Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 37, 14 September 1878 — KA LIO KEOKEO O KA WAOAKUA! KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE, KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI. [ARTICLE]

KA LIO KEOKEO O KA WAOAKUA! KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE, KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI.

l I | MOKUNA I lIELU 3. I ; 22A maikai iho ia e kuu makamaka aloha,; i wmai hai aku nae oe i kekahi mea a mau ! mea paha ua ike iho nei oe īa'u. ; Ke hele nei au.aloha oe, ivahi a Keiekona ; me ka luiu lima nloha pu ana me kona ma- | kamaka nann i hoolako mai ia ia i na mea | e pono ai, a ine ka Jiaawi ana aku i eha daft | : Una Peko, ma ka lima o ka Elemakuie. j j 1 aku ia ka Elemakule mahope paha oe e j ' pilikia i ke dala ole. ! Olelo keia aole au e pilikia, no ka mea eia i no ia'u he kanalima i koe. j i Haalele aku la keia i ka hale a huli 'ku la j kona alo ma ka Hikma. j A hala hookahi pule kona heie malihini ! ana hiki aku keia tna ke kuahiwi. Au aku ia keia ma na muliwai iho ma na : I awawa inoino, pii iluna o na puu, a me ka • moe ana iloko o ka hale o ka poe Kile, o ke- i I kahi poe he poe aihue, a me ka poe pepehi 1 kanaka. ! ! A no kona kamaaina ana i ka lakou olelo,: j nolaila hila iaia hai aku, ma ko lakou | ninau ana iaia, ma ke ano i manno ole lakou : ; ua mahuka keia. t I kekahi \va, paleeie *iho la keia mai loaa i na inakai, a kokoke keia e paa i ka hopu : ia, no ka mea e heie mau ana na makai a I | me ka poe koa i ua manawa a pau, e huli! ana i ka poe aihue a me ka poe powa a pe- : l pehi kanaka. : CJa maopopo o kekahi o keia poe e huli | ; ana iaia nei, no ka mea, o kekahi poe koa e ' ; hele ana ma kahi e kokoke ana i kona wahi j I e paa ana, ua lohe keia i ka olelo o ke Ka-1 ; pena o lakou nona, penei : I : Ke manao nei a'u, ua hui ke keiki o Ame- j | ribo me ke Diabolo, ua hai mai ki Elema- j | kule a me kekahi poe e ae i ike iaia ua haia | | maanei, oka, ma ko kakou huii ana aole ioaa j I iki ia kakou. •' | A hala aku la ua poe koa nei, noho iho ; I la keia puhi paka, a hoomaka hou keia e pii | | ina ka mauna. | j Pii aku ia keia maluna o no pohaku oioi, 1 j n ma na alanui īno hookahi kapuai ka laula, \ . ke oana ma keia a ma keia noao, ku maoii i | | ka makau, no ka mea i na e haule ana mai | j luna iho iioko o na awawa oia wahi e make j ana a paki liiiii, heie aku la nae keia a komo | i iioko o na ulu laau, pela ko ia nei hele ana j \ ma ia wahu l \ | Nana aku )a keia malaio, e kau mai ana \ j na ao o ka lewa e ieie ana ma o a maaoei.! ! akt, ua kau keia iluna loa aku o ke kuahiwi,. ! ua hala na ao malaio iho oia nei, a me kona • ' ike ana i na muiiwai e kahe maiie ant me l : ka nani loa, « e owe hawanawana mai ana ! : hoi na kahawai lulii o ka waokele. Maialo S : o ka lau o na laau nani, rae ka liiahi, a me ) ka iaau pama lau ounui, o ko ii nei hoomaa ' aku la no ia i ka hele ana, a pii aku (a iiuna ! ; ioa o ka mauna CardiUcws. \ 0 na manu nani a pau, o na ano iike oie • e kani ana maloko o ka iau liplipo o oa laau,' | a e lele hooiai mai ana ke alanoi oia nei e ; : heie nei, a hookokoke mai la ua mau mano ; nei a aneane lo»a aku t ko ia nei iimi. O ka manu hulu ulaala. a me ka manu { { hulo omaomao a meiemeie me oa huia pola [ | a puni ko iakoo a-i, me na nuku ioioa oio»,, I ua Hke me k« pahi oi ioa t a me ka mano«

Aīko m» koai efee'J nooai e p*m am i km mi'ii o ka ia. i kekihi manawa e kaa aea eei na Kao ahia e hole aea ro* o s a ine kekahi maa holoholooa e ae. Saoa- aka ia keia eii maa mea naoi a pia. a me k% nani o ea loko wai haale T % a me ea ma!israi lana maih a me ka hiki aoa o ka la ma ks kakahīaka nui. !a wa hs!i ae li keīa a hek hoo &ku U a hikī ma kekahi anau o ke alaeai, ike aku k ' km he miu kaeaka ekola milaai o na hoki. | Ike aka k ke;a hookahi kaoaka £lem«- i j kuie, hookaiii kanaka opipio. o kena kapa ; [ oia ke kapi o ka poe noho ma ia. kuahiwi, ? | he papale oioi, he palaki hiki iialo ma na ■ ; kuli, he kamia nunui a me na kepa nunui. 0 ka pa panapaea a me ka pahi, oa paa : maloko o ke apo iii ma ko laua puhaka, * o . ke kan&ka opio he hoki aiakai kekahi ona.; I O ka wahine be kapa kona a hiki; | maUio iho o aa kuli, a me ke apo ulauii ma ; : kona puhaka, a me ke pihi nui msmua po- ( noi iho maiaoa o kona poohiwi, a he kipuka i ' oa kau ia ka hu!u keokeo a rae ka haia ; ; ulauii. Ma ko Keiekooa naoa ana, ua lohe aka j la i ka uwe mai o ka wahine, nolaila hele . i ku la keia me ka a wiwi no kona maoao ua I [ loaa ka wahine i ka piiikia. ( 1 ko lakou lohe ana nae \ ka haiulu o ko j ; ia nei maa kapuai wawae, huii ae la Ukou [ | a ike aku la iaia nei e ka mai ana. \ | Ma ko ia nei nana ana i na kanaka, ua j eieeie ko laua i!i, me na maka, a pela no ko i iaua lauoho, aka, o ka wahine ua nani kona | mau helehelena a pau ioa, akahi no oia a | | ike i kekahi wahioe nani nohea elike me ! j keia. } I ka ike ana o ke kanaka opiopio ia Kele- ; kona huhu iho Ia ua kanaka nei, a ialaa aka | la kona iima i ke kumu o kana pu panapana, i no ka nana poloiei aku o Kelekona i ki wa- ! hine. " | Ma ia manawa lohe hou aku ia o Kele- | | kona i ka hua olelo i pane mai ai ma ka olelo Kili, e ku oe. I Nana aku ia keia ma kahi e pae mai ana | keia leo, hē iwakolua iwilei mamua ponoi | iho ona, ike aku la keia hepoe koa e ku mai I ana, a o ke Kapena o lakou e paa ana i kana ! pahi ma kona lima. | E nana pololei mai ana ke Kapena a me | na koa ia Keiekona. j E haawi pio mai oe ia inakou wahi a ke | Kapena, i na e hoomako oe e hele i hookahi | kapaai mai laila aku, alaila ki aku makou | ia oe i ka pu a make. } MOKUNAII. | Nana pono aku la o Kelekona i na koa e [ kuku ana maluna o ka puu pohaku, he kaI nakolu paha kapuai ke kiekie ma ka aoao o ke alanui a laua me ka Elemakule e ku nei. Olelo aku ia ke kanaka opio he kanaka aihue 10 ka keia, pela ko*u manao ana iho nei. Aole he kanaka aihue wahi a ke Kapena o na koa, aka, he kanaka mahuka nae. i O ke kanaka mahuka ua aneane elike me j ke kanaka aihue, pela i olelo mai ai ke kai naka opio, pehea la kou manao e Alama ? : Aohe pela i ko'u manao wahi a Alama, ' maiama paha he kumu no ko kona mahuka i ana. Pupuku ae la ka lae a he n.ihu lehelehe wale no ka hana a ke kanaka opio, aole nae ! i pane hou i kona leo. | la manawa huli hou aku la ua kanaka j nei, i ka wahine a i ae la, e hookaawale kaua j i hiki i na koa ke hele mai e hopu i ka lakou | lawehala, aole hiki ia !akou ke ki mai i ko I lakou pu ke ku aku kaua maanei. Pela io no ao!e hiki ia lakou ke ki mai i i na pu ke ku kaua inaanei, aka, aole no nae : o'u makemake ia lnkou e ki mni ia'u* O ke kanaka elemakule ua huli ae la a ; hoomaka aka e hele ma ka aoao hem3 o ke i alanui, hoomaka ae la ke kanaka opio e hele, ; a huh aku la a olelo ae ia i ka wahiue e heie aku kakou. Aka, aole nae i hele aku ka wahine, ku iho la malaila me ka helelei o na waimaka. ! I aku ia ke kanaka opio, pela anei ka ha- , na a ka wahine e manao ana e mare me a'u ? i Aole no au i ae e mare me oe, aole no i hoi o'u makemake, na kuu makua waie no ī i olelo aku ia oe. | O'elo hou aku ia ke kanaka opio, pono | paha e heie aku kakou e hookaawale i kahi | e ki mai ai o na koa i ke kanaka mahuka i ! ka pu. ; I ae la ka makuakane o ke kaikamahine, i ina he kaikair.ahine maikai, alaila lohe i ka | oleloa ka makua, e hele 'ku kakou no ka mea | aole paha oe e makemake e ku aku i ka pu. j Olelo aku la ua kaikamahine nei, aole la- | kou e ki mai i ko lakou pu ke ku a'u maanei. j Alaila nana aku ia ua wahine nei ia Ke- | lekona, a o na koa ua kau pono iho la i ka ī waha o ko lakou mau pu iaia nei, a ia Kef lekona. £ hookaawale, aku ookou, wahine a ke | Kapena o na koa. , Lalau aku la ke kaikamahine i ke kaola- ; waha o ka hoki e aUkai ia ana, a i aka !a i . ka makuakane e aho o ko'u hoki ia, a'u e ' ee aku ai. no ka mea ua aoo hiki ole knu ī hoki. | NoUi'.a, leie keia mai luna iho o kona J hoki, a kaa keia mwaena oia hoki a me ko | Kelekona, e kao oe ma keia hoki a holo ; aku oe, no ka mea, he hoki holo loa keia. E huii ae ma ke aUnui palahaiaha, ma ka * Akau, ilaila pakele oe no ka mea ao!e oe e : ku i ka pa a na koa, qo ka mea he maa po- ' haku nuoui wile no ma kela a me keia aoao : o ke alaaai. A aia a hoomaka aa e heie aku a kokoke f i kua hoki, ilaila iele koke oe a kau maluna ; o kela hoki, a hoomaka oe e hoio aku. | Ma ka maniwa a Kelekona i aoho ai ma. j Kile, ua makaukaa no ia ma ke ee ana ma* | I luna o na lio, a me na hoki, noUiia aa kali'

iho la keia a ka e kle koke o K?lekona o kskihi hok? a hot>maki keke e halo aku nu «a almu? piikhaLaha U. E hoi hoa mai m maaeei e kfla kanaka aihae, wahi a ka e!emala!e, me ke ki aku i j ; kaea pu panapaoa. ■ la maaawi kaa *lra la aa oeī malaea o kosa hoki, a ka ffiai U e kali i; ka oielo hou mai o kooa makoa. ia maeawa ki mai la oa koa ika Ukoa < ; mau pa t mahope iho oia nei, aka. aole oae ! ke» ika ako. Ke kaoi la ko iala aka, aka j ;ke lele oei ao oa poka mao a maaoei, aka, f * aa pakele no nie i». i Hoomau aka U no ka hoio aoa o kona j hoki a hiki i ka paa ana o kealanai palaha- j : Uha. Hooiohe keia i ke aiaalu o oa koa mako- ; pe oia nei, aka» aofe lohe tki ia Ukoo, noUi» [ | lm hoomaka keia i ka hele ana o kona hokī | ; m« ke «kahele loa. \ j Ua kaa ia īho mahope o koni noho maiu- ī na o ka hoki he wahi puolo, i kona wehe ; i ana, ike iho U keia he mau mea ai ko loko j ; I : o oa puolo nei, o ke ano o oa mwi ai, he pa-; • Uoa kolina, a me ka io oka maoa koioa { > ahio oa pulehu ia a moa, a me ka omoie j | kope oa moa no. { Noiaila, ai iho U keia a maona, [ j kana ai ana ia manawa hoomaka hou keia e i ! holo hea i kona hoki, oi holo hou aka keia , 1 me ka miikai aole i liuiiu hiki hou keia ma j | kahi ino ioa o ke aianui, noUiU akakuu ka | i heie ana o ka hoki ma ta wahi. | [ Ma ia po moe iho U keia maialo oka ma- • | lumalu o kekahi kumu laau nui, ko ia nei | ! moe keia a hiki paha i ka hapalua o ka po, | } huli hou aku ia keia i wahi nona e mehana ai, no ka mea ua puanoanu loa iho !a keia i na kehau anu hui inikī o ka po. la huli ana a ia nei ioaa iho la keia wahi ana uuku, komo keia iloko a moe hou iho la malaila. AU ae la keia i ke ao ana>, lohe aku U i keia i ke kani kapaliii maia ka leo ona manu alo hau anu o ka waokele. \ Kau hou keia maiuna o kona hoki a hoo-1 j maka e heie hou aku ma ke alanui. j | He mau U ehiku o kona he!e ana ma ke | alanui, hookokoke aku U keia ma ke kuU- | nakauhaie o Mendoza. i iNana aku Ia keia ma kela aoao oke kulanakauhale, he wahi uiu Uau, a ma o aku oia wahi he palahalaha he mau miiiona mile ke akea. (Pampas) aole puu, aole ;ahua, aole anuu, ua palahalaha mnikai j keia wahi. | Ia manawa noonoo aela keia i kona mea | e pono ai, o kona hele aku iloko oke kulanakauhale paha aole paha, manao no ia eia , no paha malaila, kekahi poe koa e huli ana | no iaia, alaiia paa koke mai no ia i ka hopu Aka lana no nae kona manao e komo iloko o ke kulanakauhale. Iho, iho la keia mai luna o ke Kuahiwi, a ma ka auina ia komo keia iloko o ke kulanakauhaie. O ke ano o kanaka o keia wahi he Übpa ilikini, loihi ko iakou kino, wiwi, a eleele, e nana pono ana lakou iaia nei. 0 kekahi o lakou nana poloiei i ka hoki. 1 iho la ua kanaka nei, o ka hoki no keia o Alama, no ka mea nau no i kuai kela hoki ine ka makuakane o Alama. [Aole i pau.)