Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 16, 20 April 1878 — Ka Haiolelo a W. M. Kipikona, i haawiia ma Lahaina, Mani, Jan. 18, 1878, no na mea e pili ana i ke Kulaia Hauoli no ke Ceneteniela o ka Ioaa mua ana o ka Pae Aina Hawaii ia Kapena Kuke, ma ka 1778. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka Haiolelo a W. M. Kipikona, i haawiia ma Lahaina, Mani, Jan. 18, 1878, no na mea e pili ana i ke Kulaia Hauoli no ke Ceneteniela o ka Ioaa mua ana o ka Pae Aina Hawaii ia Kapena Kuke, ma ka 1778.

(Koena mai kela pule mai.) j A o na sui ana a me na pomaikai nui hou | no keia Paeaina.e mau aku no ka noho hoomnlu ann o ki poe o ko Kamehameha koko a lahu i hoi, maluna o Hawaii nei iloko o ka maluhia. Aio hoi q hala aku la ua koa Hawaii Kaulana la i ka make, ua huoko koke ia mai kona makemake me ka hakalia ole, momuli o ka hiki nna mni o na Misionari Amenka, ka poe nana i lawe mai i ka Palapaia Hemoleie, a i heie mai hoi e hookahua i na kapu o ka noho ana hemulele ma iw makiiliMi ol»s mpumWm hana ino. Ua komo koke mai la iioko o ko oukou mau mnkuoknne na iini u me na manao eleu ono hou. Aia hoi he huii nui ann iiini o a o, e hke la me ku h»ki una mai o ke Aupuni o ka inaluhia u me ka hoopoinaikni i manao muaia, a pahola | ae la maluna o keia mau Paeaina. O Honpiii hoi a me kekaln ni.m kanaka koa ptg<itia ano hoowehweh o Kamehameha, ua oiuoiu ioa iakou a pau me l\c mau keiki hipa la. O Kaahumanu kukaenn hoi kein a ko!:u iiona, ua hoohnahaa ia oia me nn wnimaka e hiolo aut>, n o Kapiolani hoi ke koa wahine o Ilawun, un iho nku la oia ilnloo ka lua weiiweli o Kiiauea, i piha i kn luaipele, a hoaano aku ia unua o Peie, ke akua wahine mnna a weliweli o na olai a me ka poino, a hoike akea ae la oia no ka hilinui o kona mnnao mn o lehova In, ka mea nana e pna nei nn luapele n me ke qo nei, ma ka poho o kona mau lima. A o ka Palapala llemoiele mawaena o ke kannka iii ulaula a me ka iii keokeo, me he mea la, ua iho mai ia maluna o Hawaii nei, ka noho mana oiaio ana o ka maiuhia a me ke aloiia, % Auwelaoie no pela waie. Aia he pumehana me na manaolana maikai o na iini kiekie, n pahola iho la hoi iloko nei o ka aina ka iini o na hooikaika hanohano, aka aoie nae he aupuni i kukuiuia a i hookahua paa ia hoi—a he mea 110 hoi ia i ake nui ia, i hiki ai ke malamain ka moluhia, mawaena o na ouli hookuee no ke ofa o ka hoakanaka, ko hana hoi n na ili keokeo i hoomaka bī e kau mai maluna o Ilawaii nei. He mea kaumaha no'u ke noonoo ae, no kekahi kuee mawaena o na kumuao o kela a me keia aoao hoomana o ka Haku ; no ka mea, ua maopopo ioa ia'u o ko oukou mau Misionari Perotcsetane Amrrika, Katolika, Hoomana Enelani a me kekahi mau hoomaoa e ne, hookahi wale n>o lini nui o lakou a pau, o ka loaa la oukou o ka noho ana lanakiia a me ke ola no ka wa e iuki mai ana. Nolaila ua ake nui ia ka noho ana aupuni i kukulu paa ia me na kanawai a i ikeia mai hoi e ko waho, i mea e hoopakele ia ai ko oukou poe kupuna i hooneleia i na noonoo loea, ma» na hana hoopilikia waie, mnalee, akauiai a kuihe o)e <oai a ko na aina e, e i<t>i inoi ana e la«e aku i ka pmnaikai o na kamaeina i ioaa ole ka naauao, a maiuna hoi o na komu oiaio ole he itui wale, t manao mai «ī kkou e hoonui i ka lakou mau koina koe i na lii • me na kanaki no ko lakou

mao poino, a hoopii aka Is no hoi i ko lakou mau aupuni ponoi, e hana ino i keia lahui kanaka i hookahua ole īa. Iloko o na la o Kamehameha, ua nui wale keia mau koi ana ; aka me kona | lima ikuika ua kaomi aku la oia i keia mau ) koi ana ma kahi mamao, iloko o kekahī , manawa. A haia aku !a ua, aiii pookeia |)a i ka make, a kaa ae la ka malu o ke (aupuoi, malalo o kekahi keiki opio (Li- | holīho) a me kekahi wahine (Kaahuma- | nu), alaila hoea mai la na koi ana a ko j na aina e, a ma ka waha o ka pukuniahi, |ua ohi aku la o Kapena Ap. Catesby Jonea he alii moku Amenka, he {j*500,1 000 ka nui oka woiwoi ma ka laau ala I iliahi mai Hawaii nei aku ; aole no hoi i • liuiiu mahope mai, hukiia iho la ko ou- : kou hae ilalo e Lo Keoki Paulele, he iōliiinoku Beriiania no ka moku koua | Carysfort, a e pakaha wale hoi i ka no | hoalii o ko Kamehameha hope ; o Lapa- | lake hoi ke alii moku Farani oia no ka | moku kaua L'Artemise, nona i hopu a | hana ino i ko oukou papu, a kailiia hoi Iko oukou moku a me kekahi waiwai o ' oukou; o keia mau ino nae a pau, ua hana ia mamuli o na hooia iinihala wale a na kanaka o na aina e, e noho ana ma Hawaii nei, a i manao nui hoi e loaa ia lakou ka pomaikai mamuii o ko oukou ne\e \ ka noho on& aupum \ Uukulma a 1 i ike ia mai hoi e woho. Ia wa no i ala mai ai na makamaka ili keokeo o ko Hawaii nei noho ana kuokoa ; oia no o Rikeke, Ricoda, Lee, VVyllie, Kauka a me kekahi poe e ae, i hele moi e hoopaa a hookahua paa hoi i kn hale hooponopono aupuni o Kamehameha. Na Lee i kuhikuhi a hoolain i ka hooponopono Kumukanawai ana ; na Rikeke hoi i hele aku & kukakuka rio ko ia'mai; na Kauka i pahola mai ina hooponopono maikai a me ka e'eu, a o VVyllic lioi kai liooikaika nui me ka pauaho oie a me ka iini o ke kanaka aloh i aina i lilo ai ka inoa a me ke aupuni o Hawaii nei i mea hookaulanaia iwaena o na lahui nuauao, a mai ia wa mai hoi, o na ino i hana ia e ko na nina e, ua uku nui ia mai ko Hawaii nei, man>u!i o ke alakai a me na laweiawe inaikai ana a kekahi poe eno keia laliui, no ka inen, iloko o keia wo, aole ioa e hiki i ke alii o kekahi moku kaua e aa mai ma kona mekem"ke ponoi iho, e hana ino i ka Moi, e hehiku malunn o ko oukou hae,

8 e pnknhn wale hoi i ko oukou ninn. Aoie ioa c hiki i na konaka o na aina e, ke lawe aku i na koi kue ia oukou imua o kona oupuni iho, &gnaluna paha | o ka papahele o kekahi moku kaua, e ii- | ke me ke kue e hanaia la i ko Samoa a i hiki i keia lu, a pela hoi me kekahi mau j lahui i nele i ka noho ona lanakila ma na | Paeaina e oe o ka Pakitika nei, no ka ! men, o ka haawina i lona ia oukou, un j nele o Sumoa a me kela mau Paeoina e ac ia mea—ka hoopomaikai ana mni o ke aupuni i ikeia—-nolniia, ina e hoopii imi hala wale aku ana kekahi kanaka o ka aina e, e olelo mai auanei kona nu- | puni a me ke olii o ka moku kaua o ko- | na aina ioia, 14 E lawe aku oe i kau ku- ; mu hoapii imua o na aha hookolokolo o ! ka pono ma Hairaii? a malaila oe e hoo- | ponopono pu oi me na kanaka Hawaii, | a c hooiaio aku hoi i ka pololei o kau j kumu hoopii." 1 O keia mau hooponopono ana i kukuf (u paaia iloko o ka oino, a me be kuianu | hoi iwaena o na iahui nnnuao, he mau mea nui ia e hauoli piha ai. a i kupono ; toa hoi ke hoomanaoia me na hauoii kie- | kie i keia la. Aole au e hiki ke oleio ae no na mea e pili ana i ka ulu a me ; ka holomua o Va lahui iloko o ka hnnen ; makahiki e haia nei. Aoie no hoi au e ! hoao aku ana e hoaiai i ka moolelo ho- | lookoa, a i ke ano nui paha o ka moole- ; io no na mea i ha!a« ako, e hoaiai wale S aku no au ma na kumueulu nui ai o ka pomaikai, no ke kaana like ana i ko kokou manaolana me ka liooikaika pu. O ko oukou oina he uuku loa iwaena o na lahui naauao, aka, ua hoohanohano I like ia nae me na aupuni nui. Ua loaa | hoi i na Elele o ko oukou Moi ka ikeia | mai, imua o na aloaiii kiekie o ke ao ne», a i ka ho» a na papu (Manuwa) lana o na aupuni mana nui e kaalo mei si ma ko kakou nei mto kii, a hekau iho ma

oa awa kumoku o Hawaii oei, e haawi ; mai no lakou i na kipu aloha ana no ka , nonoalii o ke oupuni Hawaii, a me kona mau makaainana he 50,000, e iike me na aupuni Emepera o ke ao nei, nae ko : lakou mau kanaka he kanālima miliona ī ; a oi oku paha. | E hoomaopopo iho hoi oukou oole au ■ ; i hauoli iki oiai he 50,000 wale no ka- | kou—Aole loa. Ua haumaha au no keia j poino ma ka emi ana o ko kakou be!u- ] na, aka, ke kono aku nei au e hoomanao , oukou, a ke aa nei au i ka olelo ae, o ! i oukou e na Hawaii i hoonaauaoia, ua ; ! i I ike oukou, aia ke kulanakauhale o Ate-1 . nai, kela Atenai kopaianaha, me kona j ; mau kanaka kuokoa he 50,000 wale no, j | iloko o kona mau la maikai loa ; aole no | ; hoi e loaa ia oukou no mahalo kiekie ia ! j mao ko oukou heluna 10, aka ma ko ou-1 I kou pono a me oukou mau hoomao- j ! popo nna. Ina e kukulu paa oukou ika ! : manaohna o ke ao malamalama, e pake-1 >la !oa aku ana ko oukou hoopomaikai I nui ia, mamua o na heluna lehulehu 0 kekahi mau iahui kanaka e ae. I Aia no hoi hcf mau mokupuni e ae ilo|ko o ka moana nui, me ko lakou mau ; kanaka i oi aku ka lehuleu mamua'o keia j mau Paeaina, aka oia mau lahui me ko | lakou heluna nui, aole loa i manao nuiia j iloko o ke uo naauao, e like me oukou e na kanaka Hawaii. Aia ka mokupuni o I Papua, me na kanaka he hooknhi milioi na paha ka nui, aka, ke manaoio nei au | a wiwo ole hoi ke olelo ae, ma ka noonoo ana o na konaka o na lahui i hoomalamalaina ia, e aho no ka hooliloia o ka miliona kanaka o Pnpua i mea ole, mamua o ka hooneoneo loa ia ona aku o na kanaka Hawaii he 50,000. Ano ke i o^awau nei^ ma ka hoomana ana i ke Akua Mana Loa, > I ' ! ! ilookahi a Hemolele. | No k;i (nea. ua hoomaluia na kanako ! Hawaū e ko lakou mau kanawai ponoi. | No ka mea, he mau kula hoonaauao jko oukou, q me na haumana e lawa ai no ka hele ana e ao aku ma na aina moana a pau. 1 No ka mea, ua ike oukou ike kakaui lima, pai palapala, a heluhelu hoi me ka ; hoihoi i ko oukou mau nupepa ponoi. I No ka mea, ke kokua nei oukou maj muli o ke aupuni naauao, a i kukulu po- | noia ; nana i hookahua paa i na launa j aloha lahui ana me na mana kiekie o ko

| honua nei. j IVo ka mea, ke hoopuiapula nioi nei I oukou i na kanaka i hoonaauao ia, me ( ka hoouna ivaiivai ana aku i ko na aina e; ! me ke kokua nui aku ma kc!a a me keia | niea, no na makemake o ko ke ao nei; | ōole o oukou hana i ka ino, kipikipi, qoj le hoi he mau hana ano hupo. 1 A o ka hope loa hoi, no ka mea, o na j malihini naauao i he!e mai ai maiuna o j na kai, ioaa mai la oukou ua hoouhi i maikai ia i na aahu, me ke ano oluolu, a : me na hoonohonoho ponoia ana, e ioaa j ai na manaoiana uila kiekie o na aina ; ma ka mehana no ka hoonaauao ana. Ano, ma ka nana ana i keia mau mea | a pau, a me ko oukou oi pakeia ana aku ; maluna o kekahi mau lahui kanaka iii ; ulaula e ae, ma ka ioaa ana ia oukou o , ka naauao mahuahua, aiaiia e hoomanao | iho oukou i keia, " he mana ka naauao;" | a e imi hou aku hoi i ka malamalama a ; me ka naauao,i iaweia mai iauei e na ; kanaka maikoi a he mau makamaka oia- : io hoi no Hawaii nei. £ hoomau oukou : ma ka hooia ana imua o ko ke ao nei, j oisi ua emi oukou uia k«Btluna, ua ma- ; huahua nae ko oukou waiwai io, a me ' ka mana ma ke ano h: lahui kanaka naauao a ua hiki ia oukou ke haoa & pakei ia wale aku, no ka pomaikai nui o ko oui kou mau hoa kanaka, mamua ae o ka | hapaha miiiona kanaka o Hawaii nei, i j ka hoomaka ana mai o ko kakou Kenej turia. Ano hoi, ia kakou e aui ae ai a nana iaku ihope no ka hanen makahiki i hoovpiha ponoia a e puni nei i keia ia, he po» ; po no hoi kakou ke hoomaka aku e nana ! imua, no ka haneri makahiki e hoea hoo mai ana. £ noonoo kakou a e kamniiio , hoi me ka lana o ka manao a me ka ika- ; ika no na ulia o ka wa e kau mai nei maoiua, e hookuikahi pu ia ai kakoo na kanaka Hawiii, U iii ulaula a me ka

;ilfseokeo e hana ana me ka lokahi hke mai hoi mailoko mai o ka o ko kakou au hou aku o ka wa e bār» mai ana, e like me ka Kamehameha ai ia kakou e hana. E hoomau kaj i ke kukulu paa ana i ko kakou no--1 kuokoa n»e ka hoonawaliwali o!e, ; oki o kakou ka uuku loa iwaena o na la- | hwi naauao, a o ko kakou aupuni hoi he I >#» wale iho noa uie kona oiau Elele ina i oiaioalii o ko na aina e, eole hoi he mau i i i \ pgali kaua ikaika a mau mea e ae, nana [ elioala mai i na manao haukei iioko o : , kakou a e inaina ia mai ai hoi e hui, aka : na ko kakou uuku no e hoomalu nei ia 1 ikakou, a e hoomau aku kakou pela ma ; l'ko kakou mau hana ano nui hoopomai- • I kai. I I : He mea pono hoi e lilo ko kakou ma- | na lahui ma ke kanawai, a me na iawe-! | lawe ana ma ka pono o ke ano aupuni, i j ! mea e hiki ai ia kakou ke kupaa mau, I i me ka makaukou mau e hoopale aku i; lia mana kaua o ke ao inalamalama, a e lilo ka mana hooponopono aupuni o Howoii nei, i mea e ikea mai ai a kukulu ! paa ia e na lahui naauao, a hiki aku i ka j la hope ioa o ka haneri makahiki e hoea j mai ana. iloko hoi o ka monawo, | mai kunana wale kakou no ko knkou j uoku loa ona. He mea hilahila loa ilo- | ko o ko kakou hoonaauao ia ana, ina ka- j kou e kuemi hou aku ana ihope a ku i mau paha i kahi hookahi, a ina e mau : ko kakou emi hope ann, e holoi loa ia j euanei kakou mailoko aku o ka buke o ' £a lahui naauao. ! Ke ku nei ka inoa o Kalaknua me ka | |noakaka, ma ka papi hoike inoa o nn Moi aiaupuni o ke ao nei ; aole loa pela ke kulana o na lii o kekahi mau iahui e k n- JMM**^Jkanaka Hji*. j wlTrfaka aole nae e ike hou ia na inoa i o ko kakou mau ;ilii ma kela papa hoike, ke ole kakon e houikaika ma ke kulaoa ; he lahui naauao mao na kanawai nanuao j la e hoomauia ai ke ola a me ka hoopae j ana mai i ko wuho, i mea e hoomahuahua ia ai ka laliui. E pono hoi ia kakou e hookaawale aku i keia ino nui. a he mea hoi na'u i kue mau <. oia no ka like ole o na kama, ii'lie oi aku hni ka maikoi e loaa i kela a me keia kanaka | Hawaii ke kokoolua (wohine) kupono | nona, a ma ka nana ana i na kunawai hoopomaikai o ke ol.i kino, a ma ka hookipa ana mai hoi i na malihini knpouo a noho iokahi, e loaa mai ai ia kakou ka manaolana, e hiki aua paha ka kakou poe mamo i ku heluua hapaha miliooa a oi aku, ke hiki aku i ko lokou la Kenetoria. E like me ka pahola ana mai o ka malamalama o ka naauao imua o kakou, a hoomahuahua hoi i ko kakou noonoo, pela kakou e hooikaika aku ai no bai, e like me ko kakou hooikaika ana no kakou iho. Aia no kekahi mau mokupuni e ae a me na kafiaka iloko o ka moana Pakifica, e ake mai nei e ioaa ka naauao ma ka hoomaa aoa, me na hooikaika pu ana o na Hawaii nei. Ua hiki no ia kakou k* haawi aku i ke kokua ana, me ka hoapono pu mai o ko ke ao nei. Ua hoouna kakou mamua aku nei i kekahi Komisina Hawaii j ka lahui kanaka o Saraoa, a ina i maiiu mai lakou i kana mau kuhikuhi a me aa wehewehe aoa ia wa, inA mole lakou e lilo i luahi na na malihini lima nui o waho mai, a hooweliweii waleia aku no me ka h&akei e kekahi moku kaua e kailo ae ana ma ko lakou aiaheie. j E hoomaopopoia nae hoi he mea hiiahiU i ioa no na mana nui, ka hookahuli waie ana i ī na Paeaina iiilii iloko o ka moana Pakihka, | i mau wahi hoahu no ko lakou mau pono ; j aka he mea hanohano no lakou ke kokua | aku ma ka hoala ana ae a me ka hooiaio pu \ aku hoi i ka noho ana kuokoa o keia mau j Paeaina maloko o keia mau kai. A oiai o j Hawaii nei aia ma ke kulana holomua loa, ' he mea pono iaia ka hoomoali ana aku ma ; ke ala o ka naauao me na hoapono pookela, '; i iilo ai oia i makua nana e kipulu a alakai '! i ko ka Polunesia ma na hooponopono aupu--1 j ni oiauao. £ noho hoomalu auanei ko ka--1 kou mau mokupuni hanohano ma ka hooii! kaika ana i ka hana a puni oa wai o ka , [ moana Pakihka nei, a e hoakea aku hoi i I ka ili o ko kakou aina mahi ina keia a ise L | keia o na aioa puoi ole. 1 Mai manao iho kakoa ua lawa kakou me ; oa wahi eka aioa o ioko nei iho, aka e imi ' | hou aka i mau ain.» mahuahoa ae maluna o " na kai akea; pela hoi e hiki ai ia Hawaii i ke hoob nona iho i ke kupono o kona kolai na i hoopomaikai ia ma ka poli o ka moana i nai ake«. I ka wa hoi e hai pu ia ai

na hana ma ka aina, me na hooikaika ana hoi maluna o na kai; ika wa hoi a ko kakeu mao puu, na hanahanai, na kaiaulu a me na oawa e hahhaii ia aku ai iloko o na hoohua ai piha ana mai, a pela : hoi me na awawa iepo momona o ko kakou mau mokupuni nei, raa n» hoohana da(a a ; me ka hooikaika kino aoa, alaiia e iilo auanei ko kakou aina piha momona i mea | hoopahaohao i ko ke ao oei me ka Upopo- | maikai pu aku, a e hoouoa aku hoi ka kakou poe mamo no ko na aina e, i ka waiwai ' he mau miiiona dala a oi aku, mamaa o ka : waiwai e hoouna ia nei i keia wa ma kahi o na heluna tausaoi wale no. . A i mea hoi e hooko ia ai ko kakou ma- ; naolana no ka holomua, nolaila he pono e j loaa ia kakou ka mahuahua e ka iahui, ma* mua ae ona mea a pau. oka hoomahua- | hua ī ka lahui ko kakou iini nui, a he pono ■ hoi ke haawi ia aku na aiakai naauao ana I a pau, i mea a hele mai a noho iho me kakou | ka poe maikai e hoohua nui mai ana i ka | lahui. Aole he mau hookapu ana e kau ia | aku maiuna o ka poe holo moaua e komo mai ana a e heie aku ana iwaho aole hol i mau palapala ae holo a me kekahi auhau (dute) o keia a me keia ano, aoie i mau ka« | nawai kue i ka noho ana o kekahi kanaka, | a i koho hoi a hookamaaina iaia iho maaoei, j a ha&leie loa aku i na hooikaika ana no ko | na ama e. | E iilo hoi ko kakou mau awa ku moku, i j mau awa i hookuu akea ia (afcle dute,) a o |na moku a pau o keU a me keia kuiana e | hoio ana maiuna o ka moana akea e loaa no ! ia lakou kahi kupono loa no ka hoomaemae ' hou ana, maloko o ko kakou awa kumoku ; kaulana, a pela hoi e lilo ai o Honolulu i I wahi hoolulu no na aumoku ona lahui a j pau; aka he mea pono hoi e hana ia a maikai ko kakou m&u alanui aupuni a puni ka aina, e hoohui ana i na wahi ano nui a pau, no ka hoohua ana mai ika pomaikai, a no ka hele hooiana ana no ke ola KaaLa 1-ūha ia lroia aia ia mai auanei na leo kupinai o tnHrtrtrc u mau awawa a me na haalu, e ka leo kani 1 oeoe o ka liohno (kaahi) ine ka halihali pu 1 aku hoi i na hoohua ai ana a ko kakou mau ! apana aina momona, oia o Hamakua, Kohala, a me Kau ma Hawaii, me ka holo pu .mai hoi ma na hanahanai a me na kapakai 0 Maui Hikina a me Maui Komohana nei, a loaa nku ka palena o ke kopa kahakai Oa> hu, a hoio aku hoi maluna o na kula o ka mokupuni o Kauai; oka mea oi aku, e halawai aku ai me na hoapono a ka poe heie makaikai pahaohao o ke ao nei, o ka uluaoa pu ae o ke puhi ana a ko kakou liohao i kona mahu, iwaena o na puka mahu a me ka luaipele o ko kakou iuapele kaulana. : E hiki io mai ke kaahi e pono ai, a i ole j aiaiia e aho paha o ka waea olelo mamua, I ka mea nana e lawe emoole aku i ka uwila ma kona aiaheie. Ama ko kakou aoao hoi, e hana kakou i ke teiegarap& ahaioielo, ihi--1 ki ai i kekahi mokupuni ke kamailio koke | aku i kekahi mokupuni, me ke kakaii ole aku no na hua oieio uwih a ko na aina e hooikaika ai,e eleio mai ana ma ko kakou nei mau kai, e kamailio hoi mai kekahi ai- : na puni ole a i kekahi. i Ao ka pmina loa hoi, maiuna ae o keia | mau hoiomua ana a pau a kakou e manao- : lana aku nei he mea pono ia kakou e nonoi ! (pule) nui i loaa mai ai na noonoo maikai ! hou ae, i hoopiha ia me ke aloha i ke Akua | a me ke kanaka, a e hooikaika kakou e wae- : ie ae i ko kakou mau noonoo, ma oa hana a I pau e pili ana i ka haawioa o ka naauao, i i alohi like ae ai hoi ka malamahma o ko ka- | kou inoa o *» Hawaii nei," me ka malamai lama o na kanaka naauao pookela loa, a e j hiki io mai no ka hooko ia o keia mau mea, | ina e hui pu mai kakou na malihini a me 1 kamaaina, a hooiiio iho i keia aupuni mokupuni i home no kakoo.