Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 36, 7 September 1878 — Page 2

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Michael
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ma ke Kauoha.

 

HOOLIMALIMA ONA AINA AUPUNI.

 

O wa @ina @@@ @ @@@@ @a @a ka apana @ Kohala A@@@ Hawa @@@ @@@@@@ @ ana @@ na makahiki @e @@@, @o @@ @@dala @@@ ma ka P@@@@ O@@@@a 12, 1878. ma ka @@@@@ @@ @@@@@ @@ @@ @@@ @ A@@@@@ @a@e.

            Ap@@@:  R@aina.  @@@a 1@4 @@@ e@a.  Ma@ea aka o @@ @@ @@ @@@ @@ e@a @@ ka makahiki @@@@@

            Apana : Ha@@@ makai 12@ @-20 eka.  Mal@@@ aka o ka 1: @@ ka @@@ @@ ka eka : ka makahiki hookahi.

            Apana @ Op@@@@ @@@ eka. mai@@@ ak@ o @@@@ ka aka @: ka eka ka makahiki: hookahi.

            Apana @ H@@@@ 24: eka Mai@@@ aka $1.00 ka eka @ ka eka.  ka makahiki b@kahi

            Apa@@@ @ P@@@@ 60 eka.  Maluna ak@ $1.00 ka aka @o ka aka makahiki hookahi

            Apana @ K@@@@ @@ eka.  Ma@@@@ a@@ o 23 @@@@@ ka @@@ @@ @@ @@@ ka makahiki hookahi

            I @@ a @@ @@ aka @ loa e keia mau ai@@ @@ ka Hale Leta @@ K@@aa a ole ka @@ ka @@ Aupuni.

            M@ ka @@@aka @@@@@ @ @@ @@ ai ka eka hoolimalima @@@@ @@@         SAMI G WILDER (Wa@a)

                        @@@ @.                                                                                                                               K@kina Kalaialoa.

 

Kudala Akea.

 

Ma ke kauoha @ @@ Papa Ho@@@@@@ e kuai ia aka ana ia wa wa a@ K@@@wa  Mau ma ia @a 2@ o Sepatemaba, @@@@ @a @@ @@@@ @ @@ @@ @@@ a pau o ke Kula Ha@@ai Keiki@@@@ Ha@@@@@ @a ke ku@uk@@ @e $3,500 a ma@@@ aku, ua @@@ @@@ @@@ : @@@@@@ me ia, @a ka hoolimalima he $100 @@ @@@@ @@ @@ @kak@@@ mai ka la @ aka o Ianuari @@@@ @ @@@@@ palapala hoolimalima e ae no ia manawa @ @@@@ @@ @@ @@ @@@@ @a@@@ a pau e ke ahupuaa o Makawai @@ @@ Papa Hoom@@@@@ @@@@ ka lii @@ ahu maluna o @@@@@@@ @@@@ @@@ hoolimalima ke $@00 a malama aku.

            @@ @@@@ N@ @a mea e p@@ ana i ka pa ana. a pela ku @@@@ @@@ @@ kuai ia a.

            P@@@ @@ mahope koke iho o ke kuai ana o kela mau waiwa m@@@@ a @@ ka palapala hoolimalima, e @nai ia aku ai @@@@ na kapuahi O@@@@ a me na mea e @@@ @@@ @@ @@@ na mea paahana kamana, na mea ma@@@ @@ @@ @@@ @@ @@ ha@ wai hou, &c. &c.

            @@@@ @@ @@@ @@@ ana k@la mau mea maluna, e kuai @@@ @@@ @@ @@ pa @@@@ @ Bailey, ma Kapalaia, Ma@@@ @@@ @@ a me na @@@ a pau o ka Papa Hoonaauao, e pi@@@@@ @@@ wa p@ wa@u he@@@ @@wahalua kumamakolu bipi @@@@@ @@@@@ @@@ ka @@@@ h@@@ wakalua kamamalima bipi wohi hoie he e@olu mau bipi kea @@@@ @@@@ @@@@ umikumakahi iho kane.

@@@@@ @@@@@ @@@ @@@@ kaa no ma ke dala kuike.

            @@@@ @@@ D HAVEKO@Y, Luna Kudala

 

KA NUPEPA

 

Kuokoa me ke Au Okoa

 

I HUIIA.

 

@ @@ M@@@@@@ $2.   Eono Mahina, $1

I@@@ Ku@k@ ka @ula.

 

SEPATEMABA 7, 1878.

 

            @ KA hoikeike hope loa maluna o ka papahele o na hooponopono aupuni @@@ @ E@@pa. @a hooko ia iho nei a @@ paa.

            O @a hana eehia weliweli lua ole o ke kana na hala.  o na aoao elua iloko o keia hana ana, au waiho aku i na @@ha i @@@l@@ ia iloko o ke koko, a @ pii ae @a poe akainai a me na luna hooponopono aupuni iluna o ka papa @ele a @a lakou i hoopau ke koena o @a @ana.  O na kukui ulaula, a me ua kokui melemele, a me ka @aui a me ka hulali o @a mea kaua, me ke kani ana o na pu, au poha like mai ia mau mea maluna o ke kahua hana, a ua @@@iia ka poe ku nana me ka ilihia a me ke ka@@@a.  Ano hoi, ua pio na kukui, a ua hoi ka poe makaikai, a @e ninau akahele nei kela a me keia, @@@@ @@ ke ano o keia hana hope @@

            O @@@@eli ke keiki Iudaio-oia o @@@@@-@@@@ ke Kuhina nui o Enelani - a eia @@ ka mea nana keia hoikeike nui hana hope ia mai nei, me ka @@@@@@ mua ole ia e ka lehulehu.  O ka ma@a@ mua i loaa i ko ka honua nei.  @e mahalo, a mahope mai ke ninau @@hiaia nei, heaha keia mea i hana ia ma na la mua o ke kaua, au hoowahawaha loa ia na koina o Enelani.  Ua hoohenehene mai au luna hooponopono aupuni o na aina puni ole o Europa i kahi mokupuni o ke kai: aka, he hookele akamai ka mea nana e paa ai@ i ka hoe; a i ka wa i hoohoka ia ai o Enelani, aohe oia i ek@m@ ae, ua hoopaa oia i kona waha me ka hoonohonoho malu i ke kahua o ka@@ mau hana.

            Ua koi eia, o ke kuikahi e hana ia ana mawaena o Rusia a me Tureke, e hoike ia kela kuikahi imua o kekahi Ahaolelo nui o na mana aupuni, ua lawe malie oia i na tausani koa mai @nia ae, a me ka hopo ole ua hooholo aku i ua aumoku manuwa iloko o na kai kapu i kapa ia ka Bosphorus.  Ua waihoia ke Kuikahi imua o ka Ahaolelo e like me kana koi.  A ua hele o Beaconsfield i Berliu, a i kona hui ana me na poo naauao e ae o Europa, ua hana ia e lakou he palapala aina hou no Europa hikina, ua lanakila io no o Rusia ma ke kaua, aka, ua hoonele ia kona mau iini, aole i ko. O Tureke, ka mea i hina a i oki loa iloko o ke kaua, ua kukulu hou ia oia iluna ma kona mau wawae, a aole no hoi i waiho ia oia malalo o ka malu o ka poe nana i hoopio.  Oiai e hoomau ia ana na hoopaapaa uaauao iloko o ka ahaolelo, e akaaka malu ana o Beaconsfield, no ka mea, aia iloko o kona pakeke kahi i waiho ai ke kope o kekahi kuikahi me Tureke.  Mahope mai hoopau ia ka ahaolelo a hoolaha ia ke kuikahi me Tureke, alaila, ku hou o Enelani maluna o ke kilhonaa, no ka mea ua pahele ia e ia a ua hoka hou na luna hooponopono o Europa.  O ke keiki Iudaio, ua lilo oia i alakai no ke aupuni nui, a au hoomakapo oia i na aupuni e ae.

            Aka he hiki anei ia Enelani ke haaheo maluna o kona kahua hou?  He hiki anei iaia ke haawi i ka mahalo piha i keia alakai maalea?  Ua kukulu anei oia ia Enelani maluna o ke kahua hanohano imua o ko ke ao nei?  Ke ku nei no anei ia aupuni nui Kristiano imua o ko ke ao nei, elike me mamua, he koa wiwo ole ma ka aoao o ka pono?  Ua hooko o Beaconsfield, ka mea maalea i na hana akamai i kona manao, aka ua hihia o Enelani.  He oiaio ua loaa i kela aupuni kaulana inoa maikai ka mokupuni o Kupero i kuko nui i a, ai panai no ia mea, ua haawi oia i kona hoohiki e malama i ka lahui nana i hoohilahila a i hoolapuwale i ka noho ana o na lahui o ka honua nei; nana i hoomaau me na hana hoomainoino i hiki ole ke olelo ia ka poe pono o kona aina; nana hoi i hoolapuwale i ka inoa kanaka ma ka honua nei.  O keia kuhikuhi puuone maalew, akamai lua ole, o Beaconsfield, ua hoomakapo oia i kela lahui kanaka kaulana, a oiai lakou e mahalo ana no kana mau hana, ua lawe mai oia i ka mai puho nui hookahi o Europa, oia o Tureke, a ua hoomoe ia ia ma ko lakou poli.  Mai pio keia ino nui, o ke ao nei e ole o Enelani malalo o ke alakai ana o Beaconsfield, nana e hanai a e hoola hou i keia mea haumia i hoowahawaha lokahi ia e na lahui malamalama a pau.

            Ma kahi o na mahalo ana e aho ke hapai ia na leo walohia no Beaconsfield; no ka mea ua alakai hope oia ia Enelani aina nani, a ua haalele ia kona kulana kamahao e noho nei a me na keehina wawae hanohano lua ole e kau pono mai nei imua ona.

 

KE KULA O WAIALUA.

 

            Ma na lono i hiki mai ia makou mai Waialua mai i lohe ia mai ai na mea maikai no ke Kula Hanai o ka Ehu kai o lalo.

            Ua hoomaka hou iho nei ke kula mahope iho o kona hoomaha ana no kekahi mau pule, me na hiohina maikai, e hoike mai ana i kona holomua.  ua lohe mai makou e hele aku ana ka huina i ke kanalima a maluna aku.  Ua mahalo nui ia ke kumu hou; ua apo ia eia na manao aloha o ka nui o na haumana.  E hoike liilii ana ke kula ma ka poalima hope o kela a me keia mahina ma keia hope aku.

            O ke kula o Waialua kekahi o na kula nana i hoopomaikai nui i ko kakou lahui ma na makahiki i hala.  Oia kekahi o kona poe haumana i ko na Aina e e noho nei a e lawelawe ana i na hana maikai, a he mau inoa hanahano no hoi kekahi a makou i ike ai, mai loko ae oia kula e noho nei ma ko kakou aina kulaiwi, ua noho makuahine lakou no na ohana, a ua hilinai ia no ka pono a me ka maemae o ko lakou mau kulana e noho nei.  Nolaila, e @a makua mea keiki, e nana pono mai i keia kula hanai o kakou.  Aole hoi i keia wale no, aka, i na kula e ae kekahi.  Hookomo nui ia na keiki iloko o ke kula.  He waiwai ka naauao, a he momi ka pono i hiki ole ke kuai ia me ke gula.  Ma kahi e ae ke hoolaha aku nei makou i ka palapala o S. K. Kaiahamauleo e pili ana no ke kula o Waialua.

 

KE KANAWAI.

 

HELU 16.

            He mana ko ke Kaulike ke kauoha e hooko i ka Aelike.  Penei, ina he palapala hookaa i hanaia no ke kumukuai no kekahi aina i hooholoia e hoolilo a ua ae ka mea aina ma ia palapala hookaa e hana i palapala hoolilo, a mahope mai, hoole aole e hana, hiki no ke Kaulike ke kauoha e hooko ka Aelike mamuli o ka hoopii ana mai o ka aoao nana ke dala a e paa nei i ka Aelike.  O ka "hookoana" i mauaoia, oia no ke kakauinoa ana i ka palapala hoolilo aina, a ina e hoole ka mea i hoopiiia, mahope o ka hooholo aua e ka Aha Kaulike pela, alaila hiki no i ka Aha ke hoopaahao aku iaia no koua hoowahawaha ana i ka Aha, ma kona hoole ana aole e hana aku e like me ke kauoha a ka Aha.

            O na Aha Kauawai, ma ke dala ko lakou olelo hooholo: o na Aha Kaulike, a olelo paha a lakou e hooholo ai.  Pono e hoomanao mau i keia ano like ole o na Aha kanawai me na Aha Kaulike.

            Ina i make kekahi a ua paa mua oia ma kekahi palapala Aelike, e hoolilo ia hai i kekahi waiwai paa o@a, alaila e hana aku e like me ke Kuhikuhi ana o @a pauku mai ka 1057 a hiki i ka 1064 o ke Kanawai Kivila.

            No @a "Palapala Papa" (Injun@tions) hoakaka pokole ia kekahi mau ano o ua Palapala 'la ma na pauku 1119, 1120, 1121, 1123, 1124 o ke Kanawai Kivila, a e kokua ana keia "Palapala Papa" i ka hoopii ma ke Kanawai.  Aka, na hiki no ke hookumu i Bila hoopii ma ke Kaulike e noi ana i ka Aha e hoopukaia kona Palapala Papa, me ka hoopii ole ma ke Kanawai, kekahi.  He mana nui o koikoi hoi keia a ke Kaulike e lawelawe nei, a oia no kekahi kumu e pono ai ka hoonoho ana i poe akahele a i poe hoopono wale no ma ka noho o ka Aha Kiekie.

            Ma na hihia kupono na hiki no i ka Aha Kaulike ke hoopuka i kona Palapala Papa i na Aha Hoomalu, a Apana, na Aha Kaapuni a me ka Aha Kiekie no hoi kekahi (e noho ana ma ka hookolokolo Kauawai) ka Ilamuku. a me na Kuhina o ka Moi.

            I kekahi manawa aole no he kumu pale a ka mea i hoopiiia, me kekahi hoopii, aka, he kumu pale oiaio no kona ma ke Kaulike-pehea la e pono ai oia?  Penei: e hoomaka koke i kona hoopii imua o ke Kaulike, hoakaka kona kumuhana oiaio a nonoi i ka Aha i Palapala Papa e kaohi ana i ka olelo hooholo o ka Aha Kanawai.

            Pela no i na he mea hana ino wale i hanaia ma ke a@o kue i ka pono a me ke ola paha o ka mea hookahi hiki no ke noi i ka Aha Kaulike i Palapala Papa, aole e hana hou i kela hana ino.

            Ina he Buke i paiia a he mea hou i hauaia, a au loaa ka "Patent" mai ke Kuhina Kalaiaina mai, ina he mea e ae e pai kuleana ole i kela Buke a hana paha i kela mea Hou me ke kuleana ole, hiki no i ka mea i loaa ka "Patent" ke noi i ka Aha Kaulike i Palapala Papa.  Me keia palapala ua pau na wehewehe ana e pili ana i ke Kaulike, a e hoomaka hou ana ka mea kakau i kekahi Haawina Hou, oia hoi ke Kanawai Karaima.

Aole i pau.      

 

Ikea ka Oiaio.

 

E KA NUPEPA KUOKOA. Aloha oe:

            Ua ike iho nei au i ka hoolaha hoino a Haaheo ia Paleka iloko o ka Paeaina o kela pule, a ua hilahila au no kuu hoa kanaka, a a no ka Luna hoopuka oia pepa.  O kau hoolaha no Haaheo, ua pololei a ua ku i ka hana pono, no ka mea, owau kekahi i lohe pono i ko Haaheo olelo ana, na Paleka ka e hookaa kona mau aie, oiai oia e lawelawe ana no ke KUOKOA.

            A iloko o keia mau la ke ike nei au, o kekahi oia aie ana i kaena ai na hai e hookaa, ua waiho ia iloko o ka lima o ka loio nana e ohi.  Nolaila o ka hoolaha a kou Lunahoopuka, ua pono a ua pololei.  ka huna no ia a ka makua o ka lehulehu, o ke pale aku i na hana ino a me ka malama i ka maluhia o ka poe hana pono. ua puni kekahi poe ia Haaheo, a mai puni hou no e ele ka puka ana o ka hoolaha, mai hopo oe.

  Owau no me ka mahalo.                                                                                                                              HAWAII PONOI.

            Honolulu September 4, 1878.

            [E ke hoa, ua ike pono no makou i ke kahua o ka makou mea i hana ai, a aole no hoi makou i hopo no ia mea.  Aka, me ke aloha no a me ka minamina ko makou hoolaha ana ia mea, aole me ka manao ino.  Ua lawe hewa ia ko makou inoa ma ke ano apiki, a pela no me ka nupepa, nolaila aohe mea e ae a makou e hana ai, ke pale aku, a oia ka makou i hana ai me ke ahonui.

L.H.]

 

Eo ia Haleiwa.

 

            E ke KUOKOA, aloha nui kaua, e hookomo iho oe i kahi kaawale o kou kino lahilahi, i ike mai ou mau hoa puni mea hou.  Oia keia; ke ulu nei ke alakai ana a ke kumu hou o Haleiwa i keia mau la, ua hoike iho nei ma ka la 30 o Augate 1878 nei.

            Ma ka nana ana i kana ao ana, u a ku i ka makemake a me ka olioli, o ka poe a pau i hiki ia la hoike e hoike mau ana i kela mahina keia mahina, a hiki i ka hoike nui ana, au makemake ia kela mea keia mea, e hele ae ma Haleiwa, i ike i na hana ana, a keia kumu hou; O kou manao, aole oia i kupono no na kula liilii, o kona kupono no na kula nui.  Oia o ka Punahou a me Kahehuna, oia na wahi kupono no keia kumu ma ko'u nana aku, a me ka lehulehu a pau, eia nae, ua lilo e i ka Ehukai o Puaena.

            Eia nae ka mea haohao i ka nana aku, i na keiki papa o Waialua, aole lakou maia la hoike, o ko'u manao ma ka nana ana, he ano hookae paha, a he ano hoowahawaha maoli paha.  Oiai he la nui ia maloko o Haleiwa, a he mea hou hoi ia, oiai he nui ka poe kupono, a naauao o keia apana, a nolaila, ke kahea ia aku nei na makua mea keiki a pau, e hele mai ma ka la hope kela mahina keia mahina, me ka poe naauao maoli, a poe Keonimana a lede hoi o ka aoao palupalu, i ike lakou i ka hana o ke Kamaeu o Amerika.

            O keia kumu. he ano opiopio, kona helehelena, o kona naauao, he kanaka makua nae, he oluolu, he hookipa, he makaala oia, i ka poe a pau e hele aku ana ilaila, ma ko'u nana aku, ke pii ae nei ka nui o na haumana i ke 50 i keia mau la.

            A nolaila, ke waiho aku nei au i ko'u aloha, i ka mea nana i haawi mai i keia kumu hou no Haleiwa, a ma keia hope aku e hai pau aku au i kona moolelo piha, no kona noho ana ma na kula kaulana o Amerika, a me kona noho kumu kula ana ma Ohio.

S. K. KAIAHAMAULEO.

            Waipio, Ewa Sept. 2, 1878.

 

KE KANAWAI E HOOPONOPONO AI I

KA OIHANA LOIO.

 

            E KE KUOKOA, he kuhihewa kekahi poe Lunakanawai Apana no ka manawa e lilo ai ke Kanawai e hooponopono ana i ka lawelawe ana i ka Oihana Loio ma na Aha Hookolokolo Hoomalu a Apana" i kanawai paa:  A penei iho la ko'u manao malaila.  Ua kuhikuhi ka paoku @ o ke Kanawai Kivila penei:  "loa aole i olelo ia iloko o kekahi kanawai kona manawa e paa ai, e hoopaa ia penei:  Ma k@ mokupuni o Oahu i ka pau ana o na la he umi mahope o ka hoolaha ana; a ma na mokupuni e ae, i ka pau ana o na la he kanakolu"

            Ua hooloha ia keia kanawai ma ka nupepa Ko Hawaii Pae Aina i ka ia 31 o Augate 1878.  Nolaila, ma ka la umikumamakahi o Sepatemaba e lilo ai keia i kanawai ma na Aha Hoomalu a Apana hoi ma keia mokup@ni o Oahu, a ma ka la mua o Okatoba 1878 ma na Aha Hoomalu a me na Aha Apana o na mokupuni a ae.

            He mana ole no ka hoole ana o kekahi poe Lunakanawai Apana i ke ku Loio ana imua o lakou, o kekahi poe lawelawe hana Loio no ka nele i ka palapala ae ole, no ka mea, aole i paa keia kanawai aia a haia pono no na la i hoakakaia maluna mahope o ka hoolahaia ana.  Me ka mahalo.

A. F. JUDD.  

            Honolulu, Sept. 2, 1878.

 

Pilikia ma ka Uwapo o

Aina Hou.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:

            Ma ka Poaono nei Augate 31, ua haule hou no ke keiki i haule mua ai ma ka oneki o Manuokawai ma ka meana o Kaieiewaho i hoolaha mua ia iho nei i ka hebedoma i hala, ma ka Uwapo o Aina Hou ma ka hora 2 me 15 minute P. M.

            Oiai na makua e nanea ana, a e hoopaapaa ana no kela pilikia mua i ka hoolaha ole ia ma ko "Hawaii Pae Aina" ka lakou pepa e lawe nei, olelo hoi kekahi, ua puka ma ka NUPEPA KUOKOA, iloko oia wa hooho ana kekahi poe kanaka e kuku mai ana, haule hou aku la no ke keiki i haule ai ma ka moana o Kauai iloko o ke kai, a ike o Pake ke Kapena o Kini a nana i hoopakele aku i ke ola o ke keiki, moopuna no a ka mea e kakau nei.

            Nolaila, e na makua e noonoo i neia wa, a e waiho aku i ke ola o ke keiki ma ka lima o kona mau Kupuna a pela e palekana ai mai loko ae o na pilikia i ike ole ia kona hopena.                                                                                                   S. W. B. K.

 

E MAKAALA.

 

            I na Kula Sabati o Hawaii Akau, aloha oukou.  Mamuli o ka olelo hooholo a na lala o na Kula Sabati i akoakoa ma Waipio nei i ka la 31 o Ialai, no ka mea hoi, ua hooholoia e hookomoia ka moolelo oia halawai ma ka nupepa, a no kuu ike ole ia moolelo, nolaila, ke hai aku nei au i kekahi mea hooholoia penei:  E hoike hui na Kula Sabati o Hamakua mai Kaala a Waimanu, ma Paauhau, Hamakua Hikina ma ka la 16 o Novemaba o na Kula Sabati hoi o Kohala Hema, mai Kawaihae, Puako, ma WEaimea, i ka la 25 o Dekemapa, Kohala Akau me Kohala Kemohana, ma Kohala Akau i ka la 1 o Ianuari o ka M. H. 1879.  Nolaila, e liuliu oukou, a e hoomakaukau, i halawai me ka lanakila, me ka mahalo.  Ka oukou kauwa haahaa.                            W. A. Moio.

 

            Hanare Walakahauki, Peresidena o ka Ahahui Kula Sabati, o ko Hawaii Pae Aina; Aloha oe.

            Eia mai ka lima Akau o ke Kula Sabati o Paauhau he 97 ka huina, me ke Kahukula R. Laimana Esq., ke haawi aku nei i ka lakou aloha kui ia oe, ma ka la 25 o Augate i ka heluna kiekie keia o na Kula Sabati o Hamakua nei.

            He wahi nuhou.  Ua lele i ka Pali o Makaainana, he keiki poiopio, iwakalua makahihki a keu, he keiki akahi a oluolu kei, ma ka la 24 o Augate pii oia i ke alualu Kao, i ka Pali o Hiilawe, ma ka la 25 huli ia'ku, e waiho mai ana kona kino, nui ke aloha ia o keia keiki, ke paiauma nei ka wahine, me ka lehulehu, elua a laua keiki opiopio loa, aole i piha ka mahina o kekahi, o ke kolu ia o ko laua mau keiki.  Aloha ino na keiki.  Me ke aloha i ka Luna Hoopuka, me na keiki lawe mikioi o kou keena.

W. A. MIO.

Waipio, Augate, 27, 1878.

 

He mau keiki hilahila ole.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:

            Ina he mea oluolu ia oe e hookumo iho i keia wahi mea ku i ke aloha ole, ma kekahi kowa kaawale o kou kolamu.

            Ma ka Poakahi nei o ka la 26 o Aug. ua hele aku ka'u kaikamahine me ia mau makua me ka luana maikai ana; o ka hora 7 ia o ke kakahiaka aia hoi, pii mai la kekahi mau keiki maluna o na lio, a kupono i ko makou wahi; kahea mai la i ka inoa o kuu kaikamahine e hele aku me laua, a o ka hele ole aku kii okoa me ka manao e hopu lima nui ka loaa, o Jeo a me Levi, ku laua nana pono i kahi e holo ai, o Kaaealii oia ka mea nana i alualu maluna o ka lio: manao kuu kaikamahine e loaa ana ia, holo mama loa ke kaikamahine a komo i ko maua hale e noho ana no au, ku ana ka enemi mawaho o ko maua pa maluna o ka lio, lele i lalo me ka manao e komo iloko o ka hale; ike e mai la kela ia'u, ua oki e hoka ana me he aia ua ai i ka alamihi, a o kana ia e ai mau ai, a @e kalo paa ka ai e ai ana he puu la hoi ka waha, ua olelo ka Baiba@a.  "Ho he wale ka mea hewa aole mea nana e alualu aku.  Me ka welina i na keiki o ka Hale Pai Nupepa.

H. KAUMA@MA.   

            Kaanapali, Maui, Aug. 27, 1878

 

Na mea Hou o Hawaii me Maui.

 

            I keia holo ana aku nei a Likelike, ua kokoke e piha ka 3,000 pai ai, i lawe ia'ku malona ona; no Kau a me Kona e 300 i kau mai mai Lahaina mai, a e 2073 mai Maalaea mai a 600 mai no Hilo a me na eke kalo maka kekah, no ke aloha a na kanaka k@lepa ai; au oluolu ka lakou kuai ana ku i ka lakou ai i kanaka o Kau me Kona.

            Ke ku ana o Likelike ma Hilo na lohe ia mai kekahi nu hou peneia, i ka la 25 o keia mahina (oia hoi ka la pule) ma ka hora 2 o ka po.  Ua aihue ia ka waapa huelopoki o Hichcock & Bro. e kekahi mau kanaka kumakahiki no o laua (7 ko lakou nui) me ka manao e hiki lakou ma O@@hiti ua wawahi lakou i ka puka o ka hale waiho ukana o Hitchcock & Bros. a lawe i ka lakou mes i makemake ai.

            Olelo mai la lakou ina aole e lui ka waaua hiki lakou i kahi a lakou i manao ai e holo naaupo maoli kela po@, i ka pili ana mai ma ka aoao o Likelike lilo ae la lakou i lawehala a hoomalu ia iho la ko lakou kino, o ka waapa keia huki ia ae la iluna o Likelike o ka waapa a me lakou ua lawe ia mai i Honolulu nei.

            I ka hoopuka ana mai o Likelike mai Hilo e komo ae ana ka moku kalepa "Kalakaua i Papaikou me ka mahu oia wahi, ua holo aku o Hitchcock maluna on a i waho a ma kona oluolu, ua lawe mai ia hookahi eke leta mai Kaleponi mai.

            Ku hou aku no Likelike o ma Hoopuloa e haunaele ana no ia wahi, ua hookohu ia iho no hookahi kanaka, ia la i makai nui no ia wahi, i maluhia malaila, eia nae oia a me kana keiki ke keu o ka ona oia la, hakaka a hoohaanaele ua keiki nei me kela mea a me keia mea, a kokua aku la ka makuakane mahope ona, ia la hookahi ma ia wahi no, lohe aku la kahumoku o Likelike i kekahi mau kanaka e kamailio ana, ninau aku la kekahi, au loaa iho nei ko mau pai ai, pane mai la kekahi, aole! no ka mea 3 no dala a Kupuna i haawi mai nei ia'u e kuai i 3 pai, a ina e pau loa aku nei i ke pai pehea e loaa aku ai kahi omole o ka huli hoi ana'ku, nolaila 2 wale no au wahi pai, pane hou mai la kela mamuli paha huhu o kupuna! olelo hou, ina huhu mai o kupuna, olelo aku wau, he pii loa ke kumu kuai o ke pai $1.50 pakahi ka mea i loaa ole ai 3 pai, nolaila ke ike la kakou, ua lilo loa ke kanaka i ka lapuwale.

            I ka manawa a Likelike e ku ana ma Kealakekua au hiki mai he mau waa ma ka aoao, mumulu ae la lakou mamua o ka ihu i ka manawa i holo aku ai ka makou ua naha kekahi waa mamua pono iho, no kona naaupo i ka pipili mamua pono o ka ihu o Likelike.

OHUA EE MOKU.   

 

OLELO HOOLAHA.

 

KE KULA MISIONA,

Oia ke Kula Kahunapule.

 

E WEHE ana ka makahiki hou o keia Kula ma ka Poalua mua o Okatoba ae nei, oia ka la mua.  Ua makemake ia na haumana a pau e akoakoa mai ma ia la.  A o ka poe hou e manao ana e komo i ke Kula, he pono e palapala mai ia C. M. Hyde ka Peresidena, mamua ae o ka la i oleloia maluna.  E hoomaka ana ka hana o ke Kula i ka hora 8:30 o kakahiaka.

            He manaolana ko'u e mahuahua na haumana hou.  E kokua pu ana na kumumua, oia o Rev. S. E. Bihopa, Rev. M. Kuaea a n@e Rev. H. H. Paleka.

(875 3t)           C. M. HYDE.

 

MAI keia la 2 aku o Sept. 1878. aole e ae ia kekahi mea a mau mea e heaia ma kuu inoa.

JAMES KEAU.         

(874 4t)

 

O KA mea nona ka inoa malalo. ua hoolilo pono ia e like me ke kanawai, i Hope no Kanee w o Honokohau, Kaanapali, Maui, no kona mau pono Kivila, waiwai paa a me lewa, i loaa iaia mai ia Kuanoni k o Honokohau i make, malalo o na palapala hoolilo i ku i ke kanawai.  Nolaila, o ka mea a mau mea he kuleana ko lakou iloko o au mau waiwai la o Kuanoni i hoolilo loa ia ia Kanee w. e hele mai me a'u e hooponopono ai.  Aole loa e hiki i kekahi ke hoao e lawelawe i ua mau waiwai la, o loaa iaia ka hewa Karaima.  Ma ke kanawai wale no e pono ai na hana a pau o keia ano.

ABEL KEOHOKALOLE.   

            Wailuku, Aug. 10, 1578.                                             (872 4t)                                                           Hope o Kanee w.

 

KAPU LOA!  KAPU LOA!

I NA kanaka a pau loa ka hele ana a komohewa maluna o na aina o Kamalo a me Puakoolau, e waiho la ma ka mokupuni o Molokai; ua kapu loa na mea a pau maluna o ua mau aina la e waiho ana, e ulu ana a e holo ana. aole e kii a lawe i kahi oia mau mea me ko'u ike ole a me ko'u ae ole aku, a ke ole hoi e loaa mai ia'u aku kekahi palapala i hoaiaio ponoia e ko'u mua, oia o J. McColgan.  O ka ike ka pono a malama, o pilikia auanei.                                                                                 HENERE PEKLUA.

Luna Aina o Kamalo a me Puakoolau.          

            Kawela, Molokai, Aug. 9, 1878.                                                                                                         872 4t

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

-O KA-

MOKUAHI HAWAII

 

KILAUEA HOU.

 

Poalima hora 4 pm……………………………………………No Lahaina me Kahului.

Poakahi hora 4 pm…………………………………………….No Molokai me Kahului.

Poaha hora 4 pm……………………………………………….No Lahaina me Kahului.

Poakahi hora 4 pm…………………………………………….No Nawiliwili me Koloa.

Poaha hora 4 pm……………………………………………….No Lahaina me Kahului.

(87@ @@)

 

KUAI.

 

E KUAI ia ana hookahi eka kalo a oi aku ma Niolopa, e o-o ana i ka malama o Okatoba.

871 tf  E ninau ia        J. H. CONEY, (Koni.)

 

HOOLAHA HALE KUAI.

 

E NA keooimana a me na @@@ o ka makani holo uha o ke kaha, na opio hoi o ka ua lililehua o Palolo, na keiki lalawai hoi o Puahia a me Kamoilili nei, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou, ua wehe ae nei au i hale kuai ma Kamoilili ma kahi kokoke i ka hale noho o Nakali nolaila, ke kau ko ia aku nei oukou a pau e nane mai ma ko'u hale kaai, i ike i na nani @o@i hi a ka puuwai o keia a me keia ano, i oi ae mamua o ko na hale kuai e ae o Kamoilili nei.  Eia kekahi, he hiki ia'u ke humuhumu i na lole a pau ke kanoha ia mai.

AHLO (Puke.)           

            Kamoiliili, Aug. 25, 1878.                                                                                                                              874 4t

 

E IKE ananei na kanaka a pau, o maua o na mea nona ka inoa malalo iho, ke papa a ke hookapu loa aka nei maua i na halohalona hele hewa e helu ana maluna o ko maua aina kuleana ma N@u; oia ho@ ka lio, pipi, hoki, puaa a p@la aku.  A ua koho aku maua ia Kamaka @ i laua nana e nana i ko maua nina, a nana e hopu i na holoholona hele hewa i hoikeia ae la maluna, ma ka uku ana i hookahi dala no keia a me keia holoholona pakahi.  E @lo keia i kanawai mai kona la e p@ka aku ai.  MALAEA KAOAOPA, HAMUKOKI.

            Honolulu, Aug. 28, 1878.                                                                                                                   874 @@

 

E IKE ananei na kamaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hai ia aku nei ka lohe i na mea a pau, e ka kapa aina e Kekapa w, mai kona kupamakane mai o Lahau k, e waiho nei ma Ukana@a, Kohala Akau, Hawaii, nona na eka he 18 me 64-100, ua @@o mai ia'u kekahi mau eka ho 14 ma ka hoolimalima iloko e na makahiki @@ @@i, i hoomaka ia i ka la 11 o Dek. makahiki 1878.  A nolaila, he papa a k@ hookapu @@@ aku nei au i na mea holoholona pipa, @o, @oki a me ka @@@@, aole e hoopaa a hookua wale maluna o kahi i lilo ia'u i ka hoolimalima ana.  A ke papa p@ ia aka nei na ano kanaka a pau, aole @ @@@ wale ma@@na a lawe i kekahi mea a ka @@@i a o ka poe e k@@ ana i keia, e hoop@@ ao au ma ke kanawai, kou wale no ka poe a'e i ae aku.  Owau no me ka @@@@.                                                                                KEOKI LIKANA.

            Keh@@@, K@@ala A@@@, Aug 1@, 1878.                                                                   873 @@

 

OLELO HOOLAHA.

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Kamakakua w o Waikaha@a@@ i mak@ ma ke keena imua o ka Hon. A. @. J@@@, kaw@@a e @oolaha i ke nei e apono i na papa hoike, @oo@@@ ana, a e ma@@@ i ka waiwai  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai @ ka palapala noi a me ka papa hoike a Keana @ @@@hooponopono o k waiwai o Ka@@@koa w@@au Waikahahaha i make, e m@i ana e pono @ na hoohio @@ $49, a e hoike ana o na mea i k@@a @@ @@ he @ ole, a e nui ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoh@@@ @ mahele i na waiwai e waiho @@@ @@ kona lima i @@ mea i kuheana malaila, a e hookua ana @@@ a me k@na mau hope mai ko lakou @@@@ ana @@ ia ana Ua ka@@haia, o ka Poalua ka @@ @ a Ok@@@@ 1878 ma ka hora ami o kakahiaka a@ua o na la@@kanawai @a ma ko keena ma ka @@@@ ia no ka hoo@o@ ana @@@@ nei la, a me na papa hoike i eleloia, a o ka poe a pau i pui ma@@@@ e @@@ ma @ a e hoike i ke kamu @@@ @@ kamu i@ ku lakou, e @@ @@@ ia ai ua nei @@, a malaila e hoike mai ai @@ hoike @ @@ mea @ kuleana ma@@@@ o ka waiwai i @@@@@.  Ae keia @@@@ ma ka olelo Hawaii, e @@@ @@ maloko o ka Nupepa @@@@ he nupepa i pai a @@@@@ ia ma Hon@@@@@, I ekolu pule mamua @@ o ka manawa i @@@@@ no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pa@aina, i keia ha @ @

Sepatemaba 1879.                                                                                                                               A FRANCIS JUDD.

            Ikea:                                                    Lanakunawai o ka Aka Kiekie.

            873 @@          A. R@@@. Hope Kaka@@@@@ o ka Aha Kiekie.

            Kakela a me Haki no Kea@u.

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pa@@@@. ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o @a waiwai o Op@nui o Moiliili i ma@@. ma ke keena @@@@ o ka H@@. A. F. Judd @@@@@ e @@@@@@ i ke nui e apo@o i na pepa @oike, @@@k@@ an@, a e @ahe@e i ka waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala n@@ a me ka pepa hoike a @ O@@ No@@@@ lunahooponopono o ka waiwai o Ope@@ no Moil@@@. Oahu i make e @@@ ana e @pono ia na @@@@@@ he @@@ @@ a e hoike ana o na mea i @@@ m@@ iaia he $48.70. a e nei ana e nana a ap@@@ ia keia @au @e@, a e ka@@@a ia e mahele i @@@ waiwai e waiho ana @a ko@a @@@@ i na mea i k@@@@ a@ @a@@@@, a e hookuu ana iaia a me ko@@ @@@ hope mai @@ @@@@ @@@ ana ma ia ana.  Ua ka@@@@@, o ka @@@@@ ka @a @ o @@@@@@@ 1878, ma ka @@@@ umi o kakahiaka. im@@@ o ka lunakanawai @@, ma ke keena ma ka @@@@ hookolokolo @a Honolulu, @@@ @@@@ a me ka manawa i @oho ia no @@ @@@@@@ ana i ka nui @@ a @@ @@ papa hoike i olelo @@, a o ka poe a paa i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu @o ko @@k@@@ @ @@ @@@ ia ai @a noi la @ ma@@@@ e hoike mai ai na hoike e na mea i ka@@@@ maloko o ka waiwai i olelo ia.  A @ @@@@ ka@@@@ @@ nupepa i pai a hoolaha ia ma Ho@@ula. i ekolu pu@e mamua ae o ka manawa i ole@@@@ no ka hoolohe ana

            Kakau ia ma Hoo@@@lu, ko Hawaii Pae@ina i keia la @ @ Sepatemaba 1878.               A. FRANCIS JUDD.

                                    Ikea:                            Lu@akanawai o ka Aha Kiekie

                        87@ @@        A. R@@@, Hope Kaka@@@@@ o ka Ah@ Kiekie.

                                    Kak@@@ a me @@@@ no Nohoua.

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii P@@aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o Haupu w o Waikele. Ewa i make kanoha ole.  Imua o ka @unakanawai A. @. Judd.  Olelo kauoha e hoolaha ak@ no ke @ui ana mai e @oho i lunahooponopono waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala @oi a Keoh@hina a me Kuakahela @ Waikele, Ewa, e hoike mai ana o Haupu @ no Waikele, Ewa, ua make kauoha ole ma Waikele, Ewa, ma ka la -o- M. H. 1878-4 paha, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookoh@ lunahooponopono waiwai ia Kuakahela w.  Ua kauoha@a o ka Poalua ka la 24 o Sepatemaba 1878, @ia ka manawa i koho @a no ka hoolohe ana i au @oi la, imua o au lunakanawai la @a ke keena hookolokolo o ke@@ Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu in@ he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawali i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa, he nupepa i pa@la ma Honolulu.

            Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina.  Sepatemaba @, M. H. 1878.               A. FRANCIS JUDD.

                                    Ikea:                Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

                        873 3t              A. @@@@, Hope Kakauolelo.

Ka@ela a me @aki no Kuakahela w

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o J. W. Makalena k o Honolulu, Oahu i make ma ke keena imua o ka Hon. Judd.  Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i @a papa hoike, hookuu ana, a e inahele i ka waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o J. W. Keliikipi ka lunahooponopono waiwai o ka waiwai o J. W. Makalena no Honolulu i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $149.70, a e hoike ana o na mea i loaa mai laia he $9, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma la ano.  Ua kauohaia, o ka Poalua ka la 8 o Okatoba, 1878, ma ka hoea umi o kakahiaka, imua o ua lunakanawai la, ma ke keena ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, ola kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i au noi la, a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu.  ina he kumu lo ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.  A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pa@@a maloko o ka Nupepa Kuokoa he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolaha ana.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina i keia la @ o Sepatemaba 1878.              A. FRANCIS JUDD,

                        Ikea:                Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

                                    A. Rosa, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Kakela a me Haki na @@@@ o Kelik@p@.                        873 3t

 

Makemakeia.

 

HE mau kanaka makua elua ikaika kupono no ke oki laau a me na hana o ke ana-aina, e hele ma Hawaii i keia pule ae.  E hele mai i keia la a i ka Poakahi paha, a e ninau ia

C. J. LYONS,

            875 @@                      Luna Ana Aina Aupuni.

 

NA HALEKUAI

 

KAHIKINA NUI!

 

-MA-

 

Alanui Papu, Helu 62,

 

A ME

 

LILOIKAWAI!

 

-MA-

 

Alanui Nuuanu, Helu 21.

 

Ua wehe hou ae nei au i ka Halekuai

 

KAHIKINA NUI!

 

E ku Haaheo nei ma

 

ALANUI PAPU!

 

A ke hamama mau nei no hoi na puka o

 

LILOIKAWAI!

 

-MA KE-

 

ALANUI NUUANU!

 

            E loaa no i na keonimana kauaheahe a me na Lede maka palupalu, a me na Opio puuwai waipahe o ke Kapitala hanohano o Honolulu nei, a me ko na mokupuni e ae, na mea a lakou i anoi nui ai, ke kipa mua mai ma ko'u mau Halekuai.  He kuai makepono i ike ole ia kona lua ma Honolulu nei, he hoopakika, hoopahee, a he manuahi nui hoi, no ka pono o ka poe ake i na nu paikini o kela me keia ano.  E loaa no ma ko'u mau Halekuai.

Mai ka 10-11 la Lepo Nalo                             $1.00

Mai ka 11 la Kalakoa                                      $1.00

Kihei Huluhulu                                               $1.00

Palule Huluhulu                                              .75c

Palule Keokeo                                                 .50c

Iliwai no ka Holoku                                        $3.00

Alapia no ka Holoku                                       $4.00

Paa Lole Kane                                                 $5.00

Paa Lole Keiki                                                            $2.50

 

            A me na lole e ae he nui wale o na ano waihooluu like ole, e ahu mokaki mai nei ma ko'u mau Halekuai.  A ua hiki hou mai nei no hoi na lole nuhou loa o kela a me keia ano, maluna o ka moku kalepa "Discovery;" nolaila, e kipa nui mai, i ike pono i ka hana io a ka ua noe, a me ka loku a ka ua Kipuupuu o Waimea.

                        875 3@                       S. MAGNIN.