Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 24, 15 Iune 1878 — MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878. [ARTICLE]

MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878.

La Hana 2S, lune, 5, IS7S. Na HoIKE O NA KOiMITE. Noi mai ka Hon. Kopahu kn Lunahoomalu o ke komite wae, i haawi ia'i ka bila, e hoemi ai i ka £bhau lio; e haawi hou aku i manawa hou, hooholo ia. Na Olelo Hooholo mb na Bila. Heluhelu mai o Hon. J. A. Kaukau he ! olelo hooholo, e hookemo ia ma ka bila haawina o keia mau makahiki elua i Sl,OOO. no ke ainnui pali o Honolua, Konokohau, a a me Kahakuloa. Noi mai no oia e waiho ia mi ka p,ipa a ' noonoo pu me ka bila haawina. 1 Heluhelu mai o Hon. Moanauli, Jr. no ka manawa mua he bila kanawai e hoopono- ! pono ai i ka noho anti o na mai lepem ma Kalawao, Waikolu, Molokai, a me na wahi | e ae ; haawi ia i ke kon.ite hooponopono biila kanawai, a waiho ia malalo o na rula no ka heluhelu elua. Heluhelu mai o Hon. Kanealii, he olelo hooholo. e hookaawale ia ma ka bila haawina o keia kau i $5,000. no ka uwapo, a me ka boe o Kahului. Noi m%i no oia e waiho ia ma ka papa a noonoo pu me ka b>ta haawina. Hoolaha mai o Hon. Palohau hemau bila. I G pili ana i ka oihana wai o Honolulu nei. 2 He bi!a kanawai e hoololi ai ika 498, oke Hanawai Kivila. 3 B<ia e hooloii ai i ka pauku 1, mok. 27, o na kanawai okaM. H. 1876. 4 Hc biU e hoololi ai i ka pauku 1, o Wn mok. &5, o na kanawai o 1576. Heluhelu mai o Hon. Kealawaa no ka manawa mua he bila kanawoi e hoopau ai i ka mok. 14, o na kanawai 1574; haawi ia i ke komite hooponopono.hiia kanawai, a waiho ia malalo o na rula. Hoolaha mai no oia i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai e pili ana i ka noho manuahi ana. Hoola|ia mai ka Hon. Kapahu i kona manao, e lawe mai ana oia he hoololi i ka ma-1 hele 2o ka ruia 3S. oka hale. Ma ke noi! ua kapae ia na ruia. | Heluhelu mai oia no ka manawa m'ia, he hoololi i ka nuhele 2 o ka inla 3S o ka bale, mahope oka noonoo ana; ua hooholo ia ) ka hoololi o ka rula 3S, o ka hale. ] Heluhelu maī o Hon. Palohau he olelo | hooholo, e kauoha >a ba makai o lra hale, e | hoolako mai i mau mea ai no ka paioa ke a o& hoa o keia hale i kela a me keia )a,: e hoomaka ani mai keia (a aku; hoole ia. Hoolaha mai o Hou. Kaoealii i kooa manao, t lawe mai ana oi% he mtti bila. 1 He biU e hoololi ai ina paoku 527, a me 530, oke Kanawai Kivila. 2 Bila e hoololi ai i na pauku 1424 & me 1477 o ke Kanawai Ki?ila. Heluhelu mai o Hon. Kaoliko h? olelo hooholo, e koho ia i komite, i 3 lala oia koraite e hui pu aku me ke koraite nowelo w»i, hoopanee loa ia.

Helahelu mai o Hon. Kap«ha he olelo \ hooholo, e kauoha ia ka Loio Kuhina e hoo* laha aku ma ka nupepa haoie a me ka Hawaii i keia maa ninau elaa. 1 Ao!e anei be mana o na Lunakannwai i apana, e haawi i ka beia no oa hihia haa- | ieie hana ? [ 2He mana anei ko na haku hana e kea- [ kea i ka iawe ia ana o ka lakou mau kaawa | i hoopai paahao ia, e hana ma kahi a ka ho[pemakai nuiimanaoai? v , Mahope o ka noonoo aoa, ua hooholoia | ka olelo hooholo. Ma ke noi a Hon. Palohau, i oa hapaiia na hana o ka !a. Na Hana o ka La. | Heluhelu aiua ana 1 ka B»la Kanawai, e I hooioii ai i ke kanawai. £ hoopau ai ika ! mokuna 10, o ke kanawai kivi!a, a e hooponopooo ai i ka oihana ao palapala 0 ke aupu» ni. Ma ke noi a Hon. Bikekona, ua haawiia ka Biia i ke komite hoonaauao. Heluheiu aiua ana o ka Biia, e hooloii ai i ka pauku 19S, o ke kanawai kivila. Ma ke noi a Hon. Kakeia, ua haawiia ka Bila i ke komite kaiepa* Heluhelu alua ana o ka Hila Kanawai. E papa ana ina pake, aole e hoihoi i na keiki a lakou i hanau me na wahine Hawaii i Kina. Ma ke noi a ke'Lii Kaai; ua h«opanee (oa ia ka Biia. hora 12, hoomaha ka hale. Heluhelu aiua ana o ka Bila Kanawai. £ hoololi ai i ka pauku 1010, o ke kanawai kiviia. Ma ke noi a ka Hon. Keau, ua haawiia ka Biia no ke kakau poepoe, a e heluheiu ekoiuia ma ka Poakolu lone 12. Heiuhelu alua ana o ka Biia Kanawai. E hooloh ai i ka pauku 25, o ke kanawai e hoopau ai i ka mokuna 10 o ke kanawai i aponoia ma ka la, 10, o Jnnuari 1865. Ma ke noi a ke'Lii Ake, ua haawiia ka Biia i ke komite hoonaauao. Heiuheiu alua ana o ka Bila Kanawai, e hoololi ai i ka pauku aS7, a e hoopau ai i ka pauku 4SS, o ke kanawai i aponoia ma ka la 23, o luiai. 1874, a me ka pauku 459, oke kanawai kiviia. Ma ke noi a Hon. Castle, ua haawiia ka Bila i ke komite waiwai. Ma ke noi a ka Hon. Castle, ua kapaeia na ruia. Noi mai ka Hon. Castle, e haawiia ka { hoike e pili ana i na kai lawuia i ke komite hookolokolo ; hooholoia. Ma noi- a ke'Lii Ake, ua hoopanee ka halawai a noho hoiTi ka la opopo hora 10 a. m. La 29, June, 6, 1878. Na Palapala Hoopii. Heluheiu mai ka Hon. Kupau ekolu mau pniapaia hoopii no Koolauloa mai, 1 E hoemiia ka auhau o ka poe mea keiki ole i hookahi da\a ; haawiia ike komite waiwai. 2 £ knai akea ia ka nwa ; Haawiia i ke komite kalepa, 3Ene ia na kuahiwi ona aina konohiki e heolimalima me na kanaka i hookahi daia oka makahiki: haawiia ike o na hana hou. Heluheiu mai o Hon. Palohau'he palapala hoopii na kekahi mau haole elua o Hanaiei, e hanaia ke alanui o Kalihiwai, a na laua e uku i kekahi hapa o na lilo; haawiia i ke komite o na hana hou. t Na Hoike O NA KoMIT£. Heiuhelu mai ka luna hoomalu o ke komite waiwai i ka iakou hoike o na biia maUlo nei: IHe biia e hooioii ai ina pauku 457 ame 4SB oke Kanawai Kivila. 2 He bila e hoololi ai ina pauku 173—179 a me 183 oke Kanawai Kivila. 3 He bila kanawai e hooloii ai i'ke kanawai i aponoia i ka ia 18 o lulai, 1874. 4He biia kanawai e hoololi ai i ke kanawai ī aponoia i ka la 23 0 Augate, 1862. Ua manao ke komite, o ka bila kanawai e hookaa ai i na auhau alaoui, ma ke dala wale no, ua apono ke komite ia bila. Ma ke noi a ke lii Kipi, ua aponoia ka heike a ke komiie. Heluhelu mai ka luna hoomalu o ke ko« mite hooponopono bila kanawaī i na bila i hooponoponoia : 1 He bila e haawi ana i na haka hana e maiama i na auhau o na paahana. 2 He bi(a*kanawai e hoololi ai ika ī pauku 1419 o ke Kanawai Kirila. 3 He bi- | ia e hoololi ai i ka pauku 1 mokuna 41 g :oa Kanawai Karaima. 4 He bila e hoeloli ai i ka pauku 1 mokuna o ke Kanawai Karaima. 5 He bila e hooloii ai i ka pauku ! 350 o ke Kanawai Kiiiii. 6 He biia e au« j hau ana i oa bipi a me na hipa. 7 He bila e j hoololi ai i na pauku 1 & 2 o ka mokuna | o na Kanawai Hoopai Karaima. Na Olklo Hooholo hb na Biu. | -Heluhelu mai o Hon. Palohaa no ka maj nawa mua he bila kaoawai e hoololi ai i ki | pauka 498 o ke Kanawai Kivila ; haawiia i \ ke komite hooponopono biia kaoawai, a wai ! hoia malalo o oa rula nd k& heluheiu eiua Heluheiu mai o Hon. Na«rahi he olele | hooholo, e hookaawale* ma ka bila haawi Ina o keia maa makihiki eloa i $4,000 bc j ka aapa o Wailoa, ma Waiakea, Hiio, Haj waii. | Ma ke nei a Hoo. Kamaaoha, aa waihoii 1 ma ka papa a nooaoo pQ ia me ka biSt haa< winai

| He®le*a mai o Hon. Kamauoha no ka 1 masa|ra mea he biia kanawai, e hooioli ai i | ka pa«ka 5 mokana 39 o na kanawai o IS7O haawiia i lte kotrite hoopōoopono biia ka n>nßs|,a waihoia maialo o na rula heiahelu ē!sa. 'W Heluheia mai o Hon. Mahoe no ka raa- ■ he bifa kanawai e piii ana i ka ifi ana ak « o ka waiwai paa a me iewa o na liii hocif?m oie, no ka nohoalii; mahope |o ka ana ua haawiia ka bila i ke komite hot>ponopono biia kanawai, a waiho i ia malalo o na ruia no ka heluhelu elua. Heiuhelu mai ka Hon. Keau no ka mai j nawa mua he bi!a kanawai e laikini ai i na ! ! | hale kuai puaa o Honoiuiu nei. Ma ke noi 1 j a Hon. Nawahi, ua hoopanee ia ka bila. | I Hora 12, hoomaha ka Hale, hora 1 noho | hou ka Ha!e. " ; Heiuheia mai o Hon. Palohau no ka ma- j nawa mua he bila kanawai, e hooloii ai i ka j pauku 1 mokuna 27 o na kanawai o 1576 ; j haawiia i ke komiie hooponopooo biia kana- j wai, a waihoia maialo o na rula no ka helu-1 helu elua. j Hoolaha mai o Hon. Kapahu i kona ma- j nao, e lawe mai ana oia he biia kanawai e ' mahele ai i ka apana o Kau i elua apana | hookolokolo okoa. j Wa ke noi a ke lii Kipi, ua hapaiia na 1 hana o ka la. j Na Hana o ka La. ; Heluhelu eiua ana o ka biia kanawai, e | kau ai i kekahi dute maluna o ka waiwai o ! ka poe make. * J Ma ke noi a Hon. Pekekona, ua haawiia | ka bila i ke komite hookolokolo. | Heluhelu alua ana o ka biia kanawai e | hoololi ai i ka mokuna 32 o ke Kanawai Kivila, oia hoi ka pauku 1455 oke Kanawai Kivila. • Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua haawun | ka bila no ke kakau poepoe, a e heiuhelu '< ekoiu ia ma ka Poakolu lune 12. j Ma ke noi, ua . kapae ia na rula ; waiho i mai ka Loio Kuhina i ka hoike e pili nna no na e«ua ma ka oleio hooholo i waimai e ta *luna o Kaū, ma ka la 5 o lune, ke hoike nei : 1 He mana no ko na lunakanawoi ap»na e haawi i ka Bela no ke- j kahi mea i hoopai ia no ka haalele hana. j 2 Aohe mana o na haku hana e keakea i ka | iakou mau kauwa i iioopai paahaoia, ke I makemake kekahi mea e hoohana i ua kauwa la. Ma ke noi a Hon. Pekek nn, ua hoopanee ka halawai a noho hou i ka la apopo j horo 10 a m. j La Hana 30, lune 7, IS7S. j i Na Palapala Hoopii. j Heluhelu mai o Hon. A. Kauk.iu elua ! mau palapala hoopii no Waimea mai, 1 E I hoonohoia na Kiaamn o na mokupuni i mau i !una alanui; haawiia ike komite ona hana | hou. 2 £ ana hou ia na kuleana i ana j mua ia e Mr. Pease; haawiia i ke komite o | na hana hou. | Heiuhelu mai o Hon. Kaiaikawaha he i palapala hoopii na MVs. Kalaina Kaopua, e j pili ana i ka wafwai o kama kane i make ;' haawiia i ke komite hookolokolu. ! Na Hoike ona Komite. Heluhelu mai ka iuna hoemaiu o ke komite malama oia, no na palapala hoopii ei*' wa mai na apana mai, e pili ana no ka hoihoi a hookaawale ana i na mai iepera i ko iakou mau home. Ua manao ke komite e iike me ka nonoi mai na apana mai. a ke noi nei ke komite, e waiho i keia mau palapala hoopii ma ka papa. Ma ke noi ake Kuhina Waiwai, ua aponoia ka hoike a ke komite. Na Olelo Hooholo mb na Bila. Heluhelu mai ka Hon. NawaK; he oieio hooholo, e hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i na bake a pau e pili ana i ka Oihana Wai 0 Honoiulu ; hoohoioia. Heiuheiu mii o Hon. Keaiawaa he oielo hooholo, e hookaawaleia ma ka bila ha#wina o keia Kau Ahaoieio i $104 no ka mea lawe leU o Puna. Ma ke noi a Hon. Kanealii, ka olelo hooholo raa ka papa a noonoo pu ia me ka bila haawina. Hoolaha mai ka Hon. Palohau i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai e papa ana i na lona aupuni, aole e haawi i kekahi oihana i na lunamakaainann o keia . mua aku. Heluhelu mai hou mai no oia no ka manawa maa he biia kanawai, e hooioli ai i na paaka 191—193 o ke Kanawai Kiviia ; haawiia i ke komite hooponopono btla kanawai, ; a waihoia malalo ona rota no ka heiahelu ' elaa. Heluhelu mii o Hon. Hai«tead he oleio j hoohoh), e kaaohaia ka Peresideoa o ka Pa- , pa Ola e hoike mai i ke kumo i hoopaaia'i > o Zebilioa Kahoaiii i Kalawao; hooholoia. Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaioa i kona maoao, e lawe mai ana oia he biia e ae aoa 1 ka hana ana i n* alanai kaab,*o lioko o keia aapaoi, *

Heloheiu msī o Hoa. Moanaali he olelo , hooholo. e iilo oa hoa o keia Haie i komite e hele e nana a e makaikai ina hale aupani. ma ka hora 3 p m o keia la, a ma ka la I apopo kekahī; hooholoia. ■ Hoolaha mai ka Hon. M»io i kona manao e lawe mai ana oia he biia kanawai e papa [ ana i na kanaka Hawaii, aole e Moiaki a e ' kuai iiio aku i ko lakou mau aina i oa haole. Heiuheiu hou mai no oia na ka manawa mua, he hoololi i manaoia no ka paoku 31 lo ke Kamukanawai, e like oie na hoakaka ; ana o ka pauku S0 o ke Kumukanawai. Ma ke noi a Hon. Kapahu, aa. hoopanee | ioa ia kA heoloii. 1 Hora 12 m hoomaha ka Hale. Hora 1 ! p m noho hou ka Haie. I Ma ke noi a Hon. Pekekona, ua hapaiia , ! na hana o ka ia. • ! | Na Hana 0 KA La. j Heiuheiu aiua ana oka biia kanawai, e ; | hooioli ai i na pauku 1 a me 2 o ka mokuna | i 53 o na Eanawai hoopai karaima. j Ma ke noi aka Hon. Pekekona, ua haa- i ( wiia ka biia i ke komite hookoiokoio. ] | Heluhelu aiua ana oka biia kananai e \ ! auhau ai i na bipi a me na hipa. | Ma ke noi a Han. Kakeia, ua haawiia ka | bila ī ke komite waiwai. j Heiuhelu alua ana ika bila kanawai e | hoololi ai i ka pauku 350 o ke Kanawai Ki- | viia, { Hoololi mai ka Hon. Pekekona,O ke ! j Kiaaina a me na hope o ka Makai Nui ke- ! | kahi. " i | Ma ka ninau ana, ua haawiia ka biia no i ! ke kakau poepoe e like me ia i hooioiiia, s e j | heluhelu ekoluia ma ka Poakolu lune 12. ! Heluhelu alua ana o ka biia kanawai e hooioli ai i ka pauku 1 o ka oiokuna 41 o [ na kanawai hoopai karaima. ! | Ma ke noi a Hon. Pekekona, ua -haawha ika bila no ke kakau poepoe, a e heluhelu J ekoluia ma ka Poakolu lune 12. i Heluhelu elua ana oka bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 1419 o ke Kanawai Kivila. Ma ke noi a ke lii Ake, ua haawiia ka bila i ke komite hookolokoio. j | Heluhelu alua nna oka bila kanawai e j | hoomana ana i na haku hana e malama i | j na auhau o ka poe pāahana malaio o lakou. ! Ma ke noi aka Loio Kuhina, ua haawiia ka bila i ke komiie hookolokoio. Ma ke noi a ke lii Kaai, ua hoopanee ka halawai a noho hou i ka la opopo hora 10.' i * La Hana 31, June S, IS7B. j Na Hoike 0 na Komite. ; Heluheiu mai ka luna hoomaiu o ke ko- | mite waiwai i ka lakou hoike no na biia ma-1 I lalo nei. | 1 O ka bila kanawai e hoopau ana i ka : | mokuna 5S o na kanawai o 1876. j • Ua manao ke komile e hoopauia ke dute ! | ekolu hapaha keneta e kau nei maiuna o ka i waiwai paa a me iewa, a e auhauia e like 1 me ke dute mua. | Ma ke noi a Hon. Pillpo, ua waihoia | hoike ma ka papa, a hiki mai ka hoike a ke | komite o na aina e. | 2O ka bila kanawai e laikini ai ina Hui j Hoopaa Ola, Pauahi, Moraki &c. j Ua manao ke komite e hoopanee ioa ika | bila. | Ma ke noi a Hon. Kapahu, ua hoopanee (loa ia ka hoike ake komite. j Heluhelu mai ka luna hoomalu oke koI mite hooponopono bila kanawai i na bila i i ! hooponoponoiu. | i IHe bila kanawai e hooponopono ai ika j : malama ana i na lepera. j 2 He bila kanawai e hoololi ai i ka pauj ku 1 mokuna 27 o na kanawai o 1876. ' 3 He bila kanawai e pili ana i ka iii ana aku o na aina o na iii hooiiina ole no ka ; nohoalii. i 4He bila kanawai e hooioli ai īka pau5 mokuna 39 o na kanawai o IS7O. I 5He biia kanawai e hoopau ai ika mo- | kuna 14 o na kanawai o 1874. | 6He b;la kanawai e hoololi ai īka pau* ; ku 49S o ke Kanawai Kirila. Na Olelo Hooholo ue sa Bila. Heluhelu mai ke Kahina Kaiaiaina he I olelo hooholo, e haawi keia Hale i ka mana | i ka Papa Hoopae Lima Hana, ma o ke Ku* i hina Kahiaina ia i $3,000 no na mea e pili ap.a i ke kii hou ana i m»u paahana ma na | m ;kupani o ka Hema, a e hookomoia iloko \ o k& bila haawina o keia Kau. Ma ke not a Hon. Pilip », ua waihoia ka * olēio hooholo ma ka papa a hiki mai ka hoi- | ke a ke komue wae e pili ana no ia hana. Heiuhelu mai o Hon. Kanealii he olelo i hooholo, e kohoia i komite e hele e nana a \ e tn«kaikai i na hale aapnni. e imi a e holi |i oa bake ma ka hora 1 o keia auina )a. A j e kauoha ia ka Makai o ka Haie, e hoolako > 1 mai i mau kaa no na hoa, a e ukoia na iilo ; noloko o na lilo i hookaawaie ie no keia \ Kaa Ahaolelo. j Hoololi mai ke Kohina Waiwai, &waiho liae i na wahi i oieloia, 11 E hoii ina oake. " 1 ■ Mahope oka oinaa aoa, ua hooholoia ka I oieio hooholo me ka hooioii. ( Ma ke noi ea, kapae ia na rula. 1 Helahela mai o Hon. Pilipo he olelo hoo- ' - holo, e koh? heu ia e ka Peresidena o keia 1 j Haie. i elua mau lala hou no ke komite o .. na aina>e. Mahope oka hoopaapaa raia aoa ( me ka ' j hoohala ole ia o ka olelo hooholo, ua ooi ' | mai ke iii ka&i e hoopanee ka H|le a noho »I hou ika Poakahi hora 10 a m ; hooholoia a 1 hoopanee ka Hale. *