Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 25, 21 June 1879 — Page 1

KA
NUPEPA KUOKOA:
BUKE XVIII. HELU 25 POAONO, IUNE 21, 1879. NA HELU A PAU 916.

KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.

                NA OLELO HOOLAHA :—O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana ; elua puka ana, he $1.50 ; no hookahi mahina, he $2.00.
                NA KANIKAU A ME NA MELE :—He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.
            HOOLAHA MAU : —E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.
            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ko ole o hookaa mua ia mai ka uku.

KA MOOLELO O
BERIANA KA WIWO OLE
A ME
MAHONE KE KOA:
MOKUNA V.

                E na makamaka maikai o keia nanea, he mau pule ae nei ko kakou nalo ana mai na maka mai o ke koa Mahone, oiai, ua waiho aku oia i kona noho no ka malihini hou, ka mea i kuilima pu aku me oukou i na pule i hala ae a pela mau aku, aka, mamuli o ka halawai ana mai o ka mea unuhi moolelo me ko oukou mau leo ikuwa e na makamaka, a me kekahi papa inoa i waiho ia mai e oukou i ke pailata o ke KILOHANA, e noi ana e hoopiha ia ka aoao mua o ka kakou wahaolelo me keia nanea ; nolaila, ua noi ia mai ka mea unuhi e hoolawa aku i ko oukou makemake : aka, o ka hoolawa piha ana i ka oukou noi, aole paha ia e hiki ana, no ka mea, aole no kakou ka waa, he mau eepakeke wale no kakou no ke awa ana e aolo nei ia kakou oia na malama he 12. Maanei, ke haawi aku nei ka mea kakau i kona mahalo i na makamaka a pau loa, no ko lakou apo lokahi ana mai a hiipoi aku i keia nanea, ma ko oukou hoike ana mai i ko oukou makemake nui i keia moolelo; aka, e kala mai na makamaka i ka mea kakau ke haule kona ike ia ana o oukou ma kona kahua, oiai, aole no kakou ke kuleana o ka hoolaha me ka hoomahuahua ana i kona mau kolamu; nolaila, e ai hoohialaai iho no oukou i na mea e waiho ia aku ana imua o ko oukou alo me ke kaniuhu ole.— Aloha oukou:— MEA KAKAU MOOLELO.
            OIAI ka mea nona na olona kakauha, Do nala o ka laau ihe, e paio ia ana e na manao hopohopo a me ka weliweli nui, oiai oia e ku kohana ana imua o kona haku powa me na kuli e pu-ke ana kekahi i kekahi no ka makau, aia hoi, pa-e mai la ka leo hoolana o ka kakou kaa, i ka i ana mai: E hoopau i kou hopohopo ana, no ka mea, he haawina hope ole ia o ke kanaka, a he pahele ia na ka uhane ino e hoonawaliwali ana i ko ke kanaka lunaikehala i ume ia ai oe iloko o kana upena, a he poino a me ka popilikia ka hopena, Ia wa, ua ike aku la ke anaina makaikai i ke auhee ana aku o na eheu o ka makau mai iaia aku, a hohola iho la ka uila o ka hopo ole iloko ona, a lawe koke ae la ia i kona kulana me ka makaukau, me he Naita la i lehia ma ua hakoko ana me kona enemi; no ka mea, ku iho la oia me ka haka pono ana i kona hoa paio, a e kapae ae hoi i ka elele ahailono ole a kona enemi e hookau aku ai maluna ona no ka hanohano o kona Moi.
            E ka makamaka, aole i halawai mua ka ike ana o ka Moi Beriana me kona aloalii me keia Nai ta noo, ka Haku Powa hoi o na kuahiwi o Irelani, he malihini kona helehelena imua o lakou iloko oia mau minute anoano, mamuli o ka olepe ia ana ae o kona uhi maka e ka laau a Donala, oiai. ua uhi mau ia kona maka me ka uhi i na wa a pau. iloko o keia mau sekona, aia oia e ku olohelohe ana imua o ke anaina holookoa me kona kii hoomakue.
            Ku kohana iho la ua Nai ta aoo nei imua o lakou me na aahu kaua o ka Naita Beritania, a e paio kue ana hoi i ka poe Denemaka me ka oiaio ole, oiai o kona aoao no ia, aka, e hoouhiuhi lau mamane ana iaia iho i nalo kana mau hana i moeuhane mua ai, oia ka lawe ana i ke ola o ke koa Mahone ma ka poho o kona lima a me kona ukali, oiai ua alii Powa nei e hookokoke aku ana imua o Donala me ka pahikaua ma kona lima, aka, pane mai la ka Moi Beriana i ka Naita aoo, i ka i ana mai.
            Heaha keia hana, e Sir Naita Poohina ? No ke aha keia mau loli ano e ana, e hoike mai ano ?
            No ka popilikia ! wahi a ke alii Powa i namunamu luhi iho ai, olai, ua ike iho la ia, ua ikea mai la kona ano a me kona mau hana maalea ia manawa e na mea a pau, nolaila, ua ho-a ia kona huhu wela nui maluna o kona hoa paio, no kona akaa ana i ka papale kila uhi o kona maka
            Nolaila haliu aku la oia imua o Beriana, a me ka leo nui moakaka lea, pane aku ia ia me ka hopohopo ole : Iloko o ko'u mau la opiopio e ka Moi Beriana, ua maa au i ke ana pahikaua pu ana me na kanaka wiwo ole, aka, no ka hoao ana e hoomaa hou i ko'u mau ami palupalu, ina he hiki ke oniu i ka laau ihe a ke pale i ka hauna pahikaua, nolaila au i noi ai i ka oluolu o ka Naita opio e ae mai ia'u e lawe i kona kulana ma ke ano he pani nona.
            I keia wa a ke alii Powa e kamailio ana, haliu aku la o Donala a hawanawana aku la i ke koa Mahone, i ka pane ana aku : E hoomau aku anei au i ka paio ana ? He kanaka make ia imua o'u i keia wa, no ka mea, ua ikaika kuu mau lala a ua kakauha wikani ko'u mau olona. A i ole, e ahewa ia oia he enemi no Erina a e make oia e like me ka make ana o ka enemi.
            Aole, aole e Donala, wahi a ke koa Mahone i pane mai ai. He hoa'loha oia no'u a he hoopakele hoi i ko'u mau la opio, a e halawai koke auanei au me ka make mai kona mau lima mai, ke ahewa ia oia imua o ka Moi Beriana.
            Alaila, owau ke hakaka pu me ia e Mahone, no ka mea, ua ike pu ae nei no kaua, ua imi ia ko kaua mau ola e lawe e keia kanaka lapuwale.
            I ke alii Powa e kamailio nei imua o Beriana, e alo alo mau ana kona mau kii onohi me ka huila i ke ahi o ka huhu maluna o Mahone a me Donala, oiai laua e kulolou kamailio ana. Manao iho la ke alii Powa e kuka ana laua no ka hoopuka ana i kekahi olelo e kue ana i kona maluhia, alaila, e poai ia ana oia e na elele o ka make, a i ole, e hoopaa pio ia ana oia no kekahi wa loihi.
            Nolaila, ina e koho mai ana lakou iaia, oia ka Haku Powa o na kuahiwi —ka Moi Beriana enemi hoi i hoohiki paa ai —aole oia e pale ana i ka oiaio oia mau olelo.
            Aka, e hoole ana oia imua o ke alo o Beriana, aole oia he Moi pololei ma ka nohoalii, me kona hoao pu ana iloko oia wa e ako i kona ola a hoohiolo i ka nohoalii. A imi aku oia i kona pakele ma ka hui pu ana aku me kona mau kanaka e pee ana ma na ululaau e hoopuni koke mai ana.
            I ka halawai pu ana o na ike o ke alii Po wa me ko Mahone, ike iho la ia, aole i pololei kana mea i noonoo honua ai, a ua pa lekana oia mai ka lohe ia ana o kana mau mea huna —ua hoomaopopo koke iho la ia, aole o Mahone e hoike ana i kekahi mea e pili ana nona a pela pu me Donala.
            Oiai ka Moi a me kona aloalii e nana ana me ka pihoihoi nui i ka Naita Umiumi Hina, a e wawalo ana na leo me ke kupinai iwaena o lakou iho, aia hoi ka ukali ahiu Donala o ka laau ihe, e kali ana no na kaina wawae a me ka lele kimopo ana a kona hoa Naita aoo, ua makaukau oia e panai mai i na haawina ahailono ole maluna o ka hokua o ke alii Powa, ma kona hilinai ana maluna o kana pahikaua, aole oia e hoi nele iloko o ka wa-hi me ka ole o kona inu ana i ke koko o kona enemi, me ka waiho pu ana aku i na moali maewaewa ma kona kino.
            Ku makaukau iho la o Mahone mahope o kona ukali me kana pahikaua ma kona lima no ke kokua ana aku ia Donala i kona wa e haule pio ai i kona enemi.
Aole i pau.

Na Kanawai o ke Ola Kino.
Hoomakaukau ia Mamuli o ke Kauoha a ka Ahaolelo o 1878, ma o ko lakou Komite la ka Hou. W. H. Gibson. Hon. W. R. Castle. a me His Ex. J. M. Kapena.
HELU 8.
KA HOOLA ANA A ME KA MALAMA ANA I NA KEIKI.

                No na keiki o kanaka, e oi aku ka mikiala o ka malama ana mamua ae o ka malama ana i na mea opiopio e ae a pau ma ka honua nei. Eia hoi kekahi, ina e hanai pono ia a e malama pono ia na keiki liilii o kanaka, alaila, e makee ana ia i ke ola, a ua ola ka nui o lakou. Ma na lahui naauao o ka honua nei, koe wale no o Hawaii, ua ola ka hapanui o na keiki i hanau mai a ulu ae a lilo i poe kanaka o ka lahui. Aka me oe e Hawaii! No ka mea, ua make e ka hapanui o ua keiki ou i hanau mai, oiai e uuku ana lakou !
            Ua maikai ke ea o keia Pae Aina nani, a nolaila, heaha la ke kumu i make pinepine ai na keiki liilii?
            Eia : Ua pepehiia lakou mamuli o ka naaupo a me ka hana hewa.
            Ua pepehi o He rode i na keiki hala ole ma Iudea ; owai la a mahea hoi na Herode nana e pepehi nei i na keiki o Hawaii ? E hoolohe a e noonoo e na kanaka Hawaii! Ke emi nei keia lahui, no ka mea, iwaena o na keiki hanau, ua oi aku na mea i make iha mamua ae o na mea i ola! Ea, mai kapa ia oukou he lahui pepehi keiki ! Aole nae he oiaio ia. O ka nui o na make mawaena o na keiki, ua make mamuli o ka hana naaupo o na makua. E hoomanao nae, ina e hoomau aku ia ano naaupo, oiai ; ua hoike ia ka malamalama imua o oukou, alaila e hoahewa ia oukou no ke karaima.
            O kekahi poe makuahine Hawaii, ina i aoia lakou no na mea e pono ai no ka malama ana a me ka hanai ana i ke keiki liilii, e pane koke ana lakou he ilihune makou, ilihune loa, hiki ole ke imi a loaa mai na mea e pono ai ke keiki; oiai hoi ua lako loa i na mea aahu maikai no ko lakou mau kino iho ; e malama ana he lio, he iho, he puaa, elua a ekolu paha oia mau holoholona, a ke hanai ia mau holoholona me ka uku hoi i na auhau o ke aupuni me ka hoohalahala ole no ka loaa ole o kahi puka, aka ke olelo nei no ka ilihune, nolaila ua hiki ole ke malama pono i ka lakou keiki ponoi, nona ka uhane e ola mau loa aku ana ! E hoohilahila ia na makuahine oia ano. O ka mea nana e hoomakaukau no ke ola o ka ilio a o ka puaa paha, a malama ole i kana keiki ponoi, ua oi aku kona ino mamua o ko ka holoholona !
            Ua lana nae ka manao he kakaikahi loa i na wahine aloha ole ano hupo e like me ia ma Hawaii nei i keia wa. He menemene a he aloha ka puuwai o na wahine Karistiano o Hawaii ke lohe i ka uwe ana mai o na keiki palupalu a lakou.
            He pomaikai nui ke hanau keiki. O Rahela kekahi o na makuahine o na kupuna o Iseraela, uwe oia iloko o kona kaumaha a me ka iini, a olelo ae la, E haawi mai oe i keiki na'u, o make au. He naau makuahine ko Rahela, e makemake ana i keiki e hu ae ai ke aloha nui. Heaha na ano hoopono i ike ia ma ka malama maikai ana a me ka hanai ana o ke keiki ? Eia, o ke aloha, ka hoomanawanui a me ke ahonui manaka pauaho ole. A o keia mau mea kai hoike ia e ke Akua, ko kakou Makua iloko o ka lani. A nolaila, ina e hooko ka makuahine i na hana i ili maluna ona me ke aloha a me ka hoomanawanui, alaila, ua kiekie a ua ano lani kona kulana.
            Nolaila, e hooikaika oukou e na makua hine Hawaii, a me ua makuakane hoi kekahi, e hoomaopopo i ka oukou mau hana e pono ai na keiki, i ole e make lakou mamuli o ko oukou naaupo. E hoomanao i keia mau oleloao.
            1 E hanai i ke keiki i na manawa kupono a i walea no hoi. Ua nui na keiki Hawaii i make no ka nele i ka ai kupono. Aole makou i olelo no ka nele loa i ka ai, aka, no ka nele i ka ai kupono. He oiaio, ua nui na makuahine i hanai ole i na keiki i ka ai kupono loa, oia hoi ka waiu mailoko ae o lakou iho, Me he mea la, ua makau lakou a ua uluhua ke hanai i ke keiki me ka waiu, he mea oluolu nae i ka makuahine aloha io. A ina i makemake kekahi makuahine i ke ola o kana keiki akahi a hanau mai, alaila, he mea hauoli nona e hanai aku iaia me ka lako nui i hoomakaukauia o ke Akua mailoko ae o kona kino iho.
            E malama ka wahine hanai keiki i maikai na mea ana e ai ai, i mea e mahuahua ai ka waiu. I keia wa, e loaa no i na kanaka Hawaii, na poe ilihune hoi, he nui na ano o na mea ai. O ka mea maa i kanaka, oia ka poi a me ka ia maka, he mau mea maikai no ia, a ua lawa loa i ka wa kahiko o keia Pae Aina, i ke aa o ka malamalama ole a me ka lako ole o ka lahui; aka hoi, e hoomanao kakou he au okoa keia, a ua hoololiia ke ano o ka noho ana o na wahine Hawaii, i like ole me ko na kupunawahine o lakou. Ua makemake lakou nei i kela a me keia mea aahu a me na ano moa ai. E hanai i ka wahine mea keiki me ka bipi miko ole, aole o ka ia hoi wale no. i ka palaoa, uala, ka maia pala, na ipu aimaka a me na hua mea ulu e ae i oo, a e haalele i na ia mikomiko mai ai ia.
            O ka bola ti inu i hoomomona ia me ke ko, he mea ia e hoomahuahua ai ka waiu, oiai o ke kope nae, ua olelo ia he mea e nui ole ai ka waiu.
            I waiu no ke keiki, oia ka mea e hooma-nao nui. Ina e hoao oe e like me ka hana a kekahi poe, hanai i ke keiki a nui me ka poi howai, a o ka wai o ke ko, a o ka niu paha a mea e ae hoi oia ano, mai manaolana oe e ola ana kela keiki a nui.
            Ua koi ka opu o ke keiki i ka waiu o ka makuahine, aka, ina aole i loaa kela waiu, alaila, e kii i ka mea pono malalo iho, oia ka waiu o ka bipi, a o ke kao, a o ka hipa, a o ka lio paha. Noloko mai o ka waia o kela a me keia oia mau holoholona, e ulu ae ke koko a me na iwi o ke kino o ke keiki. Aole nae pela me na mea ai o na kanaka makua.
            Ke hoomaopopo hou ia aku nei, e imi oe me ka mikiala ma na. ano a pau e loaa ai i waiu no ke keiki akahi a hanau mai. O oe e ka makuakane Hawaii, mai minamina oe i ke dala i mea e hanai ia ai kau keiki i ka waiu. Ina i ne'e ka wahine i ka waiu, no ka mai a no kekahi kumu e ae paha. alaila, e imi koke oe i ka waiu o ka bipi, ke kao a waiu e ae paha o ka holoholona kupono, i waiu no ke keiki. E waiho ae i na hana e ae, a e kuai aku oe i kou mau waiwai, i mea e loaa mai ai ka waiu no ke keiki, oia ka mea e laulea oi a e hoolana ai kou manao, a o ka mea hoi e hoolana nui ai ka manao o koa lahui kanaka.
            Ina aole i loaa ia oe ka waiu bipi hou, alaila e kuai i ka waiu iloko o ke kini, e kuai ia nei ma na halekuai; e aho no ia ke nele loa ka waiu hou mai ka bipi maikai mai.

NA HAINA O NA NINAU KANAWAI.

KOLOA, KAUAI, APR. 23, 1879.
I ka mea Kakau Kanawai o ka NUPEPA KUOKOA, Aloha oe:—
            No kau mau ninau kanawai ma ka NUPEPA KUOKOA, Helu 16, ke waiho haahaa aku nei au i na haina i kupono i ko'u manao.

NO KA WAWAHI HALE.

                1 He kauwa na kekahi haku & c. Pehea ua ku anei ka hewa wawahi hale iaia ? Ae.
            2 He pa nui, iwaena he hale hana lole, &c Pehea ua ku anei ka hewa wawahi hale noho ? Aole. Aole ia he hale noho, he hale hana no ia, oiai, ua olelo maopopo ke kanawai, o ka hale i noho ia e kanaka, he hale noho ia, e nana i ka pauku 7, mokuna 14.
            3 Ina ua hoonohoia kekahi kauwa iloko o kekahi hale waiho ukana e moe ia iloko e kiai no na poe aihue, pehea, ku anei ka hewa wawahi hale noho i ka mea nana e wawahi a komo iloko oia hale ? Aole. Aole ia he hale noho, he hale waiho ukana no ia, hale papaa. E nana i ka pauku 8 a me 14. Ua hoakaka pono ia ke ano o ka hale noho.
            O ka hale noho i kuu manao, oia no ka hale i kukulu i hale moe, noho, &c., i hoomakaukau ia hoi me kahi moe kupono, mau noho koki, noho maoli a me na mea a pau e oluolu maikai ai ko ke kanaka noho ana.
            Ma keia ninau, ua maopopo he hale papaa ka hale i noho ia e ke kauwa, a ua pili hoi i ka hoakaka ana o ka pauku 16 o ke Kanawai Kanaina, mokuna 14. E heluhelu i ka hapa waena, -A e noho ana kekahi malaila, aole nae i hui me ka poe wawahi hale, & c., a pono ka noho ana o ke kanaka iloko oia wahi. &c."
            4 Ma keia ninau eha, ua pili maopopo ka hewa wawahi hale ia A, oiai nana ponoi no i wawahi —a ua kii ke keiki uuku ma ke kauoha o A, me ka hoomaopopo ole o kela keiki uuku he hewa ia hana ana.

NO KA POWA,

                1 Ina halihali, &c. He powa anei ia ? Haina, aole ia he powa, oiai, aole i hoomaopopoia ma ka ninau, ua lilo ma ke ano makau o ke kauwa o halihali ana i ke dala, aole no hoi i pili pu me ka hooweliweli.
            2 Ma ia ninau, ke pane aku nei au, aole i ku ka hewa powa i ke kanaka powa. E nana i ka pauku 3 mokuna 15 penei: Ina ma ka ikaika ka lawe ana, aole nae me ka manao aihue, aole ia he powa. A ma keia ninau hoi, aole i lalau ka powa i ke eke dala, a aole no hoi i lawe nona iho.
            3 E lawe ana o A i kekahi pela moe &c. Ma keia ninau, ke manao nei au. aole i ku ka hewa powa ia B, l Aole i hoomaopopo ia ma ka ninau, ke kumu kupono e makau ai o A, oiai aole he mea make, eha, ma ka lima o B e paa ana ia wa. He olelo hooweliweli wale no, e ki i ka pu a make o A, aole nae i olelo ia ma keia ninau 3, e paa ana o B ma kona lima i ka pu ia manawa. E wehewehe i ka manao o ka pauku 6, mokuna 15, no ka powa a me ka pauku 7 oia mokuna no, pauku 6 penei : "O ke kumu makau kupono i ka powa, he mea e makau ia ai e ke kanaka ano kupaa, i like pu na makahiki, like pu ke seka a me ka ikaika o ke kino, a he kumu no ia e haawi aka ai ke kanaka i ka waiwai a pela aku " 2 Aole no hoi i haawi aku o A ia B ia pela, aka, waiho wale no o A i ka pela ilalo a holo aku. 3 Aole i lawe o B i ka pela nona, no ka mea, paa e oia i ka hopu ia e ka makai. E heluhelu aku i ka pauku 7 i maopopo na mea i koe no ka 12 a me 3, e pili ana i ka ninau Ma ka loaa ana, oia hoi, ma ka paa ana o B i ka makai, he mea maopopo e hoihoi ia aku ana keia pela ia A nolaila, aole i lilo loa keia waiwai mai ia A aku. E nina i ka hapa hope o ka pauku 1
oia mokuna 15 penei: "A i malamaia paha e ia a lilo ma ka ikaika a me ka hooweliweliia."
            4 Ma keia ninau eha. i kau manao aole i pili ka hewa powa ia E, oiai, 1 Aole i olelo ia ma keia ninau, ua hookaa o A ia E na kona makau. 2 Aole no hoi he mea eha ma ka lima o E ia manawa. Maiia paha hoeha o E ia A, me ka hooweliweli aku penei : Ina aole oe e hookaa mai i kou aie ia'u, alaila, hoopii koke ia oe e a'u i ka lunakanawai, no ka mea, pela wale no e hookaa koke mai ai ka pee kolohe, a hookaa ole i ko lakou mau aie. "Ma ka hooweliweli ana e hoopii koke imua o ka lunakanawai." 3 O ke dala a A i hookaa mai ai ia E, no E ponoi ia waiwai, ma ke ano he aie ko A ia E. Aka, ua pili nae ka hewa hoeha ia E.
            5 Ma keia ninau elima, aole i ku i ka hewa powa; he ninau maopopo no keia.
            6 Ma keia ninau eono, i kuu manao aole ia he powa, e noonoo i ka manao o ka pauku 1 mokuna 15 penei : Eia ke ano o ka powa, o ka aihue ana i ka waiwai o kekahi kanaka imua o kona alo e pili ana i kona kino, a i malamaia paha e ia, a lilo ma ka ikaika a me ka hooweliweliia. Ma ka ninau, aole i hooweliweli ka powa ia A, aka, hopu wale no me ka lima ikaika a ninau no kana dala. Aole no hoi i oleloia ma ka ninau, ua makau o A, aole no hoi i olelo ia ua malama ia e A a lilo ma ka ikaika o ka powa, e like me ka olelo o ka pauku 1 mokuna 15 o ke kanawai, aka, kiola wale o A i ke dala i ka nahelehele.
            7 Ma keia ninau, penei ka'u haina, ua pili maopopo ka hewa powa iaia, no ka mea, ma ka ninau, ua hoopaa ia ke kahu kaa, me ka olelo hoopunipuni ia aku. E noonoo i ka manao o ka puuku 4 a me ka 2 oia mokuna 15, e pili ana no ka powa.
            A oiai no hoi e paa ana ke kahu kaa, kii mai la na kokua o ka powa a aihue aku la i ka waiwai. Aole i oleloia ma ka ninau, nona ia waiwai (kahu kaa), aka, ua maopopo no ua ili iluna o na kahu kaa ka malama ana i ka waiwai i hooiliia maluna o ko lakou mau kaa, e like me na kapena moku. E nana i ka hapa hope o ka pauku 1 oia mokuna penei ; A i malamaia paha e ia a lilo ma ka ikaika a me ka hooweliweliia. Nolaila, ma keia ninau ua loaa ekolu kumu e pili ai ka hewa powa iaia.
            1 Ka hoopaa ia ana me ka ikaika o ke kahu kaa. 2 Ka olelo hoopunipuni, ke hana nei oia i ka hewa kue i ke kanawa, no kona lawe ana i kela ano ukana me ka ae ole o ke aupuni, malia paha he ano naaupo no kela kahu kaa, aole i maopopo loa iaia na kanawai o ka aina, nolaila he kumu maopopo ia e makau ai ke kahu kao. 3 Ka lawe aihue ia ana o ka waiwai oloko o ke kaa e na kokua o ka powa. Ua maopopo no ka pili ana o keia mau kumu; ma ka 15:
            2 4 o ke Kanawai Karaima.
No na mea i koe, eia ae i na hoa.
D. K. KAAWA.

WAIOHINU, KAU, HAWAII, Aper. 1879.

                Haina o ka ninau 1 Ua ku anei ka hewa wawahi hale ? Ae ua ku ka hewa.
            Haina o ka ninau 2 Ua ku anei ka hewa wawahi hale noho ? Aole.
            Haina o ka ninau 3 Ua ku anei ka hewa wawahi hale noho? Aole.
            Haina o ka ninau 4 Ua ku anei ka hewa wawahi hale ia A. Ae.

No ka Powa.

                Haina ninau 1 Ua kaili ia ke eke kala me ka lima ikaika he powa anei ke ia aole.
            Haina ninau 2 Oki aku la ka powa i ka ili poala haule ke eke kala ilalo aole nae i lalau he powa anei keia, ae he powa.
            Haina ninau 3 Hooweliweli o B. ia A. e ki i ka pu makau, o A. he powa anei ke ia, ae he powa.
            Haina o ka ninau 4 Hooweliweli o E, ia A. makau o A. hookaa koke i ka aie ia E. he powa anei ke ia ? Ae he powa.
            Haina o ka ninau 5 Hopu ka powa i ke kula pepeiao o kekahi wahine aole nae i lawe mai, he powa anei keia ? Aole he i powa.
            Haina o ka ninau 6 Hopu ka powa ia A. me ka ike i ka ninau ana i ke kala kiola o A. i ke eke kala lawe ka powa i ke eke kala, he powa anei keia ? Ae he powa.
            Haina o ka ninau 7 Hoopaa ia ke kahu kaa me ka ikaika me kana olelo hoopunipuni ua koe i ke kanawai kona lawe ana i ka ukana maka'u ke kahu kaa hele pu me ka powa aihue ia ka waiwai e na kokua o ka powa he powa anei ia? Ae he powa.
            O keia ae la na haina i loaa ia'u.
D. W. KIKAUA KUMEKA.

            MAI KONA MAI— Eia ka hoike a ka leta a S. Kalaiokona o Kailua ia makou.
                1—Ke haule nui mai nei na paka ua ma o makou nei, a ke huliamahi nei na keiki o ua lai nei i ke kanu i na mea kanu.
            2— He maikai ke ola o ke Alii R. Keelikolani, ua hele wale a "Maemae i ke kai ka pua o ka hala."
            3—He nui ka i-a ma Kekaha, oia hoike Aku, aole o kana mai, ku ka paila hana ka haawe i ka ua mea o ka nui o ke Aka.

MAIKAI KA HOI KA PAPA !
A ME
KA LAAU O KOU HALE! NO HEA LA !
KAI NO HOI No KAHI O
WAILA MA !

                Nana aku no hoi ia la Ohi ka lo o ka Laau o Makawao I ka ua mea hoi o ka nani o Na PAPA ! Na PAPA ! ! A ME NA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU. Aia ma ke kihi o na ALANUI PAPU me MOIWAHINE ! HONOLULU MALAILA E LOAA AI E LIKE me ka MAKEMAKE NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA ! PAPA, PAPA, PAPA Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula, NA LAAU, NA LAAU Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia. NA Papa a me na Laau Ulaula !  Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Paka Olepelepe. PENA O NA ANO A PAU Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate. NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO ! Na Ami Puka Hale, Na Ami Puka Pa.  ANIANI ! Pepa Hale a me na Lihilihi E LOAA NO MALAILA. PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Oiaio 908 tf