Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 30, 27 July 1878 — Page 1
This text was transcribed by: | Cyndi Defenbaugh |
This work is dedicated to: | Kaelene Ahu-Rey |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII. BUKE XVII. HELU 30. POAONO, IULAI 27, 1878 NA HELU A PAU 869 KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUILA NA OLELO HOOLAHA -- O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana: elua puka ana, he $1.50: no hookahi mahina, he $2.00. NA KANIKAU A ME NA MELE:-- He 4 Keneta ka uku no k alalani hookahi, ua like me $1.00 no 25 lalani. HOOLAHA MAU:--E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae. E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku. KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIA OPIO BABELA KA MAMO MAKAHIAPO O NA PUKAHA ALII NANI ABEONA A ME MARIADANE, KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO MAKAMAE O KA IU O @OMOHERA: KA OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKHEHI IA MALUNA O NA KUAHIWI, MAWAENA O NA AWAWA, MALALO O NA LAU LAAU A HOEA I NA WAOAKUA E KE KUPUA O KA WAO ALINOE-LUSIANA: O KE KUKULU HIKINA LOA O KA ILIHONUA NEI. MOKUNA 1---HELU 13. ELIKE me ka mea i hooholo ia e Babela me ke kaikamahine alii, pela no ka kakou kama i hooko ai. Ala’e la ia, a mahope o ka haawi ana’ku i na huaolelo hoolanamanao a me ke aloha i kona mau hoa ukali, hele aku la ia a ku ana ma ka papahele o kealapii o ka hale alii. E kali ana ke kaikamahine alii iaia. Haawi mai la ia he i-e, a iloko olaila na nio ulu o ke kupua Deragona. Alakai aku la ua pua rose olu nei ia Babela ma na alapii aku o ka hale alii a komo aku la a kaalo ma na pipa alahele mehameha o ke kulanakauhale, a komo aku la iloko o ka pa kula palahalaha, kahi e malama ia ai na pipi hihiu opu wela. He po nani ua po nei e poha lai iho ana ka mahine konane ma kona malamalama a pau maluna o na puu a me na awaawa hauliuli o ka aina. I ko laua komo ana’ku iloko o ka pa hanai holoholona ku iki iho la ke keikamahine alii me ka hanu malie ana no kekahi mau sekona. “Aia ua mau pipi nei.” wahi ana i pane ae ai. “Ke moe mai la me ko’u ike aku no nae i ka a mai o ke ahi wela. He mea nui keia i ko’u makua a me kona mau makaainana, ka nana ana’ku i kekahi alii opio e hele aku ana imua o keia mau holoholona hihiu. Iloko o ka manawa pokole loa laua e hookuu mai ai i ko laua inaina a lilo ae la ka mea e ku aku ana imua o laua i mea ole, a koe iho la ka hopena he lehu.” “He oiaio anei e ke aliiwahine opio, he mana ko keia mau mea au i haawi mai nei e hiki ai e pale aku i ko laua ikeike a me ko laua mana?” wahi a Babela i ninau aku ai i ua kaikamahine nei. “Ino ua manaoio ole oe i ka’u i hai aku nei ia oe, alaila, ke noi aku nei au mai hookokoke aku oe io laua,” wahi a ua kaukamahine nei. “Aole ao ko’u manaoio ole, aka, ina he oi ko laua ikaika mamua o kau mau mea i haawi mai nei, alaila e hele kino aku no au imua o laua me ka manao ole i keia mau mea, a e halawai aku he kino a he kino, a ilaila e ike ia’i ko makou ikaika a me ka ole; aka nae mamuli ou, a me kau mau hana aloha, e hooko no au i kau mau kauoha, oiai, o kau hoohiki mua no ia;” wahi a Babela. Haawi aku la ia i kona mau hoomaikai ana i kona koolua o kahi mehameha, a hookuu uku la iaia e huli hoi aku i hoohuoi ole ia mai ai. Hoomaka aku la o Babela e hele mua, a aole no i liuliu kona mau kapuai o ke koi ana’ku, lohe aku la ua mau pipi nei i ko ia nei mau kapuai wawae, a hoomaka mai la laua e hookuu mai i ko laua mau kapuahi wela o ka inaina. Puapuai mai la ka ula wena o ke alii ma ko laua mau ihu, a o ae la ka malamalama mao a maanei o ke kahua palahalaha a ia nei e hele aku nei. Ike aku la keia i ka weli o na weli a pau, a akalii no keia a hoomaopopo iho i ke ano io maoli o na mea i hai mua ia mai iaia; ku iho la ia e noonoo ana i kana mea e hana aku ai, a pane ae la iaia iho me ka noonoo no i ka make e waiho mai ana mamua ona, uku, aole no i nalo aku kona mau noonoo koa a wiwo ole. “Aloha,” wahi ana, “aloha ka ilihonua a’u e keehi nei; aloha ke ea maikai o ka aina ilihonua i haawi ia mai no ke kanaka e noho alii ai. Ina he oiaio e pau ana ke kikoo ana o keia mau kupuai wawae; ina hoi he oiaio e pau ana ka hanu ana o keia mau puka ihu, alaila, e lawe aku i ke aloha i puana mua ia ae la. Aka, ma ke pana ana a keia mau aa koo, ke manaolana nei no ka mamo a Abeona, he wahi haiki no kona e pakele ai, a me he ‘la ma ka hoike ana mai a ka puana a ka moe, aole no i hanau ia keia kino i mea hoomainoino na ke kupua ino o ka po; nolaila---Babela, imua ke kikoo aku kou mau kapuai a e lalau kou mau lima---e hooikaika a e haawi aku i kou manao a pau maluna o kou hoa paio. Nou ka la---a nou ka lanakila ana.” I ka pau ana o keia mau huaolelo a Babela, ua lohe mahui ae la keia i kekahi kololio makani hawanawana ma kona mau pepeiao, me he la e i ne ano: “E kuu haku kuu alii o na la e hiki mai ana; ka mea nana i kaikai haahoe i ko’u kino lapuwale maluna o ka iliwai o ke kahawai waikahe nui---aa hooilina ia oe e lanakila---imua a mai wiwo---eia no au kou ukali me ka le o ka lanakila.” Haupu koke ae la keia i ka luahine ana i haawe ai, a na ia mea i hoomaloeloe loa ae i ko ia nei mau ami, a hele mua aku la ia me ka piha i na manaolana no ka lanakila. Ua hanu mai la na pipi hihiu ia ia nei, a ua makaukau mai la no ka halawai ana me ko laua hoa paio. Okukula mei la na hulu a hoomaka mai la ke ahi e hahana ma ko ia nei mau papalina, aka, aole ia o ka weli nana e hookuemi hope o Babela, aka, he kumu ia nana e hoomau aku i kona hele mua ana. (Aole i pau.) MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878 LA HANA 51, IULAI 5, 1878 NA HOIKE O NA KOMITE. Heluhelu mai ka luna hoomalu o ke komite hookolokolo i ka lakou hoike penei: 1 He bila kanawai i waihoia mai e Hon. Kapahu, oia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1010 o ke Kanawai Kivila. Ua manao ke komite e hoopanee loa i ka bila, ua ae pu mai no hoi ka mea nana ka bila i ka hoopanee, ma ke noi a Aholo, ua aponoia ka hoike a ke komite. 2 He bila kanawai i waihoia mai e Hon. Aholo, oia hoi ka bila kanawai e hookuu ai i na paahana ma na mahiko i na la kulaia a me na la koho lunamakaainana o ke aupuni. Ua manao ke komite e kapae i na huaolelo ma ka bila, ma na mahiko, alaila e haawi aku i keia bila no ke kaaku poepoe e like me ia i hoololi ia, a e heluhelu ekolua ma ka Poalua Iulai 9. Ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina, ua aponoia ka hoike. 3 He bila kanawai i waihoia mai e Kauai e hoomana ana i na haku hana e malama i na auhau o na paahana ma ko lakou mau mahiko. Ke manao nei ke komite, he pono wale no keia no na luna auhau, nolaila ke manao nei ke komite, e hoopanee loa i keia bila. Ma ke noi a Hon. Kanealii, ua waihoia ka hoike ma ka papa a noonoo pu me ka bila. 4 He palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Palohau, e ana hou ia i kuleana no na kanaka ma na aina aupuni &c. Pela no hoi, he palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Mahoe, e ae ia na aina aupuni e kuai me na kanaka maoli wale no, aole me na malihini o na aina e mai. Ua manao ke komite e hoopanee loa i keia mau palapala hoopii. Ma ke noi a Hon. Aholo ua aponoia ka hoike. Heluhelu mai ka Hon. Halstead, ka lunahoomalu o ke komite o na hana hou i ka lakou hoike no na palapala hoopii a me na olelo hooholo lehulehu malalo nei. 1 Ekolu mau palapala hoopii i waihoia mai e Nawahi, o ka mua, I puu dala no kekahi alanui kaa mahu. Ke hoike aku nei ke komite, he bila kanawai kekahi oia ano e waiho nei imua o ka Hale. O ka lua e hoakeaia na alanui i 50 kapuai ka laula. Ua manao ke komite, e kauohaia ka luna alanui e hana pela; o ke kolu, e hana na paahao ma na hana aupuni, aoloe ma na hana hoolimalima. Ke hoike aku nei ke komite, he mea pono e lawe mai i bila kanawai oia ano. 2 Elua mau palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Kealawaa, 1 E. hoohanaia na paahao ma na alanui o ko lakou apana iho. Ua manao ke komite he mea pono e lawe mai i bila kanawai oia ano. O ka lua, E hoopololei i na palena o na aina konohiki a me na aina lei alii a hiki i ke kai. Ke manao nei ke komite, e kauohaia he Kuhina Kalaiaina e hana pela. 3 Elua mau palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Kupau, o ka mua, e hoemiaa na la hana alanui i 3 wale no la e hana ai. Ua manao ke komite he mea pono e lawe mai ka mea nana keia noi i bila kanawai e hoololi ai i ke kanawai no ia mea. O ka lua, E kukuluia i Hale Makeke ma Kahapaakai, i wahi e hooluolu ai i ka po e hel a@@. Ua manao ke komite aole @ho ke aupuni ke hookaawale i haawina no ia mea a e noonoo pu ia me ka bila haawina. 4 Ekolu mau palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Pekekona. O ka mua, e hookomo ma ka bila haawina i $4,000, no na alanui a me na uapo o Hamakua; O ka lua i $3,000 no ka hoomaemae ana i ke awa o Honokaa, o ke kolu, i $6,000 no ka heleuma, mouo no Koholalele, Hamakua. 5 He palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Nakaleka, e hookomoia ma ka bila haawina i $4,000 no ke alanui pali ma Pelekunu a hiki i Kamalo. 6 He palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Kupihea, e hookomoia ma ka bila haawina i $2,000, no ke alanui pali mai Wailau a Mapulehu. Ke hoike aku nei ke komite e noonoo pu ia keia mau noi me ka bila haawina. Heluhelu hou mai ke komite no ia hoike hookahi nona olelo hooholo malalo iho. 1 Elua mau olelo hooholo i wahoia mai e Hon. Kapahu, o ka mua, e hookomoia ma ka bila haawina i $300 no ka uapo o Kaalualu; o ka lua, i 250 dala no ka hoomaemae hou ana i ka hale hookolokolo a hale paahao no ia apana. 2 Elua mau olelo hooholo i waihoia mai e Hon. Kealawaa, no ia kumu hookahi no, oia hoi, e hookomoia ma ka bila haawina i 800 dala no ka hale hookolokolo a hoopaa noka apana o Puna. 3 Elua mau olelo hooholo i waihoia mai e Hon. Kaiaikawaha, o ka mua, i 1000 dala no ka uapo o Kamananui; o ka lua i 1400 no ka hale hookolokolo a hale hoopaa ma Waialua. 4 He olelo hooholo i waihoia mai e Hon. Kaanaana, e hookomoia ma ka bila haawina i 300 no ka hale hookolokolo a hale hoopaa no ka apana o Ewa a me Waianae. 5 He olelo hooholo i waihoia mai e Hon. Kamauoha, e hookomo ma ka bila haawina i 500 dala no ka hale hookolokolo a hale hoopaa ma Kona Hema. 6 He olelo hooholo i waihoia mai e Hon. Nakaleka, e hookaawalwia iloko o ka bila haawina i 100 no ke awa pae o Pelekunu. Ke hoike oku nei ke komite e waiho i keia mau noi a pau ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina. Heluhelu maiu ka Hon. Kipikona ka luna hoomalu o ke komite malama ola, i ka lakou hoike no ka bila kanawai i waihoia mai e Hon. Kanealii, oia ka bila kanawai e hoopau loa ai i na pauku 1—6 o ka mokuna 57 o na kanawai hoopai karaima. Ke hoike aku nei ke komite, e apono i ka bila kanawai i lawe ia mai e Hon. Kanealii a e hoopau loa i ke kanawai e kau nei. Noi mai ke Kuhina o ko na aina e, e lawe mai ka Hale i ka hoike a ke komite. Hoololi mai ka Hon. Kamika, e lawe mai i ka hoike a waiho ma ka papa a noonoo pu me ka bila. Kamailio ikaika mai na Hons. Nawai, Pilipo ma ke kokua i ka hoike a ke komite. Kuo mai na lii Kamika, Bihopa, ke Kuhina Kalaiaina, Kunina o ko na aina e, Kuhina Waiwai, Hon. Kamika i ka hoike a ke komite mahope o ka hoopaapaa ana, hiki i ka hora 12, hoomaha ka Hale. Halawai hou ka Hale ma ka hora 1 auina la. Kamailio mai ka Hon. Kipikona ma ka aoao kokua i ka hoike a ke komite, mahope o ka noonoo ana, ua nonoi mai o Hon. Kanealii e kakauia na ae me na hoole, hooholia. Ma ka ninau ana, ua lawe ia mai ka hoike a waiho ma ka papa, a noonoo pu me ka bila kanawai, eia ka poe ma ka aoao e waiho i ka hoike ma ka papa; Dominis, Kipi, Kaai, Kapena, Waila, Preston, Bihopa, Kanoa, Kakela makua, Kuihelani, Kahanu, Kamika, Ake, Kupau, J. A. Kaukau, Kamika, Halstead, Hanuna, Pekekona, Kakela opio, Kamauoha, Kapahu, Kauai a me Kupihea, he 24 ka huina. Eia ka poe hoole, Kaeo, Moanauli, Paniani, Moanauli Jr, Kaoliko, Kaanaana, Aholo, Kipikona, Kanealii, Nawahi, Mahoe, Pilipo, Kealawaa, A. Kaukau, Palohau a me Nakaleka, he 16 ka huina. Heluhelu hou mai ka luna hoomalu o ke komite hookolokolo i ka lakou hoike e pili ana i ka palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Kupau, e pili ana no ka hale hookolokolo no ia apana. Ua manao ke komite e waiho aku i keia noi i ke komite wae i haawi ia ai ka noonoo ana i na hale aupuni. Ma ke noi a Hon. Aholo, ua aponoia ka hoike. 2 Ke makemake nei ke komite e waiho mai i bila kanawai hou, e hoakaka ana i ke ano o ka huaolelo kauwa iloko o ko kakou mau kanawai, e kapae ia huaolelo, a e hookomo malaila Paahana. Ma ke noi a Hon. Pekekona, ua waihoia ka hoike ma ka papa. Ma ke noi ua kapae ia na rula. Heluhelu mai ka luna hoomalu o ke komite hookolokolo no ka manawa mua, he bila kanawai e hookomo ai i ka huaolelo paahana ma kahi o ka huaolelo kauwa. Ma ke noi a ke Kuhina Waiwai, ua hoole loa ia ka bila. Ma ke noi a Hon. Aholo, ua hapaiia na hana o ka la. NA HANA O KA LA. Heluhelu aluaia ka bila haawina imua o ke komite o ka Hale. W. T. Martin ma ka noho. Hoohoihoi i ka Oihana Eemoku mai na aina e mai 50,000. Noi mai o Kanealii e kapae loa, Kipikona, e hoopanee a ka Poakahi Iulai 8. I ka wa i makaukau ai ka luna hoomalu o ke komite e ninau e hoopanee loa, ku mai ka luna o Kohala a hoole mai, aole pono ka ninau pela. Ku mai ka luna helu 1 o Lahaina malalo o ka mahele 3 o ka rula 38 o ka Hale, e hoapono ana i ka rula ana a ka noho. Mahope o ka noonoo ana, ua hoopaneeia ka noonoo ana a Poakahi Iulai 8. Waihona Buke Aupuni 500, noi o Pekekona e hooholo, Kipikona i 1000, hooholoia ka 500. Uku hoolimalima o ka pa ma ke alo o Aliiolani Hale a hiki i Maraki 31, 1880, he 200 hooholoia. Uku hoolimalima o Aienui 720, hooholoia. Na lilo malalo o ke kanawai e waiho aku ai i na palapala Hooia Palena Aina ma ke Keena Kalaiaina 500, hooholoia. Hookomo mai o Nawahi e uku aku ke aupuni ia Naaikauna i na dala 76.35, hooholoia. Lilo Koho Balota 500, noi o Nakaleka i 200, hooholoia 500. Halemai Lepera 55,000, noi o Mott Smith e hooholo, Kamika 75,000, Kanealii 50,000. Kamailio mai ke Kuhina Kalaiaina no ka manawa he hookahi hora a oi ma na mea e pili ana i ka hoapono ole i ka hoike a ke komite 13 i Kalawao. Mahope o ka noonoo ana, ua hoopanee ia keia mau haawina a ka Poakahi, Iulai 8. Ma ke noi a Hon. Kamika, ua hoopauia ke komite a hoopanee a noho hou i ka Poakahi Iulai 8. Ma ke noi a Hon. Kamika, ua aponoia ka hoike. Ma ke noi ua kapaeia na rula, a hoolaha mai ke lii Bihopa i kona manao, e lawe mai ana oia he mau bila. 1 Bila e hoololi ai i na pauku 3 a me 4 o ka mokuna 79 o ke kanawai hoopai karaima. 2 Bila e hoololi ai i na pauku 7 a me 8 oia mokuna hookahi no. Ma ke noi, ua hoopanee ka Hale a noho i ka la apopo hora 10 am. La Hana 52, Iulai 6, 1878. NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA. Ma ke noi a Hon. Keau, ua kapaeia na rula, a heluhelu mai no oia elua mau palapala no Honolulu nei. 1 He palapala hoopii na na Poola ma o ke komite la ekolu lala, e hookaawaleia ma ka bila haawina i puu dala no ka laina mokuahi. 2 He palapala hoopii na ka Ahahui Opiopio, e noi mai ana e like me ke noi a na Poola, ma ke noi a Hon. Kamika, na haawiia keia mau noi i ke komite o na hana hou. Ma ke noi, ua kapaeia na rula, a heluhelu mai o Hon. A. Kaukau no ka manawa mua he bila kanawai, e hooponopono ai na la hana o na aina konohiki mawaena o na konohiki a me na hoaaina. Noi mai ke Kuhina o ko na aina e, e kapae i ka bila; hooleia. No laila, ua haawi ia ka bila i ke komite hooponopono bila kanawai. Hoolaha mai o Hon. Kapahu i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai e hoololi ai i ke kanawai i aponoia ma ka la 25 o Sept. 1876. Hoolaha mai o Hon. Kealawaa i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai e hoohana ai i na paahao ma ka apana i hoopai ia ai. Ma ke noi, ua kapaeia na rula, a heluhelu mai o Hon. Kaiaikawaha no ka manawa mua he bila kanawai e auhau ai i na pake lima hana, ke lawe pu ole mai me ka lakou mau wahine; haawiia i ke komite hooponopono bila kanawai, a waihoia aku malalo o na rula no ka heluhelu elua. Heluhelu mai o Hon. Palohau he olelo hooholo e hookomoia ma ka bila haawina i puu dala kupono no kekahi mau Boe no na awa o Hanalei, Kalihiwai, Kapaa, ma ka mokupuni o Kauai. Ma ke noi a Hon. L. Aholo, ua waihoia ka olelo hooholo ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina. Hoolaha mai o Hon. Kamauoha i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai e hookuu ai i na lio elua o na makai kauwai o ke aupuni. Ma ke noi a Hon. Keau, ua hapaiia na hana o ka la. NA HANA O KA LA. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e papa ana i na kanaka Hawaii, aole e kuai a moraki aku i ko lakou mau aina me na kanaka o na aina e. Noi mai ke Kuhina o ko na aina e, e hoopanee loa. Noi mai ka Hon. Keau e haawi aku i ka bila no ke kakau poepoe. Mahope o ka noonoo ana, ua noi ia mai e ninau ano, hooholoia. Kamailio mai o Hon. Malo ka mea nana ka bila e like me ka rula 38 o ka Hale. Ma ke kapae ia ana o na rula, a hookomo mai i ke noi, e haawi i ke komite hookolokolo. Mahope o ka ninau ana, ua haawiia ka bila i ke komite hookolokolo. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 780 o ke Kanawai Kivila i hoololiia a i apono ia ma ka la 22 o Iune 1868. Noi mai o Hon. Palohau, e haawi aku i ka bila i ke komite hookolokolo. Hoololi mai o Hon. Mahoe penei, i elua lunamakaainana no Kohala a i elua no Kau. Hoololi hou mai o Hon. Kaenalii, i ekolu no Hilo a i ekolu no hoi no Wailuku. Hoakaka mai ka Hon. Aholo i kona manao, he pono paha ka hoomahuahua i ko Honolulu mau lunamakaainana, aka ma na apana e ae, aole paha keia ka wa pono, no ka mea, ma ka pauku 60 o ke Kumukanawai, ua hoakakaia, e kohoia na lunamakaainana e like me ka nui o na kanaka &c, pela no hoi, ua lawe mai ke lii Kuihelani he bila o keia ano a ua hoopaneeia. Mahope o ka noonoo ana, ua haawiia ka bila i ke komite hookolokolo. Heluhelu alua ana o ka bila kanawi e hoololi ai i ka pauku 1424 o ke Kanawai Kivila, ma ka pakui ana mai he pauku hou, a e kapaia pauku 1424. A ma ke noi a ke Kuhina o ko na aina e, ua haawiia ka bila i ke komite o na aha hookolokolo. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e hoololi ai i ka paukau 1 o ka mokuna 55 o na kanawai o 1876, i aponoia ma ka la 27 o Sept. Ninau mai ka Hon. Kamika i ka Loio Kuhina, ua pono anei keia hoololi o na? Pane mai ka Loio Kuhina, makehewa ka hoololi ana, ma ke noi a Hon. Kamika, ua hoopanee loa ia ka bila. No ka hiki ana i ka hora 12 awakea, nolaila, noi mai o Hanuna e kapae i na rula a e noho hou ka Hale e hoopau i na bila i koe, hooholoia. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e mahele ai i ka apana o Kau i elua apana hookolokolo okoa. Noi mai o Hon. Kapahu ka mea nana ka bila, e hoihoi hou aku iaia; hooholoia. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e hooponopono ai i na buke kalepa ma ka olelo haole a me Hawaii wale no. Ma ke noi a Pilipo, ua hoopanee loa ia ka bila. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 118 o ke Kanawai Kivila i aponoia i ka la 22 o Iune 1868. Ma ke noi a Hanuna, ua haawiia ka bila no ke kakau poepoe. Heluhelu alua ana o ka bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 1477 o ke Kanawai Kivila. Ma ke noi a Kamika, na haawiia ka bila i ke komite hookolokolo. (E Nana i ke Koena ma ke Aoao Ekolu.) MAIKAI KA HOI KA PAPA! --A ME-- KA LAAU O KOU HALE! NO HEA LA? KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA! Nana aku no hoia ia la Ohi ka lo o ka Laau o Makawao I ka ua mea hoi o ka nani o Na PAPA! Na PAPA! --A ME-- NA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU. Aia ma ke kihi o na ALANUI PAPU me MOIWAHINE! HONOLULU MALAILA E LOAA AI E LIKE me ka MAKEMAKE --NO KE-- KUMUKUAI MAKEPONO LOA PAPA, PAPA, PAPA, Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula. NA LAAU, NA LAAU! Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Molina, Na Peapea, Pine Huluhula, Pine i kahiia. NA Papa a me na Laau Ulaula! Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe. PENA O NA ANO A PAU Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate. NA LAKO O KELA A ME KEIA ANOI Na Ami Puka Hale, Na Ami Puka Po. ANIANI! Pepa Hale a me na Lihilihi E LOAA NO MALAILA. PAAKAI HELU 10 KAKAAKO me PUULOA No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa’ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Olelo.