Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 34, 24 August 1878 — MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878. [ARTICLE]

MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878.

La Hana 74, Poaha Aog. 1, IS7S. Na Hoiee o na Komite. ; Heluheiu mii ke komite wae i ka lakou ! hoike no ka bila kanawai i waiho ia mai e Hon. Kakela, e hoololi ai i ke kanasvai e i pili nna ina auhau waiwai paa me lewa. ; tJa hoololiia ka bila a ke waiho aku nei ( ke komite i ka hila no ke kakau poepoe, a | j oiai e noonoo ia ana keia hoike. ! [ Uo komo mai ia na Cols. \V. F. Alien, a ! Ims C. H. Judtl, he mnu Klc!e niai ka Moi ' I inai, me keknhi ieta ma ko laua lima, a haa-, ! wj aku la o ka Haie 1 ka hoomaikni j |Sa"feb"ia^ Huna^ jak'tt la kē Col. W. F. Alien, iinua o ka ! Pcre. v idcua n lioi nku 1«. Ku hou na hoa ilnna e hnolohe i ka pala- ; palaH ka Moi, na ka Peresitiena i heluhelu enai ma ka olelo haoie. A na ki maheleolelo i heiuhelu mai ma ' ka olelo Ilawa.i. Ao ke ano nui oia leta, | oia kein. E kauoha ana ina hoa oka Ha- •' le e hanwi i ko lakou noonoo kt&3ono no ka : • hoomahunhua hou ae i ka uku Jf»a Kuhina, i :na Lunakanawai Kiekie. a rne ko ke Kuhi- ; I na noho ma \Vasinetona. j iMahope olaila, ua nonoi mai o Hon, Kao- j j iiko e apono i ka hoike, hoohoioi3. j Ma O/.elo Hooholo ME NA BIL4. I Meiuheiu mni o Uon. Hanana he olelo ; [ hooholo, e hnnwi ia i $60 no ka nupepa | | JCo llawaii Pae Aimu oiai ua makana waie ! | ia mai na kope he kanalima i na hoa o keia j I Hale i kela pule keia pule. Hooholoia. ? ! Noi mai ke 'Lii Kaeo, e hapai hou i ka ; l noonoo ana o ka olelo hooholo i waihoia i ! mai e Hon. Uupau, e kauoha ana, e pai ia : )nakn o na hoa o keia kau ahaolelo. Hooj leia, \ Heiuhelu mai o Hon. Keau he ole!o hoo- ! holo , e kauohaia na Poo Aupuni e hoolaha j aku ma ka nupepa Ko Hawaii Pae Ai7i>2 i Ina bila kunawni i kakau inoa ia e ka Moi |na olelo hoolaha, a me na mea pili Aupuui |a pau. Hoohoioia. S Heiuhelu mai o Hon. Maio he olelo hooj holo oiai, oole i hoike niai ke komite waiwni ' i ka lakou hoike no ka olelo hoeliolo i wai- : hoia mai e Hon. Kapahu, noiaiia, e hooholo*; | ia e hookaawaleia ma ka bilt haawīha o keia ; Kau Ahaolelo i $3,500, no na iilo o ka Hoo- ; ilina Moi i Kaieponi. liooholoia. | Heluhelu mai o Hon. Kapahu he olelo ' hooholo» e hookomoia iioko o ka biia haaj wina o keii kau na daia §10,000 no ke iu- ? llou t aole nae eae ia a hooliloia keia 1 rnau dala ke hana ole la ka aeiike mawaena ; o ka ona mokuahi a me ke aupuni, no ka holo ana i Kauai, a i Molokai hoi. j Hoololi mai o Hoo. Aholo i f6»000. A oiai, ua ano like no keit oleio hoohoio ' me kekahi olelo hooholo mua, nolaUa, ua - hooleia keia oltlo hooholo. Ma ke noi a ke "Lii Ake, ua hapaiia na ! hīm o ka U. I Nā Hana o ka La. Ma ke noi ua kapae ia na rula. Helu- , heiu mai ke koit)\te waiwai i ka lakou hoike no ka pilapala hoopii a W. E. Kealakai, e noi ana e uku ata la ia i kekahi mau dafa, no kona «oho Lu»a Koa ana. * Ke ho\ke aku nei ke komile ua hw& mu* | ia no keia mea a ke manao nei ke komite, e / hoopanee ioa i ka palapala hopii. Ma ke no'» ua aponoia ka hoike a ke ko» | mite. \ Ma ke noi ua kapae ia na rula. 1 Heluhelu mai ke konaile hooiaia biia KaI I naw*i i kekahi bj}« kanawai i kakau juoa ia , I e ke *Lti ka Moi, oia hoi.

I—He bUi kaaawai, e hooioii ai i ke kaoswai ī uponoi» ma ka ia 27 o Sept. 1576. £pi i ana i fca hoomahoahua ani ite dute maluna o ke.ahi mau waiwa?. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e h»pai hou i ka aoonoo ana i ka ho»ke a ka hapa I uuku o ke kotnite wae e pili ana i ka Hoto{e Hawaii, a e hooioh hoi i kekihi wabi o ua hoike ia, ma ke kapae ani i kekahi mau huaoieio, oiai e kamailio ana ka Luna o Kona Akau. i Hoomaha ka Hale ma ka hora 12. Halawai hou ka Haie ma ka hon 1 auina U. Kamailio mai ka Luna o Kona Akau ma ; ka aoao kokua i ka hoike a ka hapi uuku o ■ke komite. Kamailio mai ke Kuhina Kalaij aina, a me Hon. Kakela ma ka aoao kue i ka hoike. Noi mai o Hon. Nawahi e kapae na rula I I hīKi ai ke kii ia ke kakauolelo ake kuhina ■ waiwai e hele hoike i na mea e piii ; ana i keia mea, Hooholoia. | Mahope oka noonoo ana ua hooho!oia ka ; hoololi a ke Kuhina Kalaiaina. Hehihelu akolu ana o ka biia haawina imua o ka hale, Peresibena Hon. Rhodes ma :ka noho, heluheluia ka Pauku 1 oka bi!a 'haawinn. Na Lilo Moi. Ko ka Moi me ka Nohoalii hooholoia .845,000, noi mai ke Kuhina Waiwai no ka S Moiwahine 6,000, noi mai o Pilipo e kapae loa. Ma ke noi a Pilipo, ua kakauia na ae ] me na haole nokeia haawina. | Ma l»a ninau ana, ua hooholoia ka 6,000 ; no ka Moiwahine. | Eia ka poe kokua, na 'Lii, Dominis, Kipi, j waila, Knpena, Kaai, Preston, Bihopa, Kaj noa, h'uihelani, Dowsett, Kahanu, Ake, |Martin, na Hon. Maio. Kaanaana, Aholo, ! Kipikona, J. A. Kaukau, Kamika, Halstead, j Hanuna, Mahoe, Kamauoha, Kapahu, A. 1 Kaukau, Kauai, Palohau. Kupihea, he 2S ! ka huina. j Eia ka poe. hoole. Wa 'J^ij^Kaeo f na Nawahi Knkela, Pilipo, Kealawaa, Nakaleka, he 10 ka huina. Ka Mea Kiekie ka Hooilina Aiii, hooholoia 6,000. Puuku me ke Kakauoleloa ka M0i,5,000. Na Haawina Hoomai*. Moiwahine Emma hooholoia 12,000. Mea i mahaloia P- Kanoa, 2,400. Metusala Mahuka, . - 600. ! Ka Ahaolelo we ka Ahakukamai.u. i Na li!o Ahaolelo o IS7B, " 15.000 j Hoololi mai o Kapena, 16,500 hooholoia . : Kakauolelo Ahakukamalu, w 200 • Lako pilapala me na hlo Ahakunamalu 100. } OIHANA HOOKOLOKOLO. | Uku Lunakanawai Kiekie ! Noi mai o Preston * - • 12,000. 1 " 14 Malo - 11,000 ! Hooholoia - - - 12,000 Eia ka poe kokua e heomahuahua i keia ; haawina. Na'Lii Dominis, Kipi, Waila, • Kapena, Kaai, Preston, Kuihelani, Dowsett, ; Ake, Kanoa, Martin, na Hon. Malo, Kupau, i Kaanaana, Aholo, 3, A. 'Kaukau, Kamauoha, Kapahu, Kauai, Haistead, Kupihea, he* 21 ka huina. Eia ka poe hoole, na 'Lii Bihopa, Kaeo, Kahanu, na Hons. Keau, Paniani, Moanauli, Kaoliko, Kipikona, Kaneaiii, Hanunn, Nawahi, Bikekona, Kakela, Pilipo Kealawaa, ! A. Kaukau, Palohau, Nakaleka, he 1S ka Huina. , Uku kokua mua - - - S,QOO ' „ alua - - - S,OOO Noi mai o Bekekona, e hoomahuahua i keia mau ha*wina i §10,000 pakahi, Hoo- ; holoia pela. Eia ka poe kokua, na 'Lii Dominis, Kipi, : Waila, Kapena, Kaai, Preston, Bihopa, Ka- ( noa, Kuihelani, Ake, Martin, na Hon. Ku« pau, Kaanaana, Ahoio t Kipikona, J. A. Kaukau, Hahteid, Hanuna, Mahoe, Bikekona, ; Kakela, Kamauoha, Kapahu, Kaaai, Palohau, K u P*hea, he 26 ka huiua. i Eia ka poe hoole. Ke 'Lii Kaeo, na . Hon. Keou, Paniani, Aloanaoli, Kaoliko, \ Kaiaikawaha, Kanealii, Nnwahi, Pilipo, Kealawaa, A. Kaukau, Nakaleka, he 12 ka ! huioa. : Uku Kakauoielo mua Ahakiekie 4,CHX) : Noi mai o B;hopa, e hoopii ae 5,000 hooholoia. j Eia ka pee kokua, na 'Lii Domiois, Kipi, | Waila, Kaai, Preston, BihojK», Kanoa, Kui- - helani, Dowsett» Kahanu Ake, Martin, na Hoo. Kupau, Kamikawaha, Kaaoaana, Ki- . pikowi, Mahoe, Bikekooa, Kakela, Kamao- \ oha, Kipahu, Kauai, Kupihea, he 23 ka ■ hulna. Eia ka poe hoole, ke 'Lii Kaeo, oa Hod. Malo, Keau, Paniani, Moanauli, Kaoliko, J. A. Kaukau, Kaoealii, Haktead e Hanuna, i Nawah?, P>lipo, Kealawaa, A. Kaukau, Pal lohau, Nakaleln, fce 16 fct huina. \ Uku Hope Kakauolelo, hooholoia 3,000

Maheleoleio Ahakiekīe fise Hoo2 400 N« mai o Martin e hoopu ae i 3,0«»?» hoonioia. 04u Lnnakauiwai Kaapuni o Maui 3.000 Nj|i mai o Ake i 4,000 hooholo'a. N» lilo kaahele Lunakmiwai Kaapum o Mai hooholola .... 200 llra o na Lunakanawai Kaaponi o Hawai§ 3.600 S Qfu Lunalanawai Kaaponi o Kauai 2,000 ftt „ Hoomslu o Honolulu 4*ooo ; 4. » « Hilo 1.400' I», „ „ Lahaina 1 200 ~ „ „ Wailuku 1,200 J>, „ „ Apana o Hilo Akau 600 j ||» „ „ Puna Haw&ii 600 ,t .. ,» Kau „ 600 j „ Kona Hema & Kona Akau 900 • |~ „ „ M Kohala Akau 600; |>» ,» „ Hema 600; t«» ~ ,« „ Hamakua 600 '■■* „ Honuaula 400 j f„ „ », ~ Makawao 600; |„ „ „ „ Hana Kaupo 800 | >» »» »» », 600 f"U lilo Kaahele Lunakanawai Apana o kai - - . - . 50 :u Lunakanawai Apana o Lanai 400 1»» * „ », „ Ewa & Waianae ; | - - - - 600; Ipku Lunkanawai Apana o Waialua&! Koolauloa 600: (ku Lunakanawai Apana o Koolaupoko ! - - - - . 600; fku Lunaksnawai Apana o Hanalei 600; | „ „ „ Kawaihau 600; | „ „ „ „ Lihue 600! | f „ Koloa 600 i 1 j| ». „ „ „ Waimea 6001 I .Kakauolelo Aha Kaapuni Apana 2 Kauai j ; |- - . - - - 400! ; KakauokloAha Kaapuni Apana 3 Kauai j f . . - - : 300: f Hope Kaiiauoleio Aha Kaapuni Apana 3J uoiefo Aha Kauai ..... 300 i Na lilo olia Alwkiekie. Haolioloia 2,300 \ Na lilo o ka Aliakiekie ma na Hihia Ka- j ; raiina na na Lunkniawai Peresidena e ae e ; j ukuia e hk&me kona manao ha pono. Hoo-; holoia 300. i ; Na lilo Aha Kaapuni Apana 2 hooholoia I I,SOO 3 1,600 I ..... 4 soo j j Kuai huke kanawai - - 500 | j Na lako palnpala o na Aha apau uie uku ! j leU 1200 OIHANA KAUa. ! Kokua i ka oihana koa, hooholoia 60,000 i OIHANA 0 KO NA AINA E. j Uku o ke Kuhina • • S,OOO. j Noi mai o Aholo 10,000, hooholoia pela. j Eia ka poe kokua, Na'Lii Dominis, Kipi, | Waila, Kaai, Proston, liihopa, Kanoa, Koeo, I Kuihelani, Kahanu, Ake, Martin, ni Hons. j [ Malo, Keau, Paniani, Moanauli Jr. Kupau. j | Kaoliko, Kainikawaha, Kaanaana, Aholo, | J. A. Kaukau, Hanuna, J\lahoe, Kakela. i | Kamauoha, Kupau, Kauai, Palohau, Kupi- j > hea, he 30 ka huina. j | Eia ka poe hooie, na Hoiis. Kipikona, | | Kanealii, Nawahi, Bekekona, Pilipo, Keala-1 | \vaa % A. Kaukao, Nakaleka, he 8 ka huina* I | Uku Kakauolelo • • 4 : 000. | Noi mal o Kapem 5,000, hooholoia. | Na lilo keena o na luna ma na aina e, | hooholoia 3,100. Poo leta no keiu me kein lilo, hooholoia 2,000. Na Elele i na Aina e • 6,000.! I Uku Komisina noho ma VVasinetona SOOO j < Not mai o Kapena 10,000, hooholoia, j Eia ka poe kokua, Na'Lii Dominis r Kipi,. } Waila, Kapeni, Kaai, Pwston, Bihopa, Ake, | ■, Kanoi, Kuihelani, Kahanu, Martin Paniani,, : Kupau, Kaanaana, Aholo, J. A. Kaukau, j I Halstead, Hanuna, Mahoe, Kakela, Kapahu, i Kamauoha, Kauai, Kupihea, he2s ka huina. j | Eia ka poe hoole keNii Kaeo. Keau, Kao-, (iiko, Kaiaikawaha, Kipikona, Kanealii, Na- j i wahi, Bekekona, Piiipo, Kealawaa, A. Kaa-! ) kau, Palohau, Nakaleka, he 13 ka huina. | 1 Kokua a hoihoi mai i ka poe ihhone mai; ! na aina e mai, hooholoia - 1,600. i 1 Oiuaha Kalauma. i j No ke Kohina ... 8,000. j Noi mai o Kapena 10,000, hooholoia. j Ma ke noi a Hon. Nawahi, ua ho#panee | ka hale' a noho hoo t ka la apopo hcra 10. { La Haxa 75, Aog. 2, IS7S. ] Na Olelo Hooholo xe Bilj. • Ma ke noi, ua kapaeia na ru!a. | Heiahelu mai o Hon. Kakela na ka anna- : wa niua he bila kanawai, e hoololi li i ke i kanawai e kokua ai i ka hooholo moku ma« ! hu holo pili aina, oia boi ka mokuna 44. o 1 na kan&wai o 1574. | Ma ke ooi a ka Loio Kuhīna, ui hoopa{ne® loa ia ka b«ia. { Heluhelu mai o Hon. Hanona h? olelo

hooholo, e hoihoi ia mai stoko o keia ha!e ka b;li kanawai a ka luoa o Haoa i wa?hoia aku ai ma ka la 13 o lune. E paa īa eei ma ka limi o ke komite hooponftpono hila kanawai. Hoakaka mai ka iuna hoomalu o ke komite hooponopono bita kanawai, ua nslowj. te ua biia !a, ui imi ia aole nae i loaa. Ma ke noi, ua kapaeia na mla. 1 Heluhelu mai ke komite malama oia ika lakou hoike no ka hila kaaawai i waihoia , mai e Hon. Moanauli Jr. E hooponopono ana i ka malama aoa i na lepera ma Kalaupapa» Kalaws£o, Waikolo, Molokai a ma na wahi e ae. A e hoihoi hou ina iepera ma , ke lakou mau home ponoi, ke hoike aku oei ke komite, ua manao iakou e hoopanee (oa i ■ ka bi{a. ; Ma ke noi a ke Kuhiha oko na aina e, :ua aponoia ka hoike a ke fcomite. Ma ke ; noi. ua kapaeia na ru!a. Heiuhelu mai ke komite hooponopono bij la kanawai. ua hooponoponoia ka bila kanawai malalo nei. i I—He bila kanawai.e hoololi ai ika pauku 1, o ke kanhwai i aponoia ma ka la 6 o lulai 1566. E'pili ana ika hoopili ana ina kuleana aina o ka poe pilikana ole no ka . nohoalii. Ma ke noi ua kapaeia na rulf. Heluhelu mai ke Kuhina waiwai no ka ; manawa mua he bila kanawai, e hoololi ai i ka pauku 1451, makuna 32, o ke kanawai j kivila. E pili ana ika ili ana'ku oka waij wai o ka poe heoilina ole no ka nohoalii. \ Hora 12, hoomaha ka hale. i Halawai hou ka hale ma ka hora 1 auinala. ; Mahope oke kamaiiio ana oka luna helu 1 1 o Honoiulu no ka pono o ka bila, ua hooi leia ke uoi ; e hoopanee ika bila. Noi mai Ike Kuhina waiwai, e kapae i ira rula i he- | luhelu alua īa'i ka bila, hooleia. | Ma ke noi ake Kuhina waiwai, ua hapai | ia na hana o ka !a. Na Hana o ka La. j Ma ke Uapaeia ana o na ru!a, ua heluhe* |lu mai o Hon. Malo he olelo hooholo, oke t>k©mtte wae i waihoia'ku ai ka {»lapala.hoo- ; pii a Tito, e uku ia ia no kana hana i SISO, ; nolaila. E hookomoia ma ka bila haawuia jo keia kau Ahaolelo na dala SISO, hooleia. i Heluhelu akolu ana oka bila haawina ; iloko o ka hnle, Peresidena Hon. G. Khodes ; ma k* noho. UIHANA KALAIAINA. No ke Kakauolelo - • 8,200 . Noi mai o Bekekona 9,200, hooholoia. I No ke Kiaaina o o#hu - 3,600 I Noi mai o Kupau - • 4000 | Hooholoia - - 3,600. Ma keia haawina no ke Kiaaina o Oahu, elua wale no mea makemake e honpii i ka 54,000, oia Ke'Lii Kanoa, a me Kupau o Koolauloa. Ma ke noi a ke'lii Bihopa, ua hooholoia na haawina o na Kiaaina o Hawaii, Maui, Kauai, a me ko na kaukauolelo a lakou, a me ko ka luna Hale «paahao o Oahu nei, I elike me ia iloko o ka bila, a i heoholoia hoi | ma kona heluhelu alua am. % | Ma ke noi a Hon. Kakela, ua hooholoia ! na haawina ī koe ileko o ka Oihana Kalaiaij na, elike me ia iloko o ka bila. j Ojhana WaiWai. ! Uku oke Kuhina - - S,OOO ! Noi mai o Aholo 10,000, hooholoia. | No ka Luna Buke helu 5,000. u " Dute Nui - 6,00u Noi mai ke Kuhina waiwai 7000 hooholoia. O na haawina o ka hope Luna Dute Nui, kiaioihana luna halepapaa, ua hooholoia no ehke ine ka bila. Kakauolelo Buke helu 1, • 2,400 Noi mai ke Kuhina waiwai 3,000, hooholoia. | Ma ke noi a Hon. Hanuna, ua hoohoioia ke i koena ona haawini iloke oka oihana wai- ; wai e iike me ia iloko o ka bila. ; OmiNA Loio Kuhina. ! No ka Loio Kuhina ♦ • 8,000 ! Noi mai o Kupau 10,000, hooholoia. • No <te kakauolelo • - 3,000 j Noi inai o Kupau 4,000, hooholoia. ; Ua kapaeia ka uku oka hope ilamuku, ' a ua hoihoi ia kona uku iioko o ka haawina [o na makai o Oahu nei. Ma ke noi a Hon. • Hanuna. u« hooholoia ke koena o na haawi!nao ka oihana Loio Kuhioa ehke me ka \ biia. Hookaauao. j Ma ke kapaeia ana ona rula, oi heloh/lu I mai o Hon. Pilipo i ka hoike a ka hapanui l o ke komile wae, no ka paiapa'a hoopi» a D. | Keaweamahi. E ukii aku it ia i ea dala | $226, no kona manaw*a » uku ole ia oiai oia j e noho kokaa kumu ani no ke Kula Hina- ; lima me ka hoopololei ma Keoneula. [ Kc hoike aku nei ka hapanuioke komiie, : e uku aku i ka mea hoopii elike me ke koī, J a e hookomoia ma ka bila haawiaa o keia ; kau Ahaolelo na dala 226. j M» ke noi, »a aponoia ka hoike a ke komile. | Uku Kahukala Noi hooholoia $4.500 j Na lilo Kaahele Kahukola Nui 1000 Uka Kskstto!e!o o k» Papa Hoonaaoao, 15000. | [E nnna *le Kt*w **>i ka EAa*]