kahi hoano, aole me ke koko o na kao a me na bipikane, aka, me kona koko ponoi no, e loaa ana ka mea e ola mau ai.

            Pauku Gula. Heb. 10 ; 14. Hoopaanaau.

            Pauka heluhelu la. 1. Heb. 8 ; 1—12.             2. Heb. 9 ; 1—12.       3. Heb. 9 ; 13—28.     4. Heb. 10 ; 1—18.             5. Heb. 10 ; 19—39.   6. Puk. 25 ; 1—22.     7. Puk. 25 ; 23—40.

            Manao nui. Iesu ka mea e hemolele ai.

            Mele. “Laau o ke ola.” Lei Alii aoao 31.

            Pule i hemolele kakou ma o Iesu la.

Ka Wehewehe a Ninau ana.

            Ma ka helu mua, ua hai ia ke ano o Iesu ke kahuna nui i oi aku ia Aarona kona aloha, a uwao ana, ke ola ma o na la. Ma ka mok. 6, he olelo ao. o kau hou aku kakou ia Iesu ma ke kea, p. 6, 8. Ma ka mok. 7 me ka 8, he mau mea hou no Iesu, ko ke Akua hoohiki nona, me ko Iesu mana. 7 ; 21—27. He mau mea no ka berita hou. 8 ; 6—13. Heluhelu.

            Mok. 9 ; P. 1. Ka berita mua, ka berita a ke Akua i hana'i me Mose a me ka poe Iseraela ma ka waonahele. He berita kanawai i hoopaa ia i ke koko o na holoholona. Nui na oihana, na kanawai mohai. Na ke Akua i haawi mai. Ina malama ia e na Iudaio, pomaikai lakou. He berita paa ole ia e lualua ana, e pau ana, e pani ia'na me ka berita hou.

            Kahi hoano ma ka honua, he keena kapu ia, ka halelewa ma ka waonahele mua, a ma Kanaana mahope. No ka honua no ia, aole no ka lani. Ua hana ia e na lima kanaka. Nana Puk 25 ; 1—9. Ka hale ma ka lani nae, nana 2 Kor. 5 ; 1.

            P. 2. Ka halelewa, oia hoi ke keena kapu, elua no keena. Ke keena mua oia kahi hoano, 36 kapuai'ka loa. 18 kapuai ka laula. Heaha maloko ? Nana Puk 25 ; 23 30, 31. Oihk. 24 ; 5, 6. Puk 26 ; 1, 35. 40 ; 4.

            P. 3. Kahi hoano loa oia ke keena elua, 18 kapuai ka loa, a pela ka laula. Ka palelua oia ka pale mawaena Puk. 26 ; 31, 33. 40 ; 3, 21.

            P. 4, 5. Heaha maloko o kahi hoano loa ? a ma luna iho ? Nana Puk. 25 ; 10. 26 ; 33. 40 ; 3, 21. 16 ; 33, 34. Nahh. 17 ; 10. Puk. 25 ; 16, 21. 34 ; 29. 40 ; 20. Kau. 10 ; 2, 5. Puk. 25 ; 18, 22. Oihk. 16 ; 2.

            P. 6. Owai ka i komo mau iloko o ke keena mua, oia hoi kahi hoano ? E aha ? Nah. 28 ; 3. Nad. 8 ; 11.

            P. 7. Owai kai komo iloko o ke keena elua, kahi hoano loa ? Ehia komo ana ma ka makahiki ? Me keaha ? Nohea ke koko ? No ke aha ? a nowai ? Nana Puk. 30 ; 10. Oihk. 16 ; 2, 11, 12, 15. 34.

            P. 8. Heaha ka ka Uhane Hemolele i hoakaka mai ai ma ia mau mea ? Kahi hoa no loa hea keia ? Ka lani paha. Aole hiki ke komo i ka lani ma ka oihana kahuna nui ma keia ao. Aia a hiki mai ke kahuna hea? Peaha ? Aole anei i komo kekahi poe i ka lani mamua o ko Iesu puka ana mai ma ke kino ? Komo no ma ka manaoio ana i ka mea e hiki mai ana.

            P. 9. Heaha keia aka ? He aka no keaha A hiki ihea ? Ia Iesu. Ma ia mau makana, me na mohai loaa anei ka pono, maemae o ka naau ?

            P. 10. Na oihana aha keia ? Ma na mea aha ? Heaha na pono kino i loaa ? Hoomaemae ia na kino i haumia i ka pili ana i na kupapau paha ; a kala ia na kino i haumia i ka pili ana i na kupapau paha ; a kala ia na hewa o ke kino, a pakele i ka hoopai kino ia. Pela a hiki i ka wa hea ? Wa hooponopono hou mamuli o Iesu.

            P 11. A hiki mai Iesu. Ua hiki mai anei Iesu i ka manawa i kakau ia'i keia Episetole ? Heaha oia ? He kahuna nui no ke pono hea ? Heaha ka halelewa nui ae a hemolele loa ? a hana lima ole ia ? Aole no keia ao ? 2 Kor. 5 ; 1.

            P. 12. Heaha kahi hoano ? Ka lani paha. Ehia o Iesu komo ana ilaila ? aole me ke koko o ke aha ? Me ke koko owai ? Mahea i hookahe ia'i ia koko ! A malaila e loaa'i ke aha ? Hookahi wale no anei make ana o Iesu i kalahala no na kanaka ? Pela. Pehea ke hoole na kanaka, na keiki i keia make hookahi ana nou lakou ? Heluhelu a hoopaanaau, Heb. 10 ; 26—29.

            Haipaanaau mai i ka pauku gula

            Mele. “Make Iesu no'u.” Lei Alii aoao 53.

            Pule i ola kakou ma o Iesu la.

            Haawina no Oct. 19. Heb. 11 ; 1—10.

 

Mahele 1. No ka Hoike Iubile.

            Ka moolelo Baibala, mai Iosua a Esetera. Ehiku no mahele liilii o keia mahele.

            1 Ka moolelo o ka Isaraela ma Kanaana malalo ae o Iosua. E imi i 7 mea nui e pili ana ilaila, ke komo kupanaha ana ka mua ; ke kauoha hope ana a Iosua ka 7.

            2 Ka moolelo o ka Iseraela malalo ae o na Lunakanawai. Imi i 7 mea nui e pili ana ilaila ; ke kaua o Oteniela Lunakanawai mok. 3. ka mua, ke kumu me ka hope ; ke noi ana o na kanaka ia Samuela i Alii, ke kumu, me ka hope, oia ka 7.

            3 Ka Iseraela malalo ae o na lii o ke aupuni okoa. Imi i 7 mea e pili ana ilaila, ke ano o ka loaa ana o ke lii mua o Saula ka mokuahana ana, ke kumu, &c ka 7.

            4 Na ohana he 10 malalo ae o na lii kipi; imi i 7 mea nui e pili ana ilaila ; Iereboama me kana hana, ka mua ; ke ano o ka pau ana o ia aupuni kipi me ke kumu, ka hope ka 7.

            5 Na ohana kipi ole elua malalo ae o na 'lii o ka Iuda. Imi i 7 mea nui e pili ana ilaila. Ke kaua ana o Tisaka, ke kumu, ka hope ka mua ; ka lawepio ia'na i Babulona, ke kumu, ka hope, ka 7.

            6. Ka noho ana ma Babulona. Imi i 7 mea nui e pili ana ilaila ; Daniela me kona mau hoa, ko lakou noi ana e waiho i ka ai me ka waina o ke 'lii ka mua me ke kumu, ka hope ; ka hoihoi ana o Kura ka 7, ke kumu, &c.

            7 Ka noho ana mahope o ka hoihoiia 'na i Ierusalema. Imi i 7 mea nui e pili ana ilaila ; ke kukulu hou ana i ka luakini ke kumu, ka hope, oia ka mua ; ke kaua lanakila o na Iudaio, malalo ae o Esetera me Moredekai, ke kumu, me ka hope aia ka 7.

            E imi i kekahi mau kumu nui mai Kinohi a Esetera, e pili ana i na la, na malama, na makahiki, na lahui, me kekahi mau kane, wahine, keiki kane kaikamahine i kaulana loa.

KA HAIOLELO I HAAWIIA

—MALOKO O KA—

LUAKIAI O KAWAIAHAO !

I ka lono ia ana mai o ka make o

REV. E. W. KALAKA.

 

Na H. H. Paleka.

 

E heluhelu i ka Halelu 128, a me Mataio 5:3—8.

 

            Ua haapu ae keia mau huaolelo maloko o o ko'u mau noonoo ana mamuli o ka lono i lawe ia mai nei no ka make ana o Rev. E. W. Kalaka, ko oukou kahu mamua aku nei. Ua makemake au e kamailio aku ia oukou ma keia ahiahi no na mea e pili ana nona, a oukou hoi i maa mau ai i ke kapa iaia ka makua Kalaka ; a e imi pu me oukou i loaa ai ka haawina o keia hora,—o ka ike a hoomaopopo i na ao ana mai a ke Akua ia kakou ano, a o ka ukali ana ma na kuhikuhi ka mea hiki ia kakou.

            He mea pono. maanei. maloko mai o na paia o keia luakini. ke kahua hoi ana i hai ai i ka Euanelio a ka Haku no ka manawa loihi he umikumamalima makahiki. no oukou ka poe i nana aku iaia ma ke ano he Kahuhipa no ko oukou mau pono lani. a no kakou hoi a pau i ike a hoomaopopo i na hiona o kono ola ana, e ho-aui hou ae i ko kakou mau hoomanao ana i na makahiki i kaalo aku la, a e puiki mai me ka pumehana i na ano a me ke kulana o kona noho ana ma Honolulu nei, i hele a piha me na anoano hua o ka pono, i memele maikai me na kipona a ke aloha.

            Ua pili pu au me ia ma ke ano kokua nona ma na hana o keia Ekalesia no hookahi wale no makahiki. Aka, iloko nae o ia makahiki, a iloko o ia manawa pokole mamua iki iho o kona hookaawale ia ana 'ku ma Amerika Huipuia, ua kammaina nui au ia Mr. Kalaka ma kona ano imua o ka lehulehu a me kona ano pilikino ; a ke ku nei au maanei e hoike aku no ka hoohaahaa, ka hoomanawanui, ka oluolu, ka hemolele, ka manaoio, a me ke aloha o kona ola ana. O ka poe o oukou i kuluma mau me ia, e hoomanao ae ana no paha i na kumu hoomanao he nui wale i ulu mai i ko oukou wa e hooko ana i na hana Karistiano, a ke hoomanao pu ae nei no hoi oukou i kona ano kuoo a hoomanawanui imua o ke @lo o keia mau hookui ana a pau. Ua ike no anei oukou iaia e hoike mai ana i kona paupauaho ? Ua lohe no anei oukou i kekahi huaolelo ku i ke aloha ole mai kona mau lehelehe mai ? O ka oluolu o ka puuwai a o ka huihui momoa hoi o ke kuakoko ua pili up iaia e like me ke koii ana o ka laau a me ka mohala ana @ ka pua maluna o ka laau.

O kekahi hiona nui a kakou e hoomanao ae ai no ko Mr. Kalaka ano, oia no ka maemae o ka manao. Ua uhi paa iho la i kona ola ana a kaheawai aku la ma kana mau hana, a komo aku la iloko o kela a me keia i halawai pu mai me ia. E like me ke kumu o kekahi moani ala onaona ma ka welelau kehau, pela keia maemae o ka manao o Mr. Kalaka i pii ae ai a uhi aku la ma o a maanei me ke onaona o ke ea hanu maikai. O ke ano o kana hapai ana i kan@ mau haoa a me ka hoike ana i kona aloha oa like me ke keiki liilii, a he nani oiaio. O ka poe i kamaaina iaia, ua olelo, " aia he kanaka ola maemae." A pela i aloha ai ke poe maikai iaia, a o na mea aa pau i ike iaia ua mahalo aku. Ua maopopo no iaia, o ka manao maemae, he mea hoomaikai ia i ke kino a me ka uhane ; a ke ole ia e maemae, e nele ana ke kino a me ka uhane i ka ikaika a me ke ola maikai. A aia no mawaena o oukou kekahi poe e hoike mai ana no kona hooikaika ma ka waiho ana mai i ke ao anaa no ka maemae o ke ola anu, oiai iloko o kona mau makahiki he umikumamalima o ka noho ana mawaena o oukou.

            O kona manao io kekahi mea nu iloko o ko Mr. Kalaka ola ana. Ua manao io oia i ke Akua, a mai loko mai o ka manao io i loaa ai ka hilinai piha i ke Akua, he hilinai hoi i hiki ole loa ke hoonaueue ia.

            I ka uhi ana mai o ka pouli maluna ona e like me ia e uhi mai ai maluna o na ola he lehulehu, i ka wa hoi a ke kauoha i pohala ae ai i kona hiona kaniuhu a puni kona kino ua hoike mai la kona helehelena a me ke ano o kana mau huaolelo, oiai e ano e ana na manao o hai, aka, o kona, ua paa a ua hoomaopopo i ke kulana o kona keehina; ua owaka ae la ke ao pouli eleele i ka lama o kona mau maka, ua lalau aku la kona mau lima imua a ma o loa 'ku o na mea o ka manawa, a hoomaopopo iho la i ka hiki ana mai o ka lima o kona makua, a hooko aku la kona manaoio i ke kahea iaia e hoi aku. Ua ike ia iloko iho ona, o na hana a pau a ke Akua ua pono. Ua manaoio oia o na olelo a pau a ke Akua he oiaio. Ua lawe ia i na ao ana o ka Olelo a ke Akua ana i waih@ mau ai imua o oukou a hoonoho i keehina paa no kona manaoio. Ua hooliloia ia Olelo i alakai no kona ola ana. O keia mana o ka manaoio ka mea nana i kokua a hookupaa iaia a lanakila ai ia ma ka hooko ana i na hana maikai a me ka pono, he mea hoi a kahi poe e ae ina ma kona wahi e paupauaho ai. Ua maopopo loa iaia kona pomaimai no na holomua ma kana hana mamuli o keia haawina nani he manaoio. Aole no oia i hoomaopopo wale i keia mea, aka, aole oia i hoohakalia i ke hoike mai ; a nolaila, ua loaa mai iaia ke kupaa no ke Akua a me aloha i ka pono mamuli o kona manaoio.

            O kona oiaio ma kana hana kekahi mea nui iloko o ke ola ana o ko kakou kahu mua, a ke noi aku nei au ia oukou e hoolohe pono mai. Ua aloha o Mr. Kalaka i keia haua no ka pomaikai o ka hana, aole no ka hana i manao ia e nana 'ku, aka, no kona aloha maoli i kana hana, i alakai ia ai oia i kela a me keia la iwaena o ka lehulehu o ke kihapa! e like me kana. Aole o ka hoomaopopo wale ana iho no i ka hooko ia ana o kekahi kumu hana ka mea nui i ko Mr. Kanlaka mau noonoo ana ; ua lalau ae ia a ua kiekie ae kona kulana. Ua ike oia i ke Akua a ua ike ia oukou maloko o kana hana. Ua haawi oia i kona luhi ma keia ola ana no ke Akua a no k naka o keia ano noho'na o kahi poe e kupaa ana a e hooikaika ana iloko o ka manawa loihi no ke aloha ; e kupaa ana no ka pono. no ka mea he pono, a e kue ana i ka hewa no ka mea ua aloha i ka pono ; o keia ano ola o ke kupaa no ke kanaka a me ke Akua, i hanau ia noloko mai o ke aloha a i alakai ia e ke aloha, o ke kiekie loa keia o ko ke kanaka kulana e loaa ai ma keia ola ana. O keia mau haawina kiekie o ke ola o ko oukou kahu mua, ma na ano a me na hana. ke uwalo mai nei i ko oukou noonoo ana ; a o na hoomanao o ia ola ua hoi mai io kakou nei i keia la me he moani ala la mawaena o na lau laau, e hooia mai ana, aole no i mamao loa a hoea mai ke kau hanoli e ohi ai i na hua.

            Mai poina kakou i ka hoomanao ana, mawaena o na hiona o ko Mr. Kalaka mau ano i kona wa e ola ana, ma kona ano maoli he kanaka haipule oia. O ka poe i kamaaina i kona mau ano, ua ike lakou, ua hanu oia i ke ea o ka haipule oiaio. Aole oia i pule me ka manao no ke kau ana mai i ka inaina a i ole no ka oluolu mai o ke Akua ; aole no hoi ma na noi wale ana o na mea kupono ole. O kana pule ana, oia no ka hui pu ana o ka uhane o keia honua me ka uhane o ka lani ; ke kamaiho pu ana o ke keiki me ka makua. He puuwai aloha e halawai pu ana me ka makua i kela a me keia la, a e noi ana no kona pono iho a me ko hai ; oia ko Mr. Kalaka ano ma kona mau pule ana. O ka hoihoi mau o kona manao mawaena o na hooikaika ana a pau ; o ke kupaa o kona manaoio iloko o ke Akua ; o kona oluolu, kona oiaio a me kona mau ano aloha e ae a pau, ua loaa na hiona o kona kulana, aole ma na kamailio wale ana, aka ma kana mau hana, a me ke ano o ka hoea na mai o ka hopene maluhia o kona ola ana, i like hoi me ka nalo palanehe ana o ka liula maluna aku o ka ilikai malino, ua hoike wale mai no keia mau mea a pau i ka ulu ana o ke ola malalo o na hui oiaio ana me ke Akua.

Ano, e huli hope ae oukou me a'u no na makahiki he kanalima. E ku kakou ma kahi a Mr. Kalaka i ku mua ai a hoomaka i kona ola a me kana mau hana misionari, a e nana i kekahi mau wahi me akakaikahi iloko oia ola ana. I ka malama o Karaki, 1828, ua pae mai la ka pan@i alua o na misionari no keia mau paemoku ma Honolulu nei. Mawaena o na inoa oia poe makua no Hawaii nei, oia no na moa o Kauka, Judd Anaru. J. P. Gulika, J. S. Gerina. a me E. W. Kalaka ; he mau inoa wale no i kamaaina a i mahalo nui ia mahope mai nei ; he poe hoi lakou a pau ua hoi aku ma kela home. E kau ana ka mana o na 'lii e like 'ia ma Kaahumanu, Naihe. Kuakini Kapiolani. a me Hoapili iloko oia mou la. Ua hui pu a ua kokua lakou ma na hana misionari : a ua hookipa lakou i na kumu hou me ka h@uoii. O ka malamalama a Binamu ma me Kakina a me Wini ma i uhola mua iho ai mawaena o na kanaka. ua hoomaka ka omaka ana a e kolo aku ana maluna o na puu a me na owawa. Ua hoomaki ia ke kau o ka hana ikaika. ka hoomakaukau ana a me ke kanu ana i na anoano. Ua haawi ia mai ia ka Kalaka kihapai no ka hana maloko o keia kulanakauhale. Iloko o na makahiki e umi a umikumamalua paha mahope mai. ua ala ae la ke aia ana o ka pono mawaena o keia paemoku. he hiona oui hoi maioko o ka moolelo o Hawaii nei. i hoomaopopo mau ia o ke au o "ke ala hou ana." Ilaila, aole he mea makaikai wale no o Kalaka no keia mau ala hou ana. ak@, he hoa paoha @ o na lulu a me na mauoli ana. Mahope @ o na makahiki hana he ehiku ma keia m@ kupuni, ua neenee aku ia i Maui mal@ kona wahi i ao ai ma ke kula o Li@ a no na makahiki eiwa ; mahope mai ua noho ma na hana misionari ma W@ ekolu makahiki. I ka makahiki 1878 @ hoi hou mai la i Honolulu nei, a ua noho paahana ma ke ano Kuhu no keia Ekalesia no umikumamalima makahiki. I ka 1852 ua holo pu aku oia me na misionari mua loa i holo aku i Maikonisia, ma kona ano he kekauolelo ne ka Papa misionari Hawaii. I ka 1863, ua waiho mai oia i kona noho kahu ana no keia kihapai i hiki ai ia'u ke hana kino ma ka hooponopono hou ana i ka Baibala a me ke pai ana a me na mea pai e ae o Hawaii nei ma ke kulanakauhale o Nu Ioka. Ma ko'u manao, o na buke Hawaii hou iho nei a kakou a pau ua pai ia malalo o kona hooponopono ana, o ka mea hop loa mai nei ka " Lei ahi."

            Iloko o na makahiki mahope nei, ua noho o Kalaka ma Kikako. Ua halawai au me ia i ke kau hooilo o 1876, a aole loa e poina iki ia'u kana mau ainau aloha no ka lahui Hawaii, a ia oukou hoi, na lala o keia ekalesia kana mau ainau nui loa ana, me ka hoopuka ana mai i na moa o kahi poe o oukou. A @ ko'u aloha hope ana aku iaia, ua kamailio mai la kela ia'u no oukou me ka pane ana mai, "e haawi aku ia lakou a pau i ko'u aloha." Malaila, iloko o ke kulanakauhale o Kikako, me kona mau makahiki i hiki aku i ke 79, me na pono paahana no, mahope iho o ka noho ka uwaa ana no ko oukou lahui, i hoopuni ia e namoopuna kuakahi a kualua, ua niau malie aku la ia iloko o ka maluhia, a hoalele iho la i keia ola ana no kela ola. O ka imi ana a me ka hoomaopopo ana i ke ola o ke kauaka o keia ano na olelo hoopili maikai loa no na pauku a'u i heluhelu aku nei ia oukou. "Aia hoi, pela e hoopomaikai ia mai ai ke kanaka nana e makau aku ia Iehova. E hoomaikai mai o Iehova ia oe mai Ziona mai, a e ike no oe i ka pono o Ierusalema i na la a pau o kou ola ana. E ike no hoi i na keiki o kau poe keiki, a me ka maluhia maluna o ka Iseraela." "Pomaikai ka poe i maemae ma ka naau, no ka mea, e ike lakou i ke Akua."

            Ke lawe mai nei au i keia mau mea e pili ana i ke ola o keia kanaka a kukulu aku imua o oukou, aole no ko oukou mahalo mai, aka, no ka ninau aku, pehea la ko oukou manao no ia mea ? Ua makemake au la oukou e noonoo maluna oia mea. Ua makemake au e lawe a e hoomaopopo oukou i na mea e no mai nei. Ua hapa@ mau ke Akua i na kanaka no ka hooko ana i kekahi mau kumuhana. Ke hoike mai nei ke ola o Kalaka a me ko na hoahanau a pau o keia huakai misiona i ka oiaio o keia. I ka hiki mua ana mai o na misionari ianei, aole lakou i ike i ka mea e kau aku ana maluna o lakou a i ke ano o ka hopena o ka lakou mau hana. Ua ike wale iho no lakou i ko lakou alakai ia e ke Akua. He poe hikimua lakou, he mau laia o ka puali hooholomua i ka pono ma ka honua ne. Na lakou i hoomakaukau a i kamoe i ke alahele e hiki ai i ka poe mahope mai ke heh@ mai. Ua lawe mai lakou a ua kanu iho maanei i ka hua kristiano naauao hoi e hoomau aku ana kona ulu ana a me kona laulaha ana. Ua hooko lakou i ka hana i hoonohoia mai ai lakou ma keia ao. Aohe poe xristiano e hele mai ana mahope mai o lakou e ohi pu ana i na leiahi e like la me ka lakou i ohi ai, no ka mea, o na kumuhana, aole loa e hoea hou mai ana. Aole loa e hiki ke mawehe ia ka lakou paa i hana ai. Ke kukulu nei kela a me keia ano paahana hoomana i keia la maluna o ke kahua i hoomoe ia e ia poe misionari. He mea pono keia aka, e noonoo nae lakou i ke ano o na mea hana a me ke ano o ke kululu ana. Ano e noonoo iho oukou a e hoomaopopo i ka oukou mau hana e hooko ai i keia au o ka noho ana. Aole anei he haawina kekahi no na la e hiki mai ana ? Aole anei he haawina no oukou iho. no ka lahui. no keia mua aku ? Aole anei he kulana kiekie hou ae e hiki ai ia oukou ke lalau aku ?

            He hoomaopopo iho no anei oukou he mau makahiki pokole koe a nalo aku ke koena oia poe i holo mai ma keia aina no ko oukou pomaikai. O ka poe nana oukou i alakai aole e alakai hou ia oukou ; o ka poe a oukou e hilinai ai ma na ao ana ua pau, aole e ao hou. O ka lakou hana i hapai ai ua waiho ia ma ko oukou mau lima. na oukou e hana a e malama. Ua hona lakou i ka hana, a ua hoomaikai i ko oukou kulana, a aia ia oukou ko oukou pono iho a me ka ole ma ka hooko ana e like me ke ao ia ana Aia no ia oukou iho ko oukou hopena. E like me ko oukou kanu ana pela no e ohi ai. Aia no mawaena o ko oukou huina o keia au he poe kupaa e like la me ko na makahiki i haia, he like ole paha ko lakou launa an@ me ko na makua misionari. E lawe ia lakou i mau makamaka no oukou. O hooikaika e mahalo ia a e aloha ia e ka poe mai kai. E hoon@anao i ke au i hala, a mai hoohakalia ma ia kahua. E hoomanawanui i ka wa e hookui mai ai ka hewa. E noonoo, ua oi aku ka pono o ka eha ana no ka hewa mamua o ka hana ana ia hewa.

E oiaio ia oukou iho, e alawa aku imua, e nana aku ma kela aoao, e hoomalamalama i ko oukou naau a me na hana me ka malamalama o ka Olelo a ke Akua a me ka manaoio iaia, a mahope e ku ana oukou me ka lei alii o ke aloha mawaena o ka poe maikai i hala mua.

 

PAPA, PAPA

 

AIA MA KAHI O

 

LEWERS & DICKSON

 

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHU A KAHIKO MA

 

Alanui Papu a me Moi !

 

E LOAA AI NA

 

Papa Nuaiki !

 

o keia a me keia ano.

 

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu

 

ani i na Hale !

 

Na Pani Peka, Na Puka Aniani.

            Na Oiepelepe, Na Pau, na O—a,

            Na @ Hele, Na Papa Ku,

            A me na Papa Moe nui loa

 

NA PILI O KA HALE

 

O NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,

            Na Kui ma ke Nui a ka Makalii,

            Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

            Na Ami o na ano a pau,

            Na Aila Pena, o kela me keia ano,

            Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Naa Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAIVANIKI

 

A ME NA

 

WAI HOOHINUHINU NANI !

 

o na ano a pau loa.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

 

— NO KA —

 

UKU HAAHAA LOA !

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o

 

LAUA a me ka MEA KUAI.

 

E hele mai ! E na Makamaka !!

 

A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai !

845 tf

 

A VALUABLE

Medical Discovery

 

Reuter's

Life

Syrup

 

(NURSE BERTRAND)

 

LAAU LAPAAU

            WAIWAI LOA !

 

— Oia —

 

KA WAI OLA A REUTERA.

 

He laau keia i imi ia a loaa e kekahi haku mai kaulana, o Bertrand kona i noa. ua lawelawe keia kahu mai ma ka malama ana i ka po@ mai no na makahiki he kanalima a oi ae, a o keia laau hou he mea i hanala noloko ae o na AU NAHELEHELE a me na aa o na laau ulu o ka pahele i hulia, he ono ma ka ai ana, he ala ma ka honi ana, a he pumehana kona ano. He laau hoonoha ikaika kela. me k@ @eha ole ana i ka opu a me ka hoopailua ole. Aoh@ nawaliwali ka mai mahope o ka a ana i keia laau, e like me ka naha ino ana o kekahi mau laau e ae. he kupono no ke ai na keiki liilii a me ka poe nawaliwali loa me ka hopo ole. He laau hoola maopopo keia i ka opu paa, a me ka inoino o ka opu waiho ai, a me na mai a pau-o pili ana i ka opu. He laau hooikaika no hoi keia i ke AKE PAA, a hemea e no hoi ka hikiwawe o kona hoomaemae ana i ke koko, a me na mai a pau o ke kino. No ka mea, ma keia laau la i hookuke ia aku ai na haumia a pau iloko o ke koko. He like ole me keia na laau @ ae, o ai e ai ana ka ma me na haiale hoonaha me ia mau laau, aole @ peneia

 

Ka Wai Oia a Reutera,

 

Aka, ua lawa iloko ona na hoonaha ana a me na hoomaemae ana i ke koko a pau.

 

— A ME —

 

KO BARRY LAAU HOOLA EHA.

 

HE LAAU HAMO A HE LAAU AI.

 

He laau hooia keia iloko o ka minute hookahi. E HOAO !

 

—: o :—

 

A. W. RICHARDSON,

 

Oia o LIKIKINI Opio, ka Agena no keia mau laau no ke aupuni Hawaii.   916 3m 927

 

 KALE KULIKA,

 

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

 

Molaki, a me na palapala oia ano.

 

LUNA HOOIAIO PALAPALA

 

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

 

Luna Haawi Palapala Ae Mare

 

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.         906 tf

 

P. NUI.

 

LOIO !           LOIO !!

 

O ka Ua Ukiukiu o Makawao, Maui.

 

UA makaukau oia e kukua i na mea a pau e hele aku ana i ona la, ma na mea pili kanawai imua o ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu, me ka Aha Keena a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui. E loaa no au ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, a i ole ma Haiku.

885 1y no16