Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 28, 12 July 1879 — Page 2
| This text was transcribed by: | Laura Birse |
| This work is dedicated to: | Eddie Kamae |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
I KEIA la ka hoo@@@@@ David Keaweamahi i Apena no ka Ohana Kakau Kepa no ka Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai.
SAM’L G. WILDER.
Kahina Kalainaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1879. 919 2@
I KEIA la @a @@@@@@@la o David Keaweamahi i Apena no ka Oihana Kakau Kepa o na Palapala Hoolike a me ka kooiaio ana i na Palapala @@@@ @@ la Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai. THOMAS BROWN.
Luna Kakau Kope o na Palapala Hoo@@@
Ap@@@@ SAM’L G. WILDER.
Keena o ka Luna Kakau Kope, Iulai 7, 1879. 919 2@
HOIKE KULA AUPUNI.
E HOIKE ana na Kula Aupuni o ka Apana o Honolala, Mokupuni o Oahu. @eko o keia ma@aka o Iulai e hele nei, e like me keia hoo@@@p@po dana malalo @@@.
Poakahi, la 21 o Uulai, ma ka Laakini o Kam@@@@@; na Kula o Wailupe, Palalo, Kamoil@li, Waikikikai, a me Manoa.
Poalua, la 22 o Iulai, ma ka L@akini o Kawalahao; na Kula o Moa@@@@@ 1, Moan@@@ 2, Kalihi@ka, Kalihikai, Maemae a me P@uoa.
P@@k@ia, la 22 o Iulai, ma Kawa@ah@o no; na Kuia o Kawaiahao, Kamakela, Roma k, Roma @, a me Kaumakapili.
E hoomaka ana ka hoike i ka hora 9 o kakahiaka o keia a me keia la i hai la maluna; a ke ko@o ia’ku nei ka lehulehu e hele ae.
E hoomaha ana na Kula, mai ka pau ana o na hoike, a hiki i ka Poakahi, la 15 o Sepatemaba 1879, a ma ia ia e hoomaka hou ai ke Kala ana. W. JAS, KAMIKA
Lena Kula o Honolulu.
A@@iolani Hale,Iulai 1, 1879.
Ua hookoh@ia o Mr J L ma i kela la i Luna Alanui no ka mokupuni o Molokai, ma kahi o J Kaluapihaole 1 waiho mai. SAM’L G WILDER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 24, 1879. 917 3t
Hoolaha Na Ka PaPa Ola.
He mai kapa ia Measles, oia ka Puupuu Ulalii, ka i lawe ia mai iloko o keia Kulanakauhale iloko iho nei o keia mau la, a ma ka nana ana me he la e laha aku ana a puni keia Paeaina. O ka mai hookahi no keia a kekahi poe he nui o oukou e hoomano nei nana i hoopoino i ko oukou lahui iloko o ka makahiki 1848.
Ua luku nui keia mai ia wa aole no ke ano hoopilikia maoli o ka mai, aka, mamuli o na lawelawe hemahema o ka poe mai i lilo ai ia i mai luku.
Ano hoi, ke ake nei ka Papa Ola e ao aku ia oukou, i ike pono oukou i keia mai i kona wa e hoea ae ai, a i ike hoi oukou i na mea e pono ai a e hewa ai na mai. I na e laha aku ana keia mai iwaena o oukou, a e malama pono nae oukou i na rula, alaila aole e nui ana ka poino. Aka, i na e kue oukou i na rula elike me ke kue ana o kekahi poe he lehulehu i ke kau i hiki mua mai ai keia mai, alaila e oki hou ia no ko oukou lahui uuku a haule loa ilalo.
Nolaila e hoolohe pono i keia mau olelo ao. I na e ike oukou i kekahi mea ua loaa i ke anu ma ke poo a kahe ka wai o ka ihu, e nana pono, a i na he ano kaumaha ke kino, a i na he kunu aole nae he male, a he nalulu, a he kahe ka wai o na maka me ka wela mai o ka ili, oia na hoak@a mua o keia mai. Aka, ua @@@@ keia mau hiona i @@@@poe aole nae he Puupuu Ulalii; nolaila e akahele loa oukou ma ka nana ana i na helehelena o ka mai. I na o ka mai Puupuu Ulalii io ia, alaila e pii ae ana ka fiva a iloko o na la eha elima paha e puka ana he puupuu ulaula ano hauliuli, e hele ana keia mau puupuu a pili, a ma ka nana pono ana he ano peopoe me he kapuai lio la; ma ka maka a me ka ai kahi e puka mua ai ka puupuu a mahope e puni ana ke kino a me na lala a pau o ke kino.
I ka wa e ikea ai ka puupuu, e malama akahele loa i ka mai ia wa; e pipi me ka wai mehana me ka huahuakai, kawele a uhi koke me ke kihei a e pale aku i ka makani, aole pono ke pa ka makani maluna o ke kino o ka mai, aka i oluolu pono ke ea o ka rumi kahi o ka mai e waiho ai. O na puka a me na puka aniani ma ka aoao lulu o ka hale, he pono ke hoohamama ia ia mau pu ka i komo ke ea, aole nae ke anu. Mai auau ka mai i ka wai huihui, oia ke kumu i luku nui ai keia mai ia oukou i ka hiki mua ana mai.
E hookaawale mai ka mai mai waena aku o ka poe ola, a e kii koke i Kauka. I na aole Kauka ma ka apana kahi a oukou e noho ana alaila, e hanai i ka mai i ka paakai hoonaha, e inu na wai oluolu. I na pii nui ke kunu, i laau kunu. Malia paha aole e ono ka ai, aka e ake nui ana ka mai no na mea inu, ina pela e hanai i ka mai i ka poi i hoohehee ia me ka waiu. E noho malie ka mai ma kahi moe a hiki i ka wa e nalowale ai na puupuu, a e noho malie ma kona rumi no kekahi mau la o loaa auanei ia i ke anu mahope o ke ola ana o ka puupuu, a he kumu ia no na mai e ae i oi ae ke ino mamua o ka mai Puupuu Ulalii. Mai ae aku i na hoalauna e hookokoke mai i ka hale no na la he umi mahope iho o ka pau ana o ka mai.
O na kanaka maoli a pau i loohia i ka mai Puupuu Ulalii, ina e hele ae lakou i na kauka nona na inoa malalo iho, e lapaau ia no me ka uku ole:
Dr Thompson, Kohala, Hawaii; Dr Simpson, Kau, Hawaii; Dr Enders, Wailuku, Maui; Dr Marrin, Lahaina, Maui; Dr Smith, Koloa, Kauai; Dr MeKibbin a me Hutehinson, Honolulu. SAM’L. G. WILDER, Peresidena o ka Papa Ola.
NA HALE HOLOI. – Eia iwaena o kakou e noho nei, he aneane iwakalua a oi aku mau hale holoi lole o na pake, a ia makou i kiei aku ai iloko o kekahi oia mau hale, ua ike makou i ko lakou paa mau me ka makaala @@@@hoomaemae ana i na lole o kela a me keia mea, a pela pu no me na hale holoi e ae oia lahui hookahi, ua piha mau ko lakou mau hale me na lole i makemake ia e holoi; a ua ike pu ia no hoi lakou e komo hele ana iloko o na kauhale o kela a me keia ano, e imi ai no na lole e hoomaemae ia; a ua kahaha ko makou manao no na kupa Hawaii, aia la lakou mahea? Ua kaa ka hana na ka malihini, a ke noho palaleha wale nei lakou. E ala a lawe i ka hana.
KA NUPEPA
Kuoakoa me ke AU Okoa
I HUHA.
No ka Mahahiki, $2. Eono Mahina, $1, Dala Kuike ka Rula.
IULAI 12, 1879.
Ma ka holo ana aku nei a ka mokuahi “Likelike” i ke ahiahi Poalua iho nei no na awa ma ka hikina, ua kau aku ke Alii ka Moi maluna ona no Hana Maui. E noho ana oia malaila ao kekahi manawa a huli hoi mai.
Ua hoi aku nei i ke ahiahi Poalua iho nei maluna o ka mokuahi “Likelike” ke Kiaaina o na Hono a Piilani, mahope iho o kona oluolu maikai ana.
Ua loaa mai ia makou kekahi lono no ka laulaha loa ana o ka ona ma ka apana o Kau i Hawaii. Wahi a na lono i hiki mai, ua pau pu ka lunakanawai me na makai iloko @ na lawelawe ana e inu i na wai ona. Maloko o keia mau mahina iho nei, ua loaa mai ia makou he lono no kekahi Kahunapule o kekahi ekalesia o ua apana nei o Kau, (aole nae oia he kahunapale i keia wa) i ao aku i na kanaka o kona apana he pono no ka ona ke noho malie lakou. Ua hai ia mai ia makou e ka mea i ike pono i kana mea e kamailio ai, ua maa kela kahunapule i ka hele aku iwaena o na aha inu uala me na mea ona e ae, a pane aku la penei: “e na makamaka, e noho malie oukou, e ai malia no, aia ka hewa o ko oukou walaau.”
I na he oiaio pela ke ao ana o ke kahuna pule, a i pakui pu ia mai hoi me na lawelawe maoli ana o ka lunakanawai me na makai ma ka inu rama, alaila auhea la ka maluhia i koe no ka lehulehu? Ina e alakai na kahunapule, a me na lunakanawai ma ka ona, ua hewa anei ka lehulehu ma ka hahai ana mahope oia mau alakai? Ae ua hewa no: aka, e nele ana paha i ka mea nana e hoahewa, no ka mea, o na mana alakai elua, na alakai o ke KANAWAI, a me na alakai o ka PONO, ua haule pu i ka auwaha hookahi o ka ona.
Aka, ua hauoli makou i ka pili ole o keia mau olelo hoahewa i ko kakou poe alakai a pau. Ua ike makou eia no iloko o ka aina maloko o na oihana elua, o ka lunakanawai a me ke kahunapule, na poe lawelawe ma ka oihana me na lima maemae; a e hooikaika ana i na wa a pau no ka maluhia a me ka pono o ka aina. Me ia poe@@wa hana pono o kalehulehu @@ makou mau leo ma@@@o a me na kokua ana i na wa a pau. Aka, no ka poe i hoonoho ia ma na kulana kiekie e ao aku a e hoomalu aku hoi i ka lahui, a ua lawe nae i ko lakou kulana hanohano a hookahuli i ka pono i hewa, a i ka hewa hoi i pono, no lakou na hoowahawaha ana a mau loa; a e hoike aku no makou i ka lakou mau hana me ka wiwo ole i kumu e hoahewa ia’i ka hewa, a i hoapono ia hoi ka pono, ka pololei a me ka oiaio.
UA LOHE mai makou no ka laha ana o ka ma i Puupuu Ulalii a hala aku mawaho o ke kulanakauhale, a me he mea la ke nee malie nei ma o a maanei, a ma ka nana ana e hele ana a puni ka aina. Ma kekahi lono i ike ia iwaena o keia Kulanakauhale ua hai ia mai he eono haneri poe e waiho nei i ka mai. Ua oi loa paha keia hoike ana mamua o ka oiaio; aole paha i oi mamua o ka haneri ka poe e mai nei. Aka, ua ike ia e laha ana, a he mea makehewa na hoao hou ana aku e hoomalu. A ua haalele ka Papa Ola i na hana i manao ia no ka hoopaa ana mai i ka mai, no ka mea, ua ike ia he mea hiki ole ke hoopaa ia. Eia wale no ka pono i koe, e malama pono kela a me keia i kona hale iho. Mai hoolauna aku i na kauhale kahi e waiho ana ka poe mai a hiki i ka wa e pau ai na la he umi mahope iho o ke ola ana o ko laila poe. E hahai pololei i na ao ana a ka Papa Ola i hoolaha ia e makou, a ke hoopuka hou ia’ku nei me keia helu o ka papa ma na pepa liilii. E kapili i keia mau pepa liilii ma kahi kupono iloko o ka hale a e heluhelu pinepine, i paanaau na loina i haawi ia no ke alakai ana o ka poe lawelawe ma ka lapaau ana i keia mai.
Mai noho a puiwa a makau wale no ka mai. Ua manao ia ina e lawe ka lahui i kahi malamalama i lona ia lakou i keia wa a e hooko pololei e like me ko lakou ao pono ia, aole @ @ai ka poino mai keia mai ae. Mai hoolohe i na ao ana a kahuna hoomanamana. Ua hoopoino lakou i na mea he nui wale; he poe alakai makapo lakou.
Me keia mau olelo paipai, ke pikui pu aku nei makou i na ii@i o ko makou punawai na ka Makua e hoopakele i ka lahui i na poino o ka Mai Paupuu Ulalii.
Ke Kula o Lahainaluna.
Ua wehe ia ka hoike makahiki o keia Kula ma ka la 25 me 26 o June. Ua mahalo ia ka hoike ma na lala a pau o na hoonaauao ana. He maikai no hoi na hiohiona a pau o ke kula. He makaukau a he moakaka lea na mea i hana ia, e hoike mai ana no na hana pololei o na kumu a me ka @@ikiala pu no hoi o na haumana. Ua oi loa no hoi ka maikai o na haawina Anahonua, Piliolelo, Malamabuke, Anatomia a me ka Moolelo Kahiko. O na kulana hanohano, i hoonoho ia mamuli o ka makaukau o na haumana a me ko lakou noho pono ana no ka makahiki i hala ae nei, ua haawi ia ma ka papa akahi ia W m. Chas. Aehi o Kohala a me T. K. Robert o Honolulu, ma ka papa elua ia J. K. Malao o Puna a me Nea Kepoikai o Wailu@@, ma ka papa ekolu ia Benjamin Kahoopii o Kau, a me ka papa eha ia G.W. Pilipo o Kona Hema.
Ma ka Poalima Iune 27, ua haawi ia na ha olelo o ka papa akahi ma ka l@@kiai o Wai@@@ ma Lahaina a ua piha ka hale i @@ makaikai. Malalo iho ka papa hoike o na hana oia la.
Singing-The E@@@@ is the L@@@@@...............................@@@@@@@@
Declamation-The E@@@@@@@s Farewell………D II @@@@@@@@
Oration - The G@@@@@ @@@@.........................................................Joseph A @
Singing – The Light at Home…………………………………………………….Song
Declamation - The @@@@@@@.....................................................More@ Kea
Declamation- The Gamb@ler’s W@@e……………………………E@i Keak@a
Singing – Rock Me to Sleep Mother………………………………………Quart@@@@
Declamation - The Path of Wisdom………………………………Charles Kaikuahine
Declamation – Joseph the Ne@ P@ree………………………………..Moses Meh@@’s
Singing- Rest in Peace……………………………………………...Quartette and Chorus
Singing – Ho@he Re@@@@ing……………………...…………Sophomore Class Song
Declamation – Chandler on Jeff Davis……………………………..….Joseph K@haupio
Declamation – The Silver Cup…………………………………………….Noah Kepoikai
Singing – Chiming Bells of Long Ago …………………………….……Solo and Chorus
Singing – Old Friends Together…………………………………J@@loe Class @@@@
Declamation – Duty of Hawaiian Citizens. …………………...……..Benjamin Kahoopai
Oration – Wisdom the Life of Our Nation………………………………….Charies A@hi
Singing – Comrades Awake to Glory…………………………………………….Quartette
Singing – Memories of Galilee………………………………………….……………Song
Oration – A Nation Without Homes…………………………………….….J B Kaleihopu
Oration – Valedictory – Patriotism…………………………………………….T K Robert
Singing – Parting Whispers………………………………..……………..Solo and Chorus
Distribution of Diplomas to Graduating Class.
Singing – Parting Song…………………………………………………Senior Class Song
Remarks.
Singing – Before Jehovah’s Awful Throne………………………………………Anthem
O na haumana i hoopuka ia i keia makahiki, oia o T. K. Robert o Honolulu, W m. Chas. Aehi o Kohala, J. Betuela Kaleihopu o Kohala, a me Joseph Aio o Kona, Hawaii, a o ka mua keia o ka poe i hoopuka ia mailoko aku o keia kula mahope o ka hooponopono hou ana iloko o ka makahiki 1877, me ka lawe ia o ka olelo Enelani i kahua no na hoonaanao ana. O na haiolelo i haawi ia e lakou nei, ua maikai ka haku ana, a ua moakaka loa ka olelo ana. Pela no hoi me ka hapa nui o na haiolelo oia la, a he mai kai loa no hoi na himeni.
Ua piha iho nei elua makahiki o keia Kula maluna o kona kulana hou. He kanahiku kumamalima ka huina o na haumana e noho nei. Aole i nele ka poe makaikai i ka ike ua pomaikai ke Kula i kona puali kumu nana e ao nei, a me ka hooko ana o ke Kula i kekahi hana maikai no ka Lahui. D. D. B.
Na Hihia o ke Kau Kiure.
Ke Lii kue ia Keliihanaiwi Davis, he pepehi kanaka, hoopanee ia mai Wailuku mai. Hookolokolo ia ma ka la 7 a hiki i ka la 8 a ma ka hora 2 o ka wanaao o ka la 9 hooholo mai ka Kiure ua hewa ka mea i hoopii ia 3 mea kue. J M Davidson no ka mea hoopiiia. Ua kauoha ka Aha ma ka Poaono e hoopuka ia’i ka olelo hoopai a ka Aha.
Ke Lii kue ia Kamahalaau, aihue pahu aila honua. Hookolokolo ia ma ka @@@@@@ hooholo ke Kiure e@@@@@@ @@ka mea hoopiiia @@@@@@@@. AS Hartwell no ka mea hoopiiia.
Ke Lii kue ia Nakanelua, mare lehulehu.
Ua ae ka mea hoopii ia i kona hewa a ua hoopai ia e uku i $20 a e hoopaahao ia no eono malama.
Malailua kue ia Keliikipi, lunahooponopono waiwai o Makalena, hoopii koi papakaukau a me ka hale. Hooholo ke Kiure no ka aoao hoopii ka pono. H U Mahi no ka mea hoopii Kakela & Haki no ka mea hoopii ia.
UA AKO IA. – Ma ka hora 6 o ke kakahiaka Sabati i hala, Iulai 6, ua kikoo mai la ka elele anoano o ka make a kaili aku la ia Meleana mai ka poli aku o kona mau makua, Antone a me Hana Sylva. Ua hanau ia keia kaikamahine ma Wailuku i Iulai 14, 1862, a make ma Honolulu maloko o ka Halekula Katolika Roma i Iulai 6, 1879, ua hoonaauao ia oia ma ke Kula Hanai kaikamahine o Makawao he 5 makahiki, i ka wa e noho kumu ana o Mary E. Green a he 3 makahiki ma ke kula maluna ae, a malaila oia i noho ai a make aku la; a ma ka Poalua nei i hoihoi ia aku ai kona kino lehu maluna o ka “Likelike” no kona one hanau.
WELA KA LA. – He mau la wela ino loa keia o ke kaona nei. Aia no nae na ipu e olu ai ma ka makeke. E ninau no na ipu o Mokuumeume, o ka oi ia.
MAKEMAKE IA!
……I……
MAU KEIKI PUHI OHE HOU!
UA makemake ka Oihana Pahi Ohe Aupuni i mau Keiki Opiopio Puhi Ohe Hou, no lakou na ola kino maikai a ikaika, no ka hoopiha pono ana i ka Puali Puhi Ohe Aupuni. He eono ka nui i makemakeia, no lakou na makahiki aole i oi aku i ka 20. E loaa no ke Kumu Puhi Ohe ma kona hale noho ma Emma K@ea a ma ka Hale Koa.
H BERGER, Kumu Puhi Ohe.
Honlolulu, Iulai 10, 1879. 919 4t
OLELO HOOLAHA.
EIKE na kanaka a pau, o ko’u aina o Koloakiu ma Waipio, Hamakua, Hawaii, ua hookupu ia. Ke papa aku nei au i na kanaka aole e hookuu lakou i na holoholona, na pipi, lio, hoki, kekake, puaa, e hole wale maluna o keia aina o’u, aole hoi e kii wale na kanaka i na mea e ulu ana ma ia a’ua, ke kope, ka lauhala a me ka niu. Hookahi dala ka uku ke lona ia’u kekahi holoholona e holo wale ana ma keia aina o’u.
SAMUELA KAHALOA.
Waipio, Hamakua, Hawaii, Iulai 1, 1879. 9199 4t*
Hoolaha a na Lunahooponopono Waiwai.
Ua hookohu pono ia na mea nona na inoa malalo iho nei e ka mea hanohano A F Judd, Lunakanawai Kiekie, i lunahooponopono ma ka waiwai o L Keliipio k o Honolulu i make, ke hoike ia aku nei i na poe a pau he mau koina ke lakou ma ua waiwaila, e hoike koke mai iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai.
PAKEKE KELIIPIO,
J NO L KAULUKOU.
Na Lunahooponopono Waiwai o L Keliipio i make.*
Honolulu, Iulai 7, 1879. 919 4t
OLELO HOOLAHA.
No ka mea, ua nonoi ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e Lahela Pat Shaw wa me Pat Shaw k e hoomaopopo a e hooiaiola na palena o ke Ahupuaa o Waiokama ma Lahaina, Maui, ko Hawaii Pae Aina. Nolaila, o ka poe a pau no lakou na Ahupuaa, na Hi Aina a mau apana aina paha e pili p@ ana me keia Ahupuaa, o ka Poaha oia ka la 24 o Iulai 1879, ma ka hora 10 am ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana. L AHOLO.
Komisina o na Palena Aina ma Maui, Molokai a me Lanai.
Lahaina, Maui, Iulai 3 1879.
OLELO HOOLAHA.
No ka mea, na nonoiia mai ka mea nona ka inoa malalo iko nei, o Chas Coekett k e hoomaopopo a e hooiaioia na palena o ke Ahupuna o Mapulehu, Molokai, ko Hawaii Pa@ Aina. Nolaila, o ka poe a pau no lakou na Ahupuaa, na Hi Aina a mau apana aina paha e pili pa ana me keia Ahupuaa, o ka Paakahi oia ka la 28 o Iulai 1879, ma ka hora 10 am ma ka hale hookolokolo ma Pukea, Molokai, kahi e hoolohe a@ i ka olaio o keia nonoi ana. L AHOLO.
Komisina o na Palena Aina ma Maui, Molokoai a me Lanai.
Lahaina, Maui, Iulai 3 1879. 919 3t
Hoolaha a ka Luna Hooko Kauoha.
Ua hoo@o@u p@oola ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka mea hanohano Chas C Harris. Lanakanawai Nui o ka Aha Hookolokolo Kiekie Luna Hooko Kauoha ma ka waiwai o I. E Makole k o Heeia, Koo@aepeko i make, a nolaila ke hoike ia aku nei i ka poe a pau he mau koina ko lakou ma kanwaiwai i o@eloia, e hoike koke mai iloko o na malama pono mai keia ia aku, a i ole e @o@@@ mau loa ia aku no, a o na poe hoi a pau @ale iaia e hookai koke mai. J NO L. KAULUKOU.
@@@@ Ho@ke Kan@@@@@ ka Waiwai o L M Makole k. Iulai 7, 1879.
OLELO HOOLAHA.
Aua Hookolokolo Kaapu@i Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o Kawahia, @ i make kanaka @@, i mea o ka Lanakanawai Kaapu@i me ke Keena. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke n@i ana @@ @@ e k@@@e i @@@@ hooponopono waiwai. Ma ka hol@h@@ a me ka waiho ana mai o ka pulaula @@@i a Pahipa w o Kaka@e, e hoike mai ana o Kawahine w @@ Kalaupapa, Molokai, ua make kamoha @le ma Kalupapa ma ka la 13 o Maraki, 1879, a e nei ana e hawi ia ka palapala hookoha @@@hooponopono waiwai ia Opuw@@w@@ k. Ua ka@@hala o ka P@@@@@, oia ka la 16 o Augate, 1879, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i @a nei la imua o na Lanakanawai ia, ma ke keena hookolokolo o keia Aka ma Ke@@@, a ma ka manawa a ma ka wahi no e hele mai @i na mea a pau i pili e hoike mai i ke k@m@ ma he k@m@ oia@o ko lakou, e ae ole ia a@ ka nei la. A o keia olelo kauoha e hool@h@ ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokao he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawaaii Pae Aina, Iulai 7, 1879.
JACOB HARDY, Lanakanawai Kaapuni Apana Eha. 919 3t
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopon waiwai. Ma ka Waiwai o Li@@a E@a w, o Wailua i make, kauoha ole, imau o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena. Olelo kauoha e @o@@aha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nei a l@@@@ Manoha o Koloa, e hoike mai ana o Lilia Eha w, @@ Wailua, Kauai, ua make kauoha ole ma Kalihiwaena, Oahu ma ka la 24, o Novemaba 1878, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia Iesua Man@ha. Ua k@@@@@ ia o ka Poaono oia ka la 16 o Augake 1879, i ka hora 10 kakahiaka oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i @a noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Koloa, Kauai, a ma ia manawa a ma ia wahi @@ e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke @@@@, ma he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai @a noi la. A o keia olelo kanoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 7, 1879. JACOB HARDY
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 919 3t
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o P@@le k o Wahiawa, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a kahoehoe w, e hoike mai ana o Paele k no Waiawa, Kauai, ua make kauoha ole ma Wahiawa, ma ka la ---- o ---- 1867, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookoha lunahooponopono waiwai ia S R Hapuku no Nawiliwili. Ua kauoha ia o ka Poaono oia ka la 16 o Augate 1879, i ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i @a noi la imua o na Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai @a noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia malia olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 7, 1879. JACOB HARDY.
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 919 3t
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o Kuhaimoana k o Hanamaulu, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Malaia Kualaau w e hoike mai ana o Kuhaimoana k no Hanamaulu ua make kauoha ole ma Hanamaulu, Kauai, ma ka la 7 o Maraki 1862, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookoha lunahooponopono waiwai ia Malaia Kualaau w. Ua kauoha ia o ka Poaono oia ka la 16 o Augake 1879, i ka hora 10 kakahiaka oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Koloa, a ma la manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 7, 1879.
JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 919 3t
Aha Hookolokolo Eaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma kahooponopono waiwai ma ka waiwai o S Namee k o Koloa i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Emale Alapai o Koloa, e hoike mai ana o S. Namee, @@ @@ Koloa, Kauai, ua make kauoha ole ma @oloa, ma ka la 15 o Mei, 1866, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu luna hooponopono waiwai ia Emale Alapai. Uakauoha ia o ka Poaono oia ma ka la 16 o Augate, 1879, i ka hora 10 kakahiaka, oia la manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o @@ lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kaukau ia ma Koloa, Kauai, o ko Hawaii Pae Aina. July 7, 1879.
JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 919-3t
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai ma ka hana o ka waiwai o John Hapuku o Hanamaulu, i make, ma ke keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o S W Wilcox ka lunahooponopono o ka waiwai o John Hapuku no Hanamaule Kauai i make, e noi ana e apono ia no hoolilo he $192 23, a e hoike ana o na mea i loaa mai ia ia he $636 35, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia ia a me kona mau hope mai ko lakou aoho ana ma ia ano. Ua kauoha ia, o ka Poaono oia ka la 16 o Augate 1879, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i na noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hale mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke Kuokoa he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakau ia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Pae Aina i keia la 7 o Iulai, 1879.
JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 919-3t
Aha Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Kauai, Hawaii Pae Aina ss. Ma ka waiwai o Kupihea (w), o Waimea i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, ma ka la 31 Mei 1879, ua waiho ia mai imua o ka aha, kekahi palapala, i olelo la, oiano ke kauoha hope loa o Kupihea (w), i make aku la; a me ka palapalu hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapalu kaoha a e hoopuka h@i ka palapala luna hooko no Lai@ (w), ua waihoia mai e Liasa (w). Nolaila, ua kauoha ia o ka poaono oia ka la 16 o Augate 1879, ma Koloa, ma Kauai, oia ka la me ka hora, e hoolaio ia’i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no ua pule ekolu iloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai la a i hoolaha ia ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e hoowakaia na palapala kena no na hoike no ia palapala kauoha, a me na hooilina o ka mea make, ma ko Hawaii Pae Aina e hele mai a e kue i kelu palapala kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Aina, Iulai 7, 1879. JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 919-3t
Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwi. Mokupuni o Oahu H P A ss. Ma ka waiwai o JOHN A R. WILLIAMS o Halawa Ewa i make. Olelo kauoha e keho ana i la e hoolalo ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, ma ka la 9 o Iulai 1879, ua waihola mai imua o ka Aha, kekahi palapala, i olelo ia. Oia no ke kauoha hope loa o John R Williams i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko ia. William R Castle ua waihola mai e Castle a me Hatch. Nolaila, ua kauoha ia o ka Poakolu oia ka la 30 o Iulai 1879, ma ka hora 11 @m ma ka rumi hookolokolo o ia Al@, ma Aliiolani Hale ma Honolulu oia ka la me ka hora, e hoolaio ia’i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kaouha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka P C Advertizer a me ke Kuokoa he mau nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
Kaukaula ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Iulai 10 1879.
LAWRENCE McCULLY. Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie, Jul 12,
A Rosa Hope Kakaaolele. 919 3t
Hoolaha Hoopau Moraki.
Ma keia ke hoolaha ia ‘ku nei, mamuli o ka mana kuai i ike ia iloko o kekahi Palapala Moraki i kakauia ma ka la 6 o Maraki 1878, a i hana ia mawaena o D Naoho k a me Maleka w kana wahine o ka aoao mua a me A J Cartwright o ka aoao elua, a i kakau kope ia ma ka Buke 53, a ma na aoao 380 a me 381, iloko o ke Keena o ka Luna Kakau Kope ma Honolulu, i mea e hoopaa ai no ka uku ana no elua haneri dala iloko o na makahiki elua mai ka la aku i kakau ia me ka uku hoopanee hookahi keneta no ke dala no ka mahina. Ke manao nei o A J Cartwright i olelo ia e hoopau i ka moraki i olelo ia, a mahope iho o ka pau ana o ka manawa i hoakaka la e ke kanawai, e kudala ma ke akea ma Honolulu i ka waiwai i moraki ia, no ka uhai ia o na kuhikuhi ana o ia waiwai: O kela mau apana aina ekolu e waiho la ma Waianae, Mokupuni o Oahu, Pae Aina Hawaii, a i hoakaka ia iloko o ka palapala Sila Nui Helu 3099, Kuleana Helu 7334, a me kela apana aina e waiho la ma Waianae i olelo ia, a i hoakaka la ma ka Palapala Sila Nui Helu 478. Kuleana Helu 3004. RICHARD F BICKERTON.
Lolo no A J Cartwright i olelo ia.
Kakaula i keia la 10 o Iulai 1879. 919 4t
Hoolaha Hoopau Moraki.
Ma keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mana kuai i ike ia iloko o kekahi Palapala Moraki i kakau ia i Maraki 30, 1876, i hanaia e Louis Richards ia C S Bartow ma ke ano he lunahoomalu o ka Papa Kahu Waiwai o ka Hawaiian Lodge No 21 of Free and Accepted Masons, i kakau kope la ma ka buke 47 ma na aoao 6@ a me 65, a i hoolilola e ia ia M McInerny ma ka palapala hoolilo i kakaaia i Maraki 28, 1879, a no ka uhai ia ana o na olelo aelike. Iloko o ka Palapala Moraki i oleloia, o na aina a pau, na hale a me na waiwai e pili ana i hoike la iloko o ka Palapala Moraki i oleloia, mahope iho o ka pau ana o ka wa i hoikeia e ke kanawai, e kudala ia ma ke akea no ka uhai ia o na olelo aelike i hoike mua la. O ka waiwai i loko o ka Palapala Moraki i oleloia, aia ma ka mokupuni o Molokai, a oia no ke Ah@p@@@ o Ka@il@la, a he elima tausani eka a oi ka @@i o na aina la. M. McINERNY,
Cecil Brown, Loio no ka mea nona ka Moraki, Kaka@ia ma Honolulu, Iulai 12, 1879. 919 3t
HALEKUAI O CHUNG WA,
MA
WAILUKU, MAUI!
No k@@@ manao e hoopaa i ka’a hana ma Wailuku, a e ehoi aku i Honolulu, nolaila, e k@ai emi loa ana au i ao koena waiwai o k@@ halekuai. E kuai makepono la ana @a waiwai a pau. Na holok@ wahine he 75 ke@@@@ walena a pela no hoi me na waiwai e @@ he kuai makepono lua @ole keia, e pomaikai aina mea a pau ao @@ mahina ekolu wale ao. E @@@@ mai @@k@@ a pa@ e na makemake a puni o Maui nei ma ko’u Halekuai ma Wailuku, Maui. CHUNG WA
Honolulu, Iulai 10, 1879. 919 * @t
WATI, WATI, WATI, WATI
HE EMI A ME KA MAKEPONO LOA!
SILVER WALTHAN WATCHES
He Waihona Nui o na Wati Waltham i hiki mai, a e K@@@ ia aku ana no ke Kumokuai Haahaa L@ @ i, E@i iho malalo o ke Kumukuni o na Nale e ae a pa@ o keia Kulanakauhale a me na Kulanakauhale e ae a pau o keia Aupuni.
Eia no @oi na wati Gula me na Wati Dala o na @no a pau. Na Wati Nui me ua Wati Liitii, no na Lede a me na Keonimana a me na Kamalii. Owau wale no ka Agena ao keia mau Wati no keia Aupuni. He hiki ia’u ke Kuai no ka Hapalua o na Kumukuai ma na Hale e ae.
Mai Hele i na Hale e ae,
KAHI E APUHI IA MAI AI OUKOU ME NA OLELO PAHEE
E Ninau no na Wati Dala
maikai a me na Wati Gula Nani
Loa, i lona ole ko lakou like ma
keia mau Pae Moku o Hawaii nei.
E nana pone oukou i ka Inoa o ka
Hui nana i Hana, a i kuni ia maloko
o keia mau Wati.
E Kuai ia aku no @@ oukou e
na Kanaka Hawaii me ke emi
loa i ike ole ia mamua.
E NAUE MAI OUKOU I IKE MAKA
EIA ME A’U KO OUKOU MAU IINI KAHI I MALAMA AI.
E LOAA NO AU IA OUKOU MA KA HUINA O NA ALANUI PAPU ME KALEPA
M. McINERY,
919 3m AGENA NO KEIA AUPUNI.
UA HOONEE IA.
Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho imua o ka lehulehu, @@ hoonee aku au i ko’u mau waiwai, mauka iho o ka
Halekuai Kukaa o Theo. H. Davies, Alanui Kaahumanu
Malaila hoi au e hoahu ai i na
Waiwai Gula Nani Loa he nui, na mea hoonani i Kinohi@@ nohi ia, na mea Dala io maoli, & c.
Na Daimana, na Wati Gula a me Dala, na Wati kau Hale, aa Pine Omau Kuku@ a me na Komo, na Maka Au@@ni, & c., & c.
Na Lako Daimana He Nui Wale.
Na Wati Hou a me na Wati Kau Hale, Hele no 2 Makahiki. Ua hanano hoi @u he olelo hoopaa me Mr. E. Weller, mea hana wati, ka mea i hapa p@ me a’u Hoko o ka h@le hana hooka@@@, a ua ae mai ola, o na wati pakeke a pau, na wati k@u hale a me na carome@a i waiho ia aku e hana, e hooko ia me ka hakalia ole.
Ua noho loihi au ma keia mau Pae Aina no kekahi mau makahi, a ua paulele nui au, e hoolawa aku i ka lini o ka mea anoi.
O ka Kauoha mai na Kuaaina, e Hookola me ka Hikiwaw@. Nui ka mahalo no na lokomaikai i loaa la’u i ka wa i hala, a ke manaolana nei au, ma ka hooko p@@o ana ma ka’u hana, he mea ia e hilinai mai @i oukou maluna o’u ma keia mua aku.
MAX ECKART, Mea Hana Gula.
Kahua mua o D. N. Flitner, Alanui Kaahumanu, Honolulu.
P. S. E hoomanao, o na Daimana maikai a anapa wale no ka’u i malama, oiai, o na kumukuni o kekahi mau Daimana e ae ke emi nei, a o na pohaku makamae, aole ma ko lakou mau kumukuai mau, aka, ke @ee mua nei ma na kumukuai hou. 909 3m
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
Ua hookohula ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka Hoa F. S. Lyman, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Ekolu o ko liawail Pae Aina, i lenahooponopono kuikawa no ka waiwai o Kokoi k no Wainaku, Hilo i make. Ke hoike ia aku, a i ole, e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i a@e mai iaia, e hoike koke mai. JOSEPH NAWAHI,
Lunahooponopono Waiwai Kuikawa no Kokoi i make.
Hilo, Hawaii, Iune 19, 1879. 917 4t
OLELO HOOLAHA.
Ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei, imua o ka mea hanohano C C Harria, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie, i lunahooponopono waiwai no D Kukahiko o Ho@@@@@@li i make aku nei. Ke hoike aku nei au, o ka poe i aie mai a me ka poe a D Kukahiko i ale aku ai e hoike koke mai lakou imua o’u ma Waipio, a i ole ma Puukapu, Ewa. A o ka poe iaia kekahi waiwai o D Kukahiko e paa nei, e hoike mai lakou imua o’u ina @e kuleana ko lakou ma ua waiwai @a. @ hoole mau loa ia lakou ke hala na malama eha ma ka wa o keia hoolaha ana mai keia la aku. KAIALENIA.
Lunahooponopono Waiwai o D Kukahiko. Waipio, Ewa, Iune 27, 1879. 918 4t*
C. C. Coleman.
Amara a he Mea Hana Mekini,
Kapili Kapuai Hao Lio
A ME KA
Hana ana i na Kaa Lio, & e., Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alanui Papu. 905 3m
Olelo Papa.
E ike auanei na mea a pau, o makou na mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei aole e komo wai kela a me keia mea maluna o na kuleana aina, eia o Maluw@@ wae a me Poaka, e waiho la ma Kalihi-uka, apena o Honolulu o na mea kuleana wale no ke ae ia.
MANUELA JOSEPH, MANUELA MARCHEL, FRANK SOIZA 918 2t*
HOEMI NUI!
UA HOOEMI IAKE KUMUKUAI O NA HUILA HUMUHUMU LOLE,
Mal ke Kanalima Dala a hiki i ke Kanakolukumamalima Dala, nolaila, e wiki mai oukou o pau e auanei. E loa@ p@ no ma ko makou HALEKUAI na mea hao o na ano a pau. O-O, KOPALA, KOI, PALAU. KOPE, PAHI, IPUKUKUI, PENA, AILA, &c. &c. &c. &c. A me na Lako Kukula Hale o kela a me keio Ano. E kipa mai ma ko makoa Halekua Hou ma Alanui Papu Helu 37. DILINAHAMA MA. 911 3m 922
AINA KUAI! AINA KUAI!
E ike auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, ka nana mai i keia olelo hoolaha, o mana o na mea noaa na inoa malalo nei, o ka poe a pau i makemake e kuai mai i ka maua apana aina ma Kawaiiki, lele o Kuhimana, ma Kapa la@@a, Oahu. Hookahi apana aina 1 eka a oi aku, 1 halelaau e kuai pu ia ana i ka manawa hookahi.
KUKELIAIAU k KAMAHINA w, Kalaupapa, Molokai, Iune 19, 1879
917 4t*