Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 18, 3 May 1879 — KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA: [ARTICLE]

KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA:

MOKUNA 1.

MEAHA keia e ke kauwa opio, wahi aj Carb)s ke alii Denemaka, oiai hoi kona i lima e paa nni i ke kumu o kana pahikaua, , ua manno kanalua ka palia oe o ko makou ; aoao aole i kupono a pololei. ! 1 ka wa n ke alii opio Denemaka i pane j mai ai me kona makaukau i kana pahikaun, ia wa hookahi no i makaukau pu ai ke koa opio i knna pahikaua, a pane aku la, ia Se* terika ke Denemaka i hakaka ai ma Glen Mnmn, un lilo aku mai iaia uku kela n)eda> la gula, a ua lilo aku 'u Malnki me ka luna* j kiln, 110 kn mea, ua paio oia ma ka aoao | pono a pololei, E ike oe a e lohe hoi, wahi a ke alii j powa, o Malaki ke nlii pololei o Ire!nni, a | ua paio oia rna ka aoao pono, aka, o keia ! Ueriana Boru he ahi pakaha wt»le oia. Aole au e hoolohe a mnnaoio i keia mnu j olelo. wahi a Mahoge i pane nku ni ine kn j enaena i kn inainn. O kn Moi Beriana ke | koa o na koa, ka oi o ka maikai a me ka Moi akahni hookahi i nohoalii ma lrelani, a ke hopo ole nei au e pnio aku no ka mnke i keia Denemaka lapuwale e hoao ana e kue aku i kona hanohnno a me kona ihiihi. Nolaila, e ka makua aiii hilahila ole, aolo au e hana a hooko i kau mau hana lapuwale, a ke kapa nei au ia oe he enemi ino loa no ka aina au i hele mai ai. i ka wa n ka kakou koa i puana ai i keia mau olelo koena imua o na keiki alii Denemaka, unuhi ne la laua i ka bua mnu pahikaua, a nnehe moi la e lele kimopo mnluna 0 ke koa Mahone i ka wa hookahi, aka, lele mai la ke alii powa a keakea ae la m laua, nio kona hoike ana aku i kona mau muka enaena hulili i k& inainn, i na maka o ka kakou koa opio wiwa.oie. £ ke kanaka lopuwale, ua hanai anei au he moonihoawa iloko o ko'u puhaka, i haliu mai ai ia a nanahu mai ia'u me kona mau niho awa o ka make ? E hoolakaiaka koke no au i keia ilio hae opiopio a'u, a i ole, e haawi aku no au i kona io na na manu o ka lewa. Mamua ae o ka lona ana he inanawa i ke koa opio e pane aku ai i keia mau olelo hooweliweli a kona makua powa, ua huki j koke ae la ia he wahi o*le uuku a puhi aku ; |a. A mai ioko mai o ka ulalaau e kokoke i mai ana ia lakou, i hoea inai ai na koa lio : powa he iwakalua a oi aku, me ka lakou j inau ihe loloa i makaukau no ka hooko ana : 1 ke kauoha. A mai kekahi hoailona aku | mai ko iakou nlii aku, ua ku iho ia ua poe i koa lio la ina kahi mamao iki mai. mai ke , kuahu pohaku mai, a poai puni hapa ae ia | iakou. 1 keia wa, ua ike koke iho la ka kakou ! koa a me kona ukali ahiu i ka hopena o ; kela mea, a ua hoomaopopo koke iho la m i j ka hopena, oia kona lawe pio ia a me ka j make imua ona, aki, aole oiii i kanalua a ; hopohopo a hoao hoi i wahi e pakele ai mai j na koa Uo powa mai. O kona ukaii hoi o j DonaU o ka laau ihe* he mau nanaina hoo- i uiakue maiuna o kona mau helehelena, aka, i aole ona ano pittt>ihoi a makau, a aole no hoi ona wahi leo pane. Haka pono aku la na maka o Mahone maluna o na keiki alii Denernaka. oiai na koa lio e hookokoke mai ana iona ala. a ia lakou i ku iiho ai, huli ae U ka kakou koa opio n pane aku ia i ke alii powa, m«i kapa mai ia'u he lapuwale ma ka hoole ana e hooko aku S kau hana, ma ke kue ana aku i

kuu Moi ponoi me ke ino a me ka haumla. £ hoopaahao mai īa'u—e pepehi rnnj ;a'u ina he mei hiki—aka, aoie e hiki i kou mana ke heokokono mai ia ? u e kumakaia i ka mea ha!a o!e. Na na ilio o ki akau e hooko aku i keia hana. E make e a:i mamua,aka,eike oe ano e ke alii hookane, aele au i make. E make ana oe e ka ilio hohe wale, wahi a Carlus ke Oeneenaka i pane mai ai laia i unuhi ae ai i kana pahikaua a heie mii !a imua i kahi o ke koa opio. U'oki, wahi a ke alii powa, iaia i Uomo e>e ai mawaena o laua a hookaawaie ae la. E hookuu mai i ka ilio o ka akau e hele mai imua t wahi a Mahone, oiai kani pahikaua e anapa ana. E ke aiii eleele. ua ao mai oe ia'u i ka oniu ona i keia pahikaua, a ua hai mai oe la'u, o kuu makuakane ka mea mamua o'u, ua hahau oia me keia pahikaua a : haule ke Denemaka ma ke kahua kaua. ; Nolaila, e hookau mai enaluna o'u i ka hopena au i manao ai mohope, aka, e ae mai i ia'u e ana pahikaua pu me ke Denemaka ! kaena. - ' Lalelaie koke iho la ua aili powa nei, a ; hoihoi hope aku la i na Denemaka mai ka ' hele ana mai imna. E ka Haku Alii o makou, aole makou i ; heie mai maanei e halawai me na hoino a me na kaena ana mai ka iima mai o ke ka- ' ! naka opio i helu ole ia. Noiailo, e ae mai ' ia'u e ka Haku, e paio aku me ia, a e ike ! oe, e haawi no keia mau olona i ka mana e : hoohaahaa iaia maiuna o keia iiihonua, a e ! I wikani hoi keia mau aahuki ma ke ana ! ! pahikaua pu ana me keia opio omo waiu, j ; wahi a ke Denemaka. j Peia io no, wahi a ke aiii powa, e he!e i i aku imua e Mahone, e makaukau i kou : j kuiana. CJa makaukau koke iho ia ka kakou koa ! ma kona kulana, me kona palekaua mamua j ona, a e iewaiewa ana kana hapa ma kona mau poohiwi, a o kana pahikaua ma kona I lima akau. 0 ke aiii pnwn hoi, aia uia wia | | ke kuahu pohaku kahi i ku ai, oiai na moho | e hookokoke ae ana e halawai kekahi tne i kekahi, oiai hoi na hoa ukali o ke Dcnema- ; ka e Uu mamao ana mai iaia aku; aka, oia j | hoi he mau ouli hoomaUue ko na helehelena j | o Ue alii powa, ia ia i hakila mai ai i kana ■ | haumana i kona hoomaka ana e paio. Ua 1 manaolana ke alii powa, e liio ana ke koa | ! opio i mea ole imua o kona ho-» paio. ! j U Donala o ka iaau ihe, makaukau iho la | ia i k;\na mea kauo tne kona mau lima ka- j kauha, a pili nku la niahope o ke koa opio: j me he ala, he kokua u he puupale no ka j kakou koa i kona wa e hauie ai ilalo. ! 0 ke keiki alii Denemaka, ua aahu ia j oia me ke kopa kiia,apela pu me koua j hoahanau, a e paa ana oia he paien'aua nui ; ma kekahi lima, a o knna pahikaua pokoie ma kekahi iima. A o ka kakou koa opio, aoie ona aahu kaua, oia ma kekahi aoao mai. E make na enemi o Denemnka, wahi a ka ieo hooho a ke aiii o Deneinaka, iaia i ieie mai ai maiuna o kona enemi opio. E oia loihi ka Aloi Beriana, a e make na enemi o Erina, wahi a ka leo a ka kakou koa wiwo ole. A halawai ae ia nu maka kiia a laua me ko owaka ana o ke ahi, īne ka hikiwawe a me ka weliweli nui 110 kekahi mau minute, oiai na pahikaua a iaun e haukawewe ana maluna o na paiekaua, īloko o ka wa a ke koa opio e uhau ana i kana pahikaua kau* maha nmluna o ka palekaua o kona enemi, i& wa i ike hou ia aku ai ka huiia ana o ke ahi mai ka aahu ki!a mai o kona hoa paio, a pahia aku ia kana pahikaua me na uiia weliweii nui. j E hoepio a kinai i ka enemi e Carlus, wahi & ka pane a kona hoahanau. £ hoike i kou mnkaukau maluna o kau : pahikaua no ka hanohano o Erina, e kuo | hoahanau o keia puuwai, wahi a Dooala. Ia wa i halawai hou ae ai na pahikaua a 1 ua inoho hakaka, a ike ia aku la ka lele ana i o ka pahikaua a ke keiki aiii Oenemaka i | ka lewa a me kona waiho ana iialo i ka ; honua, oiai k« nnwae o ka kakou koa e kau | ana maiuna o kona umauma a o kana pihi- ! kaua i konapuu. . E ka iho o Denetnaka, e noi a mihi no i kou ola, a ina aoie, aiaiia, aole oe e ike hou ■ i kou home kulaiwi, wahi a ke koa opio j Mahone. - Aole loa, w&hi a ke Denemakt, aole e | baawi pio aku kekahi naiU Denemaka i | kekahi o kooa enemi Ire!ani. E kokua aku no au ia oe e Carius, wahi a kona hoahanau i pane roai ai iaia i ieie i mai ti m»iuna o ke koa Mahone me kana | p&hikaua e uh^u. i Me ka hoomau ana no o M*hone i ke ! keehi ana i kona kapuai maiuna o kana pio» I haliu aku ia oia me ka makaukau no kona hoa paio hou nie kana pahikaua a me ka j paiekaua. 1 Ma keia wa, ua ieie koke mai la ke alii

powa mawaena o 'aua me kekahi ihe 'oihi ma kona lima. a pela pu no iioi i iele mai ai 0 Donah o ka Uau ihe a holo mai la imua me kona makaukau. Ma kekahi hoaiiona a ke *hi powu i kona mau koa ho, kaapuni ae ia lukeu i ke kuahu pohaku, kahi a ka kakou koa e ku ianakiia nei me kona ukali hopo ole, u aoie e hiki ia laua ke hoao e ianakiia, noiaila, ua iawe pio ia aku ia laua me ka iawe ia o na mea kaua. E iawe aku ia laua i ke kuahiwi, wahi a ke alii powa, me ke kiai ma*aala loa. I keia wa, akahi no a ioaa i ke koa Dene- ! maka ka lanakila eku hou ma kona mau kapuai; a oiai hoi ke iavre ia nei ka kakou koa, owiiiwili aku la ua koa Denemaka nei 1 kona iima i kupee ia me ke kiia, a pane aku la, e halawai hou ana no kaua e ke kanaka ino iapuwaie. Ma Kinikora a i ole, ma ke kula o Cloni tarf, e oiokaa hou ia ana no oe e a'u iloko o i ka iepo, wahi a Mahone i pane mai ai. Aole i pau.